Đề tài: "Tăng cường quản lý của nhà nớc về tiêu chuẩn hoá trong lĩnh vực Nông sản - Thực phẩm".

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:46

Thêm vào BST

Báo xấu

125
lượt xem 39
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay chất lợng có một vai trò rất quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội. Nó là một nhân tố quyết định tới sự thành bại của bất cứ doanh nghiệp nào, quốc gia nào khi tham gia vào phân công lao động quốc tế. Để có thể phát triển kinh tế và hoà nhập vào nền kinh tế thế giới đối với nớc ta, là một quốc gia có nền kinh tế chậm phát triển chất lợng sản phẩm cha cao và không ổn định thì việc đảm bảo và nâng cao chất lợng là một yêu cầu hết sức...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: "Tăng cường quản lý của nhà nớc về tiêu chuẩn hoá trong lĩnh vực Nông sản - Thực phẩm".

Luận Văn Đề Tài Tăng cường quản lý của nhà nước về tiêu chuẩn hoá trong lĩnh vực Nông sản - Thực phẩm
Lêi nãi ®Çu Ngµy nay chÊt lîng cã mét vai trß rÊt quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Nã lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh tíi sù thµnh b¹i cña bÊt cø doanh nghiÖp nµo, quèc gia nµo khi tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §Ó cã thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®èi víi níc ta, lµ mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn chÊt lîng s¶n phÈm cha cao vµ kh«ng æn ®Þnh th× viÖc ®¶m b¶o vµ n©ng cao chÊt lîng lµ mét yªu cÇu hÕt søc cÇn thiÕt. Muèn ®¶m b¶o vµ n©ng cao chÊt lîng, ®ßi hái ph¶i cã nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ph¬ng ph¸p qu¶n lý khoa häc. Thùc tÕ xÐt vÒ bÒ mÆt kh¸ch quan mµ nãi th× chÊt lîng s¶n phÈm hµng ho¸ nãi chung lµ nh thÕ. Nhng khi ®· ®i s©u vµo t×m hiÓu vÊn ®Ò chÊt lîng hµng ho¸ n«ng s¶n thùc phÈm th× míi thÊy ®îc nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra trong c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc vÒ tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc nµy. §Ó h×nh thµnh lªn mét c¬ cÊu qu¶n lý còng nh sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc trong lÜnh vùc nµy thùc sù lµ c¶ mét qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña luËt ph¸p quèc gia. §Ó t×m hiÓu vÒ thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc vÒ tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc N«ng s¶n - Thùc phÈm ra sao? Còng nh cã thÓ ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p gãp phÇn thóc ®Èy c«ng t¸c qu¶n lý chÊt lîng trong lÜnh vùc nµy em ®· lùa chän ®Ò tµi: "T¨ng cêng qu¶n lý cña nhµ níc vÒ tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc N«ng s¶n - Thùc phÈm". Bµi viÕt cña em gåm 3 phÇn: PhÇn I. Lý luËn chung vÒ qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc tiªu chuÈn ho¸ chÊt lîng n«ng s¶n thùc phÈm. PhÇn II. Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc N«ng s¶n - Thùc phÈm PhÇn III. Nh÷ng kiÕn nghÞ ®Ò xuÊt vÒ t¨ng cêng qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc tiªu chuÈn ho¸ chÊt lîng N«ng s¶n - Thùc phÈm Tríc khi ®i vµo tõng néi dung cô thÓ em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn chØ b¶o cña thÇy gi¸o: NguyÔn §×nh Phan, sù gióp ®ì cña c¸c c«, c¸c b¸c ë trung t©m tiªu chuÈn chÊt lîng (thuéc Tæng côc TC§LCL) ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Do kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn khi tr×nh bµy sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong sÏ nhËn ®îc sù chØ b¶o cña thÇy cïng c¸c c«, c¸c b¸c. Hµ Néi, n¨m 2001 Sinh viªn TrÞnh Minh Th¹o
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc tiªu chuÈn ho¸ chÊt lîng N«ng s¶n - Thùc phÈm 1. Kh¸i qu¸t vÒ N«ng s¶n - Thùc phÈm, c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n: * Tæ chøc tiªu chuÈn ho¸ qu¶n lý, ISO (mµ cô thÓ lµ ban kü thuËt TC34) vµ uû ban tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ vÒ thùc phÈm - CAC lµ 2 tæ chøc lín nhÊt hiÖn nay tiÕn hµnh c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc n«ng s¶n thùc phÈm. Níc ta lµ thµnh viªn cña ISO tõ 1977. Tõ ®ã ®Õn nay c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ nãi chung vµ c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc n«ng s¶n thùc phÈm nãi riªng kh«ng ngõng ® îc ®Èy m¹nh bëi lÏ ®©y lµ con ®êng hiÖu qu¶ nhÊt, gióp chóng ta tõng bíc n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ n«ng s¶n vµ xuÊt khÈu. Hµng lo¹t tiªu chuÈn ISO ®· ®îc sö dông ®Ó x©y dùng tiªu chuÈn ViÖt Nam nh tiªu chuÈn trong lÜnh vùc chÌ, cµ phª... Tuy nhiªn do ®Æc tÝnh quan träng cña hµng ho¸ n«ng s¶n, tæ chøc l¬ng thùc thÕ giíi FAO vµ tæ chøc y tÕ thÕ giíi - WHO ®· phèi hîp trong ch¬ng tr×nh hçn hîp FAO/WHO vÒ c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸. §Ó thùc hiÖn ch¬ng tr×nh nµy hai tæ chøc trªn ®· thµnh lËp uû ban tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ thùc phÈm vÒ CAC vµo n¨m 1962 nh»m b¶o vÖ søc khoÎ cho ngêi tiªu dïng vµ an toµn, tin tëng trong lu th«ng thùc phÈm. HiÖn nay ®©y lµ tæ chøc quèc tÕ vÒ tiªu chuÈn cã sè thµnh viªn ®«ng nhÊt trong ®ã phÇn lín lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Nh ®· tr×nh bµy ë trªn ViÖt Nam lµ níc n«ng nghiÖp thuéc khèi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. H¬n n÷a trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi xu híng t¹o ®éng lùc cho c¸c doanh nghiÖp trong níc ph¸t triÓn th× rÊt cÇn cã sù hç trî, qu¶n lý cña nhµ níc mµ cô thÓ ph¶i nãi ®Õn ë ®©y lµ c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc táng c¸c lÜnh vùc kinh tÕ nãi chung vµ c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc n«ng s¶n thùc phÈm nãi riªng. V× ®Æc tÝnh cña hµng ho¸ N«ng s¶n - Thùc phÈm lµ rÊt quan träng ®èi víi ngêi s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Mµ ®Æc biÖt ®èi víi ViÖt Nam lµ níc cã nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, ®ang dÇn chuyÓn m×nh sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng v× vËy rÊt cÇn cã sù quan t©m cña nhµ níc tíi lÜnh vùc nµy. Tríc hÕt lµ ®Ó b¶o vÖ ngêi tiªu dïng sau ®ã còng cã thÓ coi c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ díi sù qu¶n lý cña nhµ níc lµ mét biÖn ph¸p khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm hµng ho¸ n«ng s¶n - thùc phÈm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh kh«ng nh÷ng chØ cã thÞ trêng trong níc mµ c¶ trªn thÞ trêng quèc tÕ. * C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n: §Ó hiÓu ®îc c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn n«ng s¶n - thùc phÈm chóng ta ph¶i xem xÐt c¸c kh¸i niÖm chung cña n«ng s¶n - thùc phÈm. Kh«ng ph¶i dÔ dµng cã thÓ t¸ch biÖt ®îc 2 kh¸i niÖm nµy bëi lÏ gi÷a n«ng s¶n vµ thùc phÈm cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. - N«ng s¶n lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh lao ®éng n«ng nghiÖp, s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra chñ 2
