Đánh giá công tác đấu thầu mua thuốc và kết quả sử dụng thuốc đấu thầu tại bệnh viện Quân Y 105 từ năm 2015 đến 2017

t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2019<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC ĐẤU THẦU MUA THUỐC VÀ KẾT QUẢ<br /> SỬ DỤNG THUỐC ĐẤU THẦU TẠI BỆNH VIỆN QUÂN Y 105<br /> TỪ NĂM 2015 ĐẾN 2017<br /> Hồ Cảnh Hậu1; Nguyễn Minh Chính2; Hoàng Hải2<br /> Nguyễn Thị Lan Hương1; Nguyễn Thị Tâm1<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá công tác đấu thầu mua thuốc và kết quả sử dụng thuốc đấu thầu tại<br /> Bệnh viện Quân y 105 từ 2015 đến 2017. Phương pháp: sử dụng phương pháp nghiên cứu<br /> hồi cứu kế hoạch và kết quả đấu thầu mua thuốc. Kết quả: xây dựng danh mục thuốc bệnh viện<br /> năm 2015 là 545 khoản; 2016: 675 khoản và năm 2017 là 719 khoản. Xây dựng danh mục<br /> thuốc đấu thầu: về số khoản, năm 2015 : 987 khoản/226 hoạt chất, năm 2016: 503 khoản/292<br /> hoạt chất và năm 2017 là 642 khoản/386 hoạt chất. Kết quả mua: năm 2015 là 340 khoản,<br /> năm 2016: 332 khoản và năm 2017: 441 khoản. Kết quả sử dụng cho đối tượng bảo hiểm y tế:<br /> năm 2015 là 356 khoản, năm 2016: 354 khoản và năm 2017: 434 khoản. Kết luận: xây dựng<br /> danh mục thuốc bệnh viện năm 2015 - 2017 tăng từ 545 khoản lên 719 khoản. Xây dựng danh<br /> mục thuốc đấu thầu chưa hợp lý trong 3 năm. Kết quả mua từ năm 2015 là 340 khoản lên<br /> 441 khoản năm 2017.<br /> * Từ khóa: Đấu thầu mua thuốc; Sử dụng thuốc đấu thầu; Bệnh viện Quân y 105.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ thuốc tập trung được áp dụng trên 59 khoản<br /> đàm phán cấp quốc gia, 106 khoản đấu<br /> Điều 44, Luật Đấu thầu số: 43/2013/QH13<br /> thầu tập trung cấp địa phương và 8 khoản<br /> chỉ ra “Mua sắm tập trung là cách tổ chức<br /> đàm phán giá. Như vậy, so với 1.091 khoản<br /> đấu thầu rộng rãi để lựa chọn nhà thầu<br /> thuốc tân dược (ban hành theo Thông tư<br /> thông qua đơn vị mua sắm tập trung<br /> số 09/2016), 918 khoản thuốc còn lại các<br /> nhằm giảm chi phí, thời gian, đầu mối tổ<br /> cơ sở y tế tự tổ chức đấu thầu nếu có<br /> chức đấu thầu, tăng cường tính chuyên<br /> nhu cầu.<br /> nghiệp trong đấu thầu, góp phần tăng<br /> hiệu quả kinh tế” [1]. Hướng dẫn và thực Từ 2015 - 2017, thực hiện công tác<br /> hiện Luật Đấu thầu số 43 và Nghị định đấu thầu tại các cơ sở y tế theo hướng<br /> 63/2014/NĐ-CP [2] có Thông tư số dẫn của Thông tư số 01/2012/TT-BYT [5]<br /> 11/2016/TT-BYT quy định về việc đấu và Thông tư số 11/2016/TT-BYT (có hiệu<br /> thầu thuốc tại các cơ sở y tế và Thông tư lực từ ngày 01 - 7 - 2016). Trong giai<br /> số 09/2016/TT-BYT ban hành 106 hoạt đoạn