Đánh giá sự đứt gãy ADN của tinh trùng nam giới trong các cặp vợ chồng sẩy thai, thai lưu

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ SỰ ĐỨT G Y ADN CỦA TINH TRÙNG NAM GIỚI<br /> TRONG CÁC CẶP VỢ CHỒNG SẨY THAI, THAI LƢU<br /> Đoàn Thị Kim Phượng*; Phạm Thị Xuân*;<br /> Lương Thị Lan Anh*; Trần Đức Ph n*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: xác định tỷ lệ và đánh giá mức độ đứt gãy ADN tinh trùng (TT) trong các trường<br /> hợp sẩy thai, thai lưu. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu mô tả cắt ngang trên152 mẫu<br /> tinh dịch của người chồng trong các cặp vợ chồng có tiền sử sẩy thai, thai lưu đến xét nghiệm<br /> tại Trung tâm Tư vấn Di truyền, Bệnh viện Trường Đại học Y Hà Nội với kết quả mật độ TT > 5<br /> triệu/ml. Kết quả: 19,7% mẫu tinh dịch có DFI < 15%; 79,3% mẫu tinh dịch có DFI > 15%. Nhóm<br /> sẩy thai > 2 lần có 100% trường hợp tỷ lệ đứt gãy ADN trung bình hoặc cao. Tỷ lệ đứt gãy ADN<br /> TT tăng theo tuổi của bệnh nhân (BN). Mức độ đứt gãy ADN TT phân loại theo QNS không có<br /> mối liên quan đến số lần sẩy thai, thai lưu. Kết luận: tỷ lệ đứt gãy ADN TT bất thường (DFI ><br /> 15%) gặp chủ yếu ở BN có tiền sử sẩy thai, thai lưu. Tỷ lệ đứt gãy ADN TT tỷ lệ thuận với số<br /> lần sẩy thai, thai lưu và tăng theo tuổi của BN.<br /> * Từ khóa: Đứt gãy ADN tinh trùng; FDI; Sẩy thai; Thai lưu.<br /> <br /> Assessment of the Sperm DNA Fragmentation in Semen Samples<br /> from Couples with Pregnancy Loss<br /> Summary<br /> Objectives: To determine the rate of sperm DNA fragmentation in cases of miscarriage,<br /> stillbirth and evaluation the level of sperm DNA damage in couples with pregnancy loss.<br /> Subjects and methods: A cross-sectional study was conducted on 152 semen samples from<br /> couples with a history of pregnancy loss and sperm concentration > 5 millions/mL. Results:<br /> 19.7% of sperm samples with DFI < 15%; 79.3% of sperm samples with DFI > 15%. The above<br /> - 2 times - group of miscarriage with 100% cases of high or moderate DFI. The rate of sperm<br /> DNA fragmentation increased with age of the patient. The levels of sperm DNA fragmentation<br /> classified according to halo size are not related to the number of pregnancy loss. Conclusion:<br /> The high rate of sperm DNA damage (DFI > 15%) are found predominantly in patients with a<br /> history of pregnancy loss. The rate of sperm DNA fragmentation is proportional to the number of<br /> miscarriage and increases with age of the patient.<br /> * Keywords: Sperm DNA fragmentation; DFI; Miscarriage; Stillbirth.<br /> * Trường Đại học Y Hà Nội<br /> Người phản hồi (Corresponding): Đoàn Thị Kim Phượng (phuongdk75@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 27/07/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 29/08/2017<br /> Ngày bài báo được đăng: 01/09/2017<br /> <br /> 277<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ-2017<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Sẩy thai, thai lưu hay các bất thường<br /> khác của thai do di truyền là nguyên nhân<br /> hay gặp. Tìm ra nguyên nhân gây rối loạn<br /> vật chất di truyền của TT giúp ích rất<br /> nhiều cho điều trị vô sinh, điều trị bất<br /> thường phôi thai.