yÕu nh»m môc ®Ých phôc vô cho qu¸ tr×nh chÕ biÕn thùc phÈm. - Thùc phÈm lµ kÕt qu¶ cña hµng lo¹t c¸c thao t¸c quy tr×nh chÕ biÕn tõ n«ng s¶n mµ cã ®îc. Môc ®Ých cuèi cïng lµ ®¸p øng nhu cÇu ¨n uèng sinh sèng cña con ngêi. H¬n n÷a muèn xem xÐt nghiªn cøu qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc ra sao chóng ta cÇn ph¶i thÊy ® îc vai trß cña n«ng s¶n - thùc phÈm ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ ®èi víi con ngêi. Tõ ®ã sÏ xem xÐt c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc trong lÜnh vùc tiªu chuÈn ho¸ n«ng s¶n - thùc phÈm. 2. Vai trß vµ ý nghÜa cña n«ng s¶n - thùc phÈm a) Vai trß. L¬ng thùc - thùc phÈm lµ nhu cÇu thiÕt yÕu trong ®êi sèng con ngêi. Nã ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ còng nh mäi mÆt cña ho¹t ®éng v¨n ho¸ - x· héi. ChÝnh v× vËy §¶ng vµ Nhµ níc ta rÊt chó träng tíi sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp mét c¸ch toµn diÖn, ®ång thêi còng rÊt quan t©m tíi viÖc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm nh»m t¹o nªn nhiÒu thùc phÈm hµng ho¸ ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc vµ t¹o nªn nh÷ng s¶n phÈm tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng trong níc vµ xuÊt khÈu lµm c¬ së v÷ng ch¾c cho nÒn kinh tÕ quèc d©n tiÕn lªn c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. Bªn c¹nh viÖc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Ó t¨ng cêng sè lîng chóng ta còng ®Æc biÖt quan t©m tíi viÖc n©ng cao chÊt lîng, l¬ng thùc, thùc phÈm, ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh nh»m t¨ng cêng chÊt lîng cuéc sèng cho nh©n d©n vµ ®¶m b¶o søc khoÎ l©u dµi cho ngêi tiªu dïng vµ t¬ng lai cho gièng nßi. Kh¸c víi nhiÒu lo¹i hµng ho¸ kh¸c l¬ng thùc, thùc phÈm lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt. Nhê cã nã mµ con ngêi míi cã thÓ sèng, tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng cña mçi ngêi, bëi v× hµng ngµy ai còng cÇn thøc ¨n vµ níc uèng. X· héi cµng v¨n minh th× chÊt lîng thùc phÈm còng v× thÕ mµ t¨ng lªn kh«ng ngõng. Tríc ®©y ViÖt Nam chØ lµ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu. N«ng d©n lµm ra n«ng s¶n víi môc ®Ých tù cung, tù cÊp cho chÝnh cuéc sèng gia ®×nh hoÆc mét phÇn ®îc b¸n ra trong ph¹m vi kh«ng gian hÑp. Thùc phÈm lµm ra phÇn lín ë d¹ng ®¬n gi¶n, chñ yÕu ®îc chÕ biÕn trùc tiÕp trong c¸c bÕp gia ®×nh. b) ý nghÜa Tríc ®©y ViÖt Nam chØ lµ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu. N«ng d©n lµm ra n«ng s¶n víi môc ®Ých phôc vô cho chÝnh cuéc sèng cña hä lµ chñ yÕu cho nªn hä kh«ng quan t©m ®Õn c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc nµy. Bíc sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®Ó chuyÓn m×nh tõng bíc tiÕn lªn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Muèn t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ nãi chung vµ hµng ho¸ n«ng s¶n thùc phÈm nãi riªng cÇn ph¶i cã c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc vÒ tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc n«ng s¶n - thùc phÈm. 3
Qua viÖc nghiªn cøu th× thÊy r»ng c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc mµ thùc hiÖn tèt, tr¸nh ®îc mäi sai sãt sÏ cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. - Thø nhÊt: T¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ n«ng s¶n - thùc phÈm trong níc, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. - Thø hai: B¶o ®¶m søc khoÎ cho ngêi tiªu dïng vµ ®¶m b¶o tin tëng x¸c ®¸ng trong viÖc l u th«ng l¬ng thùc. - Thø 3: KiÖn toµn tèt h¬n n÷a bé m¸y qu¶n lý cña nhµ níc b»ng viÖc ph©n ngµnh qu¶n lý trong tõng lÜnh vùc cô thÓ. T¹o ra sù liªn kÕt gi÷a c¸c ngµnh, c¸c bé víi nhau. Tãm l¹i qua viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy sÏ cho chóng ta thÊy ®îc ý nghÜa cña hµng ho¸ n«ng s¶n thùc phÈm rÊt lín trong nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Mµ ®Æc biÖt h¬n n÷a lµ phôc vô cho cuéc sèng cña con ngêi ngµy mét n©ng cao ®¸p øng tèt h¬n c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc trong lÜnh vùc nµy t¹o ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ - v¨n ho¸ - x· héi. V× thÕ ngêi ta Ýt quan t©m tíi viÖc tiªu chuÈn ho¸ thùc phÈm nh lµ mét yÕu tè quan träng nh»m t¹o nªn n«ng s¶n hµng ho¸ vµ viÖc gi¸o dôc tiªu chuÈn ho¸ trong x· héi còng kh«ng cÇn ® îc ®Æt ra. Tõ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu chóng ta tõng bíc tiÕn lªn c«ng nghiÖp ho¸. N«ng nghiÖp chuyÓn dÇn tõ ngµnh s¶n xuÊt n«ng s¶n tù cÊp, tù tóc sang n«ng s¶n thùc phÈm hµng ho¸. §©y lµ mét bíc tiÕn quan träng trong nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña níc ta. HiÖn nay n«ng s¶n - thùc phÈm lµm ra kh«ng chØ lu th«ng trªn thÞ trêng cña mét ®Þa ph¬ng mµ ®· më réng ra nhiÒu n¬i kh¸c xa h¬n. NhiÒu n«ng s¶n thùc phÈm ®· trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng cña ®Êt níc nh: chÌ, cµ phª, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu rau qu¶, thuû s¶n, ®Æc biÖt lµ g¹o. Tõ mét níc lu«n lu«n thiÕu l¬ng thùc chóng ta ®· trë thµnh mét quèc gia xuÊt khÈu g¹o ®iÒu ®ã ®· t¹o nªn mét khu«n mÆt ViÖt Nam míi trªn thÞ trêng ngò cèc thÕ giíi. Qua t×m hiÓu c¸c ®Æc trng cña hµng ho¸ n«ng s¶n - thùc phÈm chóng ta thÊy ®îc vai trß cña nã ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ - x· héi hÕt søc to lín. Kh«ng nh÷ng nã chiÕm tû träng t¬ng ®èi lín trong nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc mµ cßn lµ mét thø "nguyªn liÖu" sèng cho ngêi d©n. H¬n n÷a trong thêi ®¹i ngµy nay bÊt kú mét s¶n phÈm nµo muèn trë thµnh hµng ho¸ cã chÊt lîng, cã thÞ trêng æn ®Þnh vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®Òu ph¶i quan t©m tíi tiªu chuÈn ho¸. Khi c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc ®· ®Èy nhanh viÖc n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ n«ng s¶n thùc phÈm còng cã nghÜa lµ tiÕn thªm mét bíc trªn con ®êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. 