này, đánh giá công tác đấu thầu<br /> chất thuốc mua sắm tập trung cấp địa mua thuốc và kết quả sử dụng thuốc tại<br /> phương [3, 4]. Theo quy định về đấu thầu Bệnh viện Quân y 105 có tính thực tiễn và<br /> <br /> 1. Bệnh viện Quân y 105<br /> 2. Học viện Quân y<br /> Người phản hồi (Corresponding): Hồ Cảnh Hậu (dshocanhhau2019@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 01/10/2019; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 18/11/2019<br /> Ngày bài báo được đăng: 27/11/2019<br /> <br /> 23<br /> T¹P CHÝ Y - HäC QU¢N Sù Sè 9-2019<br /> <br /> cấp thiết trong thực hiện công tác đấu thầu những năm tiếp theo tại đơn vị nghiên cứu.<br /> Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu: Đánh giá công tác đấu thầu mua thuốc và kết<br /> quả sử dụng thuốc đấu thầu tại Bệnh viện Quân y 105 từ năm 2015 đến 2017.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tượng nghiên cứu.<br /> Các văn bản theo luật định, danh mục thuốc (DMT) bệnh viện, DMT đấu thầu và và<br /> danh mục mua theo thầu tại Bệnh viện Quân y 105 từ 2015 - 2017.<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu.<br /> Sử dụng phương pháp nghiên cứu hồi cứu kết quả đấu thầu thông qua các số liệu<br /> DMT bệnh viện, DMT đấu thầu và danh mục mua theo thầu tại Bệnh viện Quân y 105<br /> từ năm 2015 - 2017, từ đó đánh giá được kết quả đấu thầu và mua thuốc theo thầu tại<br /> bệnh viện.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> 1. Xây dựng DMT bệnh viện.<br /> DMT bệnh viện là cơ sở để xây dựng DMT đấu thầu và DMT sử dụng trong năm.<br /> Từ năm 2015 - 2017, DMT bệnh viện được thể hiện ở bảng 1:<br /> Bảng 1: Phân tích VEN DMT bệnh viện từ năm 2015 - 2017.<br /> <br /> Năm 2015 2016 2017<br /> VEN<br /> Số khoản Tỷ lệ (%) Số khoản Tỷ lệ (%) Số khoản Tỷ lệ (%)<br /> <br /> V 109 20,00 132 19,56 120 16,69<br /> <br /> E 347 63,67 397 58,81 408 56,75<br /> <br /> N 89 16,33 146 21,63 191 26,56<br /> <br /> Tổng 545 100,00 675 100,00 719 100,00<br /> <br /> - DMT bệnh viện được xây dựng tăng dần qua từng năm: năm 2015 là 545 khoản,<br /> 2016: 675 khoản và 2017: 719 khoản. Như vậy, so với năm 2015, năm 2016 tăng 130 khoản<br /> và năm 2017 tăng so với năm 2016 là 44 khoản.<br /> - Số khoản thuốc thuộc nhóm V (Vital) và E (Essential) giảm dần, trong khi số khoản<br /> thuộc nhóm N (Non - Essential) tăng từ 16,33% năm 2015 lên 26,56% năm 2017.<br /> Kết quả trên cho thấy: DMT bệnh viện và quá trình tăng số khoản phải có tính chọn<br /> lọc, phù hợp với các yêu cầu sau:<br /> + Bảo đảm phù hợp với mô hình bệnh tật và chi phí về thuốc dùng điều trị trong<br /> bệnh viện: chú trọng đối tượng bảo hiểm y tế.