Dạy tiếng Anh ở bậc tiểu học - thách thức và giải pháp

Lê Quang Dũng<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 84(08): 129 - 132<br /> <br /> DẠY TIẾNG ANH Ở BẬC TIỂU HỌC- THÁCH THỨC VÀ GIẢI PHÁP<br /> Lê Quang Dũng*<br /> Khoa Ngoại ngữ - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bài viết này một lần nữa khẳng định rằng việc đưa chương trình tiếng Anh vào giảng dạy ở bậc<br /> tiểu học là hoàn toàn phù hợp và cần thiết vì đây là giai đoạn thí ch hợp nhất trong cuộc đời một<br /> con người để học ngôn ngữ thứ hai. Thông qua đây chúng tôi cũng điểm lại một số khó khăn chí nh<br /> mà các trường tiểu học hiện đang gặp phải trong việc triển khai việc dạy thí điểm chương trình<br /> tiếng Anh theo lộ trì nh của bộ Giáo dục và Đào tạo . Trên cơ sở đó , chúng tôi đề xuất một số giải<br /> pháp với tư cách là một trong những cơ sở đào tạo giáo viên tiếng Anh đó là xây dựng chương<br /> trình đào tạo về kỹ năng và phương pháp giảng dạy cho giáo viên tiếng Anh ở bậc học này . Với hy<br /> vọng sẽ phần nào giải quyết được những vấn đề mà chúng ta đang gặp phải .<br /> Từ khóa: khó khăn- giải pháp- dạy tiếng Anh tiểu học<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ *<br /> Hiện nay việc dạy và học tiếng Anh ở bậc<br /> Tiểu học đang thu hút được rất nhiều sự quan<br /> tâm của đông đảo các tầng lớp nhân dân trong<br /> xã hội ; các trường tiểu học , trung học phổ<br /> thông, các bậc phu huynh cũng như các nhà<br /> quản lý và hoạch định chiến lược giáo dục.<br /> Đảng và Nhà nước ta đã thể hiện rõ quyết tâm<br /> xây dưng một đội ngũ nhân lực có chất lượng<br /> cao về ngoại ngữ (triển khai với tiếng Anh<br /> trước, sau đó với các ngoại ngữ khác ) thông<br /> qua đề án “ Dạy và h ọc ngoại ng ữ trong hệ<br /> thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 –<br /> 2020” gọi tắt là đề án 2020. Trong đó đặc<br /> biêt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dạy<br /> và học tiếng Anh ở bậc Tiểu học<br /> (từ lớp 3<br /> đến lớp 5).<br /> Có rất nhiều ý kiến xung quanh việc thực hiện<br /> đề án 2020, trong đó bao gồm hai nhóm<br /> chính: Một là việc dạy và học tiếng Anh đối<br /> với bậc học này có quá sớm ? Hai là , cần có<br /> những điều kiện gì để việc dạy và học tiếng<br /> Anh từ bậc học này đạt hiệu quả cao nhất?<br /> Trong khuôn khổ bài viết này , chúng tôi xin<br /> chia sẻ một số nghiên cứu đã được tiến hành<br /> ở các nước phát triển về việc giảng dạy và<br /> học tập ngoại ngữ đối với lứa tuổi này , đồng<br /> thời cũng đề xuất một số giải pháp nhằm phần<br /> nào tháo gỡ những khó khăn trong việc giảng<br /> dạy và học tập tiếng Anh ở bậc tiểu học sao<br /> *<br /> <br /> cho học phù hợp với điều kiện kinh tế , xã hội<br /> tại Việt Nam.<br /> TỔNG QUAN TÀI LIỆU<br /> Đối với nhóm ý kiến thứ nhất , cho rằng việc<br /> giảng dạy và học tập tiếng Anh bắt đầu từ lớp<br /> 3 là chưa cần thiết vì ở lứa tuổi này học sinh<br /> còn phải học các môn học cơ bản khác như<br /> Toán hay tiếng Việt . Hơn nữa việc học tiếng<br /> Anh quá sớm sẽ phần nào ảnh hưởng đến<br /> năng lực tiếng mẹ đẻ của học sinh ở bậc học<br /> này. Tuy nhiên, đây chỉ là nhận đị nh mang tí nh<br /> chủ quan của một bộ phận giáo viên và phụ<br /> huynh học sinh trước việc con em họ phải chị u<br /> một áp lực lớn về các môn học tại trường.<br /> Trong vòng 50 năm trở lại đây , các nghiên<br /> cứu trên phạm vi toàn thế giới đã khẳng đị nh<br /> việc học ngoại ngữ khi còn nhỏ không những<br /> không ảnh hưởng đến năng lực tiếng mẹ đẻ<br /> mà còn có rất nhiều tác dụng tích cực đến<br /> năng lực ngôn ngữ sau này.