Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc - Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc - Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng" được hoàn thành với mục tiêu nhằm hệ thống hoá, làm rõ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại ngân hàng thương mại (NHTM); Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB; Căn cứ vào định hướng phát triển hoạt động kinh doanh của Trung tâm để đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc - Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ____________________ HÁN ĐỨC BIÊN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TÍN CHẤP TẠI TRUNG TÂM TÍN CHẤP MIỀN BẮC – NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Hà Nội, 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ____________________ HÁN ĐỨC BIÊN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TÍN CHẤP TẠI TRUNG TÂM TÍN CHẤP MIỀN BẮC – NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: GS, TS. ĐINH VĂN SƠN Hà Nội, 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề án tốt nghiệp này là công trình do chính tôi thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, thu thập dữ liệu và tìm hiểu tình hình thực tế. Kết quả quét phần mềm Turnitin của nội dung đề án đảm bảo xác thực và độ tin cậy. Tác giả đề án Hán Đức Biên
ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến GS, TS. ĐINH VĂN SƠN, người đã dành nhiều thời gian và tâm huyết để hướng dẫn tôi thực hiện đề án tốt nghiệp này. Tiếp đó, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng cùng toàn thể đồng nghiệp, cấp trên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành đề án. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân và bạn bè đã luôn động viên và khích lệ tôi trong suốt quá trình tôi nghiên cứu thực hiện đề án. Tác giả đề án Hán Đức Biên
iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Stt Từ viết tắt Nguyên nghĩa 1 NHNN Ngân hàng Nhà nước 2 NHTM Ngân hàng Thương mại 3 VPBank Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng 4 TTTCMB Trung tâm Tín chấp Miền Bắc 5 TSĐB Tài sản đảm bảo 6 CBNV Cán bộ nhân viên 7 CBTD Cán bộ tín dụng
iv DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Tình hình hoạt động tín dụng của Trung Tâm Tín Chấp Miền Bắc, giai đoạn 2021-2023 ..................................................................................................31 Bảng 2.2. Thực trạng phát triển thẻ tín dụng tại Trung Tâm Tín Chấp Miền Bắc, giai đoạn 2021-2023 ..................................................................................................32 Bảng 2.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của Trung Tâm Tín Chấp Miền Bắc giai đoạn 2021-2023..........................................................................................................33 Bảng 2.4. Thực trạng lập kế hoạch các chỉ tiêu tăng cường hoạt động cho vay tín chấp giai đoạn 2021-2023 ....................................................................................37 Bảng 2.5. Thực trạng giao chỉ tiêu cho vay tín chấp tại TTTCMB giai đoạn 2021-2023..................................................................................................................40 Bảng 2.6. Thực trạng tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn tại TTTCMB giai đoạn 2021-2023 .........................................................................................................41 Bảng 2.7. Thực trạng tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn tại TTTCMB giai đoạn 2021-2023 .........................................................................................................42 DANH MỤC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1 .Cơ cấu tổ chức của Trung Tâm Tín Chấp Miền Bắc ......................30 Sơ đồ 2.2. Bộ máy quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB .............38
v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................i LỜI CẢM ƠN...........................................................................................................ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iii DANH MỤC BẢNG ...............................................................................................iv DANH MỤC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ ..........................................................................iv MỤC LỤC .................................................................................................................v TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...............................................................ix PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề án........................................................................................ 1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................ 