<br /> + Phù hợp về phân tuyến chuyên môn kỹ thuật: bệnh viện hạng 1.<br /> <br /> 24<br />  t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2019<br /> <br /> + Đáp ứng với các phương pháp mới, kỹ thuật mới trong điều trị.<br /> + Hạn chế sử dụng một số thuốc có giá trị lớn hoặc thuốc có phản ứng có hại<br /> nghiêm trọng, thuốc đang nằm trong danh mục nghi vấn về hiệu quả điều trị.<br /> - Cần cắt giảm các thuốc thuộc nhóm N và tăng cường cho nhóm thuốc E (là nhóm<br /> thuốc thiết yếu). Theo đề nghị của đề tài, cần cắt giảm nhóm thuốc N xuống < 10%<br /> nhằm tập trung kinh phí cho nhóm E.<br /> 2. Xây dựng DMT đấu thầu.<br /> * So sánh DMT đấu thầu và DMT bệnh viện:<br /> Bảng 2: So sánh DMT bệnh viện và DMT đấu thầu năm 2015 - 2017.<br /> <br /> Năm 2015 2016 2017<br /> <br /> Chỉ số Khoản mục Hoạt chất Khoản mục Hoạt chất Khoản mục Hoạt chất<br /> <br /> DMT đấu thầu 987 266 503 292 642 386<br /> DMT 545 456 675 474 719 512<br /> % đấu thầu/<br /> 181,10 58,33 74,52 61,60 89,29 75,39<br /> bệnh viện<br /> <br /> Xây dựng DMT đấu thầu so với DMT bệnh viện có số khoản mục chiếm tỷ lệ<br /> 181,10% năm 2015; 74,52% năm 2016 và năm 2017 là 89,29%. Số hoạt chất chiếm từ<br /> 58,33 - 75,39% trong 3 năm. Kết quả này cho thấy chưa có sự liên kết giữa DMT<br /> đấu thầu và DMT bệnh viện.<br /> * Phân tích DMT đấu thầu theo ABC:<br /> Bảng 3: DMT đấu thầu theo phân tích A, B, C từ năm 2015 - 2017.<br /> Năm 2015 2016 2017<br /> Nhóm<br /> % khoản mục % GT % khoản mục % GT % khoản mục % GT<br /> <br /> A 13,58 75,02 14,91 75,22 18,69 75,14<br /> <br /> B 15,40 15,03 16,50 15,04 16,04 15,00<br /> <br /> C 71,02 9,95 68,59 9,74 65,26 9,86<br /> <br /> Tổng 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00<br /> <br /> - Để đạt được khoảng 75% kinh phí nhóm A, số khoản mục năm 2015 chiếm 13,58%,<br /> năm 2016: 14,91% và năm 2017: 18,69%.<br /> - Để đạt được khoảng 10% kinh phí nhóm C, số khoản mục năm 2015 chiếm 71,02%,<br /> năm 2016: 68,59% và năm 2017: 65,26%.<br /> Kết quả trên không hợp lý, thể hiện tỷ lệ % nhóm A trong xây dựng DMT đấu thầu<br /> năm sau cao hơn năm trước, trong khi nhóm C giảm dần.<br /> <br /> 25<br /> T¹P CHÝ Y - HäC QU¢N Sù Sè 9-2019<br /> <br /> * So sánh số khoản mục DMT đấu thầu với DMT bệnh viện theo phân tích VEN:<br /> Tỷ lệ % các nhóm V, E, N trong DMT đấu thầu và DMT bệnh viện từ năm 2015 - 2017<br /> được thể hiện ở hình 1:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1: Tỷ lệ % các nhóm V, E, N trong DMT đấu thầu và DMT bệnh viện.<br /> <br /> - Tỷ lệ các nhóm V, E, N giữa DMT đấu thầu và DMT bệnh viện trong một năm khá<br /> chênh lệch: nhóm V năm 2015 lệch nhau khoảng 3%, năm 2016 là 7% và năm 2017<br /> là 4%. Nhóm N: năm 2015 lệch nhau khoảng 6%, năm 2016 khoảng 3% và năm 2017<br /> là khoảng 2%.