Đám đông cô đơn: phần 2

PHẦN II: CHÍNH TRỊ <br /> Ebook miễn phí tại : www.Sachvui.Com<br /> <br /> CHƯƠNG VIII<br /> Các phong cách chính trị kiểu truyền<br /> thống định hướng, nội tại định hướng, và<br /> ngoại tại định hướng: người dửng dưng,<br /> người giáo huấn, người dự đoán nội tình<br /> Có những nước người dân chỉ chấp nhận với chút khó chịu các<br /> quyền chính trị do luật pháp đem lại. Làm cho ông ta quan tâm<br /> đến những lợi ích chung tưởng đâu như là lấy cắp thời giờ của<br /> ông ta vậy… Trái lại, khi mà người Mỹ bị buộc phải lo cho riêng<br /> công việc của chính mình thôi, khi đó tưởng như nửa cuộc đời họ<br /> bị cướp đoạt mất. Người dân Mỹ khi đó sẽ cảm thấy một sự<br /> trống rỗng mênh mông trong cuộc đời mình, và họ sẽ đau khổ<br /> không sao tưởng tượng nổi.<br /> Tocqueville, Nền dân trị Mỹ[196]<br /> Ở phần này của cuốn sách tôi sẽ chuyển sang một nỗ lực có<br /> tính chất khơi mở để áp dụng vào chính trị Mỹ lý thuyết tính<br /> cách đã phát triển trong phần trước. Song, trước hết cần chỉ rõ<br /> các vấn đề và hạn chế của kiểu tiếp cận chính trị này. Chính đề<br /> chung của tôi là tính cách nội tại định hướng đã có chiều hướng<br /> và vẫn đang có chiều hướng thể hiện mình trong chính trị theo<br /> kiểu “người giáo huấn” (moralizer), trong khi tính cách kiểu<br /> ngoại tại định hướng thường thể hiện mình về mặt chính trị<br /> theo kiểu một “người dự đoán nội tình” (inside-dopester). Các<br /> kiểu này cũng gắn liền với một chuyển biến trong tâm trạng<br /> chính trị từ “phẫn nộ” sang “khoan dung”, và một thay đổi trong<br /> quyết định chính trị từ sự thống trị của một giai cấp cầm quyền<br /> sang sự phân tán quyền lực giữa nhiều nhóm áp lực nhỏ đang<br /> cạnh tranh. Một số dịch chuyển này có thể nằm trong các yếu<br /> tố nguyên nhân của sự xuất hiện kiểu ngoại tại định hướng.<br /> Nói như vậy, tôi phải tức thì đưa ra một số sự dè dặt. Một lần<br /> nữa, tôi kêu gọi bạn đọc chú ý đến các hạn chế của tầng lớp xã<br /> hội và khu vực giới hạn bức tranh tính cách ở Mỹ mà tôi đã giới<br /> <br /> thiệu. Hơn nữa, như tôi cũng đã nói, con người thực tế là các<br /> kiểu pha trộn, phức tạp và đa dạng - những thứ mảnh vụn và<br /> miếng vá - hơn bất kỳ sơ đồ nào có thể bao quát. Ví dụ, họ có<br /> thể là kiểu ngoại tại định hướng về tổng thể, nhưng trong lĩnh<br /> vực chính trị họ có thể lại là kiểu nội tại định hướng hơn những<br /> lĩnh vực khác. Hoặc, người ta có thể hoạt động có hiệu quả<br /> trong chính trị - có một phong cách vượt hơn hẳn phong cách<br /> của người giáo huấn và phong cách của người dự đoán nội tình<br /> - dù nhìn chung ngoài đời họ có vẻ “lạc lõng”: chính trị có thể là<br /> hoạt động mạnh nhất của họ; hoặc chính trị cũng có thể là một<br /> lĩnh vực mà, vì nhiều lý do, họ không thích hợp bằng các lĩnh<br /> vực khác.