2 2.1. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................2 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 3 3.1. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................3 3.2. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................3 4. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................... 3 4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ..........................................................................3 4.2. Phương pháp phân tích dữ liệu ........................................................................3 5. Ý nghĩa nghiên cứu ............................................................................................... 4 5.1. Ý nghĩa khoa học .............................................................................................4 5.2. Ý nghĩa thực tiễn..............................................................................................4 6. Kết cấu của đề án .................................................................................................. 4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TÍN CHẤP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ........................................................................................................6 1.1. Lý luận chung về cho vay tín chấp tại ngân hàng thương mại ...................... 6
vi 1.1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại .............................................................6 1.1.2. Khái quát về cho vay tín chấp tại ngân hàng thương mại ............................8 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại ngân hàng thương mại ............................................................................................................................ 14 1.2.1. Khái niệm và mục tiêu của quản lý hoạt động cho vay tín chấp đối với hoạt động của ngân hàng thương mại ...........................................................................14 1.2.2. Nguyên tắc và phương pháp quản lý hoạt động cho vay tín chấp của ngân hàng thương mại ...................................................................................................15 1.2.3. Nội dung quản lý hoạt động cho vay tín chấp của ngân hàng thương mại.17 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động cho vay tín chấp của ngân hàng thương mại ............................................................................................................... 21 1.3.1. Các yếu tố khách quan ................................................................................21 1.3.2. Các yếu tố chủ quan ....................................................................................24 1.4. Kinh nghiệm và bài học về quản lý hoạt động cho vay tín chấp của ngân hàng thương mại...................................................................................................... 26 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý hoạt động cho vay tín chấp của một số chi nhánh ngân hàng thương mại Việt Nam...................................................................................26 1.4.2. Bài học rút ra cho Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng ..........................................................................28 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TÍN CHẤP TẠI TRUNG TÂM TÍN CHẤP MIỀN BẮC – NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG ...........................29 2.1. Giới thiệu về Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng................................................................................. 29 2.1.1. Thời gian thành lập .....................................................................................29 2.1.2. Cơ cấu tổ chức ............................................................................................29 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng giai đoạn 2021 – 2023 ........31
vii 2.2. Các sản phẩm cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng ............................................ 34 2.2.1. Sản phẩm cho vay .......................................................................................34 2.2.2. Sản phẩm thẻ tín dụng ................................................................................35 2.2.3. Sản phẩm bảo hiểm liên kết ........................................................................36 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng giai đoạn 2021- 2023 ........................................................................................................................... 