ĐỊNH LƢỢNG CRP MÁU
(C-reactive protein)
C-reactive protein (CRP) là một protein pha cấp được gan sản xuất ra và phóng
thích vào máu sau một vài giờ khi mô bị tổn thương, do bị nhiễm trùng, hoặc
nguyên nhân khác gây ra viêm. Xét nghiệm CRP thường chỉ định trong trong các
bệnh như các nhiễm trùng do vi khuẩn, nhồi máu cơ tim, bệnh tự miễn…
I. NGUYÊN LÝ
CRP được định lượng bằng phương pháp miễn dịch đo độ đục. Kháng thể kháng
CRP trong thuốc thử kết hợp với CRP trong mẫu thử tạo phức hợp miễn dịch kháng
nguyên-kháng thể khiến dung dịch phản ứng có độ đục. Nồng độ CRP có trong mẫu
thử tỷ lệ thuận với độ đục do phức hợp miễn dịch kháng nguyên-kháng thể tạo ra.
II. CHUẨN BỊ
1.Ngƣời thực hiện
- 1 cán bộ đại học, 1 kỹ thuật viên chuyên ngành hóa sinh
2.Phƣơng tiện, hóa chất
+ Phương tiện: Máy xét nghiệm như Cobas 501, AU 640….
+ Hóa chất: Hóa chất xét nghiệm CRP, chất chuẩn CRP, chất kiểm tra chất lượng
CRP.
3. Ngƣời bệnh
Người bệnh và người nhà cần được giải thích về mục đích của việc lấy máu để làm
xét nghiệm.
4. Phiếu xét nghiệm
- Phiếu xét nghiệm theo đúng quy định của Bộ Y tế và bệnh viện
- Trên phiếu xét nghiệm cần ghi đầy đủ thông tin của người bệnh: họ và tên, tuổi,
giới tính, số giường, khoa phòng, chẩn đoán, xét nghiệm cần làm.
- Trên phiếu xét nghiệm cần có: chữ ký và họ tên bác sĩ chỉ định xét nghiệm, họ
tên người lấy mẫu, thời gian chỉ định xét nghiệm và thời gian lấy mẫu bệnh
phẩm.
III. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Lấy bệnh phẩm
Lấy 3 ml máu tĩnh mạch vào ống không có chất chống đông hay ống có chất chống
đông là Li-/Na-heparin, Na-/K3-EDTA, hay citrate. Máu không vỡ hồng cầu.
- Sau khi lấy máu, đem ly tâm tách lấy huyết thanh hoặc huyết tương.
- Bệnh phẩm ổn định: 11 ngày ở 15–25°C, 2 tháng ở 2–8°C, 3 năm ở (-15)–(-25)
°C.
- Bệnh phẩm chỉ rã đông 1 lần và phải để bệnh phẩm đạt nhiệt độ phòng trước khi
phân tích. Để tránh hiện tượng bay hơi, bệnh phẩm, chất chuẩn, chất kiểm tra chất
lượng nên phân tích trong vòng 2 h.
2.Tiến hành kỹ thuật
- Máy phân tích cần chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện phân tích mẫu: Máy đã được cài
đặt chương trình xét nghiệm CRP. Máy đã được chuẩn với xét nghiệm CRP. Kết
quả kiểm tra chất lượng với xét nghiệm CRP đạt yêu cầu không nằm ngoài dải cho
phép và không vi phạm luật kiểm tra chất lượng.
-Người thực hiện phân tích mẫu nhập dữ liệu về thông tin người bệnh và chỉ định
xét nghiệm vào máy phân tích hoặc hệ thống mạng (nếu có).
- Thực hiện xét nghiệm theo protocol của máy
- Khi có kết quả cần xem xét đánh giá kết quả sau đó in báo cáo hoặc ghi kết quả
vào phiếu xét nghiệm để trả cho người bệnh.
IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
+ Trị số bình thường: < 0.5 mg/dl.
+ CRP máu tăng trong: Thấp khớp dạng thấp, sốt thấp khớp, Nhồi máu cơ tim,
Nhiễm khuẩn, Phế viêm do phế cầu…
V.NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG VÀ XỬ TRÍ
Những yếu tố gây nhiễu cho kết quả xét nghiệm
+ Kết quả xét nghiệm không bị ảnh hưởng khi:
- Huyết thanh vàng: Bilirubin < 60 mg/dL hay 1026 µmol/L.
- Tán huyết: Hemoglobin < 1000 mg/dL hay 621 µmol/L.
- Huyết thanh đục: Triglyceride <1600 mg/dL (18.2 mmol/L).
- Yếu tố dạng thấp < 1200 IU/mL.
+ Không có hiệu ứng “high-dose hook” (Hiệu ứng mẫu bệnh phẩm có nồng độ cao)
khi nồng độ CRP tới 1000 mg/L. Khắc phục: Có thể hòa loãng bệnh phẩm và thực
hiện lại xét nghiệm sau đó nhân kết quả với độ hòa loãng (Trường hợp có hòa
loãng tự động trên máy thì kết quả không cần nhân với độ hòa loãng do máy đã tự
tính toán).