Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:68

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội" nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn đề án tập trung phân tích thực trạng quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2023 từ đó đưa ra những giải pháp hoàn thiện hoạt động này tới năm 2025.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI TRƯƠNG QUANG VINH QUẢN LÝ CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI THỊ XÃ SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Hà Nội - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI TRƯƠNG QUANG VINH QUẢN LÝ CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI THỊ XÃ SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: TS. VŨ VĂN HÙNG Hà Nội – 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu được sử dụng trong đề án là trung thực và đáng tin cậy. Những kết luận trong đề án chưa từng được công bố ở bất kì công trình nghiên cứu nào. Tôi xin cam đoạn các thông tin trong đề án được trích dẫn đầy đủ và có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả Trương Quang Vinh
ii LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian nghiên cứu, tìm hiểu tôi đã hoàn thành xong đề án tốt nghiệp của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ và động viên tôi trong quá trình tôi làm đề án tốt nghiệp này. Cảm ơn Trường Đại học Thương mại, Viện đào tạo Sau đại học đã tạo điều kiện để tôi có thêm nhiều kiến thức mới và hành trang cho tương lai. Đặc biệt cảm ơn TS. Vũ Văn Hùng đã hướng dẫn, chỉnh sửa nhiệt tình để tôi hoàn thiện bài viết. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tác giả Trương Quang Vinh
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... vii DANH MỤC CÁC HÌNH ..................................................................................... viii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN ............................................................................. ix PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Lý do lựa chọn chủ đề của đề án .........................................................................1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án ..........................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi của đề án ..........................................................................3 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án .......................................................3 5. Kết cấu đề án .........................................................................................................4 PHẦN 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ..............................5 1.1. Cơ sở lý thuyết về quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước ............................................................................................................................5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ..................................................................................5 1.1.2. Nội dung quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước ........ 9 1.2. Cơ sở thực tiễn ..................................................................................................12 1.2.1. Kinh nghiệm về quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước ở một số địa phương .......................................................................................12 1.2.2. Bài học rút ra về quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước đối với thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội.....................................................15 1.3. Cơ sở pháp lý ....................................................................................................16 PHẦN 2 THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI THỊ XÃ SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .......................................................................18
iv 2.1. Khái quát về hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội ....................................................................18 2.1.1. Giới thiệu về thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội ..........................................18 2.1.2. Khái quát hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội ..........................................................................20 2.1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2023 ..............................................................23 2.2. Thực trạng quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội ....................................................................27 2.2.1. Dự toán chi đầu tư xây dựng cơ bản .............................................................27 2.2.2. Lập kế hoạch và phân bổ vốn ........................................................................28 2.2.3. Thực hiện chi đầu tư xây dựng cơ bản .........................................................30 2.2.4. Quyết toán .......................................................................................................33 2.2.5. Thanh tra, kiểm tra ........................................................................................34 2.3. Đánh giá về hoạt động quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội...................................................35 2.3.1. Thành công .....................................................................................................35 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ..............................................................................37 2.4. Các giải pháp hoàn thiện quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội tới năm 2025 ...................38 2.4.1. Lập dự toán chi ..............................................................................................38 2.4.2. Thực hiện chi đầu tư xây dựng cơ bản .........................................................41 2.4.3. Quyết toán .......................................................................................................42 2.4.4. Thanh tra, kiểm tra ........................................................................................43 PHẦN 3 ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI THỊ XÃ SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................................45 3.1. Đề xuất thực hiện .............................................................................................45 3.1.1. Bối cảnh mới ảnh hưởng đến quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN... 45
v 3.1.2. Phân công trách nhiệm thực hiện .................................................................50 3.2. Kiến nghị về điều kiện thực hiện các giải pháp .............................................52 3.2.1. Kiến nghị về chính sách, pháp luật ...............................................................52 3.2.2. Kiến nghị về nguồn lực tài chinh ..................................................................52 3.2.3. Kiến nghị về nguồn nhân lực ........................................................................53 3.2.4. Kiến nghị về cơ sở vật chất kỹ thuật ..............................................................53 3.2.5. Kiến nghị về các đối tượng liên quan ..........................................................53 KẾT LUẬN ..............................................................................................................55 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................56
vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Diễn giải nghĩa 1 NSNN Ngân sách nhà nước 2 ĐTXDCB Đầu tư xây dựng cơ bản 3 XDCB Xây dựng cơ bản 4 UBND Ủy ban nhân dân 5 TSCĐ Tài sản cố định
vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tổng hợp chất lượng các dự án đầu tư xây dựng từ vốn NSNN tại thị xã Sơn Tây .....................................................................................................................22 Bảng 2.2: Tình hình thu, chi NSNN cho hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2023 ....................................................22 Bảng 2.3: Chất lượng nhân sự của cán bộ quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản của thị xã Sơn Tây giai đoạn 2021-2023 ..............................................................................24 Bảng 2.4: Tình hình dự toán chi đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN của thị xã Sơn Tây giai đoạn 2021-2023 ..................................................................................................28 Bảng 2.5: Kế hoạch chi đầu tư XDCB theo cơ cấu chi phí tại ban quản lý dự án xây dựng thị xã Sơn Tây ..................................................................................................29 Bảng 2.6: Kế hoạch chi đầu tư XDCB theo mục đích sử dụng tại ban quản lý dự án xây dựng thị xã Sơn Tây ...........................................................................................30 Bảng 2.7: Tình hình chi dự án đầu tư xây dựng cơ bản tại thị xã Sơn Tây theo khoản mục chi phí ................................................................................................................31 Bảng 2.8: Tình hình chi dự án đầu tư xây dựng cơ bản tại thị xã Sơn Tây theo mục đích ............................................................................................................................31 Bảng 2.9: Tình hình thực hiện dự án đầu tư xây dựng của ban quản lý dự án xây dựng thị xã Sơn Tây ...........................................................................................................32 Bảng 2.10: Tình hình sai phạm trong công tác chi đầu tư xây dựng cơ bản tại thị xã Sơn Tây giai đoạn 2021-2023 ...................................................................................35
viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Tình hình dự án đầu tư xây dựng cơ bản tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2023 ...........................................................................................21 Hình 2.2: Bộ máy tổ chức quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước của thị xã Sơn Tây .....................................................................................................26 Hình 2.3: Tình hình hoàn thành dự án trong giai đoạn 2021-2023 ...........................33 Hình 2.4: Tình hình sử dụng vốn NSNN trong năm 2023 ........................................34
ix TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN Xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước là hoạt động sử dụng ngân sách nhà nước xây dựng các công trình phục vụ sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Trong những năm qua, hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản của thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội phát triển mạnh mẽ, do đó công tác quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản được tăng cường. Với đề tài: “Quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội” học viên đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu như thu thập dữ liệu, so sánh, tổng hợp, phân tích…từ đó làm rõ thực trạng quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản tại địa phương giai đoạn 2021-2023. Quá trình này đã đạt được một số thành công nhất định như dự toán có căn cứ rõ ràng, phân công cụ thể đối tượng tham gia; phân bổ hợp lý có quy trình; số lượng dự án xây dựng có xu hướng tăng lên; chi phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội; quyết toán đúng quy định; phát huy vài trò trong thanh tra, kiểm tra. Bên cạnh đó vẫn có một số hạn chế nhất định như: căn cứ dự toán không phù hợp; thực hiện không bám sát với kế hoạch; một số công trình chưa hoàn thành; quyết toán chậm, sai sót và số vi phạm có xu hướng tăng. Từ thực trạng trên, học viên đã đưa ra những giải pháp cụ thể để hoàn thiện công tác quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản trong thời gian tới. Học viên cũng đã phân tích những bối cảnh liên quan từ đó rút ra những thuận lợi, khó khăn và phân công trách nhiệm, điều kiện thực hiện để các giải pháo thực thi hiệu quả hơn. Trong điều kiện có hạn về thời gian và sự hiểu biết, bài viết không tránh khỏi những hạn chế, sai sót do đó rất mong nhận được những góp ý quý báu từ quý độc giả.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn chủ đề của đề án Kinh tế nước ta ngày càng phát triển tạo điều kiện thuận lợi để nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân cũng như bộ mặt của đất nước. Để đạt được những thành quả trên có vai trò rất lớn của Đảng và Nhà nước trong việc chỉ đạo, định hướng, xây dựng và thực hiện các chương trình thúc đẩy phát triển toàn diện từ trung ương đến địa phương. Nhà nước sử dụng ngân sách nhà nước làm công cụ để thực hiện các mục tiêu phát triển khác nhau từ kinh tế, văn hóa, xã hội…Trong những năm qua hoạt động đầu tư, xây dựng hạ tầng được Nhà nước đặc biệt quan tâm. Đây là hoạt động giúp tạo lập cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế mà còn định hướng đầu tư, góp phần đắc lực cho việc thực hiện những vấn đề xã hội, phát triển kinh tế, đảm bảo phúc lợi, an sinh xã hội và an ninh quốc phòng. Hàng năm, Nhà nước giao cho chính quyền các địa phương quản lý và thực hiện chi ngân sách nhà nước cho các dự án đầu tư xây dựng tại chính địa phương đó. Để nâng cao hiệu quả vốn ngân sách nhà nước cũng như hạn chế những rủi ro trong quá trình sử dụng ngân sách nhà nước, vai trò quản lý là vô cùng cần thiết. Mỗi địa phương có những cách quản lý đầu tư xây dựng khác nhau trong khuôn khổ quản lý của nhà nước. Đây là hoạt động dần trở thành nhiệm vụ quan trọng mà các địa phương luôn chú trọng đến. Trong những năm qua, nhà nước cũng đã ban hành nhiều chính sách liên quan đến quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản để quy định, hướng dẫn cho các đơn vị sự nghiệp thực hiện hiệu quả. Những văn bản thường xuyên cập nhật và thay đổi để phù hợp với định hướng phát triển của đất nước. Những văn bản ảnh hưởng đến công tác quản lý có thể kể đến như: Luật xây dựng số 50/2014/QH13 ngày 18/06/2024; Luật số 62/2020/QH14 ngày 17/06/2020 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật xây dựng; Luật đầu tư công số 39/2019/QH14 ngày 13/06/2019: quy định đối tượng đầu tư công, phân loại dự án đầu tư và một số nội dung khác; Luật đấu thầu số 22/2023/QH15 ngày 23/06/2023: quy định về quản lý nhà nước đối với hoạt động đấu thầu; thẩm quyền và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức…
2 Sơn Tây được biết đến là một thị xã của thành phố Hà Nội. Trong những năm qua địa phương cũng đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ trong mọi mặt của đời sống xã hội để theo kịp với các quận trung tâm của thành phố. Hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản được quan tâm nhiều hơn với nhiều dự án được triển khai cho các mục đích phát triển khác nhau, tạo cơ sở vật chất thuận tiện cho người dân ở thị xã yên tâm làm việc và cống hiến cho địa phương. Để đảm bảo hoạt động này diễn ra hiệu quả, công tác quản lý chi cũng được địa phương đặc biệt chú trọng. Những thành công có thể kể đến như dự toán có căn cứ rõ ràng, phân công cụ thể đối tượng tham gia; phân bổ hợp lý, có quy trình; số lượng dự án xây dựng có xu hướng tăng lên; chi phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội; quyết toán đúng quy định; phát huy vài trò trong thanh tra, kiểm tra. Bên cạnh đó, công tác quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước ở thị xã Sơn Tây vẫn còn một số hạn chế bao gồm: căn cứ dự toán không phù hợp; thực hiện không bám sát với kế hoạch; một số công trình chưa hoàn thành; quyết toán chậm, sai sót và số vi phạm có xu hướng tăng. Với mong muốn tìm hiểu thực trạng và đưa ra giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản ở thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội trong thời gian tới tôi đã quyết định lựa chọn đề tài: “Quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội” làm đề án tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án 2.1. Mục tiêu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn đề án tập trung phân tích thực trạng quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2023 từ đó đưa ra những giải pháp hoàn thiện hoạt động này tới năm 2025. 2.2. Nhiệm vụ - Hệ thống các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước
3 - Phân tích thực trạng và đánh giá công tác quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội giai đoạn 2021- 2023. Từ đó có các giải pháp cụ thể cho công tác này tại địa phương đến năm 2025. - Đưa ra các đề xuất và kiến nghị về quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội tới năm 2025 3. Đối tượng và phạm vi của đề án 3.1. Đối tượng nghiên cứu: đề án nghiên cứu những vấn đề liên quan đến quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội 3.2. Phạm vi nghiên cứu + Phạm vi nghiên cứu về nội dung: Đề án tập trung nghiên cứu quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây theo quy trình: (1) Dự toán chi đầu tư xây dựng cơ bản; (2) Lập kế hoạch và phân bổ vốn; (3) Thực hiện chi đầu tư xây dựng cơ bản; (4) Quyết toán; (5) Thanh tra, kiểm tra. + Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Đề án nghiên cứu công tác quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây giai đoạn 2021- 2023 định hướng giải pháp tới năm 2025. + Phạm vi nghiên cứu về không gian: đề án nghiên cứu quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án 4.1. Quy trình Để thực hiện đề án tốt nghiệp, quy trình thực hiện như sau: B1: Tập hợp các dữ liệu liên quan đến đề tài đề án B2: Xây dựng phương pháp nghiên cứu cho đề án B3: Xây dựng đề cương chi tiết và triển khai hoàn thiện các chương theo thứ tự B4: Chỉnh sửa và hoàn thiện đề án 4.2. Phương pháp thực hiện a, Thu thập dữ liệu
4 Để có những dữ liệu sử dụng cho việc viết đề án, học viên đã tiến hành thu thập dữ liệu thứ cấp. Đây là những dữ liệu sẵn có từ nhiều nguồn khác nhau bao gồm bên trong và bên ngoài đơn vị nghiên cứu. Trong đề án những dữ liệu thứ cấp được thu thập từ những nguồn sau: - Báo cáo tổng kết đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội năm 2021-2023 - Luận văn, luận án, NCKH, bài viết liên quan đến quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản tại trường đại học thương mại và các trường đại học khác - Giáo trình quản lý kinh tế, quản lý công - Các bài viết trên các trang web uy tín b, Phương pháp phân tích, tổng hợp Từ những dữ liệu thu thập được, học viên tiến hành tổng hợp theo các tiêu chí nội dung và thời gian đủ 3 năm từ 2021-2023 từ đó xây dựng bảng biểu để phân tích các tiêu chí. Việc phân tích dựa trên sự hiểu biết và các dữ liệu thu thập được để đánh giá sự phù hợp của các tiêu chí từ đó đánh giá mức độ quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước của địa phương. c, Phương pháp so sánh Qua các bảng, biểu được tổng hợp, học viên tính toán chênh lệch tương đối của các chỉ tiêu theo thời gian để thấy được su hướng biên động của các chỉ tiêu đó từ đánh giá được xu hướng thay đổi đó tốt hay không tối với thực trạng quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước của địa phương. 5. Kết cấu đề án Đề án tốt nghiệp bao gồm 3 phần: Phần 1: Cơ sở lý thuyết và thực tiễn về quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước Phần 2: Thực trạng và giải pháp tăng cường quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội Phần 3: Các đề xuất và kiến nghị về quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội
5 PHẦN 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 1.1. Cơ sở lý thuyết về quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước * Đầu tư xây dựng cơ bản Đầu tư là việc nhà đầu tư bỏ vốn bằng các loại tài sản hữu hình hoặc vô hình để hình thành tài sản tiến hành các hoạt động đầu tư theo quy định của luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan. (Luật đầu tư công số 39/2019/QH14 ngày 13/06/2019). [5] Xây dựng cơ bản là hoạt động có chức năng tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở rộng các TSCĐ có tổ chức sản xuất và không có tổ chức sản xuất các ngành kinh tế thông qua các hoạt động xây dựng mới, xây dựng mở rộng, xây dựng lại, hiện đại hóa hay khôi phục các TSCĐ. [2] Cũng có thể hiểu xây dựng cơ bản chính là hoạt động xây dựng các công trình hạ tầng ở nhiều lĩnh vực khác nhau để phục vụ con người và phát triển nền kinh tế, xây dựng các công trình phúc lợi xã hội như các công viên, các công trình phục vụ cho lợi ích của cộng đồng. Hoạt động này có nguồn vốn chủ yếu đến từ ngân sách nhà nước. Như vậy, ta có thể thấy được rằng xây dựng cơ bản là xây dựng được đầu tư chính bởi ngân sách của nhà nước để xây dựng các công trình chung và mang lại lợi ích chung cho công đồng chứ không phải mang lại lợi ích chung của cá nhân ai hay một doanh nghiệp nào đó. Từ khái niệm về đầu tư và xây dựng cơ bản, có thể hiểu: “Đầu tư xây dựng cơ bản là một bộ phận của hoạt động đầu tư, đó là việc bỏ vốn để tiến hành các hoạt động xây dựng cơ bản nhằm tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở rộng các tài sản cố định nhằm phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế quốc dân. Đầu tư xây
6 dựng cơ bản là hoạt động đầu tư để xây dựng hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật như hệ thống giao thông, thông tin liên lạc, cung cấp năng lượng, chiếu sáng công cộng, cấp nước, thoát ước, xử lý các chất thải và các công trình khác phục vụ sản xuất, phát triển kinh tế và hệ thống công trình hạ tầng xã hội như công trình y tế, văn hóa, giáo dục, thể thao, thương mại, dịch vụ công cộng, cây xanh công viên, mặt nước và các công trình khác để phục vụ phát triển xã hội”. Đầu tư xây dựng cơ bản đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế và đất nước. Nhờ đầu tư xây dựng cơ bản, các công trình hạ tầng được xây dựng, từ đó hỗ trợ cho việc phát triển kinh tế và tăng trưởng GDP. Ngoài ra, đầu tư xây dựng cơ bản còn giúp cho việc cải thiện chất lượng cuộc sống, tạo ra việc làm cho người dân và đem lại lợi ích cho cộng đồng. * Đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước Vốn ngân sách là toàn bộ khoản tiền của Nhà nước có trên tài khoản của ngân sách nhà nước các cấp. Vốn ngân sách được hình thành từ nhiều nguồn thu như: thuế, phí, lệ phí, thu ngoài thuế, thu từ vay nợ, thu từ viện trợ... Vốn ngân sách nhà nước thuộc sở hữu của Nhà nước, kể cả vốn vay. Việc sử dụng vốn ngân sách nhà nước phải căn cứ vào dự toán ngân sách đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phù hợp với các tiêu chuẩn, định mức chỉ ngân sách và đúng thủ tục do pháp luật quy định. Hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản là hoạt động sử dụng lượng vốn lớn, nguồn vốn này đến từ nhiều nguồn khác nhau trong đó vốn ngân sách nhà nước chiếm tỷ trọng lớn. Từ khái niệm về đầu tư xây dựng cơ bản và vốn ngân sách nhà nước có thể hiểu đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước theo định nghĩa sau: “Đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước là hoạt động đầu tư sử dụng các khoản tiền của nhà nước để xây dựng các hệ thống công trình kỹ thuật phục vụ cho phát triển kinh tế và mang lại giá trị cho cộng đồng. Vốn giành cho hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản đến từ vốn từ NSNN, nhà đầu tư nước ngoài, vay…
7 1.1.1.2. Quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước * Chi đầu tư xây dựng cơ bản Theo điều 4 luật ngân sách nhà nước: “Chi đầu tư xây dựng cơ bản là nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước để thực hiện các chương trình, dự án đầu tư kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội và các chương trình, dự án phục vụ phát triển kinh tế xã hội”. Các khoản chi đầu tư xây dựng cơ bản bao gồm: chi quốc phòng, an ninh, giáo dục, khoa học công nghệ, y tế, môi trường, kinh tế…[7] Theo Lê Văn Hưng, Lê Hùng Sơn (2013): “Chi đầu tư XDCB từ nguồn ngân sách nhà nước là các khoản chi để xây dựng các công trình thuộc kết cấu hạ tầng KT- XH, không có khả năng thu hồi vốn được triển khai trong phạm vi vùng và lãnh thổ của quốc gia dưới sự phê duyệt của nhà nước”.[4] Có thể hiểu thực chất hoạt động chi đầu tư XDCB chính là quá trình phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ từ NSNN để xây mới, mở rộng hoặc tu sửa các công trình nhằm phục vụ mục tiêu phát triển đất nước. Từ những khái niệm trên có thể rút ra khái niệm chi đầu tư XDCB từ NSNN như sau: “Chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước chính là quá trình nhà nước sử dụng một phần vốn NSNN để thực hiện các công trình thuộc kết cấu hạ tầng (cầu cống, bến cảng, sân bay, hệ thống thuỷ lợi, năng lượng, viễn thông…). Những công trình mang tính chất công cộng, phục vụ các lĩnh vực khác nhau từ kinh tế, xã hội, giáo dục…từ đó cải thiện cuộc sống của người dân và thúc đẩy sự phát triển của đất nước. – Về mặt pháp lý, chi đầu tư XDCB từ NSNN là các khoản chi tiêu của chính phủ hoặc các tổ chức có tư cách pháp nhân nhằm mục tiêu công cộng. – Về mặt bản chất, chi đầu tư XDCB từ NSNN là quá trình sử dụng có kế hoạch quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước cho các mục tiêu phát triển quốc gia, đảm bảo vai trò của bộ máy quản lý nhà nước. * Quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước “Quản lý nhà nước là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người để duy trì và
8 phát triển các mối quan hệ xã hội và trật tự pháp luật nhằm thực hiện những chức năng và nhiệm vụ của nhà nước trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc.” Quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước là việc các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc phân phối, sử dụng ngân sách nhà nước cho mục đích đầu tư xây dựng cơ bản. Hay nói cách khác quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước là quá trình phân phối và sử dụng một phần vốn tiền tệ từ quỹ ngân sách nhà nước để tái sản xuất tài sản cố định nhằm từng bước tăng cường, hoàn thiện, hiện đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật và năng lực sản xuất phục vụ cho nền kinh tế quốc dân đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn. * Đặc điểm và vai trò của chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước - Đặc điểm + Chi đầu tư XDCB từ NSNN không có khả năng thu hồi vốn. Theo đó việc chi NSNN được dùng để xây dựng các cơ sở hạ tầng, hệ thống giao thông, trường học, bệnh viện…nhằm phục vụ lợi ích cho toàn dân, không vì lợi ích của một tổ chức/ cá nhân nào. Những công trình này được sử dụng trong thời gian dài và đóng góp rất lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. + Thường sử dụng lượng vốn lớn từ NSNN: so với các hoạt động đầu tư khác, hoạt động đầu tư XDCB cần sử dụng lượng vốn lớn để chuẩn bị mặt bằng, mua nguyên vật liệu, nhân công…Hằng năm, số lượng các dự án đầu tư xây dựng rất lớn do đó công tác chi đầu tư có vị trí vô cùng quan trọng đối với công tác đầu tư xây dựng cơ bản tại các đơn vị. + Chi đầu tư XDCB từ NSNN mang tính tích lũy. Khác với những khoản chi khác, cho cho hoạt động XDCB mang lại giá trị lớn trong tương lai. Những công trình bỏ ra lượng vốn lớn nhưng được người dân dùng trong hàng chục năm và đóng góp rất nhiều trong việc hoàn thiện và phát triển đời sống xã hội, kinh tế của đất nước. + Gắn liền với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Tất cả mọi hoạt động của nhà nước đều gắn liền với mục tiêu chung chinh là phát triển kinh tế- xã hội. Việc chi cho XDCB giúp nhà nước có được những công trình, kết cấu hạ tầng
9 đảm bảo công việc, đời sống từ đó thúc đẩy tình hình kinh tế, chính trị và các lĩnh vực khác của quốc gia. + Phụ thuộc vào đặc điểm của hoạt động đầu tư xây dựng. Những công trình xây dựng có thời gian hoàn thành khác nhau tùy thuộc vào quy mô, tính chất. Thông thường việc XDCB sẽ kéo dài trong vài năm. Do đó việc chi NSNN theo đó cũng bám sát theo tiến độ thực hiện của các công trình. - Vai trò Chi đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN có vai trò quan trọng từ kinh tế, chính trị, văn hóa cho đến quốc phòng an ninh. Cụ thể: + Về mặt kinh tế: việc phát triển hoạt động XDCB tạo ra hệ thống cơ sở hạ tầng, trang thiết bị hiện đại, thúc đẩy quá trình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp cá nhân trong cả nước từ đó tạo ra giá trị kinh tế lớn cho quốc gia. + Về mặt chính trị- xã hội: Những công trình xây dựng cơ bản như trường học, bệnh viện, đường sá, giao thông…đáp ứng nhu cầu cần thiết của xã hội, đồng thời tạo điều kiện cải thiện, nâng cao trình độ dân trí cũng như vai trò của nhà nước trong việc đảm bảo cuộc sống của người dân. + Về an ninh, quốc phòng: Trong lĩnh vực an ninh quốc phòng, các công trình xây dựng cơ bản như nhà giam, khu quân sự, trường bắn…đã góp phần quan trọng trong sự nghiệp quân sự, củng cố quyền lực của quân đội nhân dân Việt Nam và hỗ trợ đắc lực các nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ đất nước. 1.1.2. Nội dung quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ vốn ngân sách nhà nước 1.1.2.1. Dự toán chi đầu tư xây dựng cơ bản Lập dự toán là nội dung có vai trò quan trọng đối với hoạt động quản lý chi ngân sách nhà nước nói chung và chi cho hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản nói riêng. Hoạt động này giúp cho các đơn vị thực hiện hình dung được các khoản tiền phải chi trong đầu tư để chuẩn tốt hơn về vốn. Đồng thời dự toán là cơ sở để đánh giá kết quả thực hiện chi hiệu quả hay không. Hoạt động xây dựng cơ bản sử dụng lượng vốn lớn