36 2.3.1. Xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động cho vay tín chấp ............................36 2.3.2. Tổ chức thực thi quản lý hoạt động cho vay tín chấp .................................38 2.3.3. Kiểm tra, đánh giá và giám sát quản lý hoạt động cho vay tín chấp ..........42 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng ....................................................................................................................... 43 2.4.1. Những kết quả đạt được ..............................................................................43 2.4.2. Những hạn chế, tồn tại ................................................................................44 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ...........................................................................45 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TÍN CHẤP TẠI TRUNG TÂM TÍN CHẤP MIỀN BẮC – NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG .............47 3.1. Định hướng phát triển hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng giai đoạn đến năm 2030 ........................................................................................................... 47 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng giai đoạn đến năm 2030.................................................................................................. 48 3.2.1. Hoàn thiện bộ máy quản lý cho vay tín chấp .............................................48 3.2.2. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch cho vay tín chấp....................................50 3.2.3. Hoàn thiện công tác tổ chức thực hiện cho vay ..........................................51
viii 3.2.4. Hoàn thiện công tác kiểm soát cho vay tín chấp ........................................54 3.3. Kiến nghị .......................................................................................................... 55 3.3.1. Đối với Ngân hàng Nhà nước .....................................................................55 3.3.2. Đối với Hội Sở Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng ......................56 KẾT LUẬN .............................................................................................................57 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................58
ix TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Tên đề án: Quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng - Tóm tắt: + Lý do chọn đề tài: Cho vay là hoạt động cốt yếu tạo ra doanh thu cho NHTM nên bất cứ ngân hàng nào cũng cần quan tâm, chú trọng để hoạt động cho vay đảm bảo chất lượng. Thêm vào đó, ngày càng nhiều sản phẩm, dịch vụ cho vay được cung cấp đến khách hàng tạo nhiều tiện ích trong thanh toán và tiêu dùng, trong đó có sản phẩm cho vay tín chấp. Dư nợ cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) luôn chiếm tỷ trọng cao trong tổng dư nợ của đơn vị. Do vậy, quản lý hoạt động cho vay tín chấp trở thành nhiệm vụ cấp bách đối với đơn vị nói riêng và Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng nói chung. Xuất phát từ nguyên nhân này, tôi lựa chọn đề tài đề án tốt nghiệp là Quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng. + Mục tiêu nghiên cứu: quản lý hoạt động cho vay tín chấp của Trung tâm Tín chấp Miền Bắc (TTTCMB), đáp ứng nhu cầu ngày càng cao để hoạt động kinh doanh có hiệu quả. + Phương pháp nghiên cứu: Tác giả sử dụng nghiên cứu định tính để hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về hoạt động cho vay tín chấp. Đồng thời dùng phương pháp thống kê phân tích số liệu để đánh giá thực trạng hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB. + Kết quả nghiên cứu: tác giả đề xuất một số nhóm giải pháp liên quan đến quản lý hoạt động cho vay tín chấp. Bên cạnh đó, đề án cũng có những kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và VPBank để có thể hỗ trợ giúp cho TTTCMB Thọ tiếp tục quản lý hiệu quả hoạt động cho vay tín chấp trong điều kiện hiện nay. + Kết luận và hàm ý: Quản lý hoạt động cho vay tín chấp luôn là một trong nhiều mục tiêu của hệ thống các NHTM trong hoạt động cho vay nói chung và đây trở thành mục tiêu hàng đầu đối với TTTCMB. Từ đó, Trung tâm có thể đảm bảo chất lượng các khoản vay tín chấp và tăng trưởng hoạt động kinh doanh một cách an toàn. - Từ khóa: cho vay tín chấp, quản lý, quản lý hoạt động cho vay tín chấp.