3. S¶n xuÊt, tiªu dïng cña thÕ giíi - ViÖt Nam Trong m«i trêng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t hiÖn nay, c¸c níc ®ang cã nh÷ng nç lùc nh»m t×m kiÕm gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng cêng xuÊt khÈu vµ h¹n chÕ nhËp khÈu. XuÊt khÈu lµ môc tiªu h íng tíi cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. ViÖt Nam còng ®ang cè g¾ng më réng thÞ trêng xuÊt khÈu cña m×nh th«ng qua viÖc ®Ò ra vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu th¬ng 4
m¹i cña níc nhËp khÈu. HiÖn nay xuÊt khÈu chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong GDP cña ®Êt níc trong ®ã n«ng s¶n lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh. C¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ViÖt Nam ®ang ®øng tríc nh÷ng yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn, chÊt lîng vµ m«i trêng. Nh÷ng yÕu tè hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó më réng thÞ trêng vµ ®¶m b¶o t¨ng trëng xuÊt khÈu mét c¸ch bÒn v÷ng, ®Æc biÖt trong xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n. ViÖc nghiªn cøu t×m hiÓu c¸c yªu cÇu vµ t¸c ®éng cña tiªu chuÈn chÊt lîng vµ m«i trêng ®èi víi hµng n«ng s¶n lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ quan träng. a) NhËn thøc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÒ tiªu chuÈn chÊt lîng vµ m«i trêng: Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra míi nhÊt cña vô chÝnh s¸ch kinh tÕ ®a biªn (Bé th¬ng m¹i) th× kh«ng Ýt doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay cha hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ c¸c tiªu chuÈn kü thuËt vµ tiªu chuÈn m«i trêng quèc tÕ. §èi víi hä c¸c tiªu chuÈn vÒ vÖ sinh, kiÓm dÞch, tiªu chuÈn m«i trêng, tiªu chuÈn kü thuËt, mÉu m· s¶n phÈm vµ bao gãi s¶n phÈm ®Òu thuéc kh¸i niÖm "chÊt lîng s¶n xuÊt". NhiÒu khi c¸c ho¹t ®éng c¶i tiÕn chÊt lîng s¶n phÈm chØ míi chñ yÕu ®îc tËp trung vµo viÖc n©ng cao gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ hoÆc c¶i tiÕn mÉu m·, bao b× chø cha ®îc tËp trung ®óng møc vµo c¸c khÝa c¹nh kü thuËt hay tiªu chuÈn kü thuËt vÖ sinh kiÓm dÞch (SPS) vµ m«i tr êng. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu nhËn thøc ®îc r»ng, chÊt lîng s¶n phÈm lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh, nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hä trªn thÞ trêng quèc tÕ, nªn hä ®· rÊt chó träng ®Õn viÖc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Tuy nhiªn cho ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp vÉn míi chØ nh×n nhËn c¸ch tèt nhÊt ®Ó n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm lµ ¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng hiÖn ®¹i nh Bé tiªu chuÈn ISO 9000, chø cha nhËn thÊy vai trß to lín cña hÖ thèng qu¶n lý m«i trêng ISO 14000. C¸c doanh nghiÖp hÇu nh kh«ng cã th«ng tin vÒ c¸c hiÖp ®Þnh m«i trêng ®a ph¬ng hoÆc c¸c quy ®Þnh cña WTO liªn quan ®Õn m«i tr êng. VÊn ®Ò m«i trêng míi chØ ®îc c¸c doanh nghiÖp ®Ò cËp ®Õn ®îc gãc ®é b¶o vÖ m«i trêng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. VÝ dô nh vÊn ®Ò xö lý chÊt th¶i, an toµn vÖ sinh n¬i lµm viÖc... b) Yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn m«i trêng cña c¸c níc nhËp khÈu Yªu cÇu cña c¸c níc nhËp khÈu ®èi víi mét s¶n phÈm nµo ®ã th× rÊt kh¸c nhau... Mçi níc cã mét hÖ thèng tiªu chuÈn riªng vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña mçi lo¹i tiªu chuÈn, trong ®ã cã tiªu chuÈn vÒ m«i trêng. §iÒu nµy trªn thùc tÕ nhiÒu khi ®· h¹n chÕ kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng cña c¸c doanh nghiÖp hoÆc do hÖ thèng s¶n xuÊt cña hä kh«ng ®ñ linh ho¹t ®Ó ®¸p øng víi tÊt c¶ c¸c lo¹i yªu cÇu ®Æc thï cña c¸c níc b¹n hµng, hoÆc do hä kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Çu t ®Ó ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn ®îc ®Æt ra. NhiÒu níc quy ®Þnh tiªu chuÈn chÊt lîng vµ m«i trêng hÕt søc cao nh»m b¶o ®¶m an toµn vÖ sinh vµ søc khoÎ cho ngêi tiªu dïng. §iÒu nµy ®· lµm cho c¸c doanh nghiÖp muèn xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh sang c¸c níc ®ã gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, mét khi hÇu hÕt c¬ së h¹ 5
tÇng vµ c¸c trang thiÕt bÞ cßn l¹c hËu th× vÊn ®Ò m«i trêng vÉn sÏ cßn lµ mét th¸ch thøc lín cho viÖc më réng thÞ trêng vµ t¨ng cêng xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp cho r»ng, viÖc hµi hoµ tiªu chuÈn víi tiªu chuÈn cña c¸c níc nhËp khÈu lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho th¬ng m¹i ph¸t triÓn. c) T¸c ®éng cña tiªu chuÈn chÊt lîng vµ m«i trêng ®Õn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu: * C¸c vÊn ®Ò vÒ thñ tôc ®¸nh gi¸ phï hîp tiªu chuÈn c¸c níc nhËp khÈu. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®a sè c¸c Tæng c«ng ty nhµ níc xuÊt khÈu n«ng s¶n ®Òu cã bé phËn kiÓm tra vµ qu¶n lý chÊt lîng riªng. Mét sè b¹n hµng nhËp khÈu (víi nh÷ng l« hµng cô thÓ) c«ng nhËn c¸c bé phËn kiÓm tra chÊt lîng nµy vµ cho phÐp hä gi¸m ®Þnh vµ chøng nhËn chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu. Táng tr- êng hîp kh¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ph¶i xin giÊy chøng nhËn b¶o ®¶m chÊt lîng t¹i mét c¬ quan ®îc chØ ®Þnh, vÝ dô nh Vina Control hoÆc mét c¬ quan gi¸m ®Þnh hµng ho¸ níc ngoµi. Mét sè níc nhËp khÈu l¹i yªu cÇu hµng ho¸ nhËp khÈu vµo níc hä ph¶i cã giÊy chøng nhËn chÊt lîng cña mét c¬ quan ®îc chØ ®Þnh t¹i níc hä. Thñ tôc nµy thêng mÊt rÊt nhiÒu thêi gian vµ tèn kÐm. Còng cã trêng hîp níc nhËp khÈu cho phÐp mét c¬ quan gi¸m ®Þnh cña níc xuÊt khÈu cÊp giÊy chøng nhËn chÊt lîng nhng thñ tôc gi¸m ®Þnh ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt c¸c híng dÉn vµ chØ thÞ cña hä. C¸c thñ tôc nµy thêng rÊt tèn kÐm vµ dÉn ®Õn sù chËm chÔ trong viÖc giao hµng. * C¸c vÊn ®Ò vÒ tiªu chuÈn kü thuËt vµ vÖ sinh kiÓm dÞch. Yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn kü thuËt vµ vÖ sinh kiÓm dÞch thêng ®îc quy ®Þnh trong hîp ®ång gi÷a bªn xuÊt khÈu vµ bªn nhËp khÈu, tuú theo tõng trêng hîp cô thÓ mµ c¸c quy ®Þnh cã thÓ kh¸c nhau. Trong ®a sè c¸c trêng hîp n«ng s¶n xuÊt khÈu kh¸c ph¶i tu©n thñ c¸c yªu cÇu chÊt l îng rÊt nghiªm ngÆt cña níc nhËp khÈu. ViÖc ®¸p øng yªu cÇu chÊt lîng ®îc chøng nhËn th«ng qua "GiÊy chøng nhËn chÊt lîng" do c¸c c¬ quan kh¸c nhau cÊp. Mét sè nhµ nhËp khÈu níc ngoµi khi nhËp khÈu n«ng s¶n tõ ViÖt Nam ph¶i hoµn thµnh rÊt nhiÒu thñ tôc nhËp khÈu vµ kiÓm tra chÊt lîng phøc t¹p ë níc hä. VÝ dô cã nhµ nhËp khÈu ph¶i xin giÊy giíi thiÖu cña Bé trëng N«ng nghiÖp hoÆc hiÖp héi n«ng nghiÖp khi nhËp mét mÆt hµng n«ng s¶n nµo ®ã. Nh÷ng thñ tôc phiÒn hµ nµy t¹i níc nhËp khÈu ®«i khi còng lµm n¶n chÝ mét sè nhµ nhËp khÈu muèn lµm ¨n víi ViÖt Nam. Còng cã nhiÒu níc ®Æt ra tiªu chuÈn chÊt lîng cao ®èi víi hµng n«ng s¶n nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ mÆt hµng rau qu¶ (nh tiªu chuÈn vÒ hµm lîng chÊt b¶o vÖ thùc vËt, chÊt phô gia, ®éc tè, kim lo¹i nÆng, ®é Èm, nÊm mèc v.v... C¸c tiªu chuÈn nµy thËm chÝ cßn cao h¬n c¶ c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ. Mét sè níc nhËp khÈu l¹i quy ®Þnh viÖc nhËp khÈu n«ng s¶n ph¶i tu©n thñ nh÷ng luËt lÖ vµ quy ®Þnh nhÊt ®Þnh; vÝ dô luËt b¶o vÖ c©y trång, luËt an toµn vÖ sinh thùc phÈm, c¸c quy ®Þnh vÒ chÊt phô gia thùc phÈm v.v... Tuy nhiªn nh÷ng quy ®Þnh nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng minh b¹ch, nhÊt qu¸n vµ ®îc c«ng bè réng r·i ®Ó c¸c nhµ s¶n xuÊt níc ngoµi biÕt. 6
* Chi phÝ ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn kü thuËt vµ m«i trêng. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu rÊt chó träng ®Õn viÖc c¶i tiÕn chÊt lîng s¶n phÈm cña m×nh. C¸ch tèt nhÊt theo hä nghÜ ®Ó lµm ®îc ®iÒu nµy lµ ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ISO 9000. Tuy nhiªn chi phÝ cô thÓ cho viÖc ®Çu t nµy kh«ng ®îc c¸c doanh nghiÖp ®Ò cËp tíi. NhiÒu doanh nghiÖp cho r»ng c¸c yªu cÇu cña níc nhËp khÈu ®èi víi hµng n«ng s¶n rÊt cao. Muèn ®¸p øng c¸c yªu cÇu nµy th× ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian vµ tiÒn cña. VÝ dô: (Ph¹t do giao hµng chËm, phô tréi chi phÝ kinh doanh, phÝ gi¸m ®Þnh hµng ho¸ v.v...). * Sù ph©n biÖt ®èi xö cña níc nhËp khÈu ®èi víi c¸c níc xuÊt khÈu. Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña vô chÝnh s¸ch kinh tÕ §a biªn (Bé th¬ng m¹i) th× sù ph©n biÖt c¬ b¶n nhÊt lµ ph©n biÖt ®èi xö vÒ thuÕ quan. NhiÒu níc nhËp khÈu kh«ng cho ViÖt Nam hëng thuÕ suÊt theo quy chÕ. Do ®ã hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam khã c¹nh tranh ®îc víi hµng cïng lo¹i cña c¸c níc xuÊt khÈu kh¸c. C¸c níc nhËp khÈu còng thêng ph©n lo¹i c¸c níc xuÊt khÈu theo nh÷ng tiªu chuÈn chÊt l- îng m«i trêng vµ SPS cña m×nh. Trong nhiÒu trêng hîp ViÖt Nam kh«ng ®îc n»m trong danh s¸ch u ®·i vµ v× vËy mµ mét sè s¶n phÈm cña ViÖt Nam kh«ng ®îc nhËp khÈu trong khi s¶n phÈm t¬ng tù cña mét sè níc kh¸c vÉn ®îc phÐp nhËp khÈu. d) T×nh h×nh th¬ng m¹i trong lÜnh vùc tiªu chuÈn ho¸ n«ng s¶n - thùc phÈm: Th¬ng m¹i ViÖt Nam 26-6-1999 - Trang 4. - 5 th¸ng ®Çu n¨m 1999 c¶ níc ®· xuÊt khÈu 1,94 triÖu tÊn g¹o trÞ gi¸ 457 triÖu USD. - TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 10 n¨m 1999 kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n c¶ níc ®¹t 769 triÖu USD. Trong ®ã xuÊt khÈu sang thÞ trêng ch©u ¸ chiÕm 70%, ch©u ¢u 10%, ch©u Mü 15%. 7
XuÊt khÈu T11 vµ 11 th¸ng n¨m 1999 §¬n vÞ tÝnh: Ngh×n tÊn vµ triÖu USD ChÝnh thøc ¦íc tÝnh Céng dån 11 11 th¸ng 1999 so T10/1999 T11/1999 th¸ng 1999 cïng kú n¨m tríc (%) MÆt hµng chñ Lîng Gi¸ trÞ Lîng Gi¸ trÞ Lîng Gi¸ trÞ Lîng Gi¸ trÞ yÕu L¹c nh©n 4,5 2,4 4 2,5 54 32 65,6 81,0 Cao su 29 14 35 17 215 117 126,9 102,1 Cµ phª 39 38,9 55 56 383 481 114,6 92,1 ChÌ 3,6 3,5 5 6,6 30 38 97,1 79,9 G¹o 240 41 220 43,6 4246 964 120,4 100,3 H¹t ®iÒu 1,7 9,5 1,2 7 14 83 58,8 77,6 H¹t tiªu 1,4 6,0 9 4 34 136 258,7 235,3 Rau qu¶ 7,8 5 68 130,3 H¶i s¶n 97 105 893 XuÊt khÈu n¨m 2000 §¬n vÞ tÝnh: Ngh×n tÊn, triÖu USD Thùc hiÖn 11 ¦íc tÝnh ¦íc tÝnh c¶ n¨m ¦íc tÝnh c¶ n¨m th¸ng n¨m 2000 T12/2000 2000 2000 so víi 1999 MÆt hµng Lîng Gi¸ trÞ Lîng Gi¸ trÞ Lîng Gi¸ trÞ Lîng Gi¸ trÞ H¶i s¶n 1325 150 1475 151,9 G¹o 3212 616 288 52 3500 668 77,6 65,2 Cµ phª 614 449 80 36 694 485 144,0 82,9 Rau qu¶ 185 20 205 195,2 Cao su 245 150 35 20 280 170 105,7 115,8 H¹t tiªu 35,7 141 0,5 1 36,2 142 104 103,6 H¹t ®iÒu 23,3 116 3,1 14 26,4 130 143,4 118,2 ChÌ 40,7 47 4,0 7 44,7 53,4 122,8 118,7 L¹c 74,2 40 4,0 2 78,2 42 140,9 128,7 8
* Dù b¸o cung cÇu vÒ l¬ng thùc trong giai ®o¹n 2001-2005: - Tæng s¶n lîng l¬ng thùc trong 5 n¨m dù kiªn ®¹t 175 - 180 triÖu tÊn t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 2,2%. - S¶n lîng l¬ng thùc hµng ho¸ ®¹t 70 - 75 triÖu tÊn, chiÕm 47,5% tæng s¶n lîng (b×nh qu©n mçi n¨m ®¹t 14 triÖu tÊn). - S¶n lîng l¬ng thùc hµng ho¸ ®a vµo tiªu dïng sÏ ®¹t kho¶ng 25-30 triÖu tÊn, chiÕm 14% tæng s¶n lîng. - Lîng g¹o ®Ó xuÊt khÈu dù kiÕn ®¹t 14-16 triÖu tÊn (kho¶ng 28-33 triÖu tÊn thãc) b×nh qu©n xuÊt khÈu 3,5 - 4,2 triÖu tÊn g¹o mçi n¨m. * Dù b¸o vÒ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh n¨m 2001. - Cµ phª: + Tæng s¶n lîng 91 triÖu bao (mçi bao 60 kg) t¨ng 1,6% so víi vô tríc. + Tæng nhu cÇu 76,9 triÖu bao. + Dù tr÷ 69 triÖu bao. + C¸c thÞ trêng tiªu thô chÝnh: Canada, Mü, c¸c níc §«ng ¢u, Mü Latinh, B¾c Phi, ViÔn §«ng, Nga. - Thuû s¶n: ThÞ trêng thuû s¶n sÏ s«i ®éng h¬n v× 2 b¹n hµng ®øng ®Çu nhËp khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam lµ NhËt B¶n vµ Hµn Quèc ®ang trªn ®µ t¨ng trëng kinh tÕ nªn nhu cÇu nhËp thuû s¶n cã thÓ t¨ng. Bªn c¹nh ®ã Mü lµ thÞ trêng nhiÒu triÓn väng. Cã thÓ n¨m tíi gi¸ t«m sÏ t¨ng. - §êng: + Tæng s¶n lîng: 131 triÖu tÊn gi¶m 5 triÖu tÊn so víi n¨m 2000. + Tæng nhu cÇu: 137-140 triÖu tÊn. + Dù b¸o gi¸ ®êng sÏ phôc håi trong n¨m tíi. 9