<br /> Nhưng các vấn đề tính cách này không phải là những yếu tố<br /> duy nhất ngăn trở chúng ta giải thích hay tiên đoán hành vi<br /> chính trị cụ thể chỉ trên cơ sở tâm lý. Lấy ví dụ duy nhất, tâm<br /> trạng khủng hoảng triền miên trong đó chính trị hiện đại nói<br /> chung bị đóng khung, và sự thiếu hụt chung về giải pháp thay<br /> thế giàu tưởng tượng, có thể đủ, hay gần đủ, để lý giải vì sao<br /> người ta không mở mang thêm được các phong cách chính trị<br /> mới - nhằm đưa những động cơ thúc đẩy mới vào chính trị và<br /> các cách định nghĩa mới về chính trị, dù tính cách họ có thể đã<br /> khác.<br /> Điều tra của tôi không đề cập thêm đến người hoạt động<br /> chính trị như được định nghĩa theo quan điểm nhà nước hay<br /> theo quan điểm của các nhóm, các đảng phái và các giai cấp mà<br /> nhà nước được phân chia để có phân tích chính trị chính thức,<br /> mà đề cập đến quá trình người ta dần dần can dự vào chính trị,<br /> và sự phong cách hóa các tình cảm chính trị tiếp sau đó. Rõ<br /> ràng, không thể phân định quá rành mạch đường ranh giữa hai<br /> lĩnh vực này; truyền thống lớn của khoa học chính trị hiện đại<br /> đi từ Machiavelli và Hobbes[197] đến Tocqueville, và Marx quan<br /> tâm đến cả hai. Đây là lý do vì sao, khi nói đến các hệ quả<br /> chính trị của tính cách, tôi dùng thuật ngữ của chủ nghĩa ấn<br /> tượng là “phong cách”.[198] Nếu chính trị là một vở ba lê trên<br /> sân khấu mà lịch sử dựng lên thì phong cách không cho chúng<br /> ta biết các vũ công từ đâu ra hay họ sẽ di chuyển tới đâu mà<br /> <br /> chỉ cho biết họ đóng vai của mình như thế nào và khán giả<br /> phản ứng ra sao.<br /> Khi tôi đi tiếp, về sau, từ vấn đề phong cách đến vấn đề<br /> quyền lực, mối liên hệ giữa cấu trúc tính cách và cấu trúc chính<br /> trị sẽ trở nên còn ít thực chất hơn từ “phong cách” hàm ý. Về<br /> một mặt, hiển nhiên là nhiều người ngày nay trốn khỏi các thực<br /> tại quyền lực mà chạy vào những giải thích tâm lý học về tập<br /> tính xã hội để tránh thách thức các niềm tin chính trị hiện đại,<br /> hoặc trả về cho chính trị tính dễ lèo lái đáng mong ước bằng<br /> cách dựa vào một công cụ phân tích mới. Dẫu vậy, điều hiển<br /> nhiên không kém là một chủ nghĩa hiện thực chính trị phớt lờ<br /> chiều kích tính cách, phớt lờ mọi người giải thích bố cục quyền<br /> lực ra sao trên cơ sở các nhu cầu tâm lý của họ, sẽ chỉ hữu ích<br /> trong các luận giải rất ngắn hạn và thậm chí không phải bao giờ<br /> cũng có sẵn.