Dịch tễ học thực địa: Phần lý thuyết

BỘ Y TẾ<br /> <br /> DỊCH TỄ HỌC THỰC ĐỊA<br /> PHẦN LÝ THUYẾT<br /> (DÙNG CHO KHÓA ĐÀO TẠO LIÊN TỤC)<br /> <br /> Hà Nội 2009<br /> <br /> BỘ Y TẾ<br /> <br /> DỊCH TỄ HỌC THỰC ĐỊA<br /> PHẦN LÝ THUYẾT<br /> (DÙNG CHO KHÓA ĐÀO TẠO LIÊN TỤC)<br /> <br /> Hà Nội 2009<br /> <br /> Chủ biên: PGS.TS. Trịnh Quân Huấn<br /> Tham gia biên soạn:<br /> 1. TS. Nguyễn Văn Bình<br /> 2. GS. TS. Trương Việt Dũng<br /> 3. TS. Trần Thanh Dương<br /> 4. PGS.TS. Phạm Ngọc Đính<br /> 5. PGS.TS. Đoàn Huy Hậu<br /> 6. PGS.TS. Nguyễn Trần Hiển<br /> 7. GS.TSKH. Nguyễn Văn Hiếu<br /> 8. PGS.TS. Nguyễn Thúy Hoa<br /> 9. TS. Lê Thị Quỳnh Mai<br /> 10. PGS.TS. Nguyễn Thị Bình Minh<br /> 11. PGS. TS. Vũ Sinh Nam<br /> 12. TS. Nguyễn Huy Nga<br /> 13. TS. Trần Minh Như Nguyện<br /> 14. TS. Trần Đắc Phu<br /> 15. TS. Nguyễn Minh Sơn<br /> 16. GS. TS. Dương Đình Thiện<br /> 17. PGS.TS. Nguyễn Thu Yến<br /> Thư ký biên soạn:<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> 4.<br /> 5.<br /> 6.<br /> 7.<br /> 8.<br /> <br /> ThS. Phạm Ngân Giang<br /> ThS. Nguyễn Minh Hằng<br /> ThS. Phạm Hùng<br /> ThS. NguyÔn ThÞ H−êng<br /> ThS. Nguyễn Đức Khoa<br /> TS. Phan Trọng Lân<br /> ThS. Vũ Ngọc Long<br /> ThS. Chu Văn Tuyến<br /> <br /> Bản quyền: Thuộc Bộ Y tế (Cục Y tế dự phòng và Môi trường)<br /> <br /> LỜI GIỚI THIỆU<br /> Trước đòi hỏi cấp bách về phòng chống dịch bệnh, công tác đào tạo, cập<br /> nhật, nâng cao năng lực, trang bị kiến thức và kỹ năng chuyên môn cho các cán bộ<br /> y học dự phòng luôn là một trong những mối quan tâm hàng đầu của ngành y tế<br /> hiện nay. Để giúp cán bộ y tế, đặc biệt cán bộ y tế dự phòng tuyến tỉnh, huyện thực<br /> hiện tốt công tác phòng chống bệnh truyền nhiễm, đặc biệt công tác kiểm soát dịch<br /> tại thực địa và triển khai Thông tư 07/2008/BYT-TT ngày 25/8/2008. Bộ Y tế đã<br /> ban hành chương trình đào tạo liên tục về Dịch tễ học thực địa với thời gian 120 tiết<br /> học.<br /> Bộ Y tế (Cục Y tế dự phòng và Môi trường) đã chỉ đạo biên soạn tài liệu đào<br /> tạo Dịch tễ học thưc địa theo chương trình đã ban hành. Tài liệu gồm có hai phần:<br /> Phần lý thuyết gồm có ba nội dung là đại cương, giám sát và điều tra xử lý ổ dịch<br /> truyền nhiễm, được chia thành 13 bài, mỗi bài được cấu tạo có mục tiêu, nội dung<br /> cốt lõi và phần tự lượng giá để các học viên thuận tiện trong việc học tập nghiên<br /> cứu và áp dụng thực tế; Phần thực hành gồm có 10 bài, để hướng dẫn thực tập và<br /> thực hành các bài đã học trong phần lý thuyết, đặc biệt là các bài tập thực địa phù<br /> hợp với thực tiễn phòng chống bệnh dịch ở nước ta hiện nay, để giúp cho học viên<br /> có thể áp dụng ngay được tại cơ sở.