Đại Nam thực lục tập 4 part 1

Chia sẻ: Najhsdj Hdadhj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:120

Thêm vào BST

Báo xấu

127
lượt xem 38
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'đại nam thực lục tập 4 part 1', khoa học xã hội, lịch sử văn hoá phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đại Nam thực lục tập 4 part 1

scan0001.pdf VI~N KHOA HQC xA HQI VI~T NAM VI~NSirHQC T6 Phien dich Vi~n Sit hQc phien dich VAl NAM TRue Lue •• • T~PB6N (Tdi ban la'n thu nhdt) Phien dich : Nguyen The I)~t, Truong Van Chinh, Nguyen Danh Chien, Ngo Hflu T~o, Nguyen M~nh Duan, 1)0 Mc)ng Khuong Hi¢u dinh : Hoa BAng ? , " 1\.' NHA XUAT BAN GlAD DWC
scan0001.pdf CHINHBIEN ? ~ A D~ NHl KY - QUYEN CXVII vt THANH T6 THl/C LlJC NHAN HOANG Dt Giap NgQ. nam Minh M¢nh thu 15 [1834] (Thanh Dl;lOQuang nam thu 14). mua xuAn. thang gieng. ngay m6ng 1. Dt} rAng : PhAm quan Kinh l¢ duqc ban ye'n. ma co tang kMng dg. thl d~u gia an ban thuang chie'u theo phant. up cho rAng d~ tang cling co tang nhy tang n~g. ma trong hl;lDgll;linhA'tkhai khOng dg l~ tri~u hl;l thl thgc chua co phAn bi¢t. ChuAn y 1m ban cua bQ U : tu nay phAm quan vien trong Kinh va ngoai cae tinh co tang 3 nam van theo l¢ truac. trong 27 thang. d~u M tri~u hl;l; ne'u g~p tang 1 nam. thl tu phant tra len cho mi~n tri~u hl;l3 thang ; mi~n ngli pham tra xu6ng mi~n 1 thang ; d~u bAt d'u k~ tu ngay dugc tin cao phO. Vi¢c nay dugc ghi lam l¢ lAu dai. ChuAn cho cae quan to nha trong Kinh va ngoai cae tinh : tu nam Minh M~nh thu 14 [18331 tra v~ truac. nhAn VI vi~c cOng phai phl;lt d~u do bQ lam danh sach. d¢ Chi. r¢ng tha. Thuang ti~n va gl;lo6 thang cho 99 trl;lffitu Thua Thien vao Nam de'n Gia Dinh va. tu Thua Thien ra HAc de'n Ha N¢i (Thua Thien 6 trl;lffi. Quang Nam 7 trl;lffi. Quang Ngai 5 trl;lm. Blnh Dinh 6 trl;lm. PM Yen 6 trl;lffi.Khanh Hoa 11 trl;lffi.Blnh Thu~ 16 trl;lffi.Bien Hoa 5 trl;lffi.Gia Dinh 3 trl;lffi.Quang Tri 4 trl;lffi.Quang Blnh 6 trl;lm. Ha Tmh 6 trl;lm. Ngh~ An 5 trl;lffi.Thanh Hoa 5 trl;lffi.Ninh Blnh 2 trl;lffi.Ha N¢i 6 trl;lm. Duy co trl;lm Ninh Da mOi thang ti~n 40 quan. gl;l025 phuang. con cae trl;lffimOi thang d~u ti~n 30 quan. gl;lo 20 phuang). COn nhiing trl;lffi it vi~c. nam ngoai cling co nhiing vi~c khan cA'pphai truy~n d~ nen cling gia An thuang cA'pco thu b~c khac nhau (Gia Dinh. Gia L¢c 1 trl;lffi.Dinh Thang 3 trl;lffi.Vmh Long 2 trl;lffi.An Giang 4 trl;lm. Ha Tien 1 trl;lffi.HAc Ninh 4 trl;lffi.Thai Nguyen 1 trl;lffi.
scan0002.pdf L~ng San 3 tr~m, Cao BAng2 tr~m, San TAy 10 tr~m, c¢ng 36 tr~m, m6i tr~m d~u ti~n 50 quan, g~o 30 phuang. Nam Dinh 2 tr~, Hung Yen 1 tr~, HH Duang 4 tr~m, Ha N¢i, Ha Xuyen 1 tr~m, HAcNinh, HAcD6ng 1 tr~m, c¢ng 9 tr~m, m6i tr~m ti~n 30 quan, g~o 20 phuang. An thuang mila h~ ciing tM). BQn Tham tan quAn thu An Giang la Truang Minh Giang va Nguyen XuAD a danh tan gi~c Xiem s6ng Cd H6 (tuc la tM sa Chi€n Sai cii). Truac kia bc;mGiang tir Thu~n Ciing lui dong a s6ng c6 H6, d~t dOn a hai ben balam th€ y gi6c. Sau do vai ngay, Tuang quADT6ng Phuac Luang I~i d€n. Gi~c Xiem dAnhan 100 binh thuy~n tir Thu~ Cling xu6ng, dan ngang giUa dong s6ng, a c~m qr chu su cua ta, I~i vAydanh dOn ba ben ta. Quan v¢ giii dOnla Ph~m Hii'll TAmqr chi€n, chern duqc ten d~i d~u m1,1c i~c la Phi Nhii Kh6 L~c va han 20 d~u g gi~c. Gi~c d\!Ilgtr~i d6i di¢n vill liiy ta, ngay dem bAnd~i bac. QuAD co nguOibi ta thuang va ch€t. BQnGiang cho rAngth€ gi~c duang dii tqn hung hang, ben phi tu cho qUAnthu Gia Dinh phciithem binh thuy~n d€n ti€p U'ng.:My gio vila g~p Tham tan Ho Van Khue d€n quADthu. Tr~n Van Nang li~n ban, uy [Van Khue] di giUp vi¢c quAD. ~i phciiPM v¢ l1yv¢ H~u tMy Nguyen Ti€n Khoan dem han 300 binh L dong va 7 chi€c thuyen, dong thOicilng ti€n. ROidem vi¢c tAulen. Vua d1,1Ang : "Ph~ Hii'llTa.mdong giii dOnben ta, tho~t g~p gi~c Xiem d€n r xa.mI~n, lien d6c thUc qUAnsl danh gi€t gi~c : d!u la thAngtr~ nho, nhung ciing du lam m~ thanh th€ quAD V~y thuemgcho 1 dOngkim tien Phi long nho va 5 ta. dOngngAD tien Ian. Thuang cho cac bien binh 100 quan ti~n. NguOichern duqc ten d~i d~u m1,1c