ĐAN GIỎ CỌNG DỪA - TINH HOA VÙNG ĐẤT BẾN TRE
Giỏ cọng dừa là một vật phẩm truyền thống của Bến Tre. Nguyên liệu chủ
yếu để làm nên chiếc giỏ này đó chính dừa. Dừa một loại cây ai cũng
nghĩ tới đầu tiên khi nhắc đến Bến Tre, giỏ cọng dừa từ lâu đã trở thành một
phần không thể thiếu trong cuộc sống của người dân xứ dừa. Chính thế, giỏ
cọng dừa là di sản văn hóa mà chúng ta cần bảo tồn và phát huy.
I/ Xuất xứ
Đan giỏ cọng dừa chính nghề truyền thống của người dân Hưng
Phong - Giồng Trôm. Xã Hưng Phong nằm cách biệt với phần đất liền Cồn
Ốc. Cồn tự nổi với diện tích 647 ha trên con sông Hàm Luông hiền hòa. Làng
nghề được hình thành từ năm 1992 và sau đó phát triển rộng rãi ra toàn tỉnh Bến
Tre. Hơn thế nữa làng nghề còn ưu ái được người dân nơi đây đặt cho cái tên
“Thủ phủ của dừa”.
II/ Nguyên liệu tự nhiên
Sản phẩm được chế tác bởi 03 nguyên liệu chính: Tre hay trúc dùng để
làm khung, dây nhựa cọng dừa (một nguyên liệu không thể thiếu đến từ loại
cây làm nên thương hiệu cho tỉnh Bến Tre, đó chính là dừa) được đan thắt lại với
nhau.
III/ Cách chế tác đầy công phu và tỉ mỉ
Để tạo nên thành phẩm một chiếc giỏ dừa hoàn mỹ thì phải trải qua
nhiều công đoạn tùy theo cách làm của mỗi gia đình. Bước đầu tiên tạo
khung (được làm bằng tre, trúc) rồi dùng cọng dừa y thắt theo viền khung.
Tiếp đến, người thợ phải đánh bính lại như hai bím tóc rồi dùng dây quấn hai
bính vào thanh tre hoặc trúc tạo thành quai xách. Công đoạn cuối cùng chính
đan đáy giỏ, cắt bỏ đi phần thừa của cọng dừa dùng thanh trúc tre được vuốt
mảnh cố định phần đáy giỏ. Như vậy, người thợ đã hoàn thành xong một chiếc
giỏ đan bằng cọng dừa. Mỗi chiếc giỏ tầm trung cần khoảng 80 cọng dừa và mất
khoảng nửa tiếng để hoàn thành một chiếc. Ngoài ra, giỏ cọng dừa cũng
nhiều kích thước khác nhau tùy theo nhu cầu của người sử dụng.
Hình 1: Hình ảnh những người dân nhộn nhịp đan giỏ cọng dừa.
(Nguồn: https://tinyurl.com/msjdnnye)
2
IV/ Giỏ cọng dừa - những giá trị đặc sắc
Giỏ cọng dừa được xem đứa con tinh thần của những nghệ nhân
Hưng Phong không ch mang đến những g trị vật chất còn giá trị tinh
thần cho người dân nơi đây.
Nói về khía cạnh giá trị về vật chất, kinh tế, đan giỏ cọng dừa là công việc
mang lại nguồn thu nhập, giải quyết vấn đề thất nghiệp, tạo ra nguồn thu nhập
cho các gia đình Bến Tre. Công việc này đã đang giải quyết việc làm cho
khoảng 1.500 lao động. Đây công việc nhẹ, không cần vốn, nhưng đem đến
nguồn thu nhập ổn định cho các hộ gia đình, chủ yếu dành cho chị em phụ nữ.