<br /> Tài liệu được Hội đồng thẩm định chuyên môn của Bộ Y tế (thành lập theo<br /> Quyết định số: 1157/QĐ-BYT ngày 9/4/2007) thẩm định. Bộ Y tế ban hành làm tài<br /> liệu dạy - học chính thức trong công tác đào tạo liên tục cho cán bộ y tế dự phòng<br /> về dịch tễ học thực địa.<br /> Bộ Y tế xin chân thành cảm ơn các nhà khoa học, các nhà giáo đã tham gia<br /> biên soạn tài liệu kịp thời phục vụ cho công tác đào tạo liên tục của ngành, các<br /> chuyên gia trong và ngoài nước đã cho tham khảo, sử dụng những kết quả nghiên<br /> cứu, những y văn đã được báo cáo trong các hội nghị, hội thảo, đăng tin. Bộ Y tế<br /> cũng xin cảm ơn PGS. TS. Lê Vũ Anh Chủ tịch hội đồng; GS.TSKH. Nguyễn Văn<br /> Hiếu, PGS.TS. Đỗ Văn Dũng đã đọc phản biện để tài liệu được hoàn chỉnh.<br /> Bộ Y tế xin chân thành cám ơn Tổ chức Y tế thế giới đã giúp đỡ về kỹ thuật<br /> và tài chính để hoàn thành bộ tài liệu kịp thời phục vụ cho việc nâng cao chất lượng<br /> nguồn nhân lực y tế dự phòng.<br /> Hy vọng rằng, cuốn sách này sẽ là tài liệu hữu ích cho tất cả các cán bộ y tế<br /> dự phòng trong công tác kiểm soát dịch bệnh truyền nhiễm tại thực địa.<br /> Trong lần xuất bản đầu tiên, chắc chắn cuốn sách không thể tránh khỏi<br /> những thiếu sót, chúng tôi mong nhận được những ý kiến đóng góp của các bạn<br /> đồng nghiệp và quý vị độc giả để tài liệu được hoàn chỉnh hơn cho lần xuất bản sau.<br /> VỤ KHOA HỌC VÀ ĐÀO TẠO<br /> BỘ Y TẾ<br /> <br /> Môc lôc<br /> Lời giới thiệu<br /> Phần 1: ĐẠI CƯƠNG<br /> <br /> 1<br /> <br /> Bài 1: Giới thiệu dịch tễ học và dịch tễ học thực địa<br /> <br /> 1<br /> <br /> Bài 2: Tổng quan về các bệnh truyền nhiễm mới nổi<br /> <br /> 13<br /> <br /> Bài 3: Đo lường tần số bệnh trạng<br /> <br /> 19<br /> <br /> Bài 4: Các phương pháp và công cụ thu thập thông tin<br /> <br /> 37<br /> <br /> Phần 2: GIÁM SÁT DỊCH TỄ HỌC<br /> <br /> 58<br /> <br /> Bài 5: Những khái niệm cơ bản về giám sát dịch tễ học<br /> <br /> 58<br /> <br /> Bài 6: Thu thập và phương pháp xử lý số liệu giám sát dịch tễ các<br /> bệnh truyền nhiễm<br /> <br /> 70<br /> <br /> Bài 7: Hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm ở Việt Nam<br /> <br /> 88<br /> <br /> Phần 3: ĐIỀU TRA VÀ XỬ LÝ DỊCH BỆNH TRUYỀN NHIỄM<br /> <br /> 96<br /> <br /> Bài 8: Các bước tổ chức điều tra vụ dịch<br /> <br /> 96<br /> <br /> Bài 9: Thu thập và bảo quản bệnh phẩm<br /> <br /> 111<br /> <br /> Bài 10: Các phương pháp xét nghiệm cơ bản và phân tích kết quả<br /> <br /> 118<br /> <br /> Bài 11: Các phương pháp xử lý vụ dịch và sử dụng một số hoá<br /> chất, phương tiện phòng chống dịch<br /> 135<br /> Bài 12: Viết báo cáo và trình bày kết quả điều tra vụ dịch<br /> <br /> 145<br /> <br /> Bài 13: Lập kế hoạch và thực hiện các biện pháp can thiệp chống<br /> dịch<br /> <br /> 153<br /> <br /> Phụ lục<br /> <br /> 160<br /> <br /> Tài liệu tham khảo<br /> <br /> 175<br /> <br />