<br /> - Trong 3 năm, tỷ lệ các nhóm V, E, N trong DMT đấu thầu không tỷ lệ thuận. Nhóm<br /> V trong năm 2015 là 22,49%, năm 2016: 17,5% và năm 2017: 28,35%. Nhóm N trong<br /> năm 2015: 22,90%, năm 2016: 27,04% và năm 2017: 22,27%.<br /> 3. Kết quả DMT mua và sử dụng.<br /> * So sánh DMT đấu thầu với DMT mua theo phân tích ABC:<br /> Bảng 4:<br /> Năm 2015 2016 2017<br /> DMT A B C A B C A B C<br /> Khoản mục 134 152 701 75 83 345 120 103 419<br /> Thầu<br /> % Khoản mục 13,58 15,40 71,02 14,91 16,50 68,59 18,69 16,04 65,26<br /> Khoản mục 41 48 251 48 52 232 68 67 306<br /> Mua<br /> % Khoản mục 12,06 14,12 73,82 14,46 15,66 69,88 15,42 15,19 69,39<br /> <br /> - Để đạt được khoảng 75% kinh phí thuốc cho nhóm A, DMT đấu thầu trong 3 năm<br /> chiếm tỷ lệ 13,58 - 18,69% số khoản mục, trong khi DMT mua theo kết quả đấu thầu<br /> chiếm 12,06 - 15,42%.<br /> <br /> 26<br />  t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2019<br /> <br /> - Để đạt được khoảng 10% kinh phí thuốc cho nhóm C, DMT đấu thầu từ năm 2015 -<br /> 2017 chiếm tỷ lệ 65,26 - 71,02% số khoản mục, trong khi DMT mua chiếm 69,39 - 73,82%.<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy:<br /> - Không có tỷ lệ thuận ở các nhóm thuốc A, B, C giữa DMT đấu thầu với DMT mua<br /> sắm từ năm 2015 - 2017.<br /> - Tỷ lệ sử dụng nhóm thuốc có giá trị lớn (nhóm A) tăng qua từng năm<br /> (từ 12,06% năm 2015 lên 15,42% năm 2017).<br /> * So sánh DMT đấu thầu với DMT mua theo phân tích VEN:<br /> Bảng 5: So sánh DMT đấu thầu và DMT mua theo phân tích VEN.<br /> Năm 2015 2016 2017<br /> DMT V E N V E N V E N<br /> <br /> Khoản mục 226 539 222 136 279 88 143 317 182<br /> Thầu<br /> % Khoản mục 22,90 54,61 22,49 27,04 55,47 17,50 22,27 49,38 28,35<br /> <br /> Khoản mục 81 180 79 106 165 61 120 244 77<br /> Mua<br /> % Khoản mục 23,82 52,94 23.24 31,93 49,70 18,37 27,21 55,33 17,46<br /> <br /> Năm 2015, DMT đấu thầu và DMT mua khá tương đồng nhau ở cả 3 nhóm V, E, N.<br /> Năm 2016 và 2017, tỷ lệ giữa các nhóm V, E, N có sự khác biệt:<br /> - Ở nhóm V, DMT mua tăng khoảng 5% so với DMT đấu thầu.<br /> - Ở nhóm E, năm 2016 DMT mua giảm khoảng 6% so với DMT đấu thầu, đến năm 2017<br /> thì ngược lại, DMT mua tăng khoảng 6% so với DMT đấu thầu.<br /> Kết quả cho thấy, xây dựng DMT đấu thầu chưa sát với nhu cầu sử dụng trong<br /> năm 2016 và 2017.<br /> * So sánh DMT đấu thầu với DMT mua theo phân tích ma trận ABC/VEN:<br /> Phân tích các nhóm, trong đó nhóm I là AV, AE, AN, BV và CV (nhóm thuốc quan trọng<br /> nhất), nhóm II là BE, BN và CE (nhóm thuốc quan trọng) và nhóm III là CN (nhóm thuốc ít<br /> quan trọng) trong ma trận ABC/VEN theo tỷ lệ % số khoản mục thể hiện ở bảng 6.