intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề cương ôn thi TNTHPT và ĐH-CĐ môn Địa lý

Chia sẻ: Nhan Tai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:76

Thêm vào BST
Báo xấu
693
lượt xem 268
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'đề cương ôn thi tnthpt và đh-cđ môn địa lý', tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương ôn thi TNTHPT và ĐH-CĐ môn Địa lý

  1. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ phÇn a: cÊu tróc ®Ò thi tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ (C c Kh o thí và Ki m ñ nh ch t l ng B GD&ðTcông b tháng 11/2008) I. PH N CHUNG CHO T T C THÍ SINH (8,0 ðI M) Câu I. (3,0 ñi m) ð a lý t nhiên - V trí ñ a lý, ph m vi lãnh th . - L ch s hình thành và phát tri n lãnh th . - ð t nư c nhi u ñ i núi. - Thiên nhiên ch u nh hư ng sâu s c c a bi n. - Thiên nhiên nhi t ñ i m gió mùa - Thiên nhiên phân hóa ña d ng. - S d ng và b o v tài nguyên thiên nhiên. - B o v môi trư ng và phòng ch ng thiên tai. ð a lý dân cư - ð c ñi m dân s và phân b dân cư. - Lao ñ ng vi c làm. - ðô th hóa. Câu II. (2,0 ñi m) Chuy n d ch cơ c u kinh t ð a lý các ngành kinh t - M t s v n ñ phát tri n và phân b nông nghi p (ñ c ñi m n n nông nghi p, v n ñ phát tri n nông nghi p, v n ñ phát tri n ngành th y s n và lâm nghi p, t ch c lãnh th nông nghi p). - M t s v n ñ phát tri n và phân b công nghi p (cơ c u ngành công nghi p, v n ñ phát tri n m t s ngành công nghi p tr ng ñi m, v n ñ t ch c lãnh th công nghi p. - M t s v n ñ phát tri n và phân b các ngành d ch v (giao thông v n t i và thông tin liên l c, thương m i, du l ch). Câu III. (3,0 ñi m) ð a lý các vùng kinh t Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  2. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - V n ñ khai thác th m nh trung du và mi n núi B c B . - V n ñ chuy n d ch cơ c u kinh t theo ngành ñ ng b ng sông H ng. - V n ñ phát tri n kinh t -xã h i B c Trung B - V n ñ phát tri n kinh t - xã h i duyên h i Nam Trung B . - V n ñ khai thác th m nh Tây Nguyên. - V n ñ khai thác lãnh th theo chi u sâu ðông Nam B . - V n ñ s d ng h p lý và c i t o t nhiên ñ ng b ng sông C u Long. - V n ñ phát tri n kinh t , an ninh qu c phòng Bi n ðông và các ñ o, qu n ñ o. - Các vùng kinh t tr ng ñi m. ð a lý ñ a phương (ñ a lý t nh, thành ph ) II. PH N RIÊNG (2,0 ðI M) Thí sinh h c chương trình nào thì ch ñư c làm câu dành riêng cho chương trình ñó (câu IV.a ho c IV.b). Câu IV.a. theo chương trình Chu n (2,0 ñi m) N i dung n m trong chương trình Chu n ñã nêu trên. Câu IV.b. Theo chương trình Nâng cao (2,0 ñi m) N i dung n m trong chương trình Nâng cao. Ngoài ph n n i dung ñã nêu trên, b sung các n i dung sau ñây: - Ch t lư ng cu c s ng (thu c ph n ð a lý dân cư). - Tăng trư ng t ng s n ph m trong nư c (thu c ph n ð a lý kinh t - Chuy n d ch cơ c u kinh t . - V n ñ t và s d ng v n ñ t (thu c ph n ð a lý kinh t - M t s v n ñ phát tri n và phân b nông nghi p). - V n ñ lương th c, th c ph m ñ ng b ng sông C u Long (thu c ph n ð a lý kinh t - ð a lý các vùng kinh t ). + Lưu ý : Vi c ki m tra các k năng ñ a lý ñư c k t h p khi ki m tra các n i dung nói trên. Các k năng ñư c ki m tra g m: - K năng v b n ñ : ñ c b n ñ Atlat ð a lý Vi t Nam (không v lư c ñ ). Yêu c u s d ng Atlat ð a lý Vi t Nam do Nhà xu t b n Giáo d c phát hành t năm 2005 tr l i ñây. - K năng v bi u ñ : v , nh n xét và gi i thích; ñ c bi u ñ cho trư c. - K năng v b ng s li u: tính toán, nh n xét. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  3. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ PhÇn B kiÕn thøc c¬ b¶n I. PhÇn chung cho tÊt c¶ thÝ sinh (8,0 ®iÓm) C©u I. (3,0 ®iÓm) §Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam VÞ trÝ ®Þa lÝ, ph¹m vi l·nh thæ 1. VÞ trÝ ®Þa lÝ - N−íc ViÖt Nam n»m ë r×a phÝa ®«ng cña b¸n ®¶o §«ng D−¬ng, gÇn trung t©m cña khu vùc §«ng Nam ¸. + Trªn ®Êt liÒn gi¸p : Trung Quèc, L o, C¨m-pu-chia; + Trªn biÓn gi¸p : Trung Quèc, C¨m-pu-chia, Phi-lip-pin, Ma-lai-xi-a, Bru-n©y, In-®«- nª-xi-a, Xin-ga-po, Th¸i Lan. - PhÇn trªn ®Êt liÒn : §iÓm cùc VÜ ®é/Kinh §Þa ®iÓm ®é B¾c 23o23'B X Lòng Có, huyÖn §ång V¨n, tØnh H Giang Nam 8o34'B X §Êt Mòi, huyÖn Ngäc HiÓn, tØnh C Mau T©y 102o09'§ X SÝn ThÇu, huyÖn M−êng NhÐ, tØnh §iÖn Biªn o §«ng 109 24'§ X V¹n Th¹nh, huyÖn V¹n Ninh, tØnh Kh¸nh Ho - PhÇn trªn biÓn : hÖ täa ®é ®Þa lÝ kÐo d i tíi tËn kho¶ng vÜ ®é 6o50'B v tõ kho¶ng kinh ®é 101o § ®Õn trªn 117o 20' § t¹i BiÓn §«ng. - Kinh tuyÕn 1050§ ch¹y qua n−íc ta, nªn ®¹i bé phËn l nh thæ n»m trong khu vùc mói giê thø 7. 2. Ph¹m vi l·nh thæ a) Vïng ®Êt : gåm to n bé phÇn ®Êt liÒn v c¸c h¶i ®¶o, tæng diÖn tÝch : 331.212km2. - Biªn giíi trªn ®Êt liÒn : + H¬n 4500 km (®−êng biªn giíi ViÖt Nam - Trung Quèc d i h¬n 1400 km, ViÖt Nam - L o d i gÇn 2100 km, ViÖt Nam - Cam-pu-chia d i h¬n 1100 km). PhÇn lín biªn giíi n»m ë miÒn nói, cßn l¹i n»m ë vïng ®ång b»ng. + PhÇn lín biªn giíi n−íc ta n»m ë khu vùc miÒn nói. ViÖc th«ng th−¬ng víi c¸c n−íc l¸ng giÒng ®−îc tiÕn h nh qua c¸c cöa khÈu. - §−êng bê biÓn : 3260 km, ch¹y tõ Mãng C¸i (Qu¶ng Ninh) ®Õn H Tiªn (Kiªn Giang). - Cã h¬n 4000 hßn ®¶o lín nhá + PhÇn lín l c¸c ®¶o ven bê. + Hai quÇn ®¶o ë ngo i kh¬i xa trªn BiÓn §«ng : quÇn ®¶o Ho ng Sa (thuéc th nh phè § N½ng) v quÇn ®¶o Tr−êng Sa (thuéc tØnh Kh¸nh Ho ). b) Vïng biÓn Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  4. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - Vïng biÓn cña n−íc ta gåm : néi thuû, l nh h¶i, vïng tiÕp gi¸p l nh h¶i, vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ v thÒm lôc ®Þa. + Néi thuû l vïng n−íc tiÕp gi¸p víi ®Êt liÒn, ë phÝa trong ®−êng c¬ së. + L nh h¶i l vïng biÓn thuéc chñ quyÒn quèc gia trªn biÓn, cã chiÒu réng 12 h¶i lÝ (1 h¶i lÝ = 1852 m). + Vïng tiÕp gi¸p l nh h¶i • L vïng biÓn ®−îc quy ®Þnh nh»m ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn chñ quyÒn cña n−íc ven biÓn, réng 12 h¶i lÝ. • Trong vïng n y, nh n−íc ta cã quyÒn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng, kiÓm so¸t thuÕ quan, c¸c quy ®Þnh vÒ y tÕ, m«i tr−êng, nhËp c−... + Vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ • L vïng tiÕp liÒn víi l nh h¶i v hîp víi l nh h¶i th nh mét vïng biÓn réng 200 h¶i lÝ tÝnh tõ ®−êng c¬ së. • ë vïng n y, nh n−íc ta cã chñ quyÒn ho n to n vÒ kinh tÕ nh−ng vÉn ®Ó c¸c n−íc kh¸c ®−îc ®Æt èng dÉn dÇu, d©y c¸p ngÇm v t u thuyÒn, m¸y bay n−íc ngo i ®−îc tù do vÒ h ng h¶i v h ng kh«ng theo C«ng −íc quèc tÕ quy ®Þnh. + ThÒm lôc ®Þa • L phÇn ngÇm d−íi biÓn v lßng ®Êt d−íi ®¸y biÓn thuéc phÇn lôc ®Þa kÐo d i, më réng ra ngo i l nh h¶i cho ®Õn bê ngo i cña r×a lôc ®Þa, cã ®é s©u kho¶ng 200 m hoÆc h¬n n÷a. • Nh n−íc ta cã chñ quyÒn ho n to n vÒ mÆt th¨m dß, khai th¸c, b¶o vÖ v qu¶n lÝ c¸c t i nguyªn thiªn nhiªn ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. - Vïng biÓn ViÖt Nam cã diªn tÝch kho¶ng 1 triÖu km2 t¹i BiÓn §«ng. c) Vïng trêi - L kho¶ng kh«ng gian kh«ng giíi h¹n ®é cao bao trïm lªn trªn l nh thæ n−íc ta. - Trªn ®Êt liÒn ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c ®−êng biªn giíi. - Trªn biÓn l ranh giíi bªn ngo i cña l nh h¶i v kh«ng gian c¸c ®¶o. 3. ý nghÜa cña vÞ trÝ ®Þa lÝ ViÖt Nam a) ý nghÜa tù nhiªn − VÞ trÝ ®Þa lÝ ® quy ®Þnh ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thiªn nhiªn n−íc ta mang tÝnh chÊt nhiÖt ®íi Èm giã mïa. + N»m ho n to n trong vïng nhiÖt ®íi ë b¸n cÇu B¾c nªn cã nÒn nhiÖt ®é cao. + N»m trong khu vùc th−êng xuyªn chÞu ¶nh h−ëng cña giã MËu dÞch v giã mïa ch©u ¸ nªn khÝ hËu cã hai mïa râ rÖt. + ChÞu ¶nh h−ëng s©u s¾c cña biÓn nªn th¶m thùc vËt bèn mïa xanh tèt. − N−íc ta n»m ë vÞ trÝ tiÕp gi¸p gi÷a lôc ®Þa v ®¹i d−¬ng liÒn kÒ víi v nh ®ai sinh kho¸ng Th¸i B×nh D−¬ng v v nh ®ai sinh kho¸ng §Þa Trung H¶i, trªn ®−êng di l−u v di c− cña nhiÒu lo i ®éng thùc vËt nªn cã nhiÒu t i nguyªn kho¸ng s¶n v t i nguyªn sinh vËt v« cïng quý gi¸. − VÞ trÝ v h×nh thÓ n−íc ta ® t¹o nªn sù ph©n ho¸ ®a d¹ng cña tù nhiªn gi÷a miÒn B¾c víi miÒn Nam, gi÷a miÒn nói v ®ång b»ng, ven biÓn, h¶i ®¶o. − N−íc ta còng n»m trong vïng cã nhiÒu thiªn tai : b o, lò lôt, h¹n h¸n th−êng x¶y ra h»ng n¨m. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  5. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ b) ý nghÜa kinh tÕ, v¨n ho¸ − x héi v quèc phßng - VÒ kinh tÕ + ViÖt Nam n»m trªn ng t− ®−êng h ng h¶i v h ng kh«ng quèc tÕ quan träng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n−íc ta giao l−u víi c¸c n−íc trong khu vùc v trªn thÕ giíi. + N−íc ta cßn l cöa ngâ më lèi ra biÓn thuËn tiÖn cho c¸c n−íc L o, c¸c khu vùc §«ng B¾c Th¸i Lan v Cam-pu-chia, T©y Nam Trung Quèc. + VÞ trÝ ®Þa lÝ thuËn lîi cña n−íc ta cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn c¸c ng nh kinh tÕ, c¸c vïng l nh thæ, t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, héi nhËp víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi, thu hót vèn ®Çu t− cña n−íc ngo i. - VÒ v¨n ho¸ - x héi : vÞ trÝ ®Þa lÝ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n−íc ta chung sèng ho b×nh, hîp t¸c h÷u nghÞ v cïng ph¸t triÓn víi c¸c n−íc, ®Æc biÖt l víi c¸c n−íc l¸ng giÒng v c¸c n−íc trong khu vùc §«ng Nam ¸. - VÒ an ninh, quèc phßng: + N−íc ta cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng ë vïng §«ng Nam ¸, mét khu vùc kinh tÕ rÊt n¨ng ®éng v nh¹y c¶m víi nh÷ng biÕn ®éng chÝnh trÞ trªn thÕ giíi. + BiÓn §«ng ®èi víi n−íc ta l mét h−íng chiÕn l−îc quan träng trong c«ng cuéc x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ v b¶o vÖ ®Êt n−íc. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn l·nh thæ ViÖt Nam 1. Giai ®o¹n TiÒn Cambri L giai ®o¹n h×nh th nh nÒn mãng ban ®Çu cña l nh thæ ViÖt Nam víi c¸c ®Æc ®iÓm : a) Giai ®o¹n cæ nhÊt v kÐo d i nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn l nh thæ ViÖt Nam - DiÔn ra trong kho¶ng 2 tØ n¨m, kÕt thóc c¸ch ®©y 542 triÖu n¨m. - C¸c ®¸ biÕn chÊt cæ : cã ë Kon Tum, Ho ng Liªn S¬n. b) DiÔn ra trong mét ph¹m vi hÑp trªn phÇn l nh thæ n−íc ta hiÖn nay - TËp trung ë khu vùc nói cao Ho ng Liªn S¬n v Trung Trung Bé. c) C¸c ®iÒu kiÖn cæ ®Þa lÝ cßn rÊt s¬ khai v ®¬n ®iÖu - XuÊt hiÖn th¹ch quyÓn, líp khÝ quyÓn rÊt máng. - Thñy quyÓn b¾t ®Çu xuÊt hiÖn. - Sinh vËt cßn ë d¹ng s¬ khai nguyªn thñy (t¶o, ®éng vËt th©n mÒm) 2. Giai ®o¹n Cæ kiÕn t¹o Cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn lÞch sö ph¸t triÓn cña tù nhiªn n−íc ta. a) DiÔn ra trong thêi gian kh¸ d i - KÐo d i tíi 475 triÖu n¨m. - ChÊm døt c¸ch ®©y 65 triÖu n¨m. b) Cã nhiÒu biÕn ®éng m¹nh mÏ nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn tù nhiªn n−íc ta - Cã c¸c k× vËn ®éng t¹o nói : Calª®«ni, HÐcxi ni (®¹i Cæ sinh) ; In®«nªxini, Kimªri (Trung sinh). - §Êt ®¸ rÊt cæ, cã c¶ : trÇm tÝch, macma, biÕn chÊt. - C¸c ®¸ trÇm tÝch ph©n bè réng kh¾p trªn l nh thæ + §¸ v«i tuæi §ªv«n v Cacbon - Pecmi cã nhiÒu ë miÒn B¾c. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  6. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ + TrÇm tÝch lôc ®Þa ®¹i Trung sinh båi lÊp ë c¸c vïng tròng hinhd th nh nªn c¸c má than ë Qu¶ng Ninh, Qu¶ng Nam. + §¸ c¸t kÕt, cuéi kÕt m u ®á sÉm ë khu vùc §«ng B¾c. - C¸c ho¹t ®éng uèn nÕp v n©ng lªn diÔn ra ë nhiÒu n¬i + Trong ®¹i Cæ sinh : ®Þa khèi Th−îng nguån s«ng Ch¶y, khèi n©ng ViÖt B¾c, ®Þa khèi Kon Tum. + Trong ®¹i Trung sinh : c¸c d y nói h−íng t©y b¾c - ®«ng nam ë T©y B¾c v B¾c Trung Bé, c¸c d y nói h−íng vßng cung ë §«ng B¾c v khu vùc nói cao ë Nam Trung Bé. - Cã c¸c ®øt g y, ®éng ®Êt víi c¸c lo¹i ®¸ macma (x©m nhËp, phun tr o), c¸c kho¸ng s¶n quý (®ång, s¾t, thiÕc, v ng, b¹c, ®¸ quý) c) Líp vá c¶nh quan ®Þa lÝ nhiÖt ®íi ë n−íc ta ® rÊt ph¸t triÓn - C¸c ®iÒu kiÖn cæ ®Þa lÝ cña vïng nhiÖt ®íi Èm ë n−íc ta ® h×n tahnhf v ph¸t triÓn thuËn lîi VÒ c¬ b¶n, ®¹i bé phËn l nh thæ n−íc ta hiÖn nay ® ®−îc ®Þnh h×nh tõ khi kÕt thóc giai ®o¹n Cæ kiÕn t¹o. 3. Giai ®o¹n T©n kiÕn t¹o a) DiÔn ra ng¾n nhÊt trong lÞch sö h×nh th nh v ph¸t triÓn cña tù nhiªn n−íc ta - ChØ míi b¾t ®Çu c¸ch ®©y 65 triÖu n¨m. - VÉn tiÕp diÔn cho ®Õn ng y nay. b) ChÞu sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña k× vËn ®éng t¹o nói Anp¬ - Himalya v nh÷ng biÕn ®æi khÝ hËu cã quy m« to n cÇu - VËn ®éng t¹o nói Anp¬ - Himalaya t¸c ®éng ®Õn n−íc ta c¸ch ®©y kho¶ng 23 triÖu n¨m, cho ®Õn ng y nay. - C¸c ho¹t ®éng x¶y ra : uèn nÕp, ®øt g y, phun tr o macma, n©ng cao v h¹ thÊp ®Þa h×nh, båi lÊp c¸c bån tròng lôc ®Þa. - KhÝ hËu Tr¸i §Êt + Cã nh÷ng biÕn ®æi lín víi nh÷ng thêi k× b¨ng h g©y nªn t×nh tr¹ng dao ®éng lín cña mùc n−íc biÓn. + § cã nhiÒu lÇn biÓn tiÕn v biÓn lïi (dÊu vÕt ®Ó l¹i : c¸c thÒm biÓn, cån c¸t...). c) L giai ®o¹n tiÕp tôc ho n thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn l m cho ®Êt n−íc ta cã diÖn m¹o v ®Æc ®iÓm tù nhiªn nh− hiÖn nay. - ¶nh h−ëng cña vËn ®éng T©n kiÕn t¹o + Mét sè vïng nói ®−îc n©ng lªn (®iÓn h×nh l Ho ng Liªn S¬n), ®Þa h×nh trÎ l¹i,. + C¸c qu¸ tr×nh ®Þa m¹o (x©m thùc, båi tô) ®−îc ®Èy m¹nh. + HÖ thèng s«ng suèi ® båi ®¾p nªn nh÷ng ®ång b»ng ch©u thæ réng lín (®iÓn h×nh l ®ång b»ng B¾c Bé v ®ång b»ng Nam Bé). + C¸c kho¸ng s¶n cã nguån gèc ngo¹i sinh ®−îc h×nh th nh (dÇu má, khÝ tù nhiªn, than n©u, b«xit,...). - C¸c ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm ® ®−îc thÓ hiÖn râ nÐt : + Phong hãa v h×nh th nh ®Êt. + NhiÖt Èm dåi d o. + S«ng ngßi v n−íc ngÇm phong phó. + Thæ nh−ìng v sinh vËt phong phó v ®a d¹ng. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  7. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ ®Êt n−íc nhiÒu ®åi nói 1. §Æc ®iÓm chung cña dÞa h×nh a) §Þa h×nh ®åi nói chiÕm phÇn lín diÖn tÝch, nh−ng chñ yÕu l ®åi nói thÊp. - §åi nói chiÕm tíi 3/4 diÖn tÝch l nh thæ, ®ång b»ng chØ chiÕm 1/4 diÖn tÝch. - §Þa h×nh ®ång b»ng v ®åi nói thÊp (d−íi 1000 m) chiÕm 85% diÖn tÝch. §Þa h×nh nói cao (trªn 2000m) chØ chiÕm 1% diÖn tÝch c¶ n−íc. b) CÊu tróc ®Þa h×nh kh¸ ®a d¹ng - §Þa h×nh n−íc ta ®−îc vËn ®éng T©n kiÕn t¹o l m trÎ l¹i v cã tÝnh ph©n bËc râ rÖt. - §Þa h×nh thÊp dÇn tõ t©y b¾c xuèng ®«ng nam. - CÊu tróc ®Þa h×nh gåm hai h−íng chÝnh : + H−íng t©y b¾c - ®«ng nam ; thÓ hiÖn râ rÖt tõ h÷u ng¹n s«ng Hång ®Õn d y B¹ch M . + H−íng vßng cung : thÓ hiÖn ë vïng nói §«ng B¾c v khu vùc Nam Trung Bé (Tr−êng S¬n Nam). c) §Þa h×nh cña vïng nhiÖt ®íi Èm giã mïa. C¸c biÓu hiÖn : - BÒ mÆt ®Þa h×nh bÞ c¾t xÎ ; ®Êt bÞ b o mßn, röa tr«i,... - §Êt ®¸ vôn bë, hiÖn t−îng ®Êt tr−ît, ®¸ lë phæ biÕn. - Cã nhiÒu d¹ng ®Þa h×nh cacxt¬ (hang ®éng ngÇm, suèi c¹n, thung kh«,...). - Mét sè d¹ng ®Þa h×nh ®Æc biÖt : ® m lÇy - than bïn, b i triÒu ®−íc - vÑt, c¸c bê biÓn san h«,... d) §Þa h×nh chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ cña con ng−êi : con ng−êi san nói, ® o hå, ®¾p ®¹p ng¨n s«ng,.... 2. C¸c khu vùc ®Þa h×nh a) Khu vùc ®åi nói - §Þa h×nh nói : chia th nh 4 vïng + Vïng nói §«ng B¾c : n»m ë t¶ ng¹n s«ng Hång. • §Þa h×nh nói thÊp chiÕm phÇn lín diÖn tÝch. • Cã 4 c¸nh cung lín chôm ®Çu ë Tam §¶o, më ra vÒ phÝa b¾c v phÝa ®«ng : S«ng G©m Ng©n S¬n, B¾c S¬n, §«ng TriÒu. • H−íng nói : vßng cung. C¸c thung lòng s«ng còng theo h−íng vßng cung (s«ng CÇu, s«ng Th−¬ng, s«ng Lôc Nam,..) • §Þa h×nh thÊp dÇn tõ t©y b¾c - ®«ng nam. Nh÷ng ®Ønh nói cao trªn 2000 m n»m trªn vïng Th−îng nguån s«ng Ch¶y. C¸c khèi nói ®¸ v«i ®å sé cao trªn 1000 m n»m ë biªn giíi ViÖt - Trung. Trung t©m l vïng ®åi nói thÊp 500 - 600 m. + Vïng nói T©y B¾c : n»m gi÷a s«ng Hång v s«ng C¶. • Cã ®Þa h×nh cao nhÊt n−íc ta. • Cã 3 m¹ch nói lín h−íng t©y b¾c - ®«ng nam (PhÝa ®«ng l d y Ho ng Liªn S¬n ch¹y d i tõ biªn giíi ViÖt - Trung ®Õn khuûu s«ng § , phÝa t©y l ®Þa h×nh nói trung b×nh cña c¸c d y nói ch¹y däc biªn giíi ViÖt - L o tõ Khoan La San ®Õn C¶ ; ë gi÷a thÊp h¬n l d y nói, c¸c s¬n nguyªn, cao nguyªn ®¸ v«i tõ Phong Thæ ®Õn Méc Ch©u tiÕp nèi nh÷ng ®åi nói ®¸ v«i ë Ninh B×nh - Thanh Ho¸). • H−íng nói chr yÕu : t©y b¾c - ®«ng nam. C¸c thung lòng s«ng cïng h−íng (s«ng § , s«ng M , s«ng Chu,...). • §Þa h×nh thÊp dÇn tõ t©y b¾c - ®«ng nam. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  8. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ + Vïng nói Tr−êng S¬n B¾c : tõ phÝa nam s«ng C¶ tíi d y B¹ch M . • Gåm c¸c d y nói song song v so le theo h−íng T©y B¾c - §«ng Nam. • ThÊp v hÑp ngang • §−îc n©ng cao ë hai ®Çu (phÝa b¾c l vïng nói T©y NghÖ An v phÝa nam l vïng nói T©y Thõa Thiªn HuÕ), thÊp tròng ë gi÷a (vïng ®¸ v«i Qu¶ng B×nh v vïng ®åi nói thÊp Qu¶ng TrÞ). + Vïng nói Tr−êng S¬n Nam : tõ B¹ch M ®Õn cùc Nam Trung Bé. • Gåm c¸c khèi nói v cao nguyªn. H−íng vßng cung, quay l−ng ra biÓn. • Khèi nói Kon Tum v khèi nói cùc Nam Trung Bé ®−îc n©ng cao, ®å sé; vïng nói Qu¶ng Ng i, B×nh §Þnh thÊp xuèng h¬n. • Cã sù bÊt ®èi xøng râ rÖt gi÷a hai s−ên : phÝa ®«ng s−ên dèc cña c¸c ®Ønh cao trªn 2000m. PhÝa t©y l c¸c bÒ mÆt cao nguyªn badan Pl©y Ku, §¨k L¨k, M¬ N«ng, Di Linh t−¬ng ®èi b»ng ph¼ng, cã ®é cao 500 - 800 - 1000 m v c¸c b¸n b×nh nguyªn xen ®åi. - §Þa h×nh b¸n b×nh nguyªn v vïng ®åi trung du - B¸n b×nh nguyªn ë §«ng Nam Bé víi bËc thÒm phï sa cæ ë ®é cao kho¶ng 100 m v bÒ mÆt phñ badan ®é cao kho¶ng 200 m. - §Þa h×nh ®åi trung du phÇn nhiÒu là c¸c thÒm phï sa cæ bÞ chia c¾t do t¸c ®éng cña dßng ch¶y. D¶i ®åi trung du réng nhÊt n»m ë r×a ®ång b»ng s«ng Hång v thu hÑp ë r×a ®ång b»ng ven biÓn miÒn Trung. b) Khu vùc ®ång b»ng - §ång b»ng ch©u thæ s«ng : gåm ®ång b»ng s«ng Hång v ®ång b»ng s«ng Cöu Long, ®−îc th nh t¹o v ph¸t triÓn do phï sa s«ng båi tô dÇn trªn mét vÞnh biÓn n«ng, thÒm lôc ®Þa më réng. + §ång b»ng s«ng Hång • L ®ång b»ng båi tô phï sa cña hÖ thèng s«ng Hång v hÖ thèng s«ng Th¸i B×nh, ®−îc con ng−êi khai ph¸ tõ l©u v biÕn ®æi m¹nh. • DiÖn tÝch : kho¶ng 15 ngh×n km2. • §Þa h×nh cao ë r×a phÝa t©y v t©y b¾c, thÊp dÇn ra biÓn v bÞ chia c¾t th nh nhiÒu «. Do cã ®ª ven s«ng ng¨n lò nªn vïng trong ®ª kh«ng ®−îc båi phï sa h ng n¨m, t¹o th nh c¸c bËc ruéng cao b¹c m u v c¸c « tròng ngËp n−íc, vïng ngo i ®ª ®−îc båi phï sa h ng n¨m. + §ång b»ng s«ng Cöu Long (T©y Nam Bé) • L ®ång b»ng ch©u thæ ®−îc båi tô phï sa h»ng n¨m cña s«ng TiÒn v s«ng HËu. • DiÖn tÝch : kho¶ng 40 ngh×n km2. • §Þa h×nh thÊp, ph¼ng. Trªn bÒ mÆt ®ßng b»ng cã m¹ng l−íi kªnh r¹ch ch»ng chÞt ; vÒ mïa lò, n−íc ngËp trªn diÖn réng. cßn vÒ mïa c¹n, n−íc triÒu lÊn m¹nh l m cho gÇn 2/3 diÖn tÝch ®ång b»ng l ®Êt mÆn, ®Êt phÌn. §ång b»ng cã c¸c vïng tròng lín nh− §ång Th¸p M−êi, Tø gi¸c Long Xuyªn.... - §ång b»ng ven biÓn : d¶i ®ång b»ng ven biÓn miÒn Trung + BiÓn ®ãng vai trß chñ yÕu trong sù h×nh th nh d¶i ®ång b»ng, nªn ®Êt th−êng nghÌo, nhiÒu c¸t, Ýt phï sa s«ng. + Tæng diÖn tÝch kho¶ng 15 ngh×n km2. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  9. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ + §ång b»ng phÇn nhiÒu hÑp ngang v bÞ chia c¾t th nh nhiÒu ®ång b»ng nhá. ChØ cã mét v i ®ång b»ng ®−îc më réng ë c¸c cöa s«ng lín : ®ång b»ng Thanh Ho¸, NghÖ An, Tuy Ho . + ë nhiÒu ®ång b»ng th−êng cã sù ph©n chia l m 3 d¶i : gi¸p biÓn l cån c¸t, ®Çm ph¸; gi÷a l vïng thÊp tròng ; d¶i trong cïng ® ®−îc båi tô th nh ®ång b»ng. 3. ThÕ m¹nh v h¹n chÕ vÒ tù nhiªn cña c¸c khu vùc ®åi nói v ®ång b»ng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi a) Khu vùc ®åi nói - C¸c thÕ m¹nh + Kho¸ng s¶n : khu vùc ®åi nói tËp trung nhiÒu lo¹i kho¸ng s¶n (®ång, ch×, thiÕc, s¾t, b«xit, apatit, ®¸ v«i, than ®¸, vËt liÖu x©y dùng,...§ã l nguyªn, nhiªn liÖu cho nhiÒu ng nh c«ng nghiÖp. + Rõng v ®Êt trång : • T¹o c¬ së cho ph¸t triÓn nÒn n«ng, l©m nghiÖp nhiÖt ®íi. • Rõng gi u cã vÒ th nh phÇn lo i ®éng, thùc vËt ; trong ®ã nhiÒu lo i quý hiÕm. • C¸c bÒ mÆt cao nguyªn v c¸c thung lòng t¹o thuËn lîi cho viÖc h×nh th nh c¸c vïng chuyªn canh c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®¹i gia sóc. • Ngo i c¸c c©y trång, vËt nu«i nhiÖt ®íi, ë vïng cao cßn cã thÓ nu«ii trång ®−îc c¸c lo i ®éng, thùc vËt cËn nhiÖt v «n ®íi. • §Êt ®ai vïng b¸n b×nh nguyªn v ®åi trung du thÝch hîp ®Ó trång c¸c c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶ v c©y l−¬ng thùc. + Nguån thuû n¨ng : c¸c s«ng miÒn nói cã tiÒm n¨ng thuû ®iÖn rÊt lín. + TiÒm n¨ng du lÞch : miÒn nói cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh du lÞch (tham quan, nghØ d−ìng, du lÞch sinh th¸i,...). - C¸c mÆt h¹n chÕ + §Þa h×nh bÞ chia c¾t m¹nh, nhiÒu s«ng suèi, hÎm vùc, s−ên dèc g©y trë ng¹i cho giao th«ng, cho viÖc khai th¸c t i nguyªn v giao l−u kinh tÕ gi÷a c¸c vïng. + Do m−a nhiÒu, ®é dèc lín, miÒn nói cßn l n¬i x¶y ra nhiÒu thiªn tai (lò nguån, lò quÐt, xãi mßn, tr−ît lë ®Êt,...). + T¹i c¸c ®øt g y s©u cã nguy c¬ ph¸t sinh ®éng ®Êt. + C¸c thiªn tai kh¸c : lèc, m−a ®¸, s−¬ng muèi, rÐt h¹i.. th−êng g©y t¸c h¹i lín cho s¶n xuÊt v ®êi sèng d©n c−. b) Kkhu vùc ®ång b»ng - C¸c thÕ m¹nh + L c¬ së ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i n«ng s¶n, m n«ng s¶n chÝnh l lóa g¹o. + Cung cÊp c¸c nguån lîi thiªn nhiªn kh¸c (kho¸ng s¶n, thuû s¶n v l©m s¶n). + L n¬i cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tËp trung c¸c th nh phè, c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c trung t©m th−¬ng m¹i. - H¹n chÕ : c¸c thiªn tai nh− b o, lôt, h¹n h¸n,... th−êng x¶y ra. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  10. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ thiªn nhiªn chÞu ¶nh h−ëng s©u s¾c cña biÓn 1. Kh¸i qu¸t vÒ BiÓn §«ng - BiÓn réng, cã diÖn tÝch 3,477 triÖu km2 - BiÓn t−¬ng ®èi kÝn. - N»m trong vïng nhiÖt ®íi Èm giã mïa 2. ¶nh h−ëng cña BiÓn §«ng ®Õn thiªn nhiªn ViÖt Nam a) KhÝ hËu - T¨ng ®é Èm cña c¸c khèi khÝ qua biÓn, mang l¹i cho n−íc ta l−îng m−a v ®é Èm lín, l m dÞu bít thêi tiÕt nãng bøc trong mïa h¹ v gi¶m bít tÝnh chÊt kh¾c nghiÖt cña thêi tiÕt l¹nh kh« trong mïa ®«ng. b) §Þa h×nh v c¸c hÖ sinh th¸i vïng ven biÓn - C¸c d¹ng ®Þa h×nh ven biÓn rÊt ®a d¹ng : vÞnh cöa s«ng, c¸c bê biÓn m i mßn, c¸c tam gi¸c ch©u cã b i triÒu réng, c¸c b i c¸t ph¼ng, c¸c ®Çm ph¸, cån c¸t, c¸c vòng vÞnh n−íc s©u, c¸c ®¶o ven bê v nh÷ng r¹n san h«... - C¸c hÖ sinh th¸i vïng ven biÓn rÊt ®a d¹ng v gi u cã. + HÖ sinh th¸i rõng ngËp mÆn : diÖn tÝch réng, cho n¨ng suÊt sinh häc cao. + C¸c hÖ sinhh th¸i trªn ®Êt phÌn v hÖ sinh th¸i rõng trªn ®¶o còng rÊt ®a d¹ng v phong phó. c) T i nguyªn thiªn nhiªn vïng biÓn - T i nguyªn kho¸ng s¶n : dÇu khÝ (cã tr÷ l−îng lín v gi¸ trÞ nhÊt), c¸c má sa kho¸ng nh− ti tan, c¸c b i c¸t ven biÓn (tr÷ l−îng lín). Vïng ven biÓn thuËn lîi cho nghÒ l m muèi. - T i nguyªn h¶i s¶n : sinh vËt gi u th nh phÇn lo i v cã n¨ng suÊt sinh häc cao, nhÊt l ë ven bê. Trong BiÓn §«ng cã tíi trªn 2000 lo i c¸, h¬n 100 lo i t«m, kho¶ng v i chôc lo i mùc, h ng ngh×n lo i sinh vËt phï du v sinh vËt ®¸y. + Ven c¸c ®¶o, nhÊt l hai quÇn ®¶o lín Ho ng Sa v Tr−êng Sa cßn cã c¸c r¹n san h« v c¸c lo i sinh vËt kh¸c tËp trung. d) Thiªn tai - B o : mçi n¨m trung b×nh cã 3 ®Õn 4 c¬n b o trùc tiÕp tõ BiÓn §«ng ®æ v o n−íc ta, g©y nhiÒu thiÖt h¹i nÆng nÒ cho s¶n xuÊt v ®êi sèng. - S¹t lë bê biÓn : x¶y ra nhiÒu ë d¶i bê biÓn Trung Bé. - C¸t bay, c¸t ch¶y lÊn chiÕm ruéng v−ên, l ng m¹c v l m hoang ho¸ ®Êt ®ai ë vïng ven biÓn miÒn Trung. Thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa 1. KhÝ hËu nhiÖt ®íi Èm giã mïa a) TÝnh chÊt nhiÖt ®íi - N−íc ta n»m trong vïng néi chÝ tuyÕn. H»ng n¨m, l nh thæ n−íc ta nhËn ®−îc l−îng bøc x¹ mÆt trêi lín v mäi n¬i trong n¨m ®Òu cã hai lÇn MÆt Trêi qua thiªn ®Ønh. - Tæng bøc x¹ lín, c©n b»ng bøc x¹ d−¬ng quanh n¨m. - NhiÖt ®é trung b×nh n¨m cao, trªn 20oC (trõ vïng nói cao), tæng sè giê n¾ng tuú n¬i tõ 1400 - 3000 giê/n¨m. b) L−îng m−a, ®é Èm lín Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  11. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - L−îng m−a trung b×nh n¨m tõ 1500 - 2000 mm, ë s−ên ®ãn giã biÓn v c¸c khèi nói cao cã thÓ lªn ®Õn 3500 - 4000 mm. - §é Èm kh«ng khÝ cao, trªn 80%, c©n b»ng Èm lu«n lu«n d−¬ng. c) Giã mïa - Giã mïa mïa ®«ng + Tõ th¸ng XI - IV, miÒn B¾c chÞu t¸c ®éng cña khèi khÝ l¹nh ph−¬ng B¾c thæi theo h−íng ®«ng b¾c, th−êng gäi l giã mïa §«ng B¾c. + Giã mïa §«ng B¾c t¹o nªn mét mïa ®«ng l¹nh ë miÒn B¾c : nöa ®Çu mïa ®«ng thêi tiÕt l¹nh klh«, nöa sau mïa ®«ng l¹n Èm, cso m−a phïn ë vïng ven biÓn v c¸c ®ång b»ng B¾c Bé, B¾c Trung Bé. + Khi di chuyÓn xuèng phÝa nam, giã mïa §«ng B¾c suy yÕu dÇn, bít l¹nh h¬n v hÇu nh− bÞ chÆn l¹i ë d y B¹ch M . Tõ § N½ng trë v o, TÝn phong b¸n cÇu B¾c thæi theo h−íng ®«ng b¾c chiÕm −u thÕ, g©y m−a cho vïng ven biÓn Trung Bé, trong khi Nam Bé v T©y Nguyªn l mïa kh«. - Giã mïa mïa h¹ : Tõ th¸ng V - X, cã hai luång giã cïng h−íng t©y nam thæi v o n−íc ta. + V o ®Çu mïa h¹ : khèi khÝ nhiÖt ®íi Èm tõ B¾c Ên §é D−¬ng di chuyÓn theo h−íng t©y nam x©m nhËp trùc tiÕp v g©y m−a lín cho ®ång b»ng Nam Bé v T©y Nguyªn. Khi v−ît qua d y Tr−êng S¬n v c¸c d y nsi däc theo biªn giíi ViÖt - L o, g©y hiÖn t−îng ph¬n kh« nãng cho vïng ®ång b»ng ven biÓnTrung Bé v phÇn nam cña khu vùc T©y B¾c. + V o gi÷a cuèi mïa h¹ : giã mïa T©y Nam (xuÊt ph¸t tõ cao ¸p cËn chÝ tuyÕn b¸n cÇu Nam) ho¹t ®éng m¹nh. Giã n y g©y ra m−a lín v kÐo d i cho c¸c