i~c duqc thuang 30 I~ng b~c, con m6i d~u gi~c la 3 I~g. Su~t d¢i g Truang Van Huy bi ch€t tr~, ban tien tu~t g~p d6i va thuang them cho 10 I~g b~c. L~ niia, cac tuang bien, binh dong, n€u duang truoog bAtduqc 1 ten hay chern duqc 1 d~u tra len, tuc thi thuang cho cai the "thuang c6ng ngAD bili". M~y I~ danh dttp truac dAyn€u co thl,lctr~g nhu th€ ciing cho truy c~p. Roi ciing trinh bay lu6n the a trong ~p t~u de cho bi€t ro c6ng tr~ng. Nhiing nguOi a quAnthu Gia Dinh ciing th€. "Nhiing binh va thuy~n do Kinh phciidi, tMy b¢ d~u ti€n, hi¢n nay chAcdii d€n quADthu rOi. cac Tuang quAD Tham tan nen r¢ng bay mUllchuac, c6t danh cho va quAD Xiem thua to, sam dem co do bao tin thAngtr~. M¢t khi bien cuang dii duqc yen 6n thi se cilng duqc thuang to". Gi~c Xiem chia dang dong giii Ba cau - Nam PM a ChAD L~p. Tu~n pM Gia Dinh la Ha Duy Phien, mill nghe tin, cho rAngnai ~y co duoog tMng d€n Quang Hoa va thuqng du TrQCGiang thu¢C Bien Hoa, li~n lam gi~y tu cho thl,lTu~ pM Vii Quynh thee dia h~t canh giii. Quynh I~p tuc thuang luqng uy cho An sat Ph~ Duy Trinh di d€n Thuqng Nguyen (ch6 d6i ngang vill TrQcGiang) thu¢c tM sa An LQi, d6c thl1cbi~n binh phciid€n truac dong giii ngan ch~. D€n khi Trinh v~ tinh,
scan0001.pdf D~ nhi kj - Quyln CWlIl - Thl!c ll:lcve' Thanh (6 Nhan hoang de' Quynh l~i than dem binh dong va voi tr~n, theo dl) truac, d~n quan thu Gia Dinh, theo TUOOg quan va Tham tan 3 d~o quAnphan pbai lam vi~c quAn.SOtAulen, vua bao b¢ Binh rAng : "CU nhu so tAu, thi d~o Quang H6a c6 tM thOng d~n thugng du Bien Hoa ciing la nai xung y~u, ma m4y '~n Hnh Kinh pbai di Gia Dinh ciing dii c6 nhieu, v~y nen truyen dl} cho Ph~ Duy Trinh li~u xem trong s6 2000 huang dong hi~n moi Mt, lUll l~i han 1000 d~ giii' tcfusa, con thua mOi cho Vii Quynh dem di". a cac tuOOgquan va tham tan quan thu Gia Dinh tAun6i : "Han 10 ten gi~c trong thanh nhan ban dem, IAnra ngoai quach ben ta. Quan ta Mn ch~t dugc 2 ten. Gia Ti~p quyen sai Su4t d¢i Vii Van Hien va quyen sai D¢i truoog Nguyen Van K~t s4n d~n chern d~u hai ten bi ban 4y. Gi~c lui ch~y, vu
scan0002.pdf a An Giang. Sai Ph6 v¢ uy v¢ Phi kyla Bui Van Thi di lam vi¢c quAn An Thl! B6 chinh Quang Blnh U PhUc An va sat Ng6 DUOng H~o cho rAng a bien giro, Ha T"mhcOng c6 bQn cUOpn6i len Quang Tri va l\fgh¢ An deu c6 dQng ma tinh h~t lien sat vro m~n rUng nui, tAu xin dua bien binh h~ ban t~p hqp l~i thao dien d~ phong sai phai. Vua y cho. BQn An l~i ban uy Lanh binh VO Van Thuyen dem 50 quAn d~n t~ SO Quang tu~ do tham, chgt dugc tin Yen S
scan0001.pdf kY - Quyln D¢ nhi CWlIl- Thl!C /If.c vi Thanh 16Nhan hoang de' do phu phai di cung CUllUng, het suc ch6ng danh : chern duqc 1 d~u va bAt duqc 1 t~n. Gi~c ben thee duemg rirng tr6n thoat. Tu~n phu Nguyen Kha mng duqc tin bao, l~p tuc thAn dern qUAnva voi den ngay dUOidanh. a Vua nghe tin, bao b¢ Binh rang: "Truac day dia ph~ nui Tarn Di¢p co toan gi~c nOi l~n, Nguyen Kha Bang dern quan danh d~p. CU nhu 1m tAu thi gi~c da rn~:t tich. The rna nay con co b(;mnay thira co gAy vi¢c, ha chAng phiii vi sa ha tr~ bieng rna den the. V~y Nguyen Kha Bclng, Nguyen Dang Giai va U Duc Nglpl deu bi truyen chi nghi~rn qua. COn U PhUc Thu khinh dich, tien danh, den nOi thua ca, da danh kho ch6i duqc lOi, nhung ngh!, Phuc Thu ra tr~n qu~n minh, cling dang thuang, v~y cu cho chieu thee phatTI, c!p tien tu!t. Nhiing bien binh chern ho~c biit duqc qUAngi~c, thuang cho rnlli ngum 2l~ng b~c". , Nguyen Kha Bclng, khi den Bien SCIn,cu theo t~n gi~c bi bAt da bao ra dan den phan rUng lang Ky Lao (thu¢c huy¢n Ph\mg Roa, Ninh Blnh, tiep giap dia giai Thanh Roa) lung bAt duqc vai t~n gi~c cung vm khi gim va gi!y to cua gi~c. Con sa deu chl;ly tan. Kha Bfing ben lam tAu noi : "Quach COng Que la nguoi lang NgQc LAu, thu¢c L~c ThO, Ninh Blnh, nam truac da d6ng loa vai t~n phi tr6n la Quach T!t COng lam gi~c, ng\1Yxung la Hi¢p chuang trung qUAnqu~n c6ng, cimg vai cac con la C6ng ca, C6ng M~t chia di cac huy¢n Th~ch Thanh, Quang Dia, cuOp l!y cac d6n RoaM Giang va Ph6 cat. Tir khi d~i qUAntien danh, chung lui vao phan a rirng lang Ky Lao. GAn dAy thinh