<br /> <br /> I. Người dửng dưng<br /> PHONG CÁCH CŨ<br /> Cũng như quan điểm mọi thành viên trưởng thành trong cộng<br /> đồng phải có liên quan trong hoạch định chính sách của cộng<br /> đồng, quan điểm cho rằng sự dửng dưng và thờ ơ chính trị tạo<br /> thành những vấn đề cũng mới xuất hiện gần đây. Do đó, trong<br /> các xã hội phương Đông cổ đại, nơi chỉ có vương triều cùng một<br /> nhóm nhỏ quân sư và quý tộc có quyền tham gia, dân chúng<br /> còn lại không thể bị gọi là thờ ơ: họ chỉ là đang say ngủ về<br /> chính trị. Cũng giống như vậy, ở thị quốc Hy Lạp chúng ta có<br /> thể nghĩ sự thờ ơ là một vấn đề chỉ tồn tại trong các công dân<br /> của họ mà thôi - còn phụ nữ, ngoại kiều và nô lệ đã bị loại trừ<br /> khỏi mọi can dự tới lĩnh vực chính trị.<br /> Một số ít ỏi người kiểu truyền thống định hướng ở Mỹ nằm<br /> trong số những người dửng dưng chính trị theo kiểu này. Sự<br /> dửng dưng của họ là sự dửng dưng cổ điển của đám quần chúng<br /> thời Cổ đại hay Trung đại - những người mà, xuyên suốt lịch sử,<br /> đã chấp nhận thói bạo ngược của giới cầm quyền, với nỗi hoài<br /> nghi cứ đều đặn trở đi trở lại và các cuộc nổi loạn lác đác. Họ<br /> không có phương tiện để diễn đạt hùng hồn về mặt chính trị, họ<br /> <br /> cũng không hề biết điều này có thể bao hàm cái gì. Họ thiếu các<br /> công cụ chính trị sơ đẳng là biết đọc biết viết, giáo dục chính trị<br /> và kinh nghiệm tổ chức.<br /> Ở Hoa Kỳ ngày nay số người dửng dưng kiểu truyền thống<br /> định hướng như vậy rất ít. Có ít “khu bảo tồn” để người ta có<br /> thể tránh ảnh hưởng của các giá trị kiểu nội tại định hướng hay<br /> ngoại tại định hướng hay cả hai. Song, trong một số nhóm nhập<br /> cư và người da đen ở nông thôn, sự dửng dưng kiểu truyền<br /> thống định hướng xưa vẫn còn, ít ra cũng trong một mức độ<br /> nào đó. Tôi sẽ lấy ví dụ từ bài phỏng vấn[199] một phụ nữ trung<br /> niên làm công việc vệ sinh dọn dẹp từ khu vực Tây Ấn của Anh<br /> đến, giờ đang sống ở Harlem. Dù bà đã chịu ảnh hưởng nhiều<br /> của kiểu nội tại định hướng, các thái độ chính trị của bà (có tính<br /> đến phản ứng thận trọng) lại có vẻ đại diện cho vài chủ đề của<br /> một sự dửng dưng dựa trên kiểu truyền thống định hướng.<br /> Hỏi: Bà cho mình là người rất quan tâm đến chính trị, không<br /> quan tâm lắm, hay gần như không quan tâm?<br /> Đáp: Không hề. Chồng tôi thì có. Ông ấy nói hay lắm. Ông ấy<br /> còn biết tranh luận nữa.<br /> Hỏi: Bà có ý kiến về chuyện đang diễn ra không? Ví dụ bà có<br /> biết ai mà bà muốn đắc cử không?<br /> Đáp: Không. Tôi tin người giỏi nhất sẽ thắng.<br /> Hỏi: Vậy bà nghĩ ai thắng cũng thế, sẽ không có gì khác biệt?<br /> Đáp: Chẳng khác gì cả. Người giỏi nhất sẽ thắng. Dù gì họ<br /> cũng giống nhau cả thôi khi đã trúng rồi. Cũng vậy cả thôi. Họ<br /> cũng làm chừng ấy thứ. Một người đảng Cộng hòa trúng, hay<br /> một người Dân chủ, họ như nhau cả.<br /> Hỏi: Có bao giờ bà nghe thấy những thứ về chính trị trên đài<br /> và chúng làm bà bực tức không?<br /> Đáp: Không, tôi không quan tâm nên tôi chả bực tức.<br /> Hỏi: Có cái gì khác nghe trên đài làm bà bực không - không<br /> phải chính trị?<br /> <br />