<br /> Tatiana [8, p.50] đã khẳng đị nh rằng trẻ em<br /> khi học ngoại ngữ sẽ đạt được những tiến bộ<br /> vượt trội hơn so với người lớn đặc biệt trong<br /> việc phát triển khả năng giao tiếp lưu loát<br /> .<br /> Điều đó có nghĩ a là khi phát âm sẽ không có<br /> sự khác biệt quá lớn so với người bản ngữ<br /> .<br /> Một nghiên cứu tại Mỹ so sánh trẻ em nhập<br /> cư và người trưởng thành nhập cư vào quốc<br /> gia này đã chứng minh rằng nhân tố lứa tuổi<br /> đóng vai trò quan trọng trong việc xác đị nh<br /> người học sẽ phát âm giống hay khác với<br /> người bản ngữ . Một nghiên cứu khác được<br /> <br /> Tel: 0913547905; Email: huonghadung@yahoo.com<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 129<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Quang Dũng<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> tiến hành với 46 người nhập cư là người<br /> Trung Quốc và Hàn Quốc từ 3 đến 36 tuổi<br /> đã cho thấy những người nhập cư khi còn<br /> trẻ có năng lực tiếng Anh tốt hơn và ổn định<br /> hơn so với những người nhập cư ở tuổi<br /> trưởng thành [8].<br /> Vậy, tại sao trẻ em học ngoại ngữ tốt hơn<br /> người lớn ? Giải thích theo Lenneberg , một<br /> nhà ngôn ngữ học và thần kinh học ng ười Mỹ<br /> gốc Đức , thì đó là do gene bẩm sinh trong<br /> việc học một ngôn ngữ . Điều này giống như<br /> một em bé khi sinh ra đã có sẵn khả năng học<br /> tiếng mẹ đẻ . Tuy nhiên , khả năng bẩm sinh<br /> này không tồn tại trong suốt cuộc đời một con<br /> người mà nó sẽ biến mất sau một thời điểm ,<br /> thời điểm đó được gọi là thời điểm thuận lợi<br /> nhất để thụ đắc ngôn ngữ<br /> (Critical Period ).<br /> Đối với con người thời điểm này sẽ kết thúc<br /> sau tuổi dậy thì (12-13 tuổi) [2] Giai đoạn<br /> phát triển này được biết đến bằng cụm từ<br /> „những cánh cửa cơ hội‟<br /> (windows of<br /> opportunity). Nếu vì một lý do gì đó<br /> , một<br /> người không tận dụng được cơ hội của mì nh<br /> thì sẽ không còn cơ hội phát triển trong những<br /> năm sau của cuộc đời.<br /> Quay trở lại đề án 2020, việc chí nh phủ phê<br /> duyệt đề án giảng dạy tiếng Anh từ bậc tiểu<br /> học là một chủ trương đúng đắn nhằm đổi<br /> mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ<br /> trong hệ thống giáo dục quốc dân và<br /> hoàn<br /> toàn phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế<br /> trong một tương lai gần . Điều này đã được<br /> khẳng đị nh trong dự thảo chương trì nh tiếng<br /> Anh tiểu học:<br /> “Tiếng Anh là một trong những ngôn ngữ<br /> quốc tế thông dụng nhất trên thế giới hiện<br /> nay. Học tiếng Anh ở tiểu học giúp học sinh<br /> hình thành và phát triển năng lực giao tiếp<br /> bằng tiếng Anh thông qua các kĩ năng nghe,<br /> nói, đọc, viết. Đồng thời, việc học tiếng Anh<br /> là một trong những điểm khởi đầu góp phần<br /> cho việc hình thành và phát triển kĩ năng học<br /> tập suốt đời, năng lực làm việc trong tương lai<br /> và khả năng tham gia các hoạt động văn hóa –<br /> xã hội. Hơn nữa, học tiếng Anh ở tiểu học còn<br /> tạo nền tảng cho việc tiếp tục học tiếng<br /> Anh ở các bậc học tiếp theo cũng như học<br /> các ngôn ngữ cần thiết khác trong tương<br /> lai…” [nguồn 9]<br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 84(08): 129 - 132<br /> <br /> NHỮNG KHÓ KHĂN TRONG VIỆC<br /> TRIỂN KHAI ĐỀ ÁN 2020 – BẬC TIỂU<br /> HỌC- TẠI VIỆT NAM<br /> Điều kiện giảng dạy, cơ chế và đãi ngộ<br /> Rất nhiều trường tiểu học trên cả nước đã tiến<br /> hành dạy thí điểm