<br /> Bảng 6: So sánh DMT đấu thầu và DMT mua theo phân tích ABC/VEN.<br /> <br /> Nhóm Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017<br /> DMT<br /> I II III I II III I II III<br /> <br /> Khoản mục 327 505 155 193 254 56 229 299 114<br /> Thầu<br /> % Khoản mục 33,13 51,17 15,70 38,37 50,50 11,13 35,67 46,57 17,76<br /> <br /> Khoản mục 113 175 54 140 151 41 169 219 53<br /> Mua<br /> % Khoản mục 33,24 50,88 15,88 42,17 42,48 12,35 38,32 49,66 12,02<br /> <br /> <br /> 27<br /> T¹P CHÝ Y - HäC QU¢N Sù Sè 9-2019<br /> <br /> - Tỷ lệ các nhóm I và II của DMT đấu thầu khá tương đồng nhau. Ở nhóm III, tỷ lệ<br /> dao động khá nhiều: năm 2015 chiếm 15,70%, năm 2016 giảm còn 11,13%, đến năm<br /> 2017 tỷ lệ này lại tăng lên 17,76%.<br /> - Tỷ lệ % mua ở các nhóm qua 3 năm dao động không theo tỷ lệ thuận. Kết quả ở<br /> nhóm III (thuốc ít quan trọng) đã giảm từ 15,88% năm 2015 xuống còn 12,02% năm<br /> 2017. Kết quả này cho thấy bệnh viện đã quan tâm và cắt giảm nhóm thuốc ít quan<br /> trọng trong mua sắm.<br /> - So sánh tỷ lệ % thuốc đấu thầu với tỷ lệ % mua sắm: tỷ lệ ở cả 3 nhóm dao động<br /> không đáng kể (cao nhất thuộc nhóm III, khi tỷ lệ mua thấp hơn đấu thầu khoảng 6%).<br /> * Kết quả sử dụng cho đối tượng bảo hiểm y tế:<br /> Bệnh viện Quân y 105 khám và điều trị cho 3 đối tượng chính: quân - chính sách;<br /> bảo hiểm y tế (BHYT) và dịch vụ y tế. Phân tích kết quả sử dụng thuốc cho đối tượng<br /> BHYT được thể hiện ở bảng 7, 8:<br /> Bảng 7: Kết quả thuốc sử dụng theo nguồn gốc của đối tượng BHYT.<br /> Thuốc Thuốc năm 2015 Thuốc năm 2016 Thuốc năm 2017<br /> Chỉ số Nội Ngoại Nội Ngoại Nội Ngoại<br /> Khoản mục Số lượng 158 198 172 182 203 231<br /> % số lượng 55,62 44,38 48,59 51,41 46,77 53,23<br /> Giá trị (triệu) Giá trị 4.207 12.234 5.744 15.500 9.865 22.333<br /> % giá trị 25,59 74,41 27,04 72.96 30,64 69,36<br /> <br /> Với số khoản mục thuốc sản xuất trong nước sử dụng khá tương đương với số<br /> khoản mục có nguồn gốc sản xuất ở nước ngoài (khoảng 50/50% trong cả 3 năm),<br /> nhưng giá trị sử dụng của thuốc có nguồn gốc sản xuất nước ngoài luôn chiếm tỷ trọng<br /> khoảng 70% trong 3 năm.<br /> Bảng 8: Kết quả sử dụng thuốc biệt dược gốc cho đối tượng BHYT.