Giỏ cọng dừa thông dụng, mang giá tr s dụng cao trong cuộc sống hằng ngày
như đựng đồ, đựng quà,... đặc biệt vào dịp Tết. Điều đáng chú ý của loại sản
phẩm mỹ nghệ này thân thiện với môi trường, tận dụng được hết giá trị của
cây dừa mang đậm truyền thống của quê hương “Xứ dừa”. Hơn thế nữa, làng
nghề góp phần phát triển du lịch, đẩy mạnh kinh tế của vùng thu hút đa phần
các khách du lịch nước ngoài đến tham quan làng nghề, tìm hiểu công việc
sản phẩm độc đáo, mang đậm màu sắc dân tộc của người dân Bến Tre nói riêng
và người dân Việt Nam nói chung.
Hơn thế nữa, giỏ cọng dừa cũng mang những giá trị tinh thần không gì có
thể thay thế được. Vào những dịp lễ, Tết, những gói quà đựng bằng giỏ dừa
truyền thống mang lại cảm giác gần gũi, ấm cúng như một món quà q chứa
chan yêu thương và đó cũng những gì những sản phẩm giỏ đan nhựa công
nghiệp ngày nay không thể đạt được. Bên cạnh đó, cũng vào khoảng thời gian
này, công việc đan giỏ làm cho không khí vùng quê càng thêm nhộn nhịpkết
nối con người nơi đây lại gần với nhau hơn. Và hơn hết, đan giỏ cọng dừa còn là
làng nghề truyền thống lâu đời của tỉnh Bến Tre nên khi nhắc đến giỏ cọng dừa,
mọi người sẽ nhớ đến vùng đất xứ dừa trù phú của con người Bến Tre cần cù,
khéo léo mộc mạc, chân tình. Như bạn Huỳnh Thị Ngọc Diệp lớp 10 Anh
trường Trung học phổ thông chuyên Bến Tre chia sẻ: “Tết thời điểm nhu
cầu thu mua giỏ cọng dừa tăng cao nhất năm, bởi giỏ cọng dừa phần không
thể thiếu của một giỏ quà tết ta thường thấy trong các chợ, siêu thị,... Nhờ vậy
nên khung cảnh làng nghề giỏ cọng dừa vào những ngày này cũng trở nên bận
rộn hơn, đâu đó ta vẫn thấy được sự ấm áp, sum vầy khi coni đây bày
nguyên vật liệu làm giỏ ra, cùng ngồi tước lá dừa, quấn bính,...”
Hình 2: Hình ảnh giỏ cọng dừa
( Nguồn: https://images.app.goo.gl/mZuqmki9wd24vvmL6 )
3
V/ Thực trạng của giỏ cọng dừa
Hiện nay, giỏ làm từ cọng dừa mức giá hợp lý, phù hợp với thị trường.
Cụ thể: giỏ loại nhỏ giao cho thương lái 4.000đ/chiếc, giỏ loại trung 5.000/chiếc,
loại lớn 6.300 - 6.500đ/chiếc.
Làng nghề đang phải trải qua thời “biến động thất thường” với giá cả
lên xuống bấp bênh và sản phẩm giỏ cọng dừa Hưng Phong đến nay vẫn chưa có
một đầu ra thật sự chắc chắn ổn định. Những yếu tố y nên sự “khó khăn”
đó chính nhu cầu thị trường tuỳ vào thời điểm, địa điểm, những thay đổi
hội.
VI/ Khảo sát mức độ hiểu biết của học sinh hiện nay
Ngoài ra, để tìm hiểu về thực trạng hiểu biết của học sinh THPT hiện nay
về làng nghề đan giỏ cọng dừa, chúngi đã tiến hành khảo sát 100 học sinh tại
Tờng THPT Chuyên Bến Tre bằng hình thức đơn khảo sát trực tuyến. Bài
khảo sát bao gồm 05 câu hỏi, trong đó có 04 câu trắc nghiệm và 01 câu trình bày
suy nghĩ. Cụ thể, các câu hỏi có nội dung như sau:
1. Bạn đã từng nghe qua làng nghề đan giỏ cọng dừa ở Bến Tre chưa?
2. Làng nghề đan giỏ cọng dừa nằm ở huyện nào?
3. Bạn đã từng tận mắt xem qua quá trình đan giỏ cọng dừa chưa?
4. Giá thành trên thị trường của giỏ cọng dừa dao động khoảng bao nhiêu?
5. Theo bạn, làng nghề đan giỏ cọng dừa có tiềm năng phát triển trong tương
lai hay không? Vì sao? (*)
Kết quả khảo sát
1. Bạn đã từng nghe qua làng nghề đan giỏ cọng dừa ở Bến Tre chưa?
4
Hình 4: Biểu đồ thể hiện sự hiểu biết của học sinh về làng nghề đan giỏ cọng
dừa
2. Làng nghề đan giỏ cọng dừa nằm ở huyện nào?
Ý kiến trả lời Số lượt trả lời Tỉ lệ
Đúng (huyện Giồng Trôm) 62 62%
Sai (các huyện khác) 0 0%
Không biết 38 38%
3. Bạn đã từng tận mắt xem qua quá trình đan giỏ cọng dừa chưa?
Hình 5: Biểu đồ thể hiện sự hiểu biết của học sinh về quá trình làm giỏ cọng dừa
4. Giá thành trên thị trường của giỏ cọng dừa dao động khoảng bao nhiêu?
Ý kiến trả lời Số lượt trả lời Tỉ lệ
5
Đúng (4.000đ-7.000đ) 26 26%
Sai (các mức giá khác) 6 6%
Không biết 68 68%
5. Theo bạn, làng nghề đan giỏ cọng dừa tiềm năng phát triển trong tương lai
hay không? Vì sao?
57 học sinh (chiếm 57%) cho rằng làng nghề đan giỏ cọng dừa tiềm
năng phát triển trong tương lai vì:
Sản phẩm mang tính thẩm mỹ cao, thích hợp làm giỏ quà
Giá thành phải chăng, dễ tiếp cận khách hàng
Quy trình thực hiện và thành phẩm thân thiện với môi trường
Thu hút thị hiếu của khách du lịch từ các tỉnh khác và nước ngoài
43 học sinh (chiếm 43%) cho rằng làng nghề đan giỏ cọng dừa không
tiềm năng phát triển trong tương lai vì:
Trên thị trường xuất hiện các loại giỏ khác với chất liệu màu sắc thu
hút người tiêu dùng hơn
Giá thành bán ra không cao khiến cho các người làm nghề xu hướng
bỏ nghề
Tốn nhiều thời gian để làm ra thành phẩm
Sản phẩm được làm thủ công nhưng thiếu nguồn nhân lực
Kết luận:
Hầu như các bạn học sinh đều biết đến làng nghề đan giỏ cọng dừa Bến
Tre. Tuy nhiên, đa số các bạn chưa hiểu rõ về làng nghề, chưa biết qua các công
đoạn trong quy trình làm ra giỏ cũng không biết về giá cả của giỏ trên thị
trường.
Ngược lại, thông qua ý kiến bằng hình thức tự luận câu hỏi 5 (*), các
bạn học sinh đã nêu lên được do sao các bạn cho rằng làng nghề này
có/không có tiềm năng phát triển, đồng thời nêu ra những ưu và nhược điểm của
sản phẩm giỏ cọng dừa. Từ đó, ta thấy các bạn học sinh hiểu khá rõ về tình trạng
của làng nghề và giỏ cọng dừa trên thị trường hiện nay, từ đó dự đoán tiềm năng
của làng nghề thủ công này.
VII/ Phát triển làng nghề
Ngày nay, làng nghề truyền thống đan giỏ cọng dừa đã mang lại cho
chúng ta rất nhiều lợi ích như: tạo việc làm cho con nông thôn, xóa đói giảm
nghèo,.. Tuy nhiên, làng nghề đang phải trải qua khoảng thời gian khó khăn, giá
cả lên xuống bấp bênh dần bcon người lãng quên với những vật liệu giá
thành thấp thời hạn sử dụng lâu dài hơn. Chính vậy, chúng ta cần phải
đề ra các hướng bảo tồn và phát huy làng nghề truyền thống này. Chẳng hạn như
thực hiện tốt công tác tuyên truyền, quảng nghề đan giỏ cọng dừa đến với