tiếng Anh từ lớp 3 năm học<br /> 2010-2011 (Thành phố Hồ Chí Minh<br /> : 9<br /> trường, thành phố Hà Nội : 8 trường và tỉ nh<br /> Hòa Bình trong năm học 2011-2012 sẽ có 43<br /> trường dạy thí điểm ). Tuy nhiên , vấn đề mà<br /> các trường tiểu học gặp phải: Một là, biên chế<br /> (theo quy đị nh mỗi trường có 01 giáo viên<br /> trong biên chế ) số còn lại phải hợp đồng với<br /> mức lương thấp vậy nên rất khó thu hút giáo<br /> viên. Hai là , cơ sở vật chất . Hầu hết các<br /> trường tiểu học chưa đáp ứng được cơ sở vật<br /> chất để tiến hành các hoạt động phù hợp với<br /> lứa tuổi này (phòng học , sân chơi , giáo cụ<br /> trực quan … ). Ba là , trình độ giáo viên tại<br /> một số nơi chưa đáp ứng được yêu cầu của<br /> Bộ Giáo dục và Đào tạo.<br /> Đội ngũ giáo viên<br /> Tính đến t rước năm 2008, hầu hết các đơn vị<br /> đào tạo giáo viên ngoại ngữ chỉ dành một thời<br /> lượng khiêm tốn trong chương trì nh giảng<br /> dạy để cung cấp kiến thức về phương pháp<br /> giảng dạy cho giáo sinh (2 học kỳ của những<br /> năm cuối ). Mảng kiến thức về phương pháp<br /> này chỉ tập trung vào phương pháp giảng dạy<br /> tiếng Anh nói chung mà chưa chú trọng vào<br /> yếu tố lứa tuổi . Trọng tâm của mảng kiến<br /> thức này là kỹ năng giảng dạy các bì nh diện<br /> ngôn ngữ (Ngữ pháp , ngữ âm, từ vựng ), các<br /> kỹ năng ngôn ngữ (Nghe, Nói, Đọc, Viết) và<br /> cách soạn giáo án. Số giáo viên này sau khi ra<br /> trường có thể đảm nhiệm tốt công tác giảng<br /> dạy tại các trường trung học phổ thông hoặc<br /> trung học cơ sở . Tuy nhiên, khi phải làm việc<br /> với nhóm đối tượng là học sinh tiểu học thì vô<br /> cùng lúng túng vì họ chưa được trang bị các<br /> kiến thức về tâm lý của lứa tuổi này cũng như<br /> các nguyên tắc giảng dạy cho nhóm đối tượng<br /> này một cách bài bản.<br /> MỘT SỐ GIẢI PHÁP<br /> <br /> 130<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Quang Dũng<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Để giải quyết được những khó khăn như đã<br /> nêu ở trên chúng ta cần có thời gian cũng như<br /> sự tham gia tí ch cực của nhiều cơ quan chức<br /> năng. Tuy nhiên , đứng ở góc độ một đơn vị<br /> đào tạo giáo viên tiếng Anh chúng tôi chỉ tập<br /> chung vào các giải pháp đào tạo nguồn giáo<br /> viên cho bậc học này với hy vọng góp sức<br /> mình vào công cuộc chung của Đảng và Nhà<br /> nước trong quá trì nh đào tạo nguồn nhân lực<br /> có trình độ ngoại ngữ cho đất n<br /> ước trong<br /> tương lai.<br /> Giải pháp trước mắt<br /> Để giải quyết vấn đề đội ngũ giáo viên tiếng<br /> Anh tại các trường tiểu học hiện nay<br /> , Hội<br /> đồng Anh (British Council) đã phát triển dự<br /> án Access English kéo dài 4 năm phối hợp<br /> với Bộ Giáo dục tại 9 quốc gia thuộc khu vực<br /> Đông Á: Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc,<br /> Malaysia, Philippines, Singapore, Đài Loan,<br /> Thái Lan và Việt Nam. Trong khuôn khổ dự<br /> án, Hội đồng Anh tiến hành các hoạt động hỗ<br /> trợ các nhà hoạch đị nh chí nh sách , hỗ trợ các<br /> giảng viên và trực tiếp hỗ trợ các giáo viên ở<br /> bậc trung học phổ thông. [nguồn 10].<br /> Ngoài ra , các địa phương cũng đã phối hợp<br /> với các cơ sở đào tạo tổ chức nhiều khóa tập<br /> huấn cho giáo viên tiếng Anh về phương pháp<br /> giảng dạy cũng như các kỹ năng cần thiết khi<br /> làm việc với nhóm đối tượng này . Việc làm<br /> này cũng đã phần nào giải quyết được vấn đề<br /> về trì nh độ của giáo viên tiếng Anh tại các<br /> trường tiểu học đang dạy thí điểm môn tiếng<br /> Anh từ lớp 3. Tuy nhiên , về lâu dài , chúng ta<br /> cần đầu tư một cách bài bản cho đối tượng<br /> giáo sinh ngành sư phạm tiếng Anh về<br /> phương pháp dạy học môn tiếng Anh cho<br /> tiểu học .<br /> Giải pháp bền vững<br /> Để giải quyết dứt điểm v ấn đề thiếu giáo viên<br /> tiếng Anh cho tiểu học , theo chúng tôi các cơ<br /> sở đào tạo cần xây dựng chương trì nh đào tạo<br /> giáo viên cho bậc học này . Trong đó cần tập<br /> trung vào:<br /> - Khối kiến thức về tâm lý cho lứa tuổi này<br /> Người giá o viên cần nắm bắt được đặc điểm<br /> cũng như khả năng phát triển ngôn ngữ của<br /> trẻ ở giai đoạn này . Halliwell [1, p.3] đã<br /> khẳng đị nh “trẻ em không đến lớp học với cái<br /> đầu rỗng tuếch . Chúng mang trong đầu tất cả<br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 84(08): 129 - 132<br /> <br /> những gì được gọi là bản năng , kỹ năng và<br /> những điều kiện cần thiết cho việc học một<br /> ngôn ngữ mới”. Piaget khi phát triển lý thuyết<br /> về sự hì nh thành nhận thức trẻ em đã chia<br /> thành bốn giai đoạn . Giai đoạn 1: Thời kỳ<br /> giác động (sensori-motor) từ 0-2 tuổi. Giai<br /> đoạn 2: Thời kỳ tiền thao tác (pre-operational)<br /> từ 2-7 tuổi. Giai đoạn 3: Thời kỳ thao tác cụ<br /> thể (concrete operational) từ 7-12 tuổi. Ở giai<br /> đoạn này trẻ em có khả năng phân loại và sắp<br /> xếp đồ vật the o thứ tự . Cũng trong giai đoạn<br /> này, trẻ em đã hình thành khả năng tư duy<br /> logic và hệ thống. Theo nhiều chuyên gia, đây<br /> là giai đoạn tốt nhất để tiếp thu một ngôn ngữ<br /> mới. Giai đoạn 4: Thời kỳ thao tác chuẩn mực<br /> (formal operational) từ 12 tuổi trở lên [4].<br /> Wendy & Jayne [6] [ 3] đã chia lứa tuổi này<br /> thành hai nhóm.<br /> Nhóm 1 từ 5 đến 7 tuổi. Đặc điểm của lứa<br /> tuổi này là chúng có thể:<br /> - Nói về những việc chúng đang làm<br /> - Nói cho bạn biết những điều chúng đã làm<br /> hoặc đã nghe thấy<br /> - Tranh luận về một điều gì đó và nói cho bạn<br /> biết vì sao chúng lại nghĩ những điều chúng<br /> đang nghĩ .<br /> -…<br /> Nhóm 2 từ 8 đến 10 tuổi. Đặc điểm của nhóm<br /> này là chúng:<br /> - Đã sắp trưởng thành,<br /> - Đã hì nh thành các khái niệm cơ bản<br /> - Hỏi nhiều câu hỏi để khám phá thế giới<br /> - Có quan điểm rõ ràng về những điều chúng<br /> thích hoặc không thích<br /> - Có khả năng làm việc cùng nhau và học hỏi<br /> lẫn nhau.<br /> -…<br /> - Khối kiến thức về phương pháp giảng dạy<br /> ngôn ngữ<br /> Việc dạy các kỹ năng ngôn ngữ cho học sinh<br /> tiểu học cần nhì n nhận dưới góc độ lứa tuổi .<br /> Chúng ta không thể áp dụng theo cách chúng<br /> ta vẫn làm với người trưởng thành . Shin [7]<br /> đã đề cập các nguyên tắc trong việc dạy tiếng<br /> Anh cho trẻ em trong đó nhấn mạnh vai trò<br /> của giáo viên trong việc:<br /> 131<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Quang Dũng<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Bổ sung các hoạt động có sự kết hợp giữa<br /> nhà trường và thực tế , các hoạt động kết hợp<br /> với giáo cụ trực quan.<br /> - Để các em tham gia và o việc tạo ra đồ dùng<br /> học tập sinh động.<br /> - Linh hoạt trong việc thay đổi các hoạt động<br /> trên lớp, vì học sinh ở lứa tuổi này khó có thể<br /> tập trung vào một hoạt động trong khoảng<br /> thời gian dài.<br /> - Dạy học theo chủ điểm.<br /> - Sử dụng các câu chuyện , bài hát, thơ ca …<br /> phù hợp với văn hóa của học sinh.<br /> - Tạo thói quen hàng ngày cho học sinh.<br /> -…<br /> - Khối kiến thức về kỹ năng quản lý lớp<br /> học và quản lý hành vi<br /> Giáo viên cần được trang bị kiến thức về các<br /> bước lên lớp , tổ chức lớp học và giải quyết<br /> các tình huống có thể xảy ra trong quá trình<br /> làm việc với học sinh. Bao gồm:<br /> - Bắt đầu tiết học như thế nào<br /> - Sắp xếp bàn ghế trong lớp học để phù hợp<br /> với các loại hì nh hoạt động khác nhau<br /> - Cách giải quyết với các tác động ngoại cảnh<br /> - Tạo ra kỷ luật và nội quy lớp học<br /> - Kết thúc bài học<br /> - Tìm hiểu và ngăn chặn nhũng hành vi không<br /> chuẩn mực của học sinh<br /> - Cách giải quyết khi có học sinh có hành vi<br /> không mong đợi trong lớp học<br /> - Các hình thức động viên , khuyến khí ch khi<br /> các em hoàn thành một nhiệm vụ được giao<br /> - Sử dụng các hì nh thức kỷ luật phù hợp [5]<br /> -…<br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> 84(08): 129 - 132<br /> <br /> Trong khuôn khổ bài viết này<br /> , chúng tôi<br /> muốn khẳng đị nh lại một lần nữa rằng việc<br /> đưa việc dạy và học tiếng Anh vào bậc tiểu<br /> học là một chủ trương lớn và chính xác của<br /> Đảng và Nhà nước ta trong việc tạo ra một<br /> thế hệ nhân lực có chất lượng về ngoại ngữ ,<br /> đủ để đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế trong<br /> một tương lai gần . Tuy nhiên , để làm được<br /> việc đó chúng ta cần phải giải quyết rất nhiều<br /> vấn đề. Chúng tôi cũng xin chia sẻ một số giải<br /> pháp từ góc nhìn của các đơn vị đào tạo giáo<br /> viên vớ i mong muốn phần nào tháo gỡ được<br /> những khó khăn như đã nêu ở trên.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Halliwell, S. 1992. Teaching English in the<br /> Primary Classroom. Longman<br /> [2]. Lenneberg, E. 1967. Biological Foundation of<br /> Language. New York. John Wiley & Sons<br /> [3]. Moon, J. 2005. Children Learning English.<br /> Macmillan<br /> [4]. Piaget, J. 2001. The Children Conception of<br /> Physical Causality. New Brunswick, NJ .<br /> [5]. Reynolds, D. & D. Muijs 2005. Effective<br /> Teaching – Evidence & Practice. SAGE<br /> Publications<br /> [6]. Scott, W. A. 2002. Teaching English to<br /> Children. Longman<br /> [7]. Shin, K, J. Teaching English to Young<br /> Learners. English Teaching Forum (Vol. 44, No.<br /> 2) published by the U.S. Department of State‟s<br /> Office of English Language Programs.<br /> [8]. Tatiana, G. 2007. Teaching Young Children a<br /> Second Language<br /> [9]. Bộ Giáo dục và Đào tạ o. Dự thảo đề án tiếng<br /> Anh tiểu học<br /> [10]. Hội đồng Anh<br /> <br /> SUMMARY<br /> TEACHING & LEARNING ENGLISH<br /> AT PRIMARY SCHOOLS – CHALLENGES & SOLUTIONS<br /> Le Quang Dung* - Foreign Languages Faculty - TNU<br /> <br /> The article is the answer to those who show doubt about the appropriateness of the teaching and<br /> learning of English at primary schools. We strongly believe that this is the most suitable time to start<br /> leaning English. However, in order to impliment the program on a large scale, there are many of<br /> problems that primary schools are now facing to such as; policy barriers, facilities and the re-education<br /> for high school teachers of English. On the long run, the institutions should focus on the training<br /> programs to create skillul teachers of English at primary schools. It is also what we want to share in this<br /> article.<br /> Key words: Teaching English primary schools- challenges & solutions<br /> <br /> *<br /> <br /> Tel: 0913547905; Email: huonghadung@yahoo.com<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 132<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />