dạy trẻ phương pháp tư duy: phần 2 - nxb văn hóa thông tin

PHẦN II<br /> <br /> <br /> NGƯỜI THỢ MỘC VÀ NGƯỜI TƯ DUY<br /> <br /> <br /> Mẫu mà tôi yêu thích là mẫu so sánh một người tư duy với một người thợ<br /> mộc. Người thợ mộc vừa làm, vừa tạo nên sản phẩm. Người thợ mộc làm<br /> từng bước, từng bước. Người thợ mộc xem xét từng chất liệu gỗ, chúng ta sẽ<br /> xem xét xem họ làm những gì.<br /> <br /> <br /> Những thao tác cơ bản<br /> <br /> <br /> Những thao tác cơ bản của một người thợ mộc không nhiều, và chúng ta<br /> có thể tóm tắt chúng thành 3 thao tác sau:<br /> <br /> <br /> 1- Cắt<br /> <br /> <br /> 2- Dán<br /> <br /> <br /> 3- Định hình.<br /> <br /> <br /> Cắt có nghĩa là tách một phần mà bạn muốn ra khỏi phần còn lại. Tôi sẽ<br /> giải thích điều này tương ứng với những phần nào của tư duy cụ thể sau: sự<br /> chắt lọc, phân tích, trọng tâm, chú ý…<br /> <br /> <br /> Dán có nghĩa là đặt những miếng cắt gắn với nhau bằng keo, đinh hoặc<br /> vít. Những thao tác suy nghĩ tương ứng là: liên kết, kết nối, chia nhóm, thiết<br /> kế, tổng hợp.<br /> <br /> <br /> Định hình có nghĩa là sắp xếp để tạo nên một màu cụ thể và so sánh với<br /> những gì bạn muốn nó trở thành. Trong tư duy, điều này tương ứng với xét<br /> đoán, so sánh, kiểm tra và làm cho phù hợp.<br /> <br /> <br /> Cho dù người thợ mộc chỉ thực hiện một vài thao tác cơ bản (tất nhiên là<br /> chúng ta còn phải tính đến cả việc khoan và đánh bóng) nhưng họ lại tạo ra<br /> những sản phẩm phức tạp và hoàn hảo.<br /> <br /> <br /> Công cụ<br /> <br /> <br /> Trong thực tế, người thợ mộc sử dụng các công cụ để tiến hành những<br /> thao tác cơ bản. Người thợ mộc không chỉ nói: “tôi muốn cắt miếng gỗ này”<br /> mà anh ta cầm lấy cái cưa và sử dụng cái cưa để làm việc đó. Những công cụ<br /> này được phát triển từ nhiều thế kỷ trước đây và được xem như một cách có<br /> hiệu quả để thực hiện những thao tác cơ bản.<br /> <br /> <br /> Những công cụ dùng để cắt là: cưa, đục, khoan và máy cắt.<br /> <br />  <br /> <br /> <br /> Những công cụ dùng để dán là: keo, búa, đinh, vít, tô vít.<br /> Những công cụ để tạo hình là: bào và các mẫu.<br /> <br /> <br /> <br /> Theo cách chính xác như vậy, chúng ta cũng có những công cụ tư duy.<br /> Một trong số những công cụ này (chẳng hạn như PMI) sẽ được trình bày<br /> trong cuốn sách này.<br /> <br /> <br /> Người thợ mộc hình thành nên các kỹ năng thông qua việc sử dụng các<br /> công cụ. Một khi người thợ mộc có được sự khéo léo trong việc sử dụng các<br /> công cụ, anh ta có thể sử dụng chúng theo nhiều cách kết hợp khác nhau để<br /> làm nhiều việc khác nhau.<br /> <br /> <br /> Cái cưa là một việc xác định. Tương tự như vậy, công cụ tư duy cũng là<br /> những công cụ xác định và cần được nhìn nhận và vận dụng theo cách này.<br /> Khi bạn sử dụng một cái cưa, bạn dùng cái cưa đó để làm việc chứ bạn<br /> không chỉ xem đó là một phương pháp cắt.<br /> <br /> <br /> Cấu trúc<br /> <br /> <br /> Có những khi người thợ mộc cần giữ những vật tại một vị trí nhất định để<br /> anh ta có thể gia công chúng. Ví dụ, người thợ mộc cần giữ chắc tấm gỗ để<br /> cưa nó. Người thợ mộc cũng cần cố định tấm gỗ để có thể khoan lỗ khi cần<br /> thiết. Vì lý do này, người thợ mộc cần đến mỏ cặp và bàn thợ.<br /> <br /> <br /> Khi người thợ mộc muốn gắp những miếng cắt lại với nhau, anh ta đặt<br /> những miếng này lên một loại khung đỡ gọi là khuôn gá đồ. Đây là một loại<br /> khung trợ giúp, cho phép người thợ mộc thực hiện tác phẩm của anh ta.