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề án Đứng trước những khó khăn trong giai đoạn khắc phục nền kinh tế sau đại dịch Covid-19, hệ thống các ngân hàng Việt Nam đang phải đối mặt với áp lực cạnh tranh rất lớn từ các tổ chức tài chính hùng mạnh trên thế giới. Để tiếp tục tồn tại và phát triển, các ngân hàng Việt Nam cần phải hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Thêm vào đó, việc phát triển ngân hàng bán lẻ là xu hướng tất yếu trong tương lai và một bộ phận trong đó là tập trung vào các sản phẩm cho vay tín chấp. Trong bối cảnh lĩnh vực ngân hàng đang bị bão hòa và việc cạnh tranh giữa các ngân hàng trong nước đang hết sức khốc liệt thì việc tập trung vào một mảng thị trường tuy cũ mà mới là cho vay tín chấp sẽ đem lại lợi ích lớn cho các ngân hàng. Kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn hội nhập và phát triển với nhiều cơ hội và cũng tiềm ẩn rất nhiều thách thức. Việt Nam đã và đang nỗ lực hòa mình theo xu hướng phát triển kinh tế thế giới, đồng thời, giữ vững tình hình an ninh chính trị ổn định tạo tiền đề cho sự phát triển kinh tế nói chung và thị trường ngân hàng ở Việt Nam nói riêng. Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) là một trong những ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam triển khai các sản phẩm cho vay tín chấp đem đến nhiều tiện ích cho khách hàng. Đặt trụ sở tại Quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội, Trung tâm tín chấp miền Bắc - Ngân TMCP Việt Nam Thịnh Vượng có nhiều thuận lợi để phát triển hoạt động kinh doanh, trong đó có các sản phẩm tín chấp. Trong khi những sản phẩn truyền thống của ngân hàng đang ngày càng bão hòa và sự cạnh tranh giữa các ngân hàng ngày càng dữ dội, thì việc tập trung vào lĩnh vực cho vay tín chấp là hướng đi hợp lý. Với cho vay tín chấp thì người lao động nói chung và những người lao động tại Hà Nội nói riêng có thể vay vốn dễ dàng, thuận tiện hơn nhằm phục vụ nhu cầu cuộc sống cũng như kinh doanh, buôn bán nhỏ lẻ; qua đó VPBank có thể mở rộng và khai thác được rất nhiều từ thị trường tiềm năng này. Tính đến thời điểm cuối năm 2023, tại Trung Tâm Tín Chấp Miền Bắc dư nợ vay tín chấp là 3.156,33 tỷ đồng (chiếm tỷ trọng 83,47% so với tổng dư nợ của cả Trung tâm). Chính vì tỷ trọng dư nợ của hoạt động cho vay tín chấp là rất lớn nên tác
2 động của hoạt động cho vay tín chấp đối với Trung tâm cũng không hề nhỏ. Chỉ cần lơ là trong giám sát, kiểm tra các khoản vay khiến cho chất lượng tín dụng của các khoản vay đi xuống thì hoạt động kinh doanh của Trung tâm sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng. Thêm vào đó, giai đoạn gần gây, hoạt động quản lý đối với cho vay tín chấp tại Trung tâm tồn tại một số bất cập, cụ thể là bộ máy quản lý hoạt động cho vay tín chấp chưa phối hợp một cách hiệu quả, thông suốt; kế hoạch hoạt động cho vay tín chấp vẫn chưa được xây dựng một cách thật sự chi tiết; công tác tổ chức thực hiện hoạt động cho vay tín chấp còn hạn chế; công tác kiểm soát hoạt động cho vay tín chấp ở một số khâu còn chưa chặt chẽ Vì vậy, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc - Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng” nhằm đề xuất giải pháp phát triển hoạt động cho vay tín chấp của đơn vị. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Đề án được thực hiện nhằm đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu nêu trên, đề án cần thực hiện các nhiệm vụ cụ thể như sau:  Hệ thống hoá, làm rõ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại ngân hàng thương mại (NHTM).  Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB.  Căn cứ vào định hướng phát triển hoạt động kinh doanh của Trung tâm để đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB.
3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề án là quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung: Đề án nghiên cứu tập trung vào quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB với các nội dung như lập kế hoạch quản lý hoạt động cho vay tín chấp; tổ chức hoạt động cho vay tín chấp; kiểm tra và giám sát hoạt động cho vay tín chấp. Phạm vi thời gian: Số liệu thứ cấp được tác giả thu thập từ năm 2021 đến năm 2023, các giải pháp đề xuất cho giai đoạn đến năm 2030. Phạm vi không gian: đề án được thực hiện tại TTTCMB - VPBank. 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu Dữ liệu được sử dụng trong đề án là dữ liệu thứ cấp, được tác giả thu thập từ các nguồn tin cậy. Dữ liệu thứ cấp là dữ liệu đã có sẵn và đã qua tổng hợp được thu thập từ các tài liệu đã công bố như: - Báo kết quả hoạt động kinh doanh của TTTCMB các năm 2021; 2022; 2023. - Báo cáo về hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB các năm 2021; 2022; 2023. - Website https://www.vpbank.com.vn/ca-nhan Trang chủ của VPBank - Tài liệu, thông tin, kết quả nghiên cứu về kinh nghiệm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại một số đơn vị trong cả nước. 4.2. Phương pháp phân tích dữ liệu 4.2.1. Phương pháp thống kê, tổng hợp dữ liệu Dữ liệu sau khi thu thập được, tác giả tiến hành phân loại, thống kê thông tin theo thứ tự ưu tiên về mức độ quan trọng của thông tin. Đối với dữ liệu là số liệu được nhập vào máy tính và tiến hành tổng hợp, phân tích, đánh giá thông qua các bảng biểu và sử dụng bảng tính excel để xử lý số liệu điều tra.