<br /> Đứt gãy AND TT là một trong những<br /> rối loạn vật chất di truyền dẫn tới giảm chức<br /> năng và chất lượng TT. Đây là nguyên<br /> nhân giảm khả năng thụ tinh hoặc thai<br /> thai kém phát triển, dị tật bẩm sinh, thai<br /> chết lưu hay nguy cơ sẩy thai cao [1, 2 .<br /> Tỷ lệ đứt gãy AND TT (DFI) ảnh hưởng<br /> đến tỷ lệ thụ tinh và chất lượng phôi thai,<br /> làm giảm tỷ lệ thành công các biện pháp<br /> hỗ trợ sinh sản [3, 4 . Vì vậy, chúng tôi<br /> tiến hành đề tài này nhằm: Xác định tỷ lệ<br /> và đánh giá mức độ đứt gãy ADN TT<br /> trong các trường hợp sẩy thai, thai lưu<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> <br /> - DFI > 30%: tỷ lệ đứt gãy ADN TT cao.<br /> DFI (%) =<br /> <br /> TT có halo nhỏ + TT không có halo + TT nhân thoái hóa<br /> TT đếm được<br /> <br /> * Các biến số về mức độ đứt gãy ADN TT:<br /> - Quầng nhiễm sắc nhỏ: quầng halo<br /> ≤ 1/3 đường kính ngang của nhân.<br /> - Quầng nhiễm sắc thoái hóa: TT có<br /> nhân bắt màu kém, không đều.<br /> - Không có quầng nhiễm sắc.<br /> - TT có quầng halo lớn: quầng halo<br /> ≥ đường kính ngang của nhân.<br /> - TTcó quầng halo vừa: 1/3 đường<br /> kính ngang của nhân < kích thước quầng<br /> halo < đường kính ngang của nhân.<br /> * Phân tích dữ liệu: bằng phần mềm<br /> xác suất thống kê SPSS 22 0<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> 1. T lệ đứt gãy ADN TT.<br /> * Tỷ lệ đứt gãy ADN TT chung trong<br /> các trường hợp sẩy thai, thai lưu:<br /> <br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> 152 người chồng trong các cặp vợ<br /> chồng có tiền sử sẩy thai, thai lưu có:<br /> - Xét nghiệm tinh dịch đồ tại Bộ môn Y<br /> sinh học - Di truyền, Trường Đại học Y Hà.<br /> Nội với kết quả mật độ TT > 5 triệu/ml.<br /> - Chưa tìm thấy nguyên nhân gây sẩy<br /> thai, thai lưu ở người vợ.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang.<br /> * Các biến số về tỷ lệ đứt gãy ADN TT:<br /> - DFI < 15%: tỷ lệ đứt gãy ADN TT thấp.<br /> - DFI 15 - 30%: tỷ lệ đứt gãy ADN TT<br /> trung bình.<br /> 278<br /> <br /> Biểu đồ 1: Tỷ lệ đứt gãy ADN TT trong<br /> các trường hợp sẩy thai, thai lưu.<br /> Tỷ lệ đứt gãy ADN TTcủa các trường<br /> hợp sẩy thai, thai lưu tập trung chủ yếu<br /> vào nhóm có DFI 15 - 30% (40,8%) và<br /> DFI > 30% (39,5%). Tỷ lệ đứt gãy ADN<br /> TT thấp nhất ở nhóm DFI < 15% (19,7%).<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> * Tỷ lệ đứt gãy ADN TT riêng trong các nhóm sẩy thai ho c thai lưu:<br /> <br /> Biểu đồ 2: Tỷ lệ đứt gãy ADN TT riêng trong nhóm sẩy thai hoặc thai lưu.<br /> Tỷ lệ đứt gãy ADN TT trong nhóm sẩy thai: DFI < 15% (17,4%), DFI 15 - 30%<br /> (40,6%) và DFI > 30% (42%). Nhóm thai lưu: DFI < 15% (19,3%), DFI 15 - 30%<br /> (41,3%) và DFI > 30% (39,4%). Do đó, trong nhóm sẩy thai, số mẫu tinh dịch có tỷ lệ<br /> đứt gãy trung bình và cao lớn hơn so với số mẫu tinh dịch có tỷ lệ đứt gãy thấp. Ở<br /> nhóm thai lưu có kết quả tương tự.