<br /> Đơn vị tính: Triệu VNĐ<br /> Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017<br /> Thuốc sử dụng<br /> Khoản mục Giá trị (triệu) Khoản mục Giá trị (triệu) Khoản mục Giá trị (triệu)<br /> Biệt dược gốc 30 2.192 48 5.607 49 9.343<br /> Thuốc trong năm 356 16.441 354 21.244 434 32.198<br /> Tỷ lệ % biệt dược<br /> 8,43 13,33 13,56 26,39 11,29 29,02<br /> gốc<br /> <br /> Giá trị sử dụng thuốc sản xuất nước ngoài có giá trị lớn tập trung chủ yếu vào nhóm<br /> thuốc biệt dược gốc: với số khoản sử dụng chiếm khoảng 10% trong 3 năm nhưng giá<br /> trị chiếm tỷ lệ 13,33% (năm 2015) lên 29,02% (năm 2017) trong tổng giá trị sử dụng<br /> trong năm.<br /> <br /> 28<br />  t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 9-2019<br /> <br /> Kết quả cho thấy: - Thực hiện kết quả đấu thầu: năm 2015<br /> - Cần chú trọng quản lý về số lượng và 2016 vượt khoảng 50% so với kết quả<br /> thuốc sử dụng đối với nhóm thuốc biệt đấu thầu và năm 2017 chỉ thực hiện được<br /> dược gốc, vì đây là nhóm thuốc có giá khoảng 50% kết quả thầu.<br /> tiền cao, làm tăng kinh phí khám và điều<br /> trị của đối tượng BHYT.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> - Ưu tiên xây dựng thuốc sản xuất<br /> trong nước nhằm giảm kinh phí sử dụng 1. Quốc hội. Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13.<br /> tiền thuốc, đồng thời đáp ứng với Đề án Hiệu lực thi hành ngày 01 tháng 7 năm 2014.<br /> “Người Việt Nam ưu tiên dùng thuốc 2. Chính phủ. Nghị định số 63/2014/NĐ-CP.<br /> Việt Nam" của Bộ Y tế [6]. Quy định chi tiết thi hành một số điều của<br /> Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu. Ngày 26<br /> KẾT LUẬN tháng 6 năm 2014.<br /> 3. Bộ Y tế. Thông tư số: 11/2016/TT-BYT.<br /> - Xây dựng DMT bệnh viện: năm 2015<br /> Quy định việc đấu thầu thuốc tại các cơ sở<br /> là 545 khoản, năm 2016: 673 khoản và<br /> y tế công lập. Ngày 11 tháng 05 năm 2016.<br /> năm 2017: 719 khoản. Trong đó, số khoản<br /> thuộc nhóm thuốc không thiết yếu (N) 4. Bộ Y tế. Thông tư số: 09/2016/TT-BYT.<br /> tăng từ 16,33% (2015) lên 26,56% (2017). Ban hành Danh mục thuốc đấu thầu tập trung,<br /> Danh mục thuốc được áp dụng hình thức<br /> - Xây dựng DMT đấu thầu: năm 2015<br /> đàm phán giá. Ngày 05 tháng 05 năm 2016.<br /> là 987 khoản, năm 2016: 503 khoản và<br /> năm 2017: 642 khoản. Số hoạt chất chiếm 5. Bộ Y tế. Thông tư số: 01/2012/TTLT-<br /> từ 58,33 - 75,39% trong 3 năm. BYT-BTC. Hướng dẫn đấu thầu mua thuốc trong<br /> các cơ sở y tế. Ngày 19 tháng 01 năm 2012.<br /> - Kết quả DMT sử dụng: năm 2015 là<br /> 545 khoản, năm 2016: 673 khoản và năm 6. Bộ Y tế. Quyết định số 4824/QĐ-BYT<br /> 2017: 719 khoản. Trong đó, số khoản ngày 03/12/2012 của Bộ trưởng Bộ Y tế phê<br /> thuộc nhóm thuốc không thiết yếu (N) duyệt Đề án “Người Việt Nam ưu tiên dùng<br /> tăng từ 16,33% (2015) lên 26,56% (2017). thuốc Việt Nam".<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 29<br />