vïng ®ãn giã ë Nam Bé v T©y Nguyªn, cïng víi d¶i héi tô nhiÖt ®íi g©y m−a v o mïa h¹ cho c¶ hai miÒn Nam, B¾c v m−a v o th¸ng IX cho Trung Bé. Thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa (tiÕp theo) 2. C¸c th nh phÇn tù nhiªn kh¸c a) §Þa h×nh - X©m thùc m¹nh ë miÒn ®åi nói : trªn c¸c s−ên dèc mÊt líp phñ thùc vËt, bÒ mÆt ®Þa h×nh bÞ c¾t xÎ, ®Êt bÞ xãi mßn, röa tr«i, nhiÒu n¬i chØ cßn tr¬ sái ®¸. BiÓu hiÖn ë nhiÒu d¹ng ®Þa h×nh : ®Êt tr−ît, ®¸ lë, ®Þa h×nh cacxt¬, ®åi thÊp xen thung lòng. - Båi tô nhanh ë ®ång b»ng h¹ l−u s«ng : r×a phÝa ®«ng nam ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång v phÝa t©y nam ®ång b»ng s«ng Cöu Long h ng n¨m lÊn ra biÓn tõ v i chôc ®Õn gÇn tr¨m mÐt. b) S«ng ngßi - M¹ng l−íi s«ng ngßi d y ®Æc (rªn to n l nh thæ cã 2360 con s«ng cã chiÒu d i trªn 10 kmm, däc bê biÓn, trung b×nh cø 20 km l¹i gÆp mét cöa s«ng). S«ng ngßi n−íc ta nhiÒu, nh−ng phÇn lín l s«ng nhá. - S«ng ngßi nhiÒu n−íc, gi u phï sa + Tæng l−îng n−íc 839 tØ m3/n¨m. + Tæng l−îng phï sa h ng n¨m cña s«ng ngßi trªn l nh thæ n−íc ta l kho¶ng 200 triÖu tÊn. - ChÕ ®é n−íctheo mïa Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  12. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - Mïa lò t−¬ng øng víi mïa m−a, mïa c¹n t−¬ng øng víi mïa kh«. - ChÕ ®é m−a thÊt th−êng l m cho chÕ ®é dßng ch¶y diÔn biÕn thÊt th−êng. c) §Êt - Feralit l lo¹i ®Êt chÝnh ë ViÖt Nam. - Qu¸ tr×nh feralit l qu¸ tr×nh h×nh th nh ®Êt ®Æ tr−ng cho khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm. Trong ®iÒu kiÖn nhiÖt Èm cao, qu¸ tr×nh phong ho¸ diÔn ra víi c−êng ®é m¹nh, t¹o nªn mét líp ®Êt d y. M−a nhiÒu röa tr«i c¸c chÊt bad¬ dÔ tan (Ca2+, Mg2+, K+), l m ®Êt chua, ®ång thêi cã sù tÝch tô «xit s¾t (Fe2O3) v «xit nh«m (Al2O3) t¹o ra m u ®á v ng. V× thÕ lo¹i ®Êt n y gäi l ®Êt feralit (Fe-Al) ®á v ng. d) Sinh vËt - HÖ sinh th¸i rõng nguyªn sinh ®Æc tr−ng l rõng rËm nhiÖt ®íi Èm l¸ réng th−êng xanh, cßn l¹i rÊt Ýt. - HiÖn nay phæ biÕn l rõng thø sinh víi c¸c hÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi giã mïa biÕn d¹ng kh¸c nhau : rõng giã mïa th−êng xanh, rõng giã mïa nöa rông l¸, rõng th−a kh« rông l¸, xa van bôi gai h¹n nhiÖt ®íi. - Th nh phÇn c¸c lo i nhiÖt ®íi chiÕm −u thÕ + Thùc vËt : phæ biÕn c¸c lo i thuéc c¸c hä c©y nhiÖt ®íi (hä §Ëu, Vang, D©u t»m, DÇu). + §éng vËt : chim thó nhiÖt ®íi. - HÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi Èm giã mïa ph¸t triÓn trªn ®Êt feralit l c¶nh quan tiªu biÓu cho thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa ë n−íc ta. 3. ¶nh h−ëng cña thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt v ®êi sèng a) ¶nh h−ëng ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp - ThuËn lîi : t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp lóa n−íc, t¨ng vô, ®a d¹ng ho¸ c©y trång, vËt nu«i. - Khã kh¨n : tÝnh thÊt th−êng cña c¸c yÕu tè thêi tiÕt v khsi hËu g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng canh t¸c, c¬ cÊu c©y trång, kÕ ho¹ch thêi vô, phßng chèng thiªn tai, phßng trõ dÞch bÖnh,... trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. b) ¶nh h−ëng ®Õn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kh¸c v ®êi sèng - ThuËn lîi : cho ph¸t triÓn c¸c ng nh l©m nghiÖp, thuû s¶n, giao th«ng vËn t¶i, du lÞch... v ®Èy m¹nh ho¹t ®éng khai th¸c, x©y dùng.... - Khã kh¨n : + C¸c ho¹t ®éng giao th«ng vËn t¶i, du lÞch, c«ngnghiÖp khai th¸c... chÞu ¶nh h−ëng trùc tiÕp cña sù ph©n mïa khÝ hËu, chÕ ®é n−íc cña s«ng ngßi. + §é Èm cao g©y khã kh¨n cho viÖc b¶o qu¶n m¸y mãc, thiÕt bÞ, n«ng s¶n. + C¸c thiªn tai nh− b o, lò lôt, h¹n h¸n h»ng n¨m g©y tæn thÊt rÊt lín cho mäi ng nh s¶n xuÊt, thiÖt h¹i vÒ ng−êi v t i s¶n. - C¸c hiÖn t−îng thêi tiÕt thÊt th−êng nh− d«ng lèc, m−a ®¸, s−¬ng muèi, rÐt h¹i, kh« nãng.... còng g©y ¶nh h−ëng lín ®Õn s¶n xuÊt v ®êi sèng. - M«i tr−êng thiªn nhiªn dÔ bÞ suy tho¸i. thiªn nhiªn ph©n ho¸ ®a d¹ng 1. Thiªn nhiªn ph©n ho¸ theo B¾c - Nam Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  13. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ a) PhÇn l nh thæ phÝa B¾c (tõ d y B¹ch M trë ra) : thiªn nhiªn ®Æc tr−ng cho vïng nhiÖt ®íi Èm giã mïa cã mïa ®«ng l¹nh. - NhiÖt ®é trung b×nh n¨m trªn 200C. KhÝ hËu trong n¨m cã mïa ®«ng l¹nh víi 2 - 3 th¸ng nhiÖt ®é trung b×nh d−íi 180C, biªn ®é nhiÖt trung b×nh n¨m lín. - C¶nh quan thiªn nhiªn tiªu biÓu : ®íi rõng nhiÖt ®íi giã mïa. + Trong rõng, th nh phÇn lo i nhiÖt ®íi chiÕm −u thÕ, ngo i ra, cßn cã c¸c lo i c©y cËn nhiÖt ®íi (dÎ, re,...), c¸c lo i c©y «n ®íi (sa mu, p¬ mu), c¸c lo i thó cã l«ng d y (gÊu, chån,..) + ë vïng ®ång b»ng, v o mïa ®«ng trång ®−îc c¶ rau «n ®íi. b) PhÇn l nh thæ phÝa Nam (tõ d y B¹ch M trë v o) : thiªn nhiªn mang s¾c th¸i cña vïng khÝ hËu cËn xÝch ®¹o giã mïa. - NhiÖt ®é trung b×nh n¨m trªn 250C v kh«ng cã th¸ng n o d−íi 200C. Biªn ®é nhiÖt trung b×nh n¨m nhá. Cã hai mïa m−a v kh« râ rÖt. - C¶nh quan thiªn nhiªn tiªu biÓu : ®íi rõng cËn xÝch ®¹o giã mïa. + Th nh phÇn thùc vËt, ®éng vËt phÇn lín thuéc vïng xÝch ®¹o v nhiÖt ®íi tõ ph−¬ng nam (nguån gèc M Lai - In-®«-nª-xi-a) ®i lªn hoÆc tõ phÝa t©y (Ên §é - Mi-an-ma) di c− sang. + Trong rõng xuÊt hiÖn nhiÒu lo i c©y chÞu h¹n, rông l¸ v o mïa kh« (hä DÇu). Cã n¬i h×nh th nh lo¹i rõng th−a nhiÖt ®íi kh« (nhiÒu nhÊt ë T©y Nguyªn). §éng vËt tiªu biÓu l c¸c lo i thó lín vïng nhiÖt ®íi v xÝch ®¹o (voi, hæ, b¸o,..). Vïng ® m lÊy cã tr¨n, r¾n, c¸ sÊu,.. Vïng ®Çm lÇy cã tr¨n, r¾n, c¸ sÊu,... 