XuÊt khÈu g¹o cµ phª cao su 1996-2000 1996 1997 1998 1999 2000 SL G.trÞ SL G.trÞ SL G.trÞ SL G.trÞ SL G.trÞ G¹o (triÖu tÊn) 3,0 855 3,5 870 3,7 1024 4,5 1025 3,5 668 Cµ phª (1000 tÊn) 239 337 389 491 382 584 482 585 694 485 Cao su (1000 tÊn) 111 150 195 191 191 128 265 147 280 170 4. Sù cÇn thiÕt ph¶i cã c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc Nh chóng ta ®· biÕt thùc phÈm lµ kÕt qu¶ cña c¸c quy tr×nh chÕ biÕn n«ng s¶n mµ cã ®îc. V× vËy muèn thÊy ®îc sù cÇn thiÕt ph¶i cã c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ níc th× ph¶i ®i s©u t×m hiÓu t×nh h×nh qu¶n lý an toµn n«ng s¶n ë níc ta trong nh÷ng n¨m qua ra sao? Theo thèng kª cha ®Çy ®ñ cña Bé y tÕ n¨m 1997 cã 558 vô ngé ®éc thøc ¨n víi 6421 ngêi m¾c vµ 46 ngêi chÕt. Cã nh÷ng vô ngé ®éc ®· lµm cho hµng ngµn ca ph¶i vµo bÖnh viÖn nh vô ngé ®éc t¹i mét xÝ nghiÖp giÇy da ë B×nh D¬ng. NÕu theo c¸ch tÝnh cña WHO th× trong n¨m 1997 ®· cã hµng triÖu ngêi bÞ ngé ®éc thùc phÈm. Ngay tõ ®Çu n¨m 1998 còng ®· x¶y ra hµng lo¹t vô ngé ®éc thøc ¨n mµ ®iÓn h×nh lµ vô ngé ®éc thøc ¨n ë trêng mÇm non 11A thµnh phè Hå ChÝ Minh víi hµng tr¨m ch¸u bÞ bÖnh. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña c¸c vô ngé ®éc lµ do ph- ¬ng thøc b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn thøc ¨n kh«ng hîp vÖ sinh lµm cho thùc phÈm bÞ nhiÔm vi sinh vËt g©y bÖnh. C¸c vô ngé ®éc cã thÓ g©y thiÖt h¹i rÊt lín cho søc khoÎ vµ kinh tÕ cña mét quèc gia. Ngay c¶ ë mét níc ph¸t triÓn nh Hoa Kú th× hµng n¨m cã hµng chôc triÖu lît ngêi bÞ èm vµ 10.000 ngêi chÕt do vi sinh vËt g©y bÖnh cã trong thùc phÈm, con sè thiÖt h¹i do ngé ®éc thùc phÈm còng lªn tíi hµng chôc tû ®« la. T¹i ViÖt Nam thiÖt h¹i cña nh©n d©n vµ nhµ níc trong n¨m 1997 do yÕu kÐm trong c«ng t¸c vÖ sinh thùc phÈm víi íc tÝnh s¬ bé còng ®· tíi hµng ngµn tû ®ång. N¨m 1999 víi con sè thèng kª cha ®Çy ®ñ vÒ ngé ®éc thùc phÈm cña 44 tØnh, thµnh phè tÝnh ®Õn ngµy 20/12/1999 ®· x¶y ra 224 vô ngé ®éc thùc phÈm víi 5489 ngêi m¾c, trong ®ã cã 59 trêng hîp tö vong. Ngoµi nh÷ng t¸c h¹i do thùc phÈm kh«ng an toµn cßn cã nh÷ng nguy h¹i tiÒm Èn kh¸c: D lîng thuèc trõ s©u, ph©n ho¸ häc trong rau qu¶, d lîng thuèc t¨ng träng trong thÞt... C¸c vÊn ®Ò mang tÝnh chÊt x· héi nh bu«n lËu thuèc b¶o vÖ thùc vËt, ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc. TÖ s¶n xuÊt bu«n b¸n hµng gi¶ còng lµ mét nguyªn nh©n ®¸ng lo ng¹i. Nguån thùc phÈm nhËp khÈu chóng ta míi chØ kiÓm so¸t ®îc sè hµng nhËp qua ®êng chÝnh ng¹ch. §èi víi nguån thùc phÈm trong níc vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m lµ ®¨ng ký vµ kiÓm tra chÊt lîng. 10
ViÖt Nam ®ang thiÕu mét hÖ thèng qu¶n lý vµ mét c¬ chÕ ho¹t ®éng phï hîp víi yªu cÇu thùc tiÔn. Bªn c¹nh ®ã hÖ thèng luËt ph¸p vÒ qu¶n lý thùc phÈm cña chóng ta râ rµng lµ cha hoµn thiÖn, cßn nhiÒu kho¶n cÇn ®îc hoµn chØnh ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®a thµnh phÇn vµ qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam. Sù phèi kÕt hîp qu¶n lý gi÷a c¸c ngµnh liªn quan ®Ó ®¶m b¶o an toµn thùc phÈm cha ®îc chÆt chÏ. NhiÒu vô viÖc chóng ta cßn tá ra lóng tóng cha t×m ra ®îc híng gi¶i quyÕt phï hîp. Trªn ®©y lµ mét sè vÝ dô chung vµ t×nh h×nh qu¶n lý chÊt lîng vÖ sinh an toµn thùc phÈm ë níc ta. Qua ®ã míi thÊy r»ng cÇn ph¶i cã mét c«ng t¸c qu¶n lý míi cña nhµ níc mét c¸ch toµn diÖn vµ chÆt chÏ. 11
PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc n«ng s¶n - thùc phÈm II.1. T×nh h×nh qu¶n lý chÊt lîng vÖ sinh an toµn thùc phÈm ë níc ta trong nh÷ng n¨m qua. N«ng s¶n lµ mét lo¹i hµng ho¸ dïng lµm nguyªn liÖu chñ yÕu ®Ó chÕ biÕn ra thùc phÈm. VÊn ®Ò an toµn thùc phÈm ë ViÖt Nam ®ang trë thµnh mèi quan t©m to lín cña toµn thÓ nh©n d©n. B¸o chÝ liªn tôc ®¨ng t¶i c¸c vô ngé ®éc thùc phÈm lµm chÕt nhiÒu ngêi g©y x«n xao d luËn. VÊn ®Ò an toµn vÖ sinh thùc phÈm cßn ph¶i ®¬ng ®Çu víi nhiÒu th¸ch thøc. Chóng ta kh«ng thÓ yªn lßng khi t×nh h×nh ngé ®éc thùc phÈm cÊp tÝnh x¶y ra thêng xuyªn ®Æc biÖt cã nh÷ng vô hµng tr¨m ngêi m¾c ph¶i ®i cÊp cøu bÖnh viÖn cïng mét lóc... chóng ta cha cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc mét c¸ch toµn diÖn. Cïng víi tr×nh ®é nhËn thøc ngêi d©n cßn cã h¹n, tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp cha cao, sù thiÕu tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt thùc phÈm ®èi víi søc khoÎ ngêi tiªu dïng, thùc phÈm kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng, vÖ sinh an toµn thùc phÈm ®· trë thµnh nçi lo l¾ng thêng xuyªn cña ngêi d©n. Cô thÓ: §èi víi nhiÒu n¹n nh©n c¸c bÖnh do thùc phÈm chØ biÓu hiÖn ë møc h¬i khã chÞu hay ph¶i nghØ viÖc ®èi víi mét sè kh¸c ®Æc biÖt lµ c¸c trêng mÉu gi¸o, vên trÎ,... th× ngé ®éc thùc phÈm cµng nÆng nÒ vµ nguy hiÓm cho tÝnh m¹ng. §Æc biÖt d luËn cµng lo l¾ng khi ngé ®éc thuèc trõ s©u do ¨n rau qu¶ t¬i ngµy cµng nhiÒu, hµm lîng thuèc trõ s©u trong thùc phÈm vît qu¸ møc cho phÐp nhiÒu lÇn. NhiÒu lo¹i ho¸ chÊt bÞ cÊm sö dông ë níc ngoµi ®ang t×m c¸ch trµn vµo ViÖt Nam. N¨m 1999 víi con sè thèng kª cha ®Çy ®ñ vÒ ngé ®éc thùc phÈm ë 44 tØnh, thµnh phè ®· x¶y ra 224 vô ngé ®éc thùc phÈm víi 5489 ngêi m¾c trong ®ã cã 59 trêng hîp tö vong x¶y ra t¹i c¸c b÷a ¨n gia ®×nh, bÕp ¨n tËp thÓ, c¬ quan, xÝ nghiÖp,... Nguyªn nh©n 50,8% sè vô do thùc phÈm bÞ « nhiÔm vi sinh vËt; 8,3% sè vô do thùc phÈm cã d lîng thuèc b¶o vÖ thùc vËt qu¸ giíi h¹n cho phÐp. 5,9% sè vô do thùc phÈm cã chøa chÊt ®éc tù nhiªn nh nÊm mèc, s¾n ®éc, ... Trong n¨m 1999 ®· x¶y ra 23 vô ngé ®éc do ¨n ph¶i nÊm ®éc víi tæng sè 136 ngêi m¾c, 16 ng êi tö vong. Cßn l¹i 35% sè vô ngé ®éc thùc phÈm mµ y tÕ ®Þa ph¬ng cha x¸c ®Þnh ®îc nguyªn nh©n. Do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, do nghiªn cøu vô ngé ®éc thùc phÈm x¶y ra ngay trong chiÕn lîc thùc hiÖn th¸ng hµnh ®éng còng nh trong thêi gian võa qua sè ngêi m¾c trong mét vô t¬ng ®èi ®«ng cho thÊy tÝnh chÊt hÕt søc phøc t¹p cña c«ng t¸c qu¶n lý chÊt lîng vÖ sinh an toµn thùc phÈm. Ngoµi ra cßn cã t×nh tr¹ng bu«n b¸n thuèc b¶o vÖ thùc vËt ngoµi danh môc ®îc phÐp sö dông. Riªng lùc lîng qu¶n lý thÞ trêng trong th¸ng 9/1999 ®· kiÓm tra, thu d÷ 10 v¹n èng vµ 2 v¹n gãi thuèc diÖt chuét, trªn 15 v¹n èng thuèc trõ s©u vµ trªn 15 tÊn c¸c lo¹i thuèc b¶o vÖ 12