thoang nhiing V\l cuOp boc xay ra nui Tarn Di¢p va cac huy¢n Vmh L¢c, Quang Dia, deu do b6 con no lam d~u dang. Va, cM sac huy¢t qu~n t\1cua no l~i la nai giap giai Thanh Roa, Ninh Blnh : danh phia d6ng thi no ch~y sang phia tAy, biit cM nay thi no Ian sang cM khac. Neu hai dnh chAng a dern qUAnhqp bAt, truac hay quet s~ch hang 0 no lang Ky Lao, thi no van l~i lQt lum, chAng khoi d~ hl;li cho dAn. Th~n da rn!y Ian tu bao, nhung TuAn phu U Nguy~n Ry chAng chiu h¢i tieu, de den nlli cu phiii lu6n lu6n du6i danh, no ll;lico dat Ninh Blnh de lui tr6n". a Vua d\1 rang : "Gi~c ay thuemg di l~i cuOp Mc dia gim Thanh Roa, Ninh Blnh, ta da xu6ng d\1 cho Ninh Blnh dern quan h¢i tieu, the rna L~ Nguy~n Ry l~i con chia re gim hlpl, co y dun day. V~y truy~n chi ban qua. Bay gio phai nghi~rn d6c quan quan h~n ngay h¢i tieu, c6t sac phiii chern ho~c bAt duqc b6 con be dang a Quach COng Que, neu con chUt y Iden leY thi lOa khac de no di l~i tlJ do, xu!t hi¢n a h~t nao ho~c an mlp h~t nao thi chi hoi t¢i ngay quan h~t !y". "L~i treo giai thuang : M ai bAt ho~c chern duqc dich ten Quach COng Que, dern giai quan, thi thuang cho 200 llplg b~c". Sau do U Nguyen Ry tAu noi : "Truac dAy, tiep duqc to tu cua Thanh Roa dua den, nhung vilinh tinh p1}iiiphai di SCInAm tUAnti~u, s6 hi¢n con l~i co it, n~n than
scan0002.pdf dii suc bi~n binh dong giii dOn An L~i phai d~n t~i cM, l¢ thu¢c [dum Sl!di~u khi~n cua Thanh Hoa] d~ yay bilt gi~c. Nay Thanh Hoa l~i tau hilo rAng khOng chiu h¢i ti~u thi khOng dung sl! thl!c". Vua dl;l rAng: "Quach COng Qu~ nguy~n la gi~c tr6n cua h~t nguai, l~i ch!ng truac kip dem quan h¢i ti~u cho h~t m~ ac, d~n khi bi ngum khac tau trinh co chi ban qua, l~i con He'n lau bao chiia cho minh. Ne'u hilo s6 quan co it thi sao ch!ng a cac dOn sb t~i hi¢p suc cung bilt ? Trach than dem quan nhi¢m /fy con d6 cho ai. Th~ ma l~i hilo ngum ta tau trinh khOng aung sl! thl!c ? V~y giao b¢ L~i ban xu". L~ Nguy~n Hi cu6i cung bi giang 1 c/fp. Ha 1mb tau bao : "Cu6i mua dOng, trong h~t xiiy 5 Vl;lcUOp, d~u la bQn cUOp nho. M/fy Ian danh bilt dii duqc han 10 dua". My gia g~p luc thi v¢ Tran Van Kie'm di do xet v~, tau noi : "Nhi~u cM co cUOp,be lli co d~n han 100 t~n, ma quan l~i bilt UCsl! chU phai khai bao la it, ho~c gi/fu khOng bao, th~ chi bQn cUOpdam thi~t a trong rUng cling ch!ng l~p doanh tr~i tau l~n". Vua hilo b¢ H'mb rAng: "CU nhu tinh hinh /fy, thi du bi~t quan tinh van gi/fu nhiing vi¢c tr¢m cuOp. Dang phai giao B¢ nghi~m khilc tri t¢i, nhung nghi : dii bilt duqc m¢t s6 gi~c cUOpcling dii to ra hai bi~t sq hai va c6 gilng d/fy. V~y hay ra an cho mi~n phan xu. ROi suc cho phai h~t long do bilt d~ cuOp y~n, dan vui. N~u gi~c cUOpcon rOng ra thi cac nguai se bi tri t¢i, khOng tha". Bai vi¢c trOng day tit Quang Binh tra vao Nam. Truac day co chi sai cac dia phuang phai chQn d/lt trOng day, sau nghe noi co nhi~u sl! lam kh6 cho dan, n~n dii cho dinh chi tit Ha TInh ra Bilc. De'n day, bili b6 h~t. ' Vua dl;l b¢ H¢ rAng: "Truac dii chuAn y 1m ban cua B¢ v~ vi¢c cac dia phuang cay ru¢ng tich di~n va nuOi tAm. Do la thl!c mu6n bilt chuac chinh sl! cac d~ vuang xua, cham soc cay c/fy va tAm tang ch!ng nhiing d~ cung vi¢c te' W, ma l~i d~ khuy~n dan chuy~n can nghe nOng, d~ co tM du an, cham vi¢c chan tAm to' d~ co tM du m~c. ban d~u duqc no /fm. Nha nuac chAng thie'u gi cua, ha tMm tranh lqi vm dan ? V~y, n~n truy~n dl;lcho cac quan tinh n~n th~ theo y nay, tuy~n hilo nhan a ru¢ng a nha tAm chi c6t may dan d~u bie't : nhiing thOc lUa tich di~n, va to' s6ng chilc, t6t dt;p la quy. KhOng can so dQ'it hay nhieu. Thy B¢ dii ban co cham chuac quy dinh cling la uac luqc thanh s6 d~ to cai y khuy~n khich n~u guang, chu khOng can d6c trach theo h~n dinh, de'n nOi co khi vi khOng du, phiii mua bU tMm tra thanh m6i h~i cho dan ! V~y d6i vm nhiing nOng phu va ngum trOng dau nuOi tAm, cling n~n thu~ muOn bAng gia thoa thu~ d~ hQ vui ve lam cOng, chu khOng duqc cuang ep qu/fy nhi~u. Qic nguai ~u c6tnich nhi¢m than dan, da nghe 1m dl;ldinh ninh nay thi n~n th~ thoo lam kheo, ngo hau khOngphl;lcai ban Y ~p phap cm tri~u dlnh.