2. Thiªn nhiªn ph©n ho¸ theo §«ng - T©y Tõ §«ng sang T©y, thiªn nhiªn n−íc ta cã sù ph©n ho¸ th nh 3 d¶i râ rÖt : a) Vïng biÓn v thÒm lôc ®Þa - Vïng biÓn lín gÊp 3 lÇn diÖn tÝch ®Êt liÒn. - §é n«ng s©u, réng - hÑp cña thÒm lôc ®Þa cã quan hÖ chÆt chÏ víi vïng ®ång b»ng, vïng ®åi nói kÒ bªn v cã sù thay ®æi theo tõng ®o¹n bê biÓn (thÒm lôc ®Þa phÝa b¾c v phÝa nam cã ®¸y n«ng, më réng, n¬i quÇn tô nhiÒu ®¶o ven bê v më réng cña c¸c ®ång b»ng ch©u thæ. §−êng bê biÓn Nam Trung Bé khóc khuûu víi thÒm lôc ®Þa hÑp, tiÕp gi¸p vïng biÓn n−íc s©u). - Thiªn nhiªn vïng biÓn n−íc ta ®a d¹ng v gi u cã. b) Vïng ®ång b»ng ven biÓn Thiªn nhiªn vïng ®ång b»ng n−íc ta thay ®æi tuú n¬i, thÓ hiÖn mèi quan hÖ chÆt chÏ víi d¶i ®åi nói phÝa t©y v vïng biÓn phÝa ®«ng. - §ång b»ng B¾c Bé v ®ång b»ng Nam Bé më réng víi c¸c b i triÒu thÊp ph¼ng, thÒm lôc ®Þa réng, n«ng. - D¶i ®ång b»ng ven biÓn Trung Bé hÑp ngang v bÞ chia c¾t th nh nh÷ng ®ång b»ng nhá, ®−êng bê biÓn khóc khuûu víi thÒm lôc ®Þa thu hÑp, tiÕp gi¸p vïng biÓn s©u. c) Vïng ®åi nói Sù ph©n ho¸ thiªn nhiªn ë miÒn ®åi nói rÊt phøc t¹p, chñ yÕu do t¸c ®éng cña giã mïa víi h−íng cña c¸c d y nói. - Trong khi thiªn nhiªn vïng nói §«ng B¾c mang s¾c th¸i cËn nhiÖt ®íi giã mïa th× ë vïng nói thÊp phÝa nam T©y B¾c cã c¶nh quan thiªn nhiªn nhiÖt ®íi Èm giã mïa ; vïng nói cao T©y B¾c cã c¶nh quan thiªn nhiªn gièng nh− vïng «n ®íi. - Khi s−ên §«ng Tr−êng S¬n cã m−a v o thu ®«ng, th× vïng nói T©y Nguyªn l¹i l mïa kh«, nhiÒu n¬i kh« h¹n gay g¾t. Cßn khi T©y Nguyªn v o mïa m−a th× bªn s−ên §«ng Tr−êng S¬n nhiÒu n¬i l¹i chÞu t¸c ®éng cña giã T©y kh« nãng. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  14. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ thiªn nhiªn ph©n ho¸ ®a d¹ng (tiÕp theo) 3. Thiªn nhiªn ph©n ho¸ theo ®é cao Thiªn nhiªn n−íc ta cã 3 ®ai cao : a) §ai nhiÖt ®íi giã mïa - ë miÒn B¾c, cso ®é cao trung b×nh d−íi 600 - 700m, ë miÒn Nam lªn ®Õn ®é cao 900 - 1000m. - KhÝ hËu nhiÖt ®íi biÓu hiÖn râ rÖt, mïa h¹ nãng (nhiÖt ®é trung b×nh th¸ng trªn 250C). §é Èm thay ®æi tuú n¬i, tõ kh« ®Õn Èm −ít. - Cã hai nhãm ®Êt + Nhãm ®Êt phï sa : chiÕm gÇn 24% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn c¶ n−íc. + Nhãm ®Êt feralit vïng ®åi nói thÊp : chiÕm h¬n 60% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn c¶ n−íc. - Sinh vËt : gåm c¸c hÖ sinh th¸i nhiÖt ®íi. + HÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi Èm l¸ réng th−êng xanh : h×nh th nh ë nh÷ng vïng nói thÊp m−a nhiÒu, khÝ hËu Èm −ít, mïa kh« kh«ng râ. + C¸c hÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi giã mïa : rõng th−êng xanh, rõng nöa rông l¸, v rõng th−a nhiÖt ®íi kh«. Trªn c¸c lo¹i thæ nh−ìng ®Æc biÖt cã : c¸c hÖ sinh th¸i rõng nhiÖt ®íi th−êng xanh trªn ®¸ v«i, rõng ngËp mÆn trªn ®Êt mÆn ven biÓn, rõng tr m trªn ®Êt phÌn, hÖ sinh th¸i xavan, c©y bôi gai nhiÖt ®íi kh« trªn ®Êt c¸t, ®Êt tho¸i ho¸ vïng kh« h¹n. b) §ai cËn nhiÖt ®íi giã mïa trªn nói - ë miÒn B¾c : ®é cao tõ 600 - 700 m lªn ®Õn 2600 m, ë miÒn N¸m tõ 900 - 1000m lªn ®Õn 2600m. - KhÝ hËu m¸t mÎ, kh«ng cã th¸ng n o nhiÖt ®é trªn 250C, m−a nhiÒu h¬n, ®é Èm t¨ng. + ë ®é cao tõ 600 - 700m ®Õn 1600 - 1700m : • KhÝ hËu m¸t mÎ v ®é Èm t¨ng. • HÖ sinh th¸i rõng cËn nhiÖt ®íi l¸ réng v l¸ kim ph¸t triÓn trªn ®Êt feralit cã mïn. Trong rõng xuÊt hiÖn nhiÒu lo i chim, thó cËn nhiÖt ®íi ph−¬ng B¾c (gÊu, sãc, cÇy, c¸o,...). + ë ®é cao trªn 1600 - 1700m : • H×nh th nh ®Êt mïn. • Rõng ph¸t triÓn kÐm, ®¬n gi¶n vÒ th nh phÇn lo i (rªu, ®Þa y). Trong rõng xuÊt hiÖn lo i c©y «n ®íi v c¸c lo i chim di c−. c) §ai «n ®íi giã mïa trªn nói - §é cao : tõ 2600m trë lªn (chØ cã ë Ho ng Liªn S¬n). - KhÝ hËu : cã tÝnh chÊt «n ®íi, quanh n¨m nhiÖt ®é d−íi 150C, mïa ®«ng xuèng d−íi 50C. - Thùc vËt : «n ®íi (®ç quyªn, l nh sam, thiÕt sam,...). - §Êt : mïn th«. 4. C¸c miÒn ®Þa lÝ tù nhiªn a) MiÒn B¾c v §«ng B¾c B¾c Bé - Ranh giíi phÝa t©y - t©y nam cña miÒn : däc theo t¶ ng¹n s«ng Hång v r×a phÝa t©y, t©y nam cña ®ång b»ng B¾c Bé. - C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n + §åi nói thÊp chiÕm −u thÕ. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  15. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ + C¸c d y nói h−íng vßng cung. + C¸c thung lòng s«ng lín v ®ång b»ng më réng. + Giã mïa §«ng B¾c ho¹t ®éng m¹nh t¹o nªn mét mïa ®«ng l¹nh. + §ai cao cËn nhiÖt ®íi h¹ thÊp. + C¶nh quan thiªn nhiªn thay ®æi theo mïa. - §Þa h×nh bê biÓn + §a d¹ng : n¬i thÊp ph¼ng, n¬i nhiÒu vÞnh, ®¶o, quÇn ®¶o. + Vïng biÓn cã ®¸y n«ng, cã vÞnh n−íc s©u thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ. - T i nguyªn kho¸ng s¶n : than, ®¸ v«i, thiÕc, ch×, kÏm,...v bÓ dÇu khÝ S«ng Hång ë vïng thÒm vÞnh B¾c Bé. - Nh÷ng trë ng¹i lín trong sö dông tù nhiªn : + NhÞp ®iÖu mïa khÝ hËu, cña dßng ch¶y s«ng ngßi bÊt th−êng. + Thêi tiÕt kh«ng æn ®Þnh. b) MiÒn T©y B¾c v B¾c Trung Bé - Giíi h¹n : tõ h÷u ng¹n s«ng Hång tíi d y nói B¹ch M . - C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n + §Þa h×nh cao. + C¸c d y nói xen kÔ c¸c thung lòng s«ng h−íng t©y b¾c - ®«ng nam víi d¶i ®ång b»ng thu hÑp. + ¶nh h−ëng cña giã mïa §«ng B¾c gi¶m sót. + TÝnh chÊt nhiÖt ®íi t¨ng dÇn (so víi miÒn B¾c v §«ng B¾c B¾c Bé), víi sù cã mÆt cña c¸c th nh phÇn thùc vËt ph−¬ng Nam. - L miÒn duy nhÊt cã ®Þa h×nh nói cao ë ViÖt Nam víi ®Çy ®ñ ba ®ai cao. - §Þa h×nh nói −u thÕ, cã nhiÒu bÒ mÆt s¬n nguyªn, cao nguyªn, lßng ch¶o .... - Rõng : t−¬ng ®èi nhiÒu ë vïng nói NghÖ An, H TÜnh. - Kho¸ng s¶n : s¾t, cr«m, ti tan, thiÕc, apatit, vËt liÖu x©y dùng. - Vïng ven biÓn cã nhiÒu cån c¸t, ®Çm ph¸, nhiÒu b i t¾m ®Ñp ; nhiÒu n¬i cã thÓ x©y dùng c¶ng biÓn. - Thiªn tai : b o, lò, tr−ît lë ®Êt, h¹n h¸n. c) MiÒn Nam Trung Bé v Nam Bé - Giíi h¹n : tõ d y nói B¹ch M trë v o Nam. - §Æc ®iÓm c¬ b¶n : khÝ hËu cËn xÝch ®¹o giã mïa (nÒn nhiÖt cao, biªn ®é nhiÖt n¨m nhá v ph©n chia hai mïa m−a v kh« râ rÖt. - CÊu tróc ®Þa chÊt, ®Þa h×nh kh¸ phøc t¹p, gåm c¸c khèi nói cæ, c¸c s¬n nguyªn bãc mßn v c¸c cao nguyªn badan, ®ång b»ng ch©u thæ s«ng lín ë Nam Bé v ®ång b»ng nhá hÑp ven biÓn Nam Trung Bé. - Sù t−¬ng ph¶n vÒ ®Þa h×nh, khÝ hËu, thñy v¨n gi÷a hai s−ên §«ng - T©y cña Tr−êng S¬n Nam biÓu hiÖn râ rÖt. - Bê biÓn khóc khuûu, nhiÒu vÞnh biÓn s©u ®−îc che ch¾n bëi c¸c ®¶o ven bê. - KhÝ hËu cËn xÝch ®¹o giã mïa. - Rõng c©y hä DÇu ph¸t triÓn. Cã c¸c lo i thó lín : voi, hæ, bß rõng, tr©u rõng. Ven biÓn rõng ngËp mÆn ph¸t triÓn , trong rõng cã c¸c lo i tr¨n, r¾n, c¸ sÊu ®Çm lÇy, chim...; d−íi n−íc gi u t«m, c¸. - Kho¸ng s¶n : dÇu khÝ, b«xit. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  16. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - Khã kh¨n lín nhÊt + Xãi mßn, röa tr«i ®Êt ë miÒn nói. + NgËp lôt v o mïa m−a. + ThiÕu n−íc nghiªm träng vÒ mïa kh«. sö dông vµ B¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn 1. Sö dông v b¶o vÖ t i nguyªn sinh vËt a) T i nguyªn rõng - Suy gi¶m t i nguyªn rõng v hiÖn tr¹ng rõng + §é che phñ rõng ë n−íc ta n¨m 1943 l 43%. N¨m 1983, gi¶m xuèng cßn 22%. §Õn 2005, t¨ng lªn ®¹t 38%. + MÆc dï tæng diÖn tÝch rõng ®ang t¨ng dÇn lªn, nh−ng t i nguyªn rõng vÉn bÞ suy tho¸i v× chÊt l−îng rõng ch−a thÓ phôc håi. - BiÖn ph¸p b¶o vÖ t i nguyªn rõng + Theo quy ho¹ch, ph¶i n©ng ®é che phñ rõng cña c¶ n−íc lªn 45 - 50%, vïng nói dèc ph¶i ®¹t ®é che phñ kho¶ng 70 - 80%. + Thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c qu¶n lÝ, sö dông v ph¸t triÓn ®èi víi ba lo¹i rõng : • §èi víi rõng phßng hé : cã kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p b¶o vÖ, nu«i d−ìng rõng hiÖn cã, g©y trång rõng trªn ®Êt trèng, ®åi nói träc. • §èi víi rõng ®Æc dông : b¶o vÖ c¶nh quan, ®a d¹ng sinh häc cña c¸c v−ên quèc gia v c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn. • §èi víi rõng s¶n xuÊt : ®¶m b¶o duy tr× ph¸t triÓn diÖn tÝch v chÊt l−îng rõng, duy tr× v ph¸t triÓn ho n c¶nh rõng, ®é ph× v chÊt l−îng ®Êt rõng. + Giao quyÒn sö dông ®Êt v b¶o vÖ rõng cho ng−êi d©n. + NhiÖm vô tr−íc m¾t l quy ho¹ch v thùc hiÖn chiÕn l−îc trång 5 triÖu ha rõng ®Õn n¨m 2010, n©ng ®é che phñ rõng lªn 43%. b) §a d¹ng sinh häc - Suy gi¶m ®a d¹ng sinh vËt + Sinh vËt tù nhiªn : • Cã tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao, nh−ng ®ang bÞ suy gi¶m (sè l−îng lo i bÞ mÊt dÇn, sè l−îng lo i cã nguy c¬ tuyÖt chñng nhiÒu, c¸c kiÓu hÖ sinh th¸i bÞ t n ph¸, c¸c nguån gen quý hiÕm bÞ mÊt). • Nguyªn nh©n chñ yÕu : do t¸c ®éng cña con ng−êi (l m thu hÑp diÖn tÝch rõng tù nhiªn, ®ång thêi cßn l m nghÌo tÝnh ®a d¹ng cña sinh vËt). + Nguån t i nguyªn sinh vËt d−íi n−íc, ®Æc biÖt nguån h¶i s¶n : • BÞ gi¶m sót râ rÖt. • Nguyªn nh©n : khai th¸c t i nguyªn qu¸ møc, « nhiÔm m«i tr−êng n−íc, nhÊt l vïng cöa s«ng ven biÓn. - C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc + X©y dùng v më réng hÖ thèng v−ên quèc gia v c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn. + Ban h nh "S¸ch ®á ViÖt Nam". Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  17. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ + Quy ®Þnh khai th¸c : cÊm khai th¸c gç quý, khai th¸c gç trong rõng cÊm, rõng non, g©y ch¸y rõng ; cÊm s¨n b¾n ®éng vËt tr¸i phÐp ; cÊm dïng chÊt næ ®¸nh b¾t c¸ v c¸c dông cô ®¸nh b¾t c¸ con, c¸ bét ; cÊm g©y ®éc h¹i cho m«i tr−êng n−íc.... 2. Sö dông v b¶o vÖ t i nguyªn ®Êt a) HiÖn tr¹ng sö dông t i nguyªn ®Êt - N¨m 2005, n−íc ta cã : + Kho¶ng 12,7 triÖu ha ®Êt rõng. + 9,4 triÖu ha ®Êt sö dông trong n«ng nghiÖp, trung b×nh 0,1 ha/ ng−êi. + 5,35 triÖu ha ®Êt ch−a sö dông, chñ yÕu n»m ë miÒn nói (5 triÖu ha) v bÞ tho¸i ho¸ nÆng. - DiÖn tÝch ®Êt trèng, ®åi träc gi¶m m¹nh. Tuy nhiªn, diÖn tÝch ®Êt bÞ suy tho¸i vÉn cßn rÊt lín (hiÖn cã kho¶ng 9,3 triÖu ha bÞ ®e do¹ hoang m¹c hãa). b) C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ t i nguyªn ®Êt - §èi víi vïng ®åi nói : + ¸p dông tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p thuû lîi, canh t¸c nh− l m ruéng bËc thang, ® o hè v¶y c¸, trång c©y theo b¨ng. + C¶i t¹o ®Êt hoang, ®åi nói träc b»ng c¸c biÖn ph¸p n«ng- l©m kÕt hîp. + B¶o vÖ rõng v ®Êt rõng, tæ chøc ®Þnh canh, ®Þnh c−. - §èi víi vïng ®ång b»ng : + CÇn cã biÖn ph¸p qu¶n lÝ chÆt chÏ v cã kÕ ho¹ch më réng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp. + §ång thêi víi th©m canh, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt, cÇn canh t¸c hîp lÝ, chèng b¹c m u, gl©y, nhiÔm mÆn, nhiÔm phÌn... + Bãn ph©n c¶i t¹o ®Êt thÝch hîp ; chèng « nhiÔm ®Êt do chÊt ®éc ho¸ häc, thuèc trõ s©u, n−íc th¶i c«ng nghiÖp chøa chÊt ®éc h¹i, chÊt bÈn chøa nhiÒu vi khuÈn g©y bÖnh h¹i c©y trång. 3. Sö dông v b¶o vÖ c¸c t i nguyªn kh¸c - T i nguyªn n−íc + VÊn ®Ò quan träng nhÊt : ngËp lôt v o mïa m−a, thiÕu n−íc v o mïa kh« v « nhiÔm m«i tr−êng n−íc. + CÇn sö dông cã hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm t i nguyªn n−íc, ®¶m b¶o c©n b»ng n−íc v chèng « nhiÔm n−íc. + C¸c biÖn ph¸p nh»m ®¶m b¶o c©n b»ng n−íc v phßng chèng « nhiÔm n−íc : • T¨ng ®é che phñ, canh t¸c ®óng kÜ thuËt trªn ®Êt dèc ®Ó gi÷ n−íc v o mïa m−a, t¨ng l−îng n−íc thÊm v o mïa kh«. • Xö lÝ h nh chÝnh ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt, dÞch vô, d©n c− kh«ng thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh vÒ n−íc th¶i, nh»m ng¨n chÆn nguån g©y « nhiÔm n−íc. • Tuyªn truyÒn, gi¸o dôc cho ng−êi d©n kh«ng x¶ n−íc bÈn, r¸c th¶i v o s«ng hå. - T i nguyªn kho¸ng s¶n : + Qu¶n lÝ chÆt chÏ viÖc khai th¸c kho¸ng s¶n. + Tr¸nh l ng phÝ t i nguyªn v l m « nhiÔm m«i tr−êng. - T i nguyªn du lÞch : cÇn b¶o tån, t«n t¹o gi¸ trÞ t i nguyªn du lÞch v b¶o vÖ m«i tr−êng du lÞch khái bÞ « nhiÔm, ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i. - Khai th¸c, sö dông hîp lÝ v bÒn v÷ng c¸c nguån t i nguyªn kh¸c nh− t i nguyªn khÝ hËu, t i nguyªn biÓn... Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  18. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ b¶o vÖ m«i tr−êng vµ phßng chèng thiªn tai 1. B¶o vÖ m«i tr−êng - Hai vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong b¶o vÖ m«i tr−êng ë n−íc ta : + T×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng sinh th¸i m«i tr−êng : biÓu hiÖn ë sù gia t¨ng c¸c thiªn tai (b o lôt, h¹n h¸n v sù biÕn ®æi bÊt th−êng vÒ thêi tiÕt, khÝ hËu...). + T×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng : n−íc, kh«ng khÝ, ®Êt ® trë th nh vÊn ®Ò nghiªm träng ë c¸c th nh phè lín, c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c khu ®«ng d©n c− v mét sè vïng cöa s«ng ven biÓn. - B¶o vÖ t i nguyªn v m«i tr−êng : bao gåm viÖc sö dông t i nguyªn hîp lÝ, l©u bÒn v ®¶m b¶o chÊt l−îng m«i tr−êng sèng cho con ng−êi. 2. Mét sè thiªn tai chñ yÕu v biÖn ph¸p phßng chèng a) B o - Ho¹t ®éng cña b o ë ViÖt Nam + Trªn to n quèc, mïa b o : tõ th¸ng VI - XI, b o sím v o th¸ng V v muén sang th¸ng XII, nh−ng c−êng ®é yÕu. + B o tËp trung nhiÒu nhÊt v o th¸ng IX, sau ®ã ®Õn c¸c th¸ng X v th¸ng VIII. Tæng sè c¬n b o cña ba th¸ng n y chiÕm tíi 70% sè c¬n b o trong to n mïa. + Mïa b o ë ViÖt Nam chËm dÇn tõ B¾c v o Nam. B o ho¹t ®éng m¹nh nhÊt ë ven biÓn Trung Bé. + Trung b×nh mçi n¨m cã tõ 3 - 4 c¬n b o ®æ bé v o vïng bê biÓn n−íc ta, n¨m b o nhiÒu cã 8 - 10 c¬n b o. - HËu qu¶ cña b o ë ViÖt Nam v biÖn ph¸p phßng chèng + B o th−êng cã giã m¹nh v m−a lín, g©y sãng to trªn biÓn l