thùc vËt kh¸c cã nguån gèc tõ níc ngoµi nhËp lËu vµo. §ã lµ cha kÓ c¸c lùc lîng kh¸c b¾t gi÷ còng nh sè tån kho cha cã ®iÒu kiÖn tiªu huû. TÖ s¶n xuÊt bu«n b¸n hµng gi¶ còng lµ mét nguyªn nh©n ®¸ng lo ng¹i. Riªng lùc lîng qu¶n lý thÞ trêng trong n¨m 1998 ®· ph¸t hiÖn trªn 2000 vô kinh doanh hµng gi¶, kÐm chÊt l- îng, thu gi÷ gÇn 3,4 tÊn kÑo, gÇn 1,4 ngµn chai rîu gi¶, trªn 6,5 tÊn m× chÝnh, 400 tÊn bét canh, gÇn 4000 chai níc kho¸ng Lavie... S¸u th¸ng ®Çu n¨m 1999 ®· thu gi÷ 23 tÊn m× chÝnh, trªn 8000 chai níc gi¶i kh¸t, h¬n 5000 chai rîu, trªn 1,3 tÊn kÑo, trªn 5,2 ngµn gãc t©n dîc, gÇn 18.000 chai níc ngät... Dùa trªn thùc tiÔn vµ t×nh h×nh vµ kinh nghiÖm quèc tÕ, chÝnh phñ ®· kÞp thêi ban hµnh NghÞ ®Þnh 86 CP vÒ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm qu¶n lý hµng ho¸. Tõ th¸ng 1/1997 theo nghÞ ®Þnh 86CP, Bé y tÕ chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý vµ kiÓm so¸t toµn bé vÒ an toµn vÖ sinh thùc phÈm trªn ph¹m vi c¶ níc trõ c¸c thùc phÈm t¬i sèng nh: ThÞt trong lß giÕt mæ, thuû s¶n vÉn thuéc quyÒn qu¶n lý cña Côc thó y vµ Bé thuû s¶n ®Ó tiÕp qu¶n c«ng viÖc qu¶n lý thùc phÈm; Bé Y tÕ còng ®· cã nh÷ng sù chuÈn bÞ tõ tríc ®Ó tiÕp qu¶n c«ng viÖc qu¶n lý thùc phÈm. ThÕ nhng hiÖn t¹i ngµnh y tÕ ®ang ph¶i ®¬ng ®Çu víi rÊt nhiÒu khã kh¨n trong thùc thi nhiÖm vô quan träng nµy, ®ã lµ sù thiÕu hôt trÇm träng mét ®éi ngò kiÓm so¸t vµ xÐt nghiÖm thùc phÈm cã tr×nh ®é cã kinh nghiÖm, m¸y mãc trang thiÕt bÞ cña c¸c phßng kü thuËt thÝ nghiÖm ph©n tÝch mÉu thuéc c¸c viÖn khu vùc vµ c¸c trung t©m y tÕ dù phßng tØnh th× cò kü, l¹c hËu. Kinh phÝ nhµ níc dµnh cho c«ng t¸c ®¶m b¶o an toµn thùc phÈm cßn h¹n chÕ. Trong khi ®ã thùc hiÖn ®îc nh÷ng xÐt nghiÖm c¬ b¶n th× Ýt nhÊt mçi c¬ së tuyÕn tÝnh ph¶i ®îc cÊp kho¶ng 2 tû ®ång ®Ó mua s¾m thiÕt bÞ. §Êy lµ cßn cha kÓ ®Õn kinh phÝ cho huÊn luyÖn vµ ®µo t¹o c¸n bé. II.2. C«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc n«ng s¶n - thùc phÈm cña ViÖt Nam 1. LÞch sö Níc ta lµ thµnh viªn cña ISO tõ 1977. Tõ ®ã ®Õn nay c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ nãi chung vµ c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc n«ng s¶n thùc phÈm kh«ng ngõng ®îc ®Èy m¹nh bëi lÏ ®©y lµ con ®êng hiÖu qu¶ nhÊt gióp chóng ta tõng bíc n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ n«ng s¶n vµ xuÊt khÈu. Hµng lo¹t tiªu chuÈn ISO ®· ®îc sö dông ®Ó x©y dùng tiªu chuÈn ViÖt Nam - TCVN nh c¸c tiªu chuÈn trong lÜnh vùc chÌ vµ cµ phª... Do ®Æc tÝnh quan träng cña hµng ho¸ n«ng s¶n mµ tæ chøc l¬ng thùc thÕ giíi FAO vµ tæ chøc y tÕ thÕ giíi WHO ®· phèi hîp hµnh ®éng trong ch¬ng tr×nh phèi hîp hçn hîp FAO/WHO vÒ c«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸. Hai tæ chøc nµy ®· thµnh lËp ra uû ban tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ thùc phÈm vÒ CAC vµo n¨m m1962 nh»m b¶o vÖ søc khoÎ cho ngêi tiªu dïng vµ an toµn, tin tëng trong lu th«ng thùc phÈm. NhËn thøc ®îc ®iÒu nµy Tæng côc Tiªu chuÈn - §o lêng chÊt lîng ®· phèi hîp víi c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan nghiªn cøu vµ kiÕn nghÞ tham gia CAC. Th¸ng 8 n¨m 1989 Héi ®ång Bé tr ëng ®· nhÊt trÝ cö Tæng côc - Tiªu chuÈn - §o lêng - ChÊt lîng ®¹i diÖn cho ViÖt Nam tham gia 13
ho¹t ®éng cña CAC. §Õn 1994 Bé Khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng míi thµnh lËp Uû ban tiªu chuÈn ho¸ thùc phÈm ViÖt Nam (QuyÕt ®Þnh sè 570/Q§-TC ngµy 11 th¸ng 8 n¨m 1994) gäi t¾t lµ Uû ban Codex ViÖt Nam víi 21 thµnh viªn bao gåm l·nh ®¹o c¸c nhµ qu¶n lý nghiªn cøu cña c¸c Bé Khoa häc c«ng nghÖ m«i trêng, Th¬ng m¹i, KÕ ho¹ch ®Çu t, Y tÕ, Thuû s¶n, N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, C«ng nghiÖp, Ngo¹i giao... vµ mét sè doanh nghiÖp do «ng NguyÔn ThiÖn Lu©n - Thø trëng Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n lµm chñ tÞch vµ «ng NguyÔn V¨n Th ëng - Thø trëng Bé Y tÕ lµm phã chñ tÞch. 2. Ho¹t ®éng chÝnh cña Uû ban Codex ViÖt Nam 2.1. Thµnh lËp c¸c ®Çu mèi quan hÖ gi÷a c¸c Bé vµ Uû ban Codex §Ó t¨ng cêng vai trß t vÊn cña m×nh ®ång thêi ®Ó ®¶m b¶o sù phèi hîp gi÷a c¸c Bé víi nhau trong qu¶n lý chÊt lîng thùc phÈm còng nh ®Ó ®¶m b¶o sö dông kÞp thêi vµ réng r·i nh÷ng tµi liÖu mµ c¸c Ban Kü thuËt Codex quèc tÕ chuyÓn tíi trªn c¬ së ®ã kiÕn nghÞ vµ ¸p dông vµo ViÖt Nam. Uû ban Codex ViÖt Nam ®· ®Ò nghÞ c¸c Bé cã liªn quan cö c¬ quan ®Çu mèi quan hÖ. Sau ®©y lµ danh s¸ch c¸c c¬ quan ®Çu mèi. - Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n: Vô Khoa häc c«ng nghÖ vµ chÊt lîng s¶n phÈm. - Bé Y tÕ: Vô y tÕ dù phßng. - Bé Thuû s¶n; Vô khoa häc c«ng nghÖ. - Bé c«ng nghiÖp: Vô qu¶n lý c«ng nghÖ vµ chÊt lîng s¶n phÈm. - Bé Th¬ng m¹i: Côc qu¶n lý chÊt lîng hµng ho¸ vµ ®o lêng. 2.2. Thµnh lËp c¸c ban kü thuËt tiªu chuÈn Ngay tõ khi míi thµnh lËp Uû ban Codex ViÖt Nam ®îc sù chØ ®¹o cña Tæng côc Tiªu chuÈn - §o lêng - ChÊt lîng ®· dÇn dÇn thµnh lËp c¸c Ban kü thuËt chuyªn ngµnh ®¶m b¶o t¬ng øng víi c¸c Ban kü thuËt Codex quèc tÕ ®ang ho¹t ®éng (HiÖn nay Uû ban Codex quèc tÕ cã 23 Ban kü thuËt n»m ë c¸c níc thµnh viªn vµ chØ cã 16 Ban Kü thuËt ®ang ho¹t ®éng, sè cßn l¹i t¹m ho·n ho¹t ®éng khi nµo cã néi dung th× ho¹t ®éng trë l¹i). Cho ®Õn nay chóng ta ®· thµnh lËp ®îc 16 Ban Kü thuËt víi 116 thµnh viªn. Ho¹t ®éng cña c¸c Ban kü thuËt thùc sù ®· cã néi dung kÓ tõ khi Tæng côc - Tiªu chuÈn - ®o lêng - chÊt lîng chñ tr¬ng thay h×nh thøc c¬ quan biªn so¹n sang h×nh thøc Ban kü thuËt. §iÒu nµy mét mÆt phï hîp víi tËp qu¸n quèc tÕ, mÆt kh¸c viÖc tæ chøc x©y dùng c¸c ®Ò tµi tiªu chuÈn hµng n¨m võa ®¶m b¶o tiÕn ®é võa cã chÊt lîng cao, do ®éng viªn ®îc c¸c chuyªn gia ®ãng gãp trÝ tuÖ cña m×nh nh»m ®a ra c¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam trong lÜnh vùc qu¶n lý vµ s¶n phÈm thùc phÈm. HiÖn nay viÖc tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c Ban Kü thuËt Codex ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së b¶n ("Quy chÕ t¹m thêi vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña ban kü thuËt tiªu chuÈn"). QuyÕt ®Þnh sè 246/T§C-Q§ ngµy 13/10/1993 trong ®ã giao cho Trung t©m - Tiªu chuÈn - chÊt lîng chÞu tr¸ch 14
nhiÖm tæ chøc ho¹t ®éng híng dÉn nghiÖp vô vµ b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng cña c¸c Ban kü thuËt. Nh×n chung trong nhiÖm kú võa qua c¸c Ban kü thuËt ®· ®i vµo nh÷ng ho¹t ®éng cô thÓ. Hµng n¨m c¸c Ban kü thuËt cã liªn quan ®Òu cã nh÷ng ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ víi nhµ níc c¸c ®èi t îng thùc phÈm cÇn tiªu chuÈn ho¸, cÇn so¸t xÐt, c¸c tiªu chuÈn cÇn so¸t xÐt, c¸c tiªu chuÈn cÇn thay thÕ, huû bá nh»m ®¶m b¶o cho c¸c tiªu chuÈn ®ã lu«n hoµ nhËp ®îc víi c¸c níc nhÊt lµ c¸c níc trong khu vùc ®ång thêi ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ngêi tiªu dïng. Trong nhiÖm kú I c¸c Ban kü thuËt ®· x©y dùng ®îc gÇn 70 TCVN gãp ý ®îc trªn 40 tiªu chuÈn quèc tÕ. Mét sè Ban kü thuËt ®· häp ®Ó gãp ý vÒ néi dung cho c¸c ®oµn ®¹i biÓu ViÖt Nam ®i dù c¸c héi nghÞ Codex quèc tÕ liªn quan: Ban kü thuËt s÷a, Ban kü thuËt ®å uèng... Cã thÓ kÓ ra ®©y mét sè ban: Ban kü thuËt ngò cèc vµ c¸c h¹t hä ®Ëu TCVN/TC F1 Ban kü thuËt dÇu mì ®éng thùc vËt TCVN/TC F2 Ban kü thuËt rau qu¶ t¬i TCVN/TC F10 Ban kü thuËt s÷a vµ s¶n phÈm s÷a TCVN/TC F12 Ban kü thuËt cµ phª vµ s¶n phÈm cµ phª TCVN/TC F16 Tuy nhiªn ë ®©y còng cã thÓ nªu lªn mét sè khã kh¨n vµ tån t¹i trong ho¹t ®éng cña c¸c Ban kü thuËt. - Mét sè Ban kü thuËt chØ bã hÑp ho¹t ®éng trong ph¹m vi x©y dùng tiªu chuÈn v× vËy khi kh«ng cã ®Ò tµi tiªu chuÈn th× kh«ng cã néi dung ho¹t ®éng. Do ®ã cha ph¸t huy ®îc vai trß t vÊn cña m×nh trong lÜnh vùc qu¶n lý vµ s¶n xuÊt kinh doanh thùc phÈm. - C¸c Ban kü thuËt cha g¾n ho¹t ®éng cña m×nh víi ho¹t ®éng qu¶n lý cña mét sè ngµnh cã liªn quan, nhÊt lµ trong vÊn ®Ò so¹n th¶o c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ thùc phÈm, do ®ã viÖc ®ãng gãp ý kiÕn bÞ h¹n chÕ vµ khã kh¨n cho viÖc ¸p dông khi ®îc ban hµnh. - Do khã kh¨n vÒ kinh phÝ ®i l¹i nªn mét sè ®¹i biÓu phÝa Nam Ýt tham gia sinh ho¹t ë c¸c Ban kü thuËt v× hÇu hÕt ®Çu mèi vµ c¸c cuéc häp c¸c Ban kü thuËt ®Òu ë phÝa B¾c. - Tuy chóng ta ®· lµm viÖc víi c¸c ngµnh ®Ó cö c¸c ®oµn ®i dù c¸c héi nghÞ Codex quèc tÕ nhng do ®iÒu kiÖn kinh phÝ nªn nhiÒu khi thµnh phÇn ®oµn thiÕu v¾ng thµnh viªn c¸c Ban kü thuËt còng nh thiÕu c¸c ®¹i biÓu doanh nghiÖp cã liªn quan, do ®ã nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña ViÖt Nam t¹i c¸c héi nghÞ nµy ®«i khi bÞ h¹n chÕ. - Còng do ®iÒu kiÖn thiÕu kinh phÝ nªn nhiÒu Ban kü thuËt kh«ng tæ chøc häp ®îc thêng kú. Trong ho¹t ®éng cßn lóng tóng v× néi dung ho¹t ®éng cña c¸c Ban kü thuËt ViÖt Nam kh«ng ph¶i lóc nµo còng hoµn toµn t¬ng øng víi c¸c Ban kü thuËt codex quèc tÕ ®ã lµ do nhu cÇu x©y dùng tiªu chuÈn, yªu cÇu cña qu¶n lý nhµ níc, ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng tæ chøc ho¹t ®éng 15
cña c¬ quan tiªu chuÈn ho¸ cña níc ta cã nhiÒu ®Æc thï. 2.3. C¸c ho¹t ®éng t vÊn vµ chuyªn m«n kh¸c: 2.3.1. §Ò nghÞ chÝnh phñ vµ c¸c ngµnh cã liªn quan x©y dùng LuËt thùc phÈm ViÖt Nam: Ngµy 14/8/1997 Chñ tÞch Uû ban Codex ViÖt Nam ®· cã c«ng v¨n göi l·nh ®¹o c¸c ngµnh cã liªn quan vµ kiÕn nghÞ chÝnh phñ vÒ x©y dùng Bé LuËt thùc phÈm ViÖt Nam. Bé Khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng ®· tæ chøc mét cuéc häp víi c¸c Bé vÒ vÊn ®Ò nµy vµ ®Õn nay quèc héi Kho¸ X ®· chÝnh thøc ®a vµo ch¬ng tr×nh x©y dùng ph¸p lÖnh thùc phÈm trong n¨m 1999 vµ giao cho Bé Khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng chñ tr×. 2.3.2. Tæ chøc héi th¶o, héi nghÞ: §©y còng lµ néi dung ho¹t ®éng ®¹t kÕt qu¶ tèt cña Uû ban Codex trong nhiÖm kú I. Do nhu cÇu cña t×nh h×nh thùc tiÔn hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò míi n¶y sinh trong qu¶n lý s¶n xuÊt vµ kinh doanh mét sè lo¹i thùc phÈm ë ViÖt Nam, V¨n phßng Uû ban Codex ViÖt Nam ®· phèi hîp víi c¸c c¬ quan vµ c¸c doanh nghiÖp cã liªn quan tæ chøc nhiÒu héi th¶o khoa häc, héi nghÞ kh¸ch hµng. 16
Cô thÓ ®· tæ chøc mét sè héi nghÞ, héi th¶o sau ®©y: Héi nghÞ kh¸ch hµng vÒ bét ngät th¸ng 4/95. Héi nghÞ kh¸ch hµng vÒ Asportame th¸ng 4/95. Héi nghÞ vÒ chÊt t¹o ngät tæng hîp Acesulfame K th¸ng 6/95. Héi th¶o quèc gia vÒ níc kho¸ng thiªn nhiªn vµ níc tinh läc th¸ng 4/97. Héi th¶o vÒ chÊt dinh dìng trong thùc phÈm. Héi th¶o vÒ Premix Vitamin. 2.4. Ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ: Tæ chøc Tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ CAC ®îc FAO vµ WHO ®ång b¶o trî nªn c¸c níc thµnh viªn kh«ng ph¶i ®ãng lÖ phÝ vµ Uû ban Codex ViÖt Nam còng nhËn thøc ®îc r»ng cµng lµm tèt c«ng t¸c hîp t¸c quèc tÕ chóng ta cµng tranh thñ ®îc sù gióp ®ì cña 2 tæ chøc nµy nhÊt lµ FAO vµ c¸c Ban kü thuËt codex quèc tÕ. 2.4.1. Tham dù c¸c héi nghÞ c¸c Ban kü thuËt Codex quèc tÕ: Hµng n¨m Ban th ký cña Uû ban codex quèc tÕ ®Òu göi tríc lÞch häp cña c¸c Ban kü thuËt cho c¸c níc thµnh viªn cö ngêi ®i dù. Chóng ta ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu trong viÖc ngµy cµng cö nhiÒu ®oµn ®¹i biÓu ®i dù héi nghÞ c¸c Ban kü thuËt codex. Do ®iÒu kiÖn kinh phÝ nªn chóng ta kh«ng thÓ cã ®¹i biÓu ®i dù tÊt c¶ c¸c cuéc häp trªn mµ mçi n¨m chóng ta cè g¾ng tham dù 4-5 héi nghÞ u tiªn cho nh÷ng vÊn ®Ò mµ chóng ta ®ang quan t©m nh: kiÓm tra thùc phÈm xuÊt nhËp khÈu, phô gia thùc phÈm, an toµn vÖ sinh thùc phÈm... §ång thêi l·nh ®¹o Uû ban codex còng ®· cè g¾ng ®i dù c¸c héi nghÞ toµn thÓ c¸c thµnh viªn, héi nghÞ khu vùc... ®îc tæ chøc 2 n¨m 1 lÇn, c¸c ®oµn ®i häp vÒ ®· cã b¸o c¸o kÕt qu¶ b»ng v¨n b¶n ®Ó v¨n phßng codex kÞp thêi th«ng b¸o cho c¸c n¬i cã liªn quan biÕt. Cã ®îc kÕt qu¶ trªn lµ do Uû ban Codex ViÖt Nam ®· tÝch cùc vËn ®éng c¸c ngµnh cã liªn quan, gi¶i quyÕt kinh phÝ ®i häp còng nh ®Ò nghÞ mét sè doanh nghiÖp tµi trî. §ång thêi do nh÷ng cè g¾ng trªn mµ Uû ban Codex ViÖt Nam ngµy cµng n©ng cao uy tÝn vµ vai trß cña m×nh ®èi víi c¸c Ban kü thuËt 2.4.2. Tham dù c¸c líp ®µo t¹o, ®i kh¶o s¸t vµ dù c¸c héi th¶o quèc tÕ: §îc sù quan t©m cña Tæng côc - Tiªu chuÈn - §o lêng - chÊt lîng cña FAO vµ sù tµi trî cña mét sè doanh nghiÖp, bªn c¹nh viÖc tham dù c¸c héi nghÞ cña Ban kü thuËt codex quèc tÕ, Uû ban Codex ViÖt Nam còng cö chuyªn gia tham dù c¸c kho¸ ®µo t¹o do FAO tæ chøc t¹i Th¸i Lan vÒ ho¹t ®éng cña c¸c Uû ban Codex quèc gia chiÕn lîc thùc phÈm cña c¸c níc trong khu vùc vÒ an toµn thùc phÈm, tham gia ®oµn kh¶o s¸t vÒ luËt thùc phÈm t¹i óc vµ New Zealand, tæ chøc 2 ®oµn ®i kh¶o s¸t l¹i Malaysia vµ Singapore vÒ dÇu ¨n... 2.4.3. Tham gia dù ¸n x©y dùng LuËt thùc phÈm ViÖt Nam do c¬ quan qu¶n lý thùc phÈm óc vµ New Zealand (ANZFA) tµi trî: 17
