Đổi mới công tác bồi dưỡng thường xuyên ở trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên

VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 424 (Kì 2 - 2/2018), tr 6-8<br /> <br /> ĐỔI MỚI CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG THƯỜNG XUYÊN<br /> Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN<br /> Dương Thu Hằng, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên<br /> Ngày nhận bài: 21/10/2016; ngày sửa chữa: 26/10/2016; ngày duyệt đăng: 27/10/2016.<br /> Abstract: The article points out the key competences of teachers in teaching at high schools in<br /> current period. Based on the basis, the article proposes solutions to innovate the regular training<br /> for teaching staff at College of Education - Thai Nguyen University. This can be seen as the<br /> solution to improve quality of teaching staff at high schools in current period.<br /> Keywords: Solution, training, teaching staff, regular training.<br /> trường chính là một trong những yêu cầu bắt buộc đối<br /> với giáo viên các cấp khi triển khai thực hiện chương<br /> trình phổ thông mới theo Nghị quyết số 29-NQ/TW.<br /> - Năng lực tổ chức dạy học và đánh giá. Kế hoạch<br /> dạy học chi tiết của GV sư phạm hiện nay chưa thể hiện<br /> rõ được 4 hình thức dạy học cơ bản của giáo dục đại học<br /> như: diễn giảng (tương ứng với cách dạy học thuyết trình<br /> nêu vấn đề); tự học (bài tập); nghiên cứu khoa học (thực<br /> hành) và seminar (thảo luận). Vì vậy, nhà trường đã định<br /> hướng chỉ đạo GV việc phối hợp linh hoạt và sáng tạo<br /> trong triển khai các hình thức dạy học nêu trên để làm<br /> thay đổi chức năng của GV là người hướng dẫn học thay<br /> cho người truyền đạt kiến thức. Sự thay đổi chức năng<br /> này có ảnh hưởng quan trọng đối với giáo sinh sư phạm<br /> để trong tương lai, đội ngũ này cũng phải thể hiện chức<br /> năng “hướng dẫn, tổ chức học tập” cho học sinh theo<br /> định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.<br /> Nhà trường đã chỉ đạo cẩn thận và cụ thể việc xây dựng<br /> đề cương môn học (Syllabus) trong đào tạo theo hệ thống<br /> tín chỉ và phổ biến đến mọi GV.<br /> - Năng lực tự bồi dưỡng về học vấn giáo dục đại học.<br /> Hiện nay, chưa có phương án đào tạo GV sư phạm có tầm<br /> chiến lược. Các trường sư phạm vẫn làm theo cách cũ là giữ<br /> lại SV giỏi (vốn được đào tạo ra làm giáo viên phổ thông)<br /> để tự đào tạo và bồi dưỡng, học tiếp thạc sĩ và tiến sĩ và trở<br /> thành GV. Nhiều GV sư phạm được đào tạo “một mạch” từ<br /> cử nhân đến tiến sĩ, thiếu trải nghiệm thực tế nghề nghiệp.<br /> Mặc dù đội ngũ GV này có học vị, có kiến thức lí thuyết<br /> nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu của nghề nghiệp là<br /> chuyên gia giáo dục đại học. Trước tình trạng khan hiếm<br /> người được đào tạo hệ thống và cơ bản về chương trình giáo<br /> dục và kiểm định, đánh giá chất lượng giáo dục, nhà trường<br /> đã cử hàng trăm lượt GV đi tập huấn trong nước và hàng<br /> chục GV tập huấn tại Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản và<br /> Australia về phát triển chương trình; đồng thời giao nhiệm<br /> vụ mọi GV phải xuống trường phổ thông để tìm hiểu,<br /> nghiên cứu thực tế dạy học ở trường phổ thông.