scan0001.pdf D¢ nhi kj - Quyln CWIlI - Th'!c l~c ve' Thanh t6 NMn hoang de' a mli NgQCTrim. Sai b¢ U lam tMm cac d6 tho de sung vao Sira d~n tho than vi¢c te'tV. B
scan0002.pdf tai danh gi~c, song cai d~o lam tuang phai n~n co muu. Binh thuyen do Kinh va cac tlnh nhieu Mn phai di, ll;1c tl;1cti~n d~n quan thu ke co hang v~n thuyen be, sung 6ng, khi giOi,thu6c d~n va bOakhi deu du dl;1,ay dau co do. Quan gi~c c4m clJvai l ta da lau, vi th~ chia ro chu 1qlach, ph4n th£ng ta da nam duqc. Nguai cung cac Tham tan nen nghI muu COth~ nao, ra quan ky, li~u th~ bi~n ; ho~c nhan chieu gio va nuac trieu ma ti~n danh, ho~c dung hoa khi de gianh ph4n tMng, ho~c cOngpM nhUng sach (ke) bAnggel,khi~n cho thuyen gi~c mat cM nuong c~y, ma tlJ tan va, ho~c danh up thuyen gi~c, khi~n cho cac sach gelkhOng danh ciing tan, ho~c dem ky binh, theo duang tat di H~u Giang, di vong d~n sau lung gi~c, d4u duOi danh khep l~i, khi~n quan gi~c, th~ bi chia, suc bi y~u, tat phiii tan ch~y, ho~c ng4m dem gel,da lap kin Thu~ Ciing de ch~n duang ve, thi khi gi~c rut ch~y, han bi kh6n d6n ma ch~t a cua cling. Rut l~i, nen tuy co ma lam, sao cho dung khap, c6t cho m¢t tr~n thanh cOng,ta se uu h~u ban them tuac thuang". Vua bao Thuqng thu b¢ Binh la Truong Dang Qu~, rAng: "Nay quan Xi~m hi~n a An Giang ch6ng clJ voi quan quan tat b6 dat Ha Ti~n, khOngreliphong bi. N~u ta dem vai nghin quan tMy thang theo duang bien len d~n lay l~i [Ha Tien], thi gi~c tat se mat h~t tinh th4o, nhan do ta danh pM chUng,chang kho gi dau". Lien xu6ng a dl;1 ca~ Tuang quan, Tham tan quan thu An Giang pMi ngum gia lam thuyen cho buOn, do duang sOng Long Xuy~n, Ki~n Giang ho~c duang bien PhU Qu6c, Kim Oil, di do tham cho bi~t ro tinh hinh. L~i sai Tu4n pM Gia Djnh Ha Duy Phi~n ,chQn lay suat d¢i ho~c thi v~ tong quan, da quen thu¢c duang bien, pMi di H~ Chau(l) do hoi tin tuc g4n day cua thanh VQngOic(2)va mQinuac H~ Chau. a Tuang quan va Tham tan quan thu Gia Dinh tau noi : "CO nhieu 140 gi~c trong thanh ra thUdeu noi ten nghich t~c U Van KhOi,d~m hOrn11 thang truac, da ch~t vi ~nh phu thiing. BQngi~c deu suy tOn con no la U Van eu lam Nguyen suy, mOilen 8 tuOi.Nguyen Van Ch£m tlJ xung la ngl;1y Dieu khien. BQnth40 da tu cho quan thu An Giang bi~t va vi~t thu ban vao thanh, bao ro hQaphUckhi~n gi~c sam ra d4u hang". Vua dl;1 cac rAng: "Tuang gi~c Nguyen Van Cham nguyen la ten tu phat ph6i N¢i lam linh, l~i dam cilng ten d4u so phan nghich la U Van KhOicung muu lam lo~. Nay KhOida truac bi trm gi~t, nhUngke bi hi~p tong da ll;1c ra thu, th~ ma ten tl;1C Cham con lieu ch~t c6 giil khang clJ,thlJcla dua ngoan c6 ki~t hi~t nhat trong Iii gi~c ay. Hi~n nay quan quan vay danh sat thanh, no nhu con ca bai dum day hfi, sam mu¢n se mOthOi ! Nhung ba con than thich no, tnrC1cay, quan dja phuang da tau 000 d bat giam, da giao d'mhth40 l~p tl1'ctheo lu~t nghiem xu r6i tau. Khi an dang l~n, thi me Xingapo. (1) me Bdng C6c. (2)
scan0001.pdf kY - Quye'n CWIII - Thlfc ll!c vi Thanh (6 Nhan hoang de' D~ nhj con no la Nguyen Van Trinh bj ap giro d€n quAn thu Gia Djnh d~ keu gQi ten Cham oo~ di~n. COn vq, con gai, em va chau ten Cham 8 ngum deu gi€t di. 4i sai quan Hung Yen theo que quan ph~ OOAn, ao ma t6 nolen, d6t hili c6t, d6 xu6ng s6ng" . d .B
scan0002.pdf qUAIldUbng tMy danh lui h~t gi~c thi I~p tuc san di d6n danh. L~i dl,l cho Tuang quAn va Tham tan qUAIlthu An Giang : "Gi~c Xiem chi c~y dubng b¢, mu6n quay r6i phia sau quAn ta de chia se suc qUAIl,nay nghe tin qUAIld~i da thua, I~i g~p bu6i gi6 dOng moi b6c, sg qUAIlta thua th~ danh up, chilc chUng silp Ian tr6n: l3n nguai nen kip danh gi~t cho h~t, khi~n chung IAu dai khOng dam nhom ng6 nuac ta. N~u chUng ch~y truac thi cling nen du6i gap, cha de cho chUng ra xa ngoai khai, r6i sau mai rut quAn. L~i, thua thang, thAng lay ChAn L~p d~n Bilc Tam BOn, chia d~t d6n canh, suc cho Phien ml,lc d6ng giii', r6i rut v~". a Vua nghi : cac tuang si Nam chinh, IAu ch6 tr~ m~c : ho~c kh6 nhQc milc b¢nh, ho~c danh nhau bi thuang, rat dang thuang x6t, ben sai N~i cac truy~n chi cho cac d6c, phil, b6, an Gia Dinh va An Giang suc cho cac y sinh theo di quAn thu, ho~c phai them tMy thu6c trong h~t d~u phai h~t long CUuchii'a. Pham thu6c thang, carn chao, phai thAn d~n xem xet. Thay thu6c nao chii'a khoi dugc nhi~u thi cho lam danh sach dgi Chi ban thuang. L~i sai thay thu6c ngo~i khoa la Hoang Ti~n H~nh do dUbng tr~m, d~n quAn thu An Giang lam di~u hQ. Tuan pM L~ng San U D~o Quang tAu n6i : "Ten nghich ph~m la Nguy~n Khac a Thuac tl,l hQp d6 dang an hi¢n pMn rUng Yen ChAu, hi¢n dang lung biit chua a dugc. Than da phai do tham dich xac thi bQn n6 c6 han 300 ten, d~u Ia dAn 2 t6ng Yen ChAu va L¢ Vi~n (d~u thu~c chAu An Hac). Tr~m nghi : k~ lam bAy gio la nen truac hay truy~n d~t 1m vua, lam cho d6 dang n6 tan ra, khien