<br /> <br /> <br /> Những cấu trúc tư duy được trình bày trong cuốn sách này cũng với mục<br /> đích tương tự như vậy. Đó là những cách để giữ đồ vật và cho phép ta thực<br /> hiện thao tác dễ dàng hơn.<br /> <br /> <br /> Quan điểm<br /> <br /> <br /> Một người thợ mộc thường có những quan điểm cơ bản về tác phẩm của<br /> anh ta.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ta.<br /> <br /> <br /> Quan điểm này có thể là việc luôn luôn tìm kiếm sự đơn giản.<br /> Quan điểm cũng có thể chú trọng tới độ bền.<br /> Điểm mạnh của một người thợ mộc chính là quan điểm nền tảng của anh<br /> <br /> Nguyên lý<br /> <br /> <br /> Quan điểm mang tính tổng quát còn nguyên lý mang tính cụ thể. Cả hai<br /> đều có những điểm trùng lắp. Một người thợ mộc sẽ hình thành một số<br /> nguyên lý hướng dẫn cần làm theo và tránh không nên làm theo.<br /> <br /> <br /> Những nguyên tắc đó là:<br /> <br /> <br /> <br /> - Làm theo thớ gỗ.<br /> <br /> <br /> - Bố trí bề mặt dán tối đa cho tất cả những điểm nối.<br /> <br /> <br /> - Luôn luôn đo lường mọi thứ.<br /> <br /> <br /> - Chỉ sử dụng một lớp keo dán mỏng.<br /> <br /> <br /> Cũng giống như người thợ mộc, cũng có những nguyên tắc cơ bản hướng<br /> dẫn việc tư duy. Ví dụ, một suy nghĩ tốt sẽ luôn luôn cần được kiểm tra trong<br /> những tình huống cụ thể để khẳng định tính đúng đắn.<br /> <br /> <br /> Thói quen<br /> <br /> <br /> Một người thợ mộc phát triển những thói quen làm việc nhất định. Những<br /> thói quen này không phải tự nhiên mà có được và người thợ mộc phải luôn<br /> nhắc nhở bản thân về thói quen đó cho đến tận khi nó trở thành một hành<br /> động tự động.<br /> <br /> <br /> Những thói quen của người thợ mộc thường gồm:<br /> <br /> <br /> <br /> - Luôn luôn đặt công cụ vào giá ngay sau khi dùng.<br /> <br /> <br /> - Thường xuyên làm sắc các nếp cắt.<br /> <br /> <br /> - Thường xuyên kiểm tra việc tạo hình so với khuôn mẫu.<br /> <br /> <br /> Một vài thói quen bao gồm cả những ứng dụng tự động của một nguyên<br /> tắc, cho nên sự phân biệt giữa chúng không phải lúc nào cũng rõ ràng. Điều<br /> quan trọng nhất là thói quen phải là những chuỗi hành động thông lệ.<br /> <br /> <br /> Người giỏi tư duy cũng tạo dựng cho mình những thói quen thông lệ theo<br /> cách giống như vậy. Ví dụ, như một thói quen, một người giỏi suy nghĩ luôn<br /> dừng lại để xem xem liệu có phương án thay thế nào khác không. Đó có thể<br /> là những cách nhìn thay đổi về một tình huống, những cách giải thích khác<br /> nhau, những hành động khác nhau và những giá trị khác nhau.<br /> <br /> <br /> Tóm lược<br /> <br /> <br /> Mẫu của một người thợ mộc cung cấp cho chúng ta tất cả những yếu tố<br /> của một kỹ năng tư duy mà tôi sẽ miêu tả trong cuốn sách này.<br /> <br /> <br /> Quan điểm: đó là những quan điểm mà dựa vào đó chúng ta tiếp cận vấn<br /> đề.<br /> <br /> <br /> Nguyên lý: những nguyên lý hướng dẫn giúp chúng ta tư duy tốt hơn.<br /> <br /> <br /> <br /> Thói quen: những thông lệ chúng ta tìm kiếm để đưa chúng trở thành tự<br /> động.<br /> <br /> <br /> Những thao tác cơ bản: những thao tác tư duy cơ bản.<br /> <br /> <br /> <br /> Công cụ: những công cụ tư duy mà chúng ta thực hành và sử dụng một<br /> cách có cân nhắc.<br /> <br /> <br /> Cấu trúc: sự tạo hình chuẩn để nhờ đó chúng ta nắm giữ mọi vật cho<br /> thuận tiện.<br /> <br /> <br /> Luôn luôn nhắc nhở khuôn mẫu của người thợ mộc trong đầu bạn và xem<br /> xem anh ta sẽ cấu trúc mọi thứ như thế nào.<br /> <br /> <br />