<br /> * Tỷ lệ đứt gãy ADN TT với số lần sẩy thai:<br /> <br /> DFI < 15%<br /> <br /> 100%<br /> <br /> 75%<br /> <br /> 64.7%<br /> 35.3%<br /> <br /> DFI >= 15%<br /> <br /> 25%<br /> 0<br /> <br /> Sảy thai 1 lần<br /> <br /> Sảy thai 2 lần<br /> <br /> Sảy thai > 2 lần<br /> <br /> Biểu đồ 3: Tỷ lệ đứt gãy ADN TT với số lần sẩy thai.<br /> Trong 3 nhóm sẩy thai 1 lần, sẩy thai 2 lần và sẩy thai > 2 lần, tỷ lệ đứt gãy ADN TT<br /> tập trung chủ yếu vào nhóm đứt gãy trung bình và nhiều. Tỷ lệ BN thuộc nhóm<br /> DFI < 15% giảm dần theo số lần sẩy thai của BN. So sánh tỷ lệ DFI ≥ 15% ở nhóm sẩy<br /> thai 1 lần với nhóm > 2 lần và nhóm sẩy thai 2 lần với nhóm > 2 lần có khác biệt rõ rệt<br /> (p < 0,05). Đặc biệt ở nhóm sẩy thai > 2 lần, tỷ lệ đứt gãy ADN TT đều ở mức trung<br /> bình hoặc cao.<br /> 279<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ-2017<br /> * Tỷ lệ đứt gãy ADN TT và tuổi BN:<br /> <br /> Biểu đồ 4: Tỷ lệ đứt gãy ADN TT và tuổi BN.<br /> Ở 3 nhóm tuổi từ 25 - 35, từ 35 - 45 và > 45, tỷ lệ BN ở nhóm đứt gãy nh (DFI < 15%)<br /> giảm dần so với độ tuổi. BN thuộc nhóm đứt gãy trung bình và nhiều tăng dần theo độ<br /> tuổi. Ở nhóm BN độ tuổi > 45, 55,2% BN có DFI > 30% so với nhóm DFI < 15% là<br /> 17,2% (p < 0,05). 27,6% BN có DFI 15 - 30% so với nhóm DFI < 15% (p < 0,05).<br /> 2. Kết quả nghiên cứu về mức đ đứt gãy AND.<br /> * Mức độ đứt gãy ADN TT và số lần sẩy thai:<br /> Bảng 1:<br /> Sẩy thai 1 lần<br /> (n = 51)<br /> <br /> Sẩy thai ≥ 2 lần<br /> (n = 18)<br /> <br /> r<br /> <br /> 8,1 ± 6,0<br /> <br /> 7,6 ± 4,5<br /> <br /> 0,4<br /> <br /> Không có quầng nhiễm sắc (%)<br /> <br /> 13,4 ± 11,2<br /> <br /> 11,2 ± 6,4<br /> <br /> 0,28<br /> <br /> Quầng nhiễm sắc thoái hóa (%)<br /> <br /> 10,3 ± 7,9<br /> <br /> 9,8 ± 5,6<br /> <br /> 0,12<br /> <br /> Mức đ đứt gãy ADN TT<br /> Quầng nhiễm sắc nhỏ (%)<br /> <br /> Mức độ đứt gãy ADN TT phân loại theo quầng nhiễm sắc không có mối liên quan<br /> đến số lần sẩy thai.<br /> * Mức độ đứt gãy ADN TT và số lần thai lưu:<br /> Bảng 2:<br /> Thai lƣu 1 lần<br /> (n = 58)<br /> <br /> Thai lƣu ≥ 2 lần<br /> (n = 51)<br /> <br /> r<br /> <br /> 8,6 ± 7,3<br /> <br /> 7,7 ± 6,3<br /> <br /> 0,4<br /> <br /> Không có quầng nhiễm sắc (%)<br /> <br /> 13,3 ± 10,8<br /> <br /> 11,4 ± 10,6<br /> <br /> 0,3<br /> <br /> Quầng nhiễm sắc thoái hóa (%)<br /> <br /> 9,3 ± 7,1<br /> <br /> 8,8 ± 7,2<br /> <br /> 0,2<br /> <br /> Mức đ đứt gãy ADN TT<br /> Quầng nhiễm sắc nhỏ (%)<br /> <br /> Mức độ đứt gãy ADN TT phân loại theo quầng nhiễm sắc không có mối liên quan<br /> đến số lần thai lưu.<br /> 280<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ HÌNH THÁI HỌC-2017<br /> BÀN LUẬN<br /> 1. Đánh giá t lệ đứt gãy ADN TT ở<br /> BN nam.