n6 m~t minh khOng cM nuang thAn, thi hAn d~ biit. Than aa kinh chep 1m dl,lra an, ily cho vien quan c6 t~i la Duang Tam truac den tuyen 1m dl,lbao va suc cho bi~n binh da phai di truac, chQn dat d6ng d6n, de to cai th~ tat danh". Vua sai b~ Binh truy~n dl,lrAng: "Truac kia can cu vao 1m tAu thi du dang gi~c a Thuac con !en lut n6i pMn rUng Yen ChAu, tl,lt~p d~n han 1000 ngum, nghi nen them quAn de danh dyp. Ta da c6 Chi cho 2 dnh mc Ninh va Hai Duang d~u phai bi~n binh di hQi ti~u ; nay I~i n6i nen lam k~ chieu an pM dl,l la han. Sao tAu n6i m~p mo, truac khOng c6 dinh ki~n? Va, gan dAy, nhi~u Ian ta da h~ dl,l: Pham nhii'ng ke truac d1itr6t 10 theo gi~c, nay bi~t h6i 16i, ra thU, d~u cho d6i mai, bao gio chAng ma cling luai 3 m~t, chi t~i thua hanh khOng dugc vi¢c, thubng thubng chi n6i sUOng, rut Cl,lC c6 ich gl. Nguai c6 trach nhi¢m giii' bC1 nen phfui khm c6 gang nao coi gap b¢i the nao, ho~c danh dyp ho~c v6 v~, ta cling khOng b6 bu¢C gi dAu. V~y hyn trong m~t tMng, phAi tlm nhi~u phuang phap, c6t biit dugc gi~c ThuOc den lam an, nghiem trioN~u van.cu khOng dugc cOng tr~ng gi thi kh6 ch6i 16i n~ng day". L~i cho a rAng s6 ti~n de kho con it, sai tu lay 1‫סס‬oo quan cila tinh mc dem den. a Toan gi~c Tuyen Quang len lUt n6i len dia h~t t6ng Th6 Hoang, chAu D~i Man, ngum giii' d6n PhUc Nghi la th6 ty Ma Doan Than dem th6 dong di danh chern dugc 3 ten. Gi~c rut lui, r6i I~ keo hang dan d~n han 400 ngum. Than thay
scan0001.pdf kY - Quyln vi 16 Nhtm hoang de' CWlII- Thlfc D¢ nhi Thanh Il;lC quan minh it, rut v~ d6n, canh gift. Quan tinh la Tr~n NgQc Lam va H6 Si Lam nghe tin, l~p tuc tu ngay cho Lanh hinh Tr~ Hiiu Yen dem quan va voi truac dii phai di, ti¢n duang h¢i tieu. Vi¢c len den vua, vua dl,l sai tu cho hQn Le Van Duc va Nguy~n C6ng Tru khi dt;liquan khiii hoan tra v~, nen ti¢n duang qua day, li¢u sam d~p tAt ngay di ! T6ng d6c Ninh - Thai la Nguyen Dinh Ph6 dem quan va voi til Thai Nguyen a tra v~ BAcNinh, luu It;li700 hi~n hinh cac COthu¢c H~u quan d~ dong giu. T6ng th6ng quan V1;1 dt;lo Cao B~g la Tt;l Quang ev tau noi : "Th~n sai hi~n hinh di lung, tiep tl,lChAt duqc them hQn than thu¢c cua tuang gi~c g6m 14 ten, dii dem lil ngl,ly D6c V~ va N6ng Hoanh Khai, h6 ten ngl,ly Hoa la Nguyen KhAc Dich g6m 7 pht;lm nhAn, chern r6i, con thl giao cho Cao BAng thu nh~, giam cam, d¢ Chi tuan lam". Vua dl,l sai hAt duqc m6i ten d~u ml,lc gi~c thl thuang cho 5 It;lnght;lc,hAt duqc m6i ten tong dang, thuang 3 quan ti~n. Lt;lidinh th~ l¢ cho nhUng ngum dang duqc thuang : neu Ia quan quan, ho~c th6 ty va th6 ml,lc, truac kh6ng theo gi~c, thl cu chieu l¢ cap thuang, neu la ht;lng di gAng suc d~ chu¢c t¢i ho~c twac dii trot 10 theo gi~c, nay It;lira suc bAt gi~c d~ chu¢c t¢i, thl tau len d¢ Chi, kh6ng nen v¢i thuang d~ to fa co sl! phan hi¢t. Ngay Giap Tuat, te Xuan huang. Quang Nam, Quang Ngiii gia gt;locao. Dl,l quantinh truac hay cap s6 thOc cho dan lay v6n lam duang cat d~ cho du an. Nha nuac mua duang r6i con thila, thl gia an duqc ban cho lai hu6n ngum nha Thanh. Sang nam se It;liy thee l¢ earn truac. B¢ H¢ It;lixin truy~n bao cac h¢ lam duang : d¢ n¢p du ducmg mm duqc dem ban. Vua phe hao rAng: "Tuy thee y mu6n cua dAn. ChAng the, thllay gllam tin vai dan ? Ha rmh, Thanh Hoa gt;locilng kern. Sai lay thOc kho, giiirn gia ban ra ; neu ai mu6n yay cilng cho". Quan tinh Thanh Hoa It;litau xin tiep tl,lc thue dAn ngheo di lay da nui, chieu thee l¢ truac, cap cho ti~n va gt;lo. Vua hao hQ H¢ rAng : "Do cilng la cai y nhan vi¢c c6ng d~ thay cho phat chan". Chuful y 1m xin. cac dia phuang khuyet nhi~u giao thl,l va huan dt;lo. Sai b¢ Lt;lihan xet b6 dung nhUng ngum do dl nhan xuat than twac dii co 16i It;liduqc khm dl,lng, ho~c hi giang a chuc d6i di, hi¢n duang lam hat ciru pham Kinh. Vua nhan hao thi tMn la Phan Huy Thl!c r~g : "Ta dem ngay nhUng nghT vi¢c a dung ngum, chi mu6n b6i duang nhAn tai chuc duqc lAu. Duy co c6ng thl thuang, co t¢i thl ph~t, do la phep thuang cua Nha nuac, c6ng phap quyet chAng b6 duqc. Nay chu.nha d6i vm tOi ta, ke nao cham chi duqc vi¢c, cling con yeu thuang, hu6ng chi My t6i hiet phan khm, c6 gAng, Ong vua ha no cu b6 di sac ?".
scan0002.pdf Khai ph\1c cho Ph6 su Tit t~ ty hUll tri la TOn Th~t Dinh thang th,! Tit t~ su, cung v6'i Ph6 su TOn Th~t Hoa chuyen lam cOng vi¢c Ta Tit t~ ty. DAp de mai a 2 dnh Ha N¢i va HAc Ninh (Ha N¢i : 1 do~n a lang Dong Cu a huy¢n Nam Xang, dai hoo so trugng, 1 do~n lang 4i xa huy~n Thanh Liem, dai a hoo 400 trugng. Bllc Ninh : 1 do~ lang PhUC1I1g r~ch, huy¢n D6ng Ngan, dai· T a hC1I11S0trltgng, 1 do~n lang NgO D~o, huy¢n Thien Phuc dai hC1I1S0trugng). a ngoai bien. Lam nha cOng duang cho quan Lanh binh Quang Ngiii Vua hao b¢ Binh r~g : "Truac d~y vi dOn tr~i 6 co Quang Ngiii deu co quan co a chuyen coi, dii chuan cho liinh binh cung dong dnh thanh, mOi thcing 2 Ian di tuan a giiI, ma m¢t diH yen bien giOi xem xet. Nay nghi tinh thanh dii co ph6 lanh binh nen co m¢t vien quan to cai quan thi luc co vi¢c mai mong dAc l,!c dugc. V~y ra l¢nh cho quan dnh la U Nguyen Trung va Nguy~n Duc H¢i chQn ngay l~y m¢t chO dat trong do d6i vm dOn tr~i cua cac COm¢t toa scinh duang cho lanh binh, d~ Lanh binh Nguy~n Vinh thuang thuang d~n gan day tuan phong, roi huan luy¢n bien binh d~ nghiem vi¢c phong bi noi bien gim. sa a clla ai va b~n do 2 dnh L~ng san, Cao BAng truac vi co gi~c, nguro Qic linh trung deu tr6n. Quan tinh dem vi¢c tau len, dugc d~c cach mi~n thu~. Lam bai nga "Ki~m nghi¢m ng'! dugc" cap cho cac Liinh thi v¢ U Van PM, Ph~m PM Quang va Nguy~n TrQng Tinh mOi nguro 1 cai. Pham khi co dang thu6c len vua, chuan cho cung Vii Van Giai h¢i dOng vai ng'! Yki~m nghi¢m l~i. DOi bO nguyen th,! V¢ uy v¢ Ta nhat dinh Vii lam la Tran Van van lam th,! V¢ uy v¢ H~u nhi. van truac vi dau mllt xin ve hUll ; d~n nay, kh6i ~nh, l~i dugc b6 dung. a cac dia phUC1I1ghi Chuan dinh tit nay, nhiIng Cll nhan va giam sinh Mu b6 k co chO khuy~t dugc bO, thi Cll nhan b6 thi th,! Tri huy¢n, giam sinh b6 thi th,! Huy¢n thita. a NOng Van van, tuoog gi~c Tuyen Quang, l~i t\1 hQp be dang, xam Ian mien thugng du h~t Cao BAng. Tham tan Vii Van Tit dii thcim bi~t tit dOn Nhugng B~n a thOng d~n to gi~c NgQCM~o, van Trung, co 3 con duang (m¢t duang giUa do dOn sa Y d~n dOn Trung Thang, qua cac lang ThOng NOng, LUC1I1g d~n ~ Lanh ; m¢t Y duang ben hiIu : di ngang ra cac lang Phu Tang, S6c Giang, l~i qua lang LUC1I1g d~n ~ Lanh, th~g d~n NgQc M~o ; m¢t duang ben ta : di ngang ra Hien Liinh, qua cac xii Thap Na, Binh Lang, th~g d~n van Trung), lien phcii uy bQn V¢ uy Nguy~n • a Ti~n Lam va Thanh tM uy TOn That T,! chia nhau dong giU LUC1I1g , ThOngY NOng la con duang giiIa va Thap Na, Binh Lang la duang ben ta, con chinh minh a thi dem d~i quan dong dOn Trung Thang de di~u khien.·L~i tu cho TOng th6ng T~
scan0001.pdf 16 NMn hoang de' D~ nhj ky - Quyin CWIII - ThlfC l/!-c vi Thanh a Quang CI! phai them bi~n binh dong ch~n Phil Tang, S6c Giang la con duang ben hiiu. Gi~c dem d6 dimg, di yen mli keo d~n, clIng voi quan quAn cac. d~o ch6ng danh luOn ma:y ngay. T~ Quang 0,1' dugc tin bao, lam so phi tau va noi : "B
scan0002.pdf Linh binh d~o Trful 1mb, Ngh¢ An la Nguy~n Van T~o ti~n d~n sach Tnl eArn, cMu Quy Hqp, cUng vm V¢ uy Nguy~n Dt1'cLong chia dOn canh gifi'. Pho v¢ uy d~o Trful Djnh la Nguy~n Van Thu cling d~n huy¢n Cam M6n theo dia h~t phong vo tbU. B6 chinh Nguy~n Dlnh Tan va An sat Dlnh ct1'tin Mo, tAu l~n va noi : "Ok pbU Trful Ninh, Trful 1mb, L~c Bi~n, Trful Djnh thu¢c tinh co quan Xi~m ho~c vuqt s6ng xllm lful qu9:y nhi~u thO dan, ho~c dua thu tim doi nhiing dan xi~u gi~t ho~c tran vao d9:tta. COn nuac Nam Chuang tuy la thu¢c qu6c cila ta, nhung cling la man thu¢c nuac Xi~m, theo tin do tham thi Nam Chuang cling hQp t~p qUAnMan ma d~n. Th~ da phi tu cho bQn Nguy~n Van T~o li¢u C(1 cMn danh. L~i phai tMm 100 bien binh dinh Th~ sach, dem theo 5 cO sung qua san l¢ thu¢c de lam vi¢c quan. L~ phi suc cho vi~n tri pbU Trful Ninh hQp t~p nhieu dan thO, d¢ Qulin v¢ T6ng Phuac Minh do tinh phai di ti~n d~n, cho theo l¢nh dieu khien. Pham nhiing con dUOng co the di d~n Nam Chuang duqc chQn cM hiem y~u, l~p dOn tr~i, 19:yHnh thO canh gill". Vua d\l rang: "Nhiing dieu cac nguC1itrU tinh deu dii tbOa dang, n~n lAy tMm 700, 800 ho~c 1000 6ng phun lira, chia c9:p cho cac d~o quan. D~n nhu luang thl;lc cang n~n de tarn can th~ c6t duqc ti~p t~ dOi dao". BQn V¢ uy d~o earn L¢ la U Van Th\lY, An sat HO HihI Th&m, thl;l PM v¢ uy Ph~ Phi ti~n d~n cMu Ba Lan, dong tr~. Han 500 Hnh thO cac cMu, tr6n m9:t qua nira. Thl;l Tu~ pbU Nguy~n Tu ti~p duqc tin Mo, l~p tuc phi suc cho Tri phil earn L¢ la Ha Th~ Nghi, Tri cMu Huang Hoa la U Dang Khi~m thuqng khan t~p hqp cac thO binh va tra ro de trUng ph~t, rOi dem vi¢c tau l~n. Vua d\l rang: "ThO dADcac cMu bAtra chi de din duOng, dai tai lUC1llg thl;lc ma thOi, ching phai dUng de danh ~ duqc. D6i vm nhiing ke nhut nhat, tr6n di kh6ng c~ tra hOi niia, chi oon phai ngu(1i mau d~n quAn thu, doi h~t cac l~ m\lc d~n, hieu d\l cho hQ mach 000 Ian nhau, ve h9P dan chUng d~n don quan quan ti~n danh gi~c Xi~m, kh6ng nhung gilt toan vCfndUqc than minh,nha minh va l~ don duqc an thuang. ~n nhu binh dong ma bQn U Van Th\lY dem di duqc han 1000, ma gi~c Xi~m b d~o quan 9:y ching qua chi co ti~ng Mo, chu kh6ng co cai ngon gi khac, th~ ma Van ca Th\lY ching nghI cO vo quan d¢i duOi gi~c ra kbOi lX1 coi, chi ch6ng ch~ vi linh thO it 6i. Nhu th~ r9:tkh6ng hqp 19 ! Nay n~n l~p tuc chia thuc binh dong d~n th~g dOn tan, kh6ng duqc keo dai ngay gicr !". gi~c, ra sUe vay danh, c6t sao m¢t tr~ dCfP Sai Thi lang b¢ H¢, quyen lam vi¢c b¢ Binh, la Duang Van Phong va h¢ 19 ful quan phong Tu~ phil Quang Tri, thl;l Tu~ pbU la Nguy~n Tu g9:p di d~n quan thu U Van Th\lY h¢i lam vi¢C quan. Gi~c Xiem lui ve dOn Chau D6c. Truac day, quan gi~c danh nhau vm quan ta b Tien Giang, bi thua lU6n, dinh rut lui, ben ng~ dem 1 canh quan Da D~o (thu¢c
scan0001.pdf kY 16 NMn hoang de' D~ nhj -Quyln CWIII - Thl,tc l/f.c vi Thanh dia gim Dinh Tuang) 6 ben hii'll sOng, chl,1'c danh up d6n hii'll ng~n, nhung bi€t ta da phong bi truac, nen cuoi cling mUll khOng thanh, ben doc h€t quan huang v~ d6n tii ng~, ho la bAn sung, lam ra dang dinh cuOp tr~i : tir sang sOm d€n canh tu mm im ti€ng sung. Khi quan quan bi€t thl gi~c Xiem da lla tr~i, bo xac ch€t ma di r6i. Tham tan Nguyen Xuan li~n dem vai ch1,1c binh thuy~n rieng di d€n dia ph~n thU s6 Tan Chau 6 thugng du d~ ngan ch~n. Bn ham tan Truong Binh Giiing, H6 Van T Khue va Tan tuong Truong PhUc Dinh d6ng thOi doc thUc, d~i d¢i binh thuy~n do Thu~ Ciing qua H~u Giang, duOi theo d€n sOng Chau Doc, thl gi~c dong d6n 6 bo sOng chong cl,1'l~i. Bn iiing sai Ph~m Hii'll Tam va Thai COng Trieu ti€n danh. G Tri~u, m¢t mlnh di thuy~n CI,1' Hiii san len truac. Gi~c dung sung lan, sung nM bAn lo~n x~. Quan ta nhi~u nguOi thuong vong. Tri~u cling bi thuong. Ta ben chia quan so d6ng g~il'tren bo va dan chu su 6 trong sOng, tuy COdanh d~p. R6i lam tau len. rfing : "NguOi Xiem dem quan cii nuac vao Ian cUOp, bi quan ta danh Vua d1,1 gi€t nhi~u lan, l~i khOng cUOp b6c duqc gl, th€ tat dem tron, quii nhu ta da li~u truac. Nay luc v~ Chau DOc, ch~ng qua mUll mO lam ra chong cl,1' tinh cach lui nhu d~ con tho ma thOi, quy€t ch~g dam dong lau 6 day. cac Tuang quan va Tham tan nen doc thuc tuang bien, binh dong m¢t phen ra suc danh gi€t de quan dan hii gi~. Va ~ 9 tuan phong do tMm : n€u tMy no co niiy m¢t chUt tlnh hlnh ch~y tron, thl chia quan thuy b¢ dUOidanh ngay, cha d~ cho no duqc ung dung ma cao bay xa ch~y, n€u co tiin l~c vao rung, thl suc biio dan bAtchern d~ dang cOngoN€u n6 con giil' thanh dat Chau DOc, thl m¢t m~t dung chaD.dia IOi bAn vao : ch6 ay dat h~p nguOi nhieu, tat d~u tan nat ; m¢t m~t m¢ lay dam ba triim quan carn tii', thira luc dem toi, len d€n sOng Vmh T€, eArn CQC da vao chO cii'a sOng bun Idy, nOng, h~p. N€u hay cAt dli't dO duqc duang ve cua thuy~n gi~c thl thuang 1.000 l~ng b~c. L~i giao dam ba ch1,1c chi€c thuy~n Ian cho 1, 2 vien Tham tan, do sOng Th1,1yScm ho~c cii'a sOng ~u Giang, th~g d€n Ha Tien don ch~ d~ phong khi gi~c sOng tron thi l~i la mUll cao. Vii, gi~c Xiem ch~g bi€t nghia 19, bO tlnh hii'll nght, tim moi thiI hm, than va nguOi d~u gi~. Dang nen gAng suc, duOi d€n ky cung, gi€t h€t cii nuOc d~ hii long nguOi, nhung nghi tuang si kho nhQc 6 ngoai da lau, n€u da danh d~p duqc gi~c Xiem duOi ra ngoai coi, thira thAng th~g lay dat Chao 4p d€n BAcTdm BOn, binh uy cling da lUng lAy, du lam cho long quan man di phiii sq hai, thi chuAn cho rut quan, khiii hoan ngay, khOng can phiii day quan Mi t¢i, xa xOi treo l¢i cho them kho nhQc nil'a !". L~i sai truy~n d1,1 Tuang quan va Tham tan quan thu Gia Dinh rmg : "Nay cac mlii nhQn dien cu6ng cua gi~c Xiem da bi gay r6i, da co thOi co danh duqc. Khi d1,1 nay d€n, n€u ti€p to tu cua An Giang bao rfing Xiem da tan vo tron xa tir truac, thl khOng can di nil'a ; n€u con 6 Chau Doc, Ha Tien chua rut, thi Tuangquan hay Tham tan m¢t nguOi tuc toc dem ngay dem thUy su kinh binh va nhUng huong dong d¢ tren duai 2000 nguOi tinh nhu~ chia di hon 10 chi€c thuy~n d6ng va thuy~n hi~u
scan0002.pdf chii'Binh, vOinhi~u sung 6ng va hoa khi vong dUOngd~n cira bi~n Ha Tien hay dao PhUQu6c, ch~ dUOngv~ cua gi~c, khi~n cho m¢t manh giap khOngcon va m¢t t~c van thuy~n khOng sot d~ lam cho trQn cOng vi~c. Rut l~i cac nguai nen r¢ng ma muu hay, l~p l~y cOnglan, chu dUngch~ tre, uOngphi m¢t phen di l~i". TOng d6c quan V1,l d~o Tuyen Quang la U van Duc, Tham tan Nguyen COng Tru, tit van Trung rut v~ d~n dnh thanh Tuyen Quang. Khi bQnDuc mOi ti~n d~n Van Trung, gi~c van li~n dem h~t gia quy~n tr6n sang thung rUng thu¢c dia giOi nha Thanh, bQnDuc chia pMi lung bAt,khOngduqc m¢t ten nao. G~p ngay luc bQn gi~c 600, 700 ten tit ph1n rUngCao BAng- Thai Nguyen d~n dong giii'van Trung ; a a phia truac, phia sau, tit tren nui cao bAn sung xu6ng. m~t truac Lanh binh Nguyen van Quy~n thita th!ng, khinh dich, ti~n len bi gi~c cuOpm~t 5 cOsung qua san ; Iqp luc vi~n binh .keo d~n thi gi~c tr6n vao nui sau, ta chi chern duqc 1 d~u va a thu duqc vai khAu sung di~u sang ma thOi. m~t ~o quan sau, Uinh binh Tr1n Van L¢c vita d~n thi gi~c li~n lui ch~y, duOikhOngIqp, r6i tra v~. Gi~c l~i ch~n chO a hi~m don danh sau quan ta. Nhi~u Mnd6n Ninh Bien v~ tai luang quan, chuy~n d~ 6ng tr~m, d~u bi ngan tra, khOng duqc thOngd6ng. BQnkinh phai Thi v~ Phan Gia Phien, dnh pMi Su~t