m lËt t u thuyÒn, l m n−íc biÓn d©ng g©y ngËp mÆn vïng ven biÓn, l m ngËp lôt trªn diÖn réng. Giã giËt m¹nh t n ph¸ c«ng tr×nh, n h cöa,... + Phßng chèng b o : • Dù b¸o vÒ qu¸ tr×nh h×nh th nh v h−íng di chuyÓn cña b o. • Khi cã b o, c¸c t u thuyÒn trªn biÓn ph¶i gÊp rót trë vÒ ®Êt liÒn hoÆc t×m n¬i tró Èn. • Vïng ven biÓn cÇn cñng cè c«ng tr×nh ®ª biÓn. • CÇn khÈn tr−¬ng s¬ t¸n d©n khi cã b o m¹nh. • Chèng b o lu«n kÕt hîp chèng lôt, óng ë ®ång b»ng v chèng lò, chèng xãi mßn ë miÒn nói. b) NgËp lôt - Ch©u thæ s«ng Hång : vïng chÞu óng nghiªm träng nhÊt do diÖn m−a b o réng, lò tËp trung trong c¸c hÖ thèng s«ng lín, mÆt ®Êt thÊp, xung quanh cã ®ª s«ng, ®ª biÓn bao bäc. MËt ®é x©y dùng cao còng l m cho møc ®é ngËp lôt nghiªm träng h¬n. - ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long : ngËp lôt kh«ng chØ do m−a lín g©y ra m cßn do triÒu c−êng. - ë Trung Bé : nhiÒu vïng tròng ë B¾c Trung Bé v ®ång b»ng h¹ l−u c¸c s«ng lín ë Nam Trung Bé còng bÞ ngËp lôt m¹nh v o c¸c th¸ng IX - X do m−a b o, n−íc biÓn d©ng v lò nguån vÒ. c) Lò quÐt Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  19. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ - §iÒu kiÖn x¶y ra : ë nh÷ng l−u vùc s«ng suèi miÒn nói, n¬i cã ®Þa h×nh chia c¾t m¹nh, ®é dèc lín, mÊt líp phñ thùc vËt, bÒ mÆt ®Êt dÔ bÞ bãc mßn khi cã m−a lín (m−a g©y ra lò quÐt cã c−êng ®é rÊt lín, l−îng m−a tíi 100 − 200 mm trong v i giê) . - Ph©n bè : + ë miÒn B¾c : c¸c th¸ng VI − X, tËp trung ë vïng nói phÝa B¾c. + ë miÒn Trung, v o c¸c th¸ng X − XII. - HËu qu¶ : nghiªm träng ®èi víi tÝnh m¹ng v kinh tÕ. - BiÖn ph¸p gi¶m thiÓu : + Quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c ®iÓm d©n c− tr¸nh c¸c vïng lò quÐt nguy hiÓm, qu¶n lÝ sö dông ®Êt ®ai hîp lÝ. + Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kÜ thuËt thuû lîi, trång rõng, kÜ thuËt n«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc nh»m h¹n chÕ dßng ch¶y mÆt v chèng xãi mßn ®Êt. d) H¹n h¸n - Kh« h¹n kÐo d i v t×nh tr¹ng h¹n h¸n trong mïa kh« diÔn ra ë nhiÒu n¬i. + ë miÒn B¾c, t¹i c¸c thung lòng khuÊt giã nh− Yªn Ch©u, S«ng M (S¬n La), Lôc Ng¹n (B¾c Giang) mïa kh« kÐo d i 3 − 4 th¸ng. + ë miÒn Nam, mïa kh« kh¾c nghiÖt h¬n. Thêi k× kh« h¹n kÐo d i ®Õn 4 − 5 th¸ng ë ®ång b»ng Nam Bé, vïng thÊp T©y Nguyªn, 6 − 7 th¸ng ë vïng ven biÓn cùc Nam Trung Bé. - HËu qu¶ : g©y thiÖt h¹i cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, khã kh¨n cho ®íi sèng, ch¸y rõng. - BiÖn ph¸p h¹n chÕ thiÖt h¹i : + Tæ chøc phßng chèng tèt. + X©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh thuû lîi hîp lÝ. ®) C¸c thiªn tai kh¸c - §éng ®Êt + Khu vùc cã ®éng ®Êt : T©y B¾c ( ho¹t ®éng ®éng ®Êt m¹nh nhÊt), §«ng B¾c, khu vùc miÒn Trung (Ýt), Nam Bé (rÊt yÕu). T¹i vïng biÓn, ®éng ®Êt tËp trung ë ven biÓn Nam Trung Bé. + BiÖn ph¸p : dù b¸o. - C¸c lo¹i thiªn tai kh¸c : lèc, m−a ®¸, s−¬ng muèi,.... 3. ChiÕn l−îc quèc gia vÒ b¶o vÖ t i nguyªn v m«i tr−êng ChiÕn l−îc ®¶m b¶o sù b¶o vÖ ®i ®«i víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c nhiÖm vô cña chiÕn l−îc l : - Duy tr× c¸c hÖ sinh th¸i v c¸c qu¸ tr×nh sinh th¸i chñ yÕu, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn ®êi sèng con ng−êi. - §¶m b¶o sù gi u cã cña ®Êt n−íc vÒ vèn gen, c¸c lo i nu«i trång còng nh− c¸c lo i hoang d¹i, cã liªn quan ®Õn lîi Ých l©u d i cña nh©n d©n ViÖt Nam v cña c¶ nh©n lo¹i. - §¶m b¶o viÖc sö dông hîp lÝ c¸c nguån t i nguyªn thiªn nhiªn, ®iÒu khiÓn viÖc sö dông trong giíi h¹n cã thÓ håi phôc ®−îc. - §¶m b¶o chÊt l−îng m«i tr−êng phï hîp víi yªu cÇu vÒ ®êi sèng con ng−êi. - PhÊn ®Êu ®¹t tíi tr¹ng th¸i æn ®Þnh d©n sè ë møc c©n b»ng víi kh¶ n¨ng sö dông hîp lÝ c¸c t i nguyªn thiªn nhiªn. - Ng¨n ngõa « nhiÔm m«i tr−êng, kiÓm so¸t v c¶i t¹o m«i tr−êng. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
  20. ®Ò c−¬ng «n tËp tèt nghiÖp thpt n¨m 2009 m«n ®Þa lÝ §Þa lÝ d©n c− ®Æc ®iÓm d©n sè vµ ph©n bè d©n c− 1. §«ng d©n, cã nhiÒu th nh phÇn d©n téc - Sè d©n : 84 156 ngh×n ng−êi (n¨m 2006), ®øng thø 3 ë §«ng Nam ¸ v thø 13 trªn thÕ giíi. + ThuËn lîi : • Nguån lao ®éng dåi d o. • ThÞ tr−êng tiªu thô réng lín. + Khã kh¨n : trë ng¹i lín cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt viÖc l m, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt v tinh thÇn cho ng−êi d©n. - D©n téc + 54 d©n téc, nhiÒu nhÊt l d©n téc Kinh (chiÕm kho¶ng 86,2% d©n sè). + Kho¶ng 3,2 triÖu ng−êi ViÖt ®ang sinh sèng ë n−íc ngo i. 2. D©n sè cßn t¨ng nhanh, c¬ cÊu d©n sè trÎ - T¨ng nhanh + D©n sè t¨ng nhanh, ®Æc biÖt v o cuèi thÕ kØ XX, ® dÉn ®Õn hiÖn t−îng bïng næ d©n sè, nh−ng kh¸c nhau gi÷a c¸c thêi k×. • Thêi k× 1965 - 1975 : t¨ng trung b×nh l 3%. • N¨m 1999 - 2001 : t¨ng trung b×nh kho¶ng 1,35% • N¨m 2002 : 1,32%. + Møc gia t¨ng d©n sè hiÖn nay cã gi¶m nh−ng cßn chËm, mçi n¨m d©n sè vÉn t¨ng thªm trung b×nh h¬n 1 triÖu ng−êi. + Gia t¨ng d©n sè nhanh ® t¹o nªn søc Ðp rÊt lín ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x héi, b¶o vÖ t i nguyªn thiªn nhiªn m«i tr−êng v n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng. - D©n sè n−íc ta thuéc lo¹i trÎ trÎ + §ang cã sù biÕn ®æi nhanh chãng vÒ c¬ cÊu d©n sè theo nhãm tuæi cña c¶ n−íc theo h−íng t¨ng tØ träng cña tuæi tõ 60 trë lªn. + C¬ cÊu c¸c nhãm tuæi cña c¶ n−íc n¨m 2005 : tõ 0 ®Õn 14 tuæi : 27,0%, tõ 15 ®Õn 59 tuæi: 64,0%, õ 60 tuæi trë lªn: 9,0% 3. Ph©n bè d©n c− ch−a hîp lÝ - MËt ®é d©n sè trung b×nh : 254 ng−êi/km2 (2006). Ph©n bè ch−a hîp lÝ gi÷a c¸c vïng a) Gi÷a ®ång b»ng víi trung du, miÒn nói + ë ®ång b»ng : 75% d©n sè, mËt ®é d©n sè cao. + ë vïng trung du, miÒn nói : mËt ®é d©n sè thÊp. b) Gi÷a th nh thÞ v n«ng th«n : n¨m 2005, d©n sè th nh thÞ chiÕm 26,9%, d©n sè n«ng th«n chiÕm 73,1%. - HËu qu¶ : ¶nh h−ëng ®Õn viÖc sö dông lao ®éng, khai th¸c t i nguyªn. 4. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ v sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng cña n−- íc ta - TiÕp tôc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p kiÒm chÕ tèc ®é t¨ng d©n sè, ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ d©n sè v kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. Tr−êng THPT TrÇn H−ng §¹o Gi¸o viªn: §o n Kim ThiÕt
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2