<br /> * Tỷ lệ đứt gãy ADN TT:<br /> Đứt gãy AND gây tổn thương bộ máy<br /> di truyền, hậu quả làm giảm khả năng<br /> tham gia tạo hợp tử của TT và gây đột<br /> biến nên tăng tỷ lệ sẩy thai, thai lưu.<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, nam giới<br /> mà vợ chồng có tiền sử sẩy thai, thai lưu,<br /> tỷ lệ đứt gãy ADN TT ở nhóm đứt gãy<br /> trung bình và cao chiếm chủ yếu (79,3%).<br /> Đứt gãy ADN TT có DFI ≥ 15% ảnh<br /> hưởng rõ rệt đến tiền sử sẩy thai, thai lưu<br /> của vợ.<br /> Nghiên cứu của Elzanaty và Humandai<br /> [5, 6] với BN có mức độ đứt gãy ADN<br /> TTDFI > 30%, cơ hội thụ thai tự nhiên<br /> hoặc làm IVF và các phương pháp hỗ trợ<br /> sinh sản khác gần như bằng không.<br /> Nhưng trong nghiên cứu của chúng tôi,<br /> 60 BN có TT đứt gãy DFI > 30% có hiện<br /> tượng thụ tinh. Kết quả này gợi ý một<br /> quan điểm khác trong thụ thai nhân tạo<br /> với trường hợp FDI > 30% và đối với BN<br /> có DFI > 30% nếu được điều trị sớm và<br /> điều trị đúng vẫn có cơ hội mang thai tự<br /> nhiên.<br /> * Tỷ lệ đứt gãy ADN TT và số lần sẩy<br /> thai, thai lưu:<br /> Khi so sánh 3 nhóm sẩy thai, tỷ lệ đứt<br /> gãy ADN TT bình thường (DFI < 15%)<br /> cao nhất ở nhóm sẩy thai 1 lần và giảm<br /> dần theo số lần sẩy thai, đặc biệt ở nhóm<br /> sẩy thai > 2 lần, 100% trường hợp BN<br /> thuộc nhóm đứt gãy trung bình và cao.<br /> Kết quả này tương tự với nghiên cứu đã<br /> <br /> công bố của Brahem S: tỷ lệ đứt gãy ADN<br /> TT của BN mà vợ chồng có tiền sử sẩy<br /> thai tăng đáng kể so với nhóm chứng [7].<br /> Như vậy, tỷ lệ đứt gãy ADN TT liên<br /> quan rõ đến số lần sẩy thai, khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê. Ở các trường hợp sẩy<br /> thai 1 lần, sẩy thai, thai lưu ngoài các<br /> nguyên nhân do vợ hay đứt gãy ADN TT<br /> còn chịu tác động của một số yếu tố khác<br /> như: môi trường làm việc có phóng xạ,<br /> thụ thai trong trường hợp người chồng bị<br /> ốm hay uống rượu làm chất lượng TT<br /> kém nên tỷ lệ sẩy thai cao (DFI < 15%).<br /> Với các trường hợp sẩy thai ≥ 2 lần, yếu<br /> tố ngoại cảnh ít ảnh hưởng hơn so với<br /> nguyên nhân nội sinh của vợ và chồng,<br /> nên tỷ lệ đứt gãy ADN TT tăng cao.<br /> * Tỷ lệ đứt gãy ADN TT theo tuổi:<br /> Trong nghiên cứu, DFI trung bình tăng<br /> theo tuổi của nhóm BN 25 - 35 tuổi, 35 45 tuổi và > 45 tuổi tăng rõ rệt theo tuổi.<br /> Kết quả của chúng tôi phù hợp với nghiên<br /> cứu của Moskovtsev. Theo Moskovtsev,<br /> so với nhóm tuổi < 30, nhóm tuổi > 45 có<br /> tỷ lệ TT bị đứt gãy DFI tăng gấp đôi<br /> (15,2% so với 32,0%). Tỷ lệ đứt gãy ADN<br /> TT phụ thuộc vào cá thể từng BN và chịu<br /> tác động từ bên ngoài như hút thuốc lá,<br /> tia phóng xạ hay ăn uống có chất độc hại,<br /> tích lũy và tăng dần lên theo tuổi. Ngoài<br /> ra, oxy hóa là một trong những nguyên<br /> nhân gây oxy hóa phân tử và oxy hóa<br /> ADN gây đứt gãy AND. Khi tuổi càng cao,<br /> quá trình oxy hóa phân tử càng nhiều, là<br /> nguyên nhân gây lão hóa, đồng thời việc<br /> oxy hóa gây tổn thương AND nhiều hơn<br /> [8].<br /> 281<br /> <br />