Ngay tõ ®Çu 1996 khi ®oµn ®¹i diÖn ANZFA sang c«ng t¸c vµ kh¶o s¸t t¹i ViÖt Nam ®oµn ®· cã buæi lµm viÖc víi Chñ tÞch Uû ban Codex ViÖt Nam, phÝa ViÖt Nam ®· ®Ò nghÞ ANZFA tµi trî mét dù ¸n ®Ó x©y dùng luËt thùc phÈm ViÖt Nam vµ ®Õn nay dù ¸n nµy ®· ®îc triÓn khai. KÕt qu¶ cña dù ¸n nµy sÏ t¹o nhiÒu thuËn lîi cho viÖc tæ chøc biªn so¹n ph¸p lÖnh thùc phÈm s¾p tíi. 2.5. C«ng t¸c v¨n phßng Uû ban Codex ViÖt Nam: V¨n phßng Uû ban Codex ViÖt Nam do Tæng côc Tiªu chuÈn - §o lêng chÊt lîng tæ chøc vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng, lµ bé phËn thêng trùc c¬ quan giao dÞch cña Uû ban Codex ViÖt Nam víi c¸c tæ chøc tiªu chuÈn ho¸ thùc phÈm quèc tÕ CAC, ISO (TC34) c¸c níc khu vùc vµ c¸c níc quèc tÕ kh¸c cã liªn quan. §Çu n¨m 1996 sau khi ®îc s¾p xÕp vµ cñng cè l¹i tæ chøc, ho¹t ®éng cña v¨n phßng Codex ®· dÇn dÇn ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶. 2.5.1. LËp hå s¬ c¸c Ban kü thuËt: §· lËp hå s¬ cña tÊt c¶ 16 Ban kü thuËt qua ®ã cã thÓ theo dâi ®îc c¸c ho¹t ®éng cña Ban kü thuËt codex trong níc vµ quèc tÕ. 2.5.2. TiÕp nhËn, ph©n lo¹i, xö lý vµ ph©n phèi tµi liÖu: §©y lµ mét trong nh÷ng néi dung ho¹t ®éng quan träng cña v¨n phßng codex nh»m gióp cho c¸c Ban kü thuËt, c¸c c¬ quan qu¶n lý nghiªn cøu, c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ kinh doanh cËp nhËt ®îc víi nh÷ng thµnh tùu, nh÷ng th«ng tin míi nhÊt cña quèc tÕ trong lÜnh vùc thùc phÈm, gióp chóng ta tiÕn tíi hoµ nhËp víi tr×nh ®é c¸c níc nhÊt lµ c¸c níc trong khu vùc. Hµng n¨m v¨n phßng codex ®· nhËn ®îc tõ FAO vµ c¸c Ban kü thuËt codex quèc tÕ hµng tr¨m ®Çu tµi liÖu quý. V¨n phßng ®· lËp danh s¸ch c¸c ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n lµm ®Çu mèi nhËn tµi liÖu. Mçi khi nhËn ®îc tµi liÖu míi v¨n phßng ®· ph©n lo¹i vµ kÞp thêi th«ng b¸o dµnh môc tiªu, chÝnh v× vËy hµng n¨m theo yªu cÇu cña c¸c n¬i v¨n phßng ®· sao chôp hµng v¹n b¶n. Tãm l¹i c«ng t¸c tiÕp nhËn, gi÷ g×n b¶o qu¶n, ph©n lo¹i vµ sao chôp tµi liÖu v¨n phßng Codex cµng ngµy cµng lµm tèt h¬n. 2.5.3. C«ng t¸c hîp t¸c quèc tÕ: V¨n phßng Codex ®· lµm viÖc víi nhiÒu ®oµn chuyªn gia cña FAO, WHO, UNIDO vµ mét sè doanh nghiÖp níc ngoµi. Tæ chøc cho hä ®i th¨m vµ lµm viÖc t¹i mét sè c¬ së s¶n xuÊt cña ViÖt Nam ®ång thêi còng më réng quan hÖ th«ng tin, tµi liÖu vµ t vÊn víi V¨n phßng FAO Hµ Néi, V¨n phßng N«ng nghiÖp vµ th¬ng vô mét sè sø qu¸n Mü, Ph¸p, Brazil... - Lµm c¸c thñ tôc vµ kiÕn nghÞ c¸c ngµnh cö ®¹i biÓu ®i dù c¸c héi nghÞ Codex quèc tÕ. 2.5.4. C¸c c«ng t¸c kh¸c: - §Þnh kú b¸o c¸o c«ng t¸c vÒ ho¹t ®éng cña Uû ban Codex ViÖt Nam cho l·nh ®¹o Tæng côc Tiªu chuÈn - §o lêng - ChÊt lîng vµ l·nh ®¹o Uû ban Codex ViÖt Nam vµ ®Çu mèi cña c¸c ngµnh. - §· in trªn 1000 quyÓn giíi thiÖu vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Uû ban Codex ViÖt Nam b»ng tiÕng ViÖt vµ tiÕng Anh. - Ngoµi ra v¨n phßng cßn cã nhiÒu buæi tiÕp xóc víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan qu¶n lý 18
thùc phÈm cña ViÖt Nam ®Ó trao ®æi nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn s¶n xuÊt, kinh doanh vµ qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc thùc phÈm cÇn gi¶i quyÕt. 2.5.5. V¨n phßng Codex cßn chÞu tr¸ch nhiÖm chñ tr× tæ chøc c¸c héi th¶o vµ héi nghÞ nh ®· nªu ë phÇn trªn. §îc sù gióp ®ì cña Tæng côc - Tiªu chuÈn - ®o lêng - chÊt lîng, V¨n phßng Codex ®· kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng c¶ vÒ trang thiÕt bÞ vµ chuyªn m«n nghiÖp vô. II.3. C«ng t¸c tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc n«ng s¶n - thùc phÈm cña quèc tÕ 1. Uû ban tiªu chuÈn ho¸ cña quèc tÕ vÒ thùc phÈm - CAC 1.1. Môc tiªu: a. B¶o ®¶m søc khoÎ cho ngêi tiªu dïng vµ b¶o ®¶m tin tëng x¸c ®¸ng trong viÖc lu th«ng l ¬ng thùc. b. Hç trî viÖc ®iÒu phèi tÊt c¶ c«ng viÖc tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc l¬ng thùc do nh÷ng tæ chøc phÇn hµnh kÕ to¸n hoÆc phi chÝnh phñ thÕ giíi tiÕn hµnh. c. X¸c ®Þnh híng u tiªn, nghiªn cøu vµ híng dÉn x©y dùng c¸c dù th¶o tiªu chuÈn th«ng qua hoÆc víi sù gióp ®ì cña tæ chøc liªn quan. d. Hoµn chØnh nh÷ng tiªu chuÈn ®îc so¹n th¶o chi tiÕt ë môc (c) trªn ®©y vµ sau khi ®îc c¸c quèc gia phª duyÖt th× in trong Codex vÒ thùc phÈm gièng nh c¸c tiªu chuÈn khu vùc hay c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ kh¸c vµ cïng víi tiªu chuÈn gèc ®îc chuÈn bÞ bëi nh÷ng thµnh viªn kh¸c trong môc (b) trªn ®©y. e. C¶i tiÕn c¸c tiªu chuÈn ®· ph¸t hµnh sau nh÷ng lÇn xem xÐt t¬ng øng cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn chung. 1.2. Nh÷ng nguyªn t¾c chung cña Uû ban tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ thùc phÈm: a) Môc tiªu cña Codex Alimentarius: Codex Alimentarius lµ mét bé su tËp c¸c tiªu chuÈn vÒ thùc phÈm ®· ®îc quèc tÕ chÊp nhËn, nh÷ng tiªu chuÈn nµy ®îc tr×nh bµy theo mét c¸ch thèng nhÊt. Nh÷ng tiªu chuÈn thùc phÈm nµy nh»m b¶o vÖ søc khoÎ ngêi tiªu thô vµ b¶o ®¶m an toµn trong viÖc bu«n b¸n thùc phÈm. Codex còng thêng cã nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh cã tÝnh chÊt t vÊn theo kiÓu nh nh÷ng quy ph¹m, tµi liÖu h íng dÉn vµ c¶ c¸c biÖn ph¸p cã tÝnh chÊt ®Ò nghÞ kh¸c nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu cña Codex. 19