4 Thông qua phương pháp này ta rút ra các kết luận về hoạt động cho vay tín chấp tại TTTCMB trong giai đoạn 2021 - 2023 và đề ra các định hướng cho thời gian tới: đặc điểm khách hàng vay tiền; dư nợ hoạt động cho vay tín chấp của Trung tâm; nguồn nhân lực của Trung tâm. 4.2.2. Phương pháp so sánh Tác giả sử dụng kết hợp phương pháp so sánh số tuyệt đối và phương pháp so sánh số tương đối, cụ thể như sau: Đối với phương pháp so sánh số tuyệt đối: tác giả lấy số liệu của kỳ đang xét trừ đi số liệu kỳ gốc để xem xét sự chênh lệch (tăng hoặc giảm) và đưa ra đánh giá về sự biến động đó, là tích cực hay tiêu cực đối với đối tượng nghiên cứu. Đối với phương pháp so sánh số tương đối: đây là phương pháp đánh giá bằng tỷ lệ phần trăm. Có thể là tỷ trọng của số liệu thành phần tính trên số liệu tổng; cũng có thể là tốc độ tăng trưởng (được tính bằng hiệu số giữa hai số liệu chia cho số liệu thời kỳ gốc) để đánh giá xu hướng (tăng hoặc giảm) của số liệu, qua đó đánh giá tác động tích cực hay tiêu cực đối với đối tượng nghiên cứu. 5. Ý nghĩa nghiên cứu 5.1. Ý nghĩa khoa học Đề án góp phần hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại NHTM, bao gồm: khái niệm, đặc điểm, nội dung và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý hoạt động cho vay tín chấp. 5.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của đề án có thể là tài liệu tham khảo hữu ích giúp Ban lãnh đạo TTTCMB có được những gợi ý và đề xuất nhằm tăng cường quản lý hoạt động cho vay tín chấp, góp phần phát triển hoạt động kinh doanh của Trung tâm. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu còn là tài liệu tham khảo hữu ích cho công tác nghiên cứu, giảng dạy và học tập tại các cơ sở giáo dục đại học ngành kinh tế, tài chính ngân hàng và quản trị kinh doanh. 6. Kết cấu của đề án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề án được kết cấu bao gồm 3 chương như sau:
5 Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động cho vay tín chấp tại Trung tâm Tín chấp Miền Bắc – Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng
6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TÍN CHẤP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Lý luận chung về cho vay tín chấp tại ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái quát về ngân hàng thương mại 1.1.1.1. Khái niệm Với đặc thù của một doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ, ngân hàng giữ vai trò là hệ thống điều phối dòng tiền, duy trì huyết mạch của nền kinh tế. Thông qua các nghiệp vụ như huy động vốn, cấp tín dụng, cung cấp các dịch vụ thanh toán, hệ thống các ngân hàng cùng với các tổ chức tài chính khác đã góp phần tích cực trong lưu thông vốn, cung cấp vốn cho các đối tượng có nhu cầu. Tuy nhiên, để làm rõ các chức năng của ngân hàng, để phân biệt giữa NHTM và các tổ chức tài chính khác, khái niệm mà Peter Rose đưa ra về NHTM như sau: “Ngân hàng là loại hình tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất - đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán – và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kì một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế”. Theo khoản 3 Điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng 2010 thì ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định nhằm mục tiêu lợi nhuận. Như vậy, có thể thấy rằng, điểm đặc trưng của các NHTM chính là ở chức năng thanh toán, NHTM là trung gian và thực hiện nghiệp vụ thanh toán giữa các tổ chức kinh tế. 1.1.1.2. Các hoạt động cơ bản của Ngân hàng thương mại Trong quá trình hoạt động kinh doanh, NHTM triển khai các hoạt động như sau: a. Nhận tiền gửi Thông qua hoạt động nhận tiền gửi, NHTM huy động vốn từ các chủ thể trong nền kinh tế, nhận về các dòng vốn nhàn rỗi và cung cấp cho các chủ thể này một khoản lãi nhất định. NHTM là tổ chức uy tín, cam kết khi nhận vốn tiền gửi sẽ đi kèm với nghĩa vụ trả lãi theo thoả thuận trước đối với các chủ thể gửi vốn tại ngân hàng.