<br /> - Năng lực hợp tác trong giảng dạy và nghiên cứu.<br /> <br /> 1. Mở đầu<br /> Theo Thông tư số 26/2012/TT-BGDĐT ngày<br /> 10/07/2012 của Bộ GD-ĐT, công tác bồi dưỡng thường<br /> xuyên nhằm giúp cán bộ quản lí, giáo viên cập nhật kiến<br /> thức về chính trị, KT-XH, bồi dưỡng phẩm chất chính trị,<br /> đạo đức nghề nghiệp, phát triển năng lực dạy học, năng<br /> lực giáo dục và những năng lực khác theo yêu cầu của<br /> chuẩn nghề nghiệp giáo viên; phát triển năng lực tự học,<br /> tự bồi dưỡng của đội ngũ giáo viên phổ thông - những<br /> người đã thụ hưởng chương trình giáo dục theo hướng<br /> tiếp cận nội dung kiến thức. Theo TS. Phạm Thị Kim<br /> Anh (Viện Nghiên cứu Sư phạm, Trường Đại học Sư<br /> phạm Hà Nội), khác với “người lái đò” trước đây, giáo<br /> viên trong thế kỉ hội nhập này cùng lúc phải đảm nhiệm<br /> 4 vai trò: vừa là nhà giáo dục, vừa là nhà nghiên cứu, vừa<br /> là người học và vừa là nhà văn hóa - xã hội [1; tr 25-32].<br /> Với vai trò “4 trong 1” đó, việc bồi dưỡng giáo viên trở<br /> thành một hoạt động không thể thiếu trong quá trình đào<br /> tạo, đào tạo lại và bồi dưỡng giáo viên.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Các năng lực cần thiết đối với mỗi giảng viên trong<br /> bối cảnh mới<br /> - Năng lực phát triển chương trình giáo dục. Đây là<br /> năng lực cơ bản đối với giảng viên (GV) sư phạm. Mặc<br /> dù hiện nay, GV đã được trang bị những kiến thức cơ bản<br /> về chương trình giáo dục nhưng còn chưa có các kĩ năng<br /> cụ thể về xác định mục tiêu chương trình; lựa chọn nội<br /> dung học vấn cốt lõi để xây dựng chương trình; lựa chọn<br /> các mô hình giáo dục, các phương án giáo dục; phân tích<br /> bối cảnh, khảo sát nhu cầu của thị trường lao động… GV<br /> cũng còn hạn chế về triết lí chương trình dạy, chương<br /> trình học, kết cấu chương trình giáo dục, sự cân bằng<br /> giữa khối kiến thức, giữa lí thuyết với thực hành…<br /> Những hạn chế này thể hiện rõ nhất khi GV được giao<br /> xây dựng chương trình đào tạo. GV ít quan tâm đến phát<br /> triển chương trình đào tạo thì sẽ rất khó hình thành năng<br /> lực phát triển chương trình cho SV sư phạm mà năng lực<br /> xây dựng và phát triển chương trình giáo dục trong nhà<br /> <br /> 6<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 424 (Kì 2 - 2/2018), tr 6-8<br /> <br /> Thực tế qua nhiều thập kỉ, nhà trường sư phạm hình<br /> thành 2 nhóm GV: nhóm dạy các môn tâm lí, giáo dục,<br /> quản lí giáo dục, phương pháp dạy học bộ môn và nhóm<br /> giảng dạy nội dung khoa học cơ bản. Điều này rất cần<br /> hợp sức của nhà khoa học “sản xuất” ra các tri thức mới<br /> phù hợp với chuyên ngành đào tạo, lĩnh vực đào tạo, nhà<br /> sư phạm xem xét việc đưa vào chương trình nội dung gì<br /> để hình thành năng lực theo mục tiêu đầu ra của người<br /> tốt nghiệp. GV sư phạm có năng lực hợp tác tốt sẽ giải<br /> quyết được các mâu thuẫn trên đây. Dự án POHE<br /> (Profession-Oriented Higher Education) có tác dụng tốt<br /> trong việc triển khai 5 chương trình đào tạo của nhà<br /> trường, đồng thời cũng làm thay đổi chức năng nhiệm vụ<br /> của GV biết phối hợp với công giới, gắn với thị trường<br /> lao động, thường xuyên khảo sát nhu cầu thị trường, tăng<br /> cường thực hành nghề nghiệp cho SV.<br /> 2.2. Các giải pháp đổi mới công tác bồi dưỡng giáo viên<br /> Trên cơ sở có được một đội ngũ GV đủ năng lực, với<br /> một tầm nhìn chiến lược, Trường Đại học Sư phạm - Đại<br /> học Thái Nguyên đã và đang tiến hành đồng bộ các giải<br /> pháp đổi mới công tác bồi dưỡng giáo viên như sau:<br /> - Căn cứ vào sứ mệnh của Trường Đại học Sư phạm Đại học Thái Nguyên “Là trung tâm đào tạo giáo viên và<br /> cán bộ quản lí trình độ đại học và sau đại học; là cơ sở bồi<br /> dưỡng và nghiên cứu khoa học có uy tín về các lĩnh vực<br /> khoa học tự nhiên, khoa học xã hội nhân văn và khoa học<br /> giáo dục phục vụ đắc lực sự nghiệp giáo dục cả nước đặc<br /> biệt là vùng miền núi phía Bắc Việt Nam”, nhà trường xác<br /> định rõ mục tiêu đào tạo mới với sự thay đổi căn bản: “Từ<br /> mô hình đào tạo giáo viên dạy môn học cụ thể sang mô hình<br /> đào tạo chuyên gia giáo dục thuộc lĩnh vực chuyên môn, có<br /> học vấn nền tảng rộng và sâu, thành thạo về nghiệp vụ, có<br /> năng lực giảng dạy tích hợp và tổ chức các hoạt động giáo<br /> dục, năng lực phát triển chương trình và đánh giá, có phẩm<br /> chất tốt, đáp ứng yêu cầu mới của chương trình giáo dục<br /> nhà trường sau 2015” [2]. Nhiều hội thảo, hội nghị các cấp<br /> (Bộ môn, Khoa, Trường, Quốc gia, Quốc tế) đã được tổ<br /> chức và nhằm triển khai “Kế hoạch triển khai thực hiện<br /> Nghị quyết số 29-NQ/TW” của Đảng ủy Trường Đại học<br /> Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, trong đó, đổi mới công tác<br /> bồi dưỡng giáo viên phổ thông là một phần quan trọng của<br /> kế hoạch này.<br /> - Nghiên cứu, đánh giá lại chương trình đào tạo đã và<br /> đang sử dụng so với mục tiêu đổi mới giáo dục nói<br /> chung, sách giáo khoa sau 2015 nói riêng. Đặc biệt là<br /> phân tích kĩ những bất cập, hạn chế của chương trình đào<br /> tạo giáo viên hiện nay, cụ thể là: Chương trình đào tạo<br /> hiện hành vẫn mang nặng tính kinh nghiệm; quá coi trọng<br /> kiến thức hàn lâm; chưa làm rõ được mối quan hệ giữa<br /> chương trình đại học với kiến thức, năng lực cần đáp ứng<br /> yêu cầu giáo dục phổ thông nên đã gây ra khó khăn cho<br /> <br /> SV khi vận dụng trong dạy học; chưa chú trọng hình thành<br /> khả năng xây dựng, phát triển chương trình đối với SV;<br /> chưa có cấu trúc hợp lí giữa chương trình cơ bản và<br /> chương trình nghiệp vụ, thậm chí nếu có thì chương trình<br /> nghiệp vụ sư phạm vẫn còn mang tính hàn lâm, giáo<br /> điều,… Ngoài ra, chương trình đào tạo giáo viên lâu nay<br /> chưa chú trọng phát triển năng lực của SV, nhất là năng<br /> lực tự học, tự nghiên cứu; chưa đề cập đến năng lực dạy<br /> học tích hợp và phân hóa trong giảng dạy; SV chưa được<br /> trang bị một cách hợp lí các kĩ năng về giáo dục toàn diện,<br /> nhất là về kĩ năng nghề nghiệp, về tham vấn học đường,<br /> về các tổ chức hoạt động trải nghiệm…<br /> Trên cơ sở đó, Trường Đại học Sư phạm - Đại học<br /> Thái Nguyên đã tiến hành nghiên cứu khoa học giáo dục<br /> về các vấn đề cốt lõi của giáo dục phổ thông. Tiếp đó, nhà<br /> trường triển khai thiết kế khung chương trình bồi dưỡng<br /> theo hướng tiếp cận dựa vào năng lực dựa trên các nhóm