d¢i L~i Th~ T~i va Duang Van Kim d~u bi gi~c gi~t. a Trong quan, da han m¢t thang phai nha luang vilng gi~c, nay sApkhOngk~ ti~p duqc nii'a. D~t nay, lam chuang r~t n~g, binh dong bi ~nh ngay m¢t nhi~u. BQn Duc cho rang dong quan cha d¢ dVChi, thi m(>tngay m¢t kho han l~i cang khOng ti~n, ben dinh ngay rut ca m¢t d~o quan v~. Khi qua nui Kha DOng,lang An Lang, quan gi~c dlJa th~ hiem, ch6ng danh, quan ta SM. d~n, chern gi~t duqc vai ten, gi~c li~n ch~y tr6n. Kip d~n sOngNiem Giang, theo bOma di, len loi quanh co, d~o quan a cua Lanh binh Tr~n Van L¢c va v~ uy TOHu~ van sau, thinh linh tit trong h6 ben hii'ucach sOngva dinh nui lung deo, gi~c bAnsung ra tOit~p : quan ta bi thuang ch~t nhi~u, bOm~t 2 cOsung d~i luan xa. Di 15 ngay, mOid~n d6n Ninh Bien, li~u a de Nguyen Van Quy~n quiin Hnh 400 bi~n binh va 1000 thOdong l~i d6ng giii'r6i v~ yen nghi a tinh thanh Tuyen Quang. a BQnDuc dang so tau ro tinh hinh, xin chiu t¢i va noi : "D~t &0 L~c heo llinh bien giOi, th6i quen hung tqn, ma t6i da lau. Nay gi~c vao m¢t minh ch~y tr6n, nghe n6i da ~n tOe,sang nha Thanh, mong t~m keo dai hai tan, th~ ma d~i quan a truac, be Iii gi~c con dam tv hQp a sau, ch~ d6n de tuac 6ng tr~m, gi~t h~i ngum duqc sai pMi. 4i rinh luc quan quan rut v~, chUngch~n hiem, ch~ duOng,ngang nguqc khOngthe d~y duqc ! Trong ~y, tOngMOng An thi c6 Ma Si HuYnhla con r~ gi~c van; lang An Lang va lang An L~c thu¢c tOng van Quang thi c6 NOng van Si, NOngVan Thao la anh em con chUcon hac cua gi~c van. Chung lam yay canh cho nhau, l~ gian ngoan lAm.Tuy da sai thOty phong thu theo dja ph~n, song xet ky nhan tinh th~y hQkhOngkhoi c610ng kinh hai vi gi~c van hay con chua bi n¢p
scan0001.pdf D~ nhi IcY - Quyin CWIlI - ThLfCllf,c ve' Thanh (6 Nhdn hoang de' d~u. Bc;mtMn thl!c r~'t e r~g tro tan se l~i nhen chay. Hu6ng chi Hi gi~c Si, gi~c qn d~u chua bi biit d~ xu an, th€ tD:tchUng l~i lien k€t vm nhau, thi Tuyen Quang, Thai Nguyen, Cao BAng, L~g san chua cMc gift dugc vO Sl! ! Va, Wac day, mli sOng phong t1;tcd~u chua am tUOng, nay da than d€n t~ nai thi da hai bi€t dugc tUOng t~n v~ manh khoe cua gi~c, v~ tinh thl!c hay d6i cua dan, v~ dUOng l6i hi~m hay de, xa hay g~. L~i, gi~c chi c~y co ngM mlp chO hi~m biin sung ra, con thi a khOng co gi tr¢i. Duy co di~u la nui non trung di¢p, dUOng l6i ch~g chit, xa ma trOng thi nhu t6 ong b~u t6 ki€n, d€n g~n ma nhin thi nhu ran d¢c v~ tro. N€u ch~ng t~p hgp dugc nhi~u binh dong, cac d~o cung danh khep l~i, thi cu6i cung cling chi u6ng cOng di l~i thOi ! Tuy co lD:ynhi~u th6 dong, nhung phai ph6i hgp vm quan quan d~ cM tei thi mm dugc vi¢c. Nay mua xuan D:map chua co mua h,lt, xin v~ di~u tinh minh chinh d6n quan d¢i, r6i se tra l~i d~ toan tinh vi¢c lam sau nay cho co cOng hi¢u. V~y tha thi€t xin sac sai cac tinh mc Ninh, 4ng san d~u phai bi~n binh ti€n giap dia ph~n chau Bao L~c, hyn ky h¢i tieu". Vua xu6ng d1;tr~g : "Truac dD:y,vi th6 phi Tuyen Quang gay vi¢c, bQn nguCri yang m¢nh chuyen chinh Mi d6ng ti€n danh nhi~u l~ tau bao tMng tr~ ; ta da khen thuang uu h~u de d~n cOng kho nhQc r6i. Va, dum co cac nguai quan linh tinh nhu¢ khOng phai khOng nhi~u, di d€n dau, cac th6 mvc tranh nhau ra thU, quan gi~c nghe hai ch~y tr6n, ca h¢i va tinh hinh d~u t6t. Chinh la luc co the thila ca, quan a tray nghin d~m, c6t nhanh chOng. Th€ ma ch~ng bi€t nhan ca h¢i, ti€n th~t nhanh ; l~i buac m¢t ch~ tre de quan gi~c dugc chyn truac chO hiem y€u, thila luc sa ha tr6n xa. Tuy co ti€n d€n van Trung chi la d6t pha cai sao huy¢t tr6ng rOng, chu khOng h~ bat dugc m¢t ten tuang gi~c va than nhan no. D€n luc dem quan v~, Hi no l~ phong bi dugc mQi chO. Cu6i cung d€n nOi quan si thi co nguCri bi thuang va ch€t, sung Ian thi co cO bi 00 mD:t.U6ng cOng di l~ kho nhQC nhu th€, tuy co chern va bat dugc m¢t vai ten, nhung cOng ch~g du che lD:pdugc lOi thi t¢i con ch6i sao dugc ? V~y giao b¢ Binh ban xu. Nay da keo quan khiii hoan thi chuan cho quan tinh nao l~ v~ cung chuc tinh D:y.COn vi¢c xin l~ di danh nii'a thi d¢ sau se co Chi". U Van Duc ben d~ V¢ uy Hii'll v¢ Tuy~n phong dinh Th~n sach la TO Hu¢ van a l~i, hi¢p cung Lanh binh san Tay laDoan Van Ciii da phai di Wac quiin linh 900 bi~n binh va 5 that voi chi€n, coi gift tinh thanh Tuyen Quang, r6i do dUOngtMy v~ san Tay. Nguyen COng Tru da v~ d€n Hai Duang, Tr~ Van Tuan l~i v~ B6 Chinh. U Van Duc l~i tau noi : "cac h~ng binh dong va cac tM h~ theo di danh gi~c, a til thang 10 d€n thang 12, c~n dung luang thuang d€n dau thi tuy ti¢n lD:ydung do, chu chua chi cho ti~n va g~o luang thang". a Vua dv sai tinh thang cho truy cD:p.COn nhUng nguCri da rut v~ hang ngO Kinh, hay da v~ tinh h~t ho~c di d6n thu thi cho thOng tu chi€u cD:pm¢t lo~t. L~
scan0002.pdf a nghi quAnKinh nit v~ de di dOnthUnhu H~u v¢ dinh HOuy d6ng Nam Dinh, v¢ a a Vong thiinh d6ng Hili DU