7 NHTM có thể huy động vốn từ nhiều nguồn, tuy nhiên nguồn tiền gửi chính là nguồn vốn quan trọng và chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn vốn huy động của ngân hàng. Đây cũng là cơ sở để ngân hàng triển khai các hoạt động tiếp theo, như cho vay hoặc cung cấp dịch vụ thanh toán. b. Cho vay Trong các hoạt động cấp tín dụng thì cho vay là hoạt động chiếm tỷ trọng cao nhất. Những cá nhân, tổ chức có nhu cầu về vốn tìm đến NHTM để được tiếp cận với nguồn vốn dồi dào. Để được giải ngân vốn vay, các cá nhân, tổ chức này cần đạt được những yêu cầu nhất định của NHTM, về phương án sản xuất kinh doanh, về nguồn trả nợ, về tài sản đảm bảo, v.v… Các hoạt động cho vay đa dạng và phong phú, căn cứ vào các tiêu chí như thời hạn vay, điều kiện vay, loại tiền vay hoặc mức độ rủi ro mà các hoạt động cho vay được phân chia thành nhiều loại khác nhau. Hoạt động cho vay được quản lý thông qua việc thống kê doanh số cho vay và dư nợ cho vay trong kỳ. Dựa vào hai tiêu chí lớn này, cùng với một số tiêu chí khác, NHTM theo dõi, quản lý và giám sát hoạt động cho vay, đảm bảo an toàn cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng. c. Hoạt động đầu tư Đây là một trong những hoạt động sinh lời của NHTM. Bằng việc mua chứng khoán của các tổ chức uy tín, NHTM đa dạng hoá nguồn thu nhập của mình, tăng tính thanh khoản và có thể kiếm lời từ việc đầu tư chứng khoán. Các NHTM thông thường ưa thích nắm giữ các loại chứng khoán được phát hành bởi Chính phủ (thông qua Kho bạc Nhà nước) hoặc các chính quyền địa phương (thông qua Kho bạc Nhà nước tại các địa phương). Ngoài ra, NHTM có thể nắm giữ chứng khoán do các NHTM khác, các tổ chức tài chính khác phát hành. Tuy nhiên, cần triệt để quản trị rủi ro vì dù được phát hành bởi các tổ chức uy tín thì về bản chất, chứng khoán cũng là loại hàng hoá hàm chứa nhiều rủi ro. d. Các hoạt động khác Ngoài nhận tiền gửi, cho vay và hoạt động đầu tư, NHTM còn tiến hành các hoạt động khác như kinh doanh ngoại hối, quản lý tài sản có giá, dịch vụ trung gian thanh toán, dịch vụ quản lý quỹ, tài trợ dự án, cho thuê tài chính, … Trong tiến trình
8 phát triển, NHTM ngày càng đa dạng hoá các hoạt động tài chính và khẳng định vị thế quan trọng trong hệ thống các tổ chức tài chính của nền kinh tế. e. Hoạt động cho vay tín chấp của Ngân hàng thương mại Đây là một trong những loại hình sản phẩm, dịch vụ cho vay của NHTM. Đặc thù của các sản phẩm, dịch vụ cho vay đó là sự đảm bảo của người đi vay với ngân hàng về khả năng trả nợ. Tuỳ từng sản phẩm cho vay mà hình thức đảm bảo đó khác nhau. Tuy nhiên, đối với cho vay tín chấp, tức là cho vay chủ yếu dựa vào niềm tin thì mức độ đảm bảo cần được đẩy lên cao nhất. Công tác rà soát khách hàng đối với cho vay tín chấp phải được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ và chặt chẽ, tránh mọi hiện tượng làm giả số liệu, thông tin, gây ra rủi ro trong hoạt động cho vay, tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng. 1.1.2. Khái quát về cho vay tín chấp tại ngân hàng thương mại 1.1.2.1. Khái niệm các hoạt động cho vay tín chấp Căn cứ vào tài sản bảo đảm (TSBĐ) thì hoạt động cho vay của NHTM được phân loại thành cho vay có TSBĐ và cho vay không có TSBĐ, chính là cho vay tín chấp. Vậy nhưng, khi không có TSBĐ, khách hàng muốn vay vốn của NHTM vẫn cần dự vào uy tín của mình hoặc uy tín của một bên thứ ba để bảo lãnh cho hợp đồng vay của mình tại ngân hàng. Như vậy, có thể hiểu rằng hoạt động cho vay tín chấp của NHTM là hoạt động mà ngân hàng cung cấp nguồn vốn cho khách hàng không có TSBĐ và dựa trên uy tín hoặc bảo lãnh của bên thứ ba. Chính vì mức độ đảm bảo của khoản vay chỉ dựa trên uy tín hoặc bảo lãnh mà đối tượng khách hàng của sản phẩm cho vay này thông thường là các khách hàng có thu nhập ổn định, cụ thể là công chức, viên chức trong biên chế nhà nước, nhân viên có hợp đồng lao động dài hạn. Đồng thời, các khoản cho vay tín chấp thường có giá trị không lớn, thời hạn vay ngắn, bởi rủi ro tín dụng đối với các khoản cho vay tín chấp thường khá cao. Vì vậy có thể hiểu theo một khía cạnh khác nữa thì hoạt động cho vay tín chấp là quan hệ kinh tế mà trong đó ngân hàng chuyển cho cá nhân quyền sử dụng một khoản tiền dựa trên uy tín của khách hàng đối với ngân hàng cùng với những điều kiện được thoả thuận trong hợp đồng nhằm phục vụ mục đích của khách hàng.
9 1.1.2.2. Phân loại các họat động cho vay tín chấp a. Căn cứ vào mục đích vay Cho vay tín chấp cư trú: đây là khoản cho vay sử dụng cho mục đích liên quan đến nhà ở của khách hàng, phục vụ cho các nhu cầu như sửa chữa, mua sắm, xây dựng. Do đó, đây thường là các khoản vay với thời hạn dài, giá trị khoản vay lớn nhất trong số các loại hình sản phẩm cho vay tín chấp. Cho vay tín chấp tiêu dùng: đây là khoản cho vay sử dụng cho mục đích tiêu dùng của khách hàng. Các nhu cầu tiêu dùng của khách hàng thường đa dạng, phong phú và liên quan đến nhiều lĩnh vực trong cuộc sống như phương tiện đi lại, đồ dùng sinh hoạt hàng ngày, giải trí, du lịch, học tập. Bởi thế mà thời hạn vay và giá trị khoản vay của cho vay tín chấp tiêu dùng thấp hơn cho vay tín chấp cư trú. Cho vay tín chấp sản xuất kinh doanh: đây là khoản cho vay sử dụng cho mục đích sản xuất kinh doanh với quy mô nhỏ như các hộ gia đình, các hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Nhu cầu sử dụng vốn ở đây là phục vụ cho hoạt động buôn bán, thuê cửa hàng, thuê trang thiết bị cho cửa hàng nhỏ. Tuy nhiên, do phụ thuộc vào phương án kinh doanh nên rủi ro đối với khoản vay này khá lớn, đặc biệt là rủi ro liên quan đến đạo đức của người đi vay. b. Căn cứ vào đối tượng cho vay Cho vay tín chấp cán bộ quản lý: khoản vay này được thiết kế dành riêng cho đối tượng là các cán bộ quản lý (uy tín cao, mức lương cao). Việc rà soát thông tin khách hàng cần phải thực hiện chặt chẽ, thu thập thông tin liên quan đến quá trình hưởng lương quản lý, thâm niên công tác quản lý. Cho vay tín chấp cán bộ công nhân viên: khoản vay này được thiết kế dành cho đối tượng là cán bộ nhân viên (CBNV). Vì bản chất không cần TSBĐ nên khoản vay này sẽ có giá trị khoản vay thấp hơn cho vay tín chấp cán bộ quản lý (bởi uy tín và mức lương của cán bộ công nhân viên thông thường là không cao). Cho vay tín chấp khách hàng thân thiết, khách hàng lâu năm: khoản vay này được thiết kế dành cho đối tượng là khách hàng thân thiết, khách hàng lâu năm của khách hàng. Trường hợp này, ngân hàng chính là người đảm bảo cho uy tín của khách hàng. Khách hàng không cần có TSBĐ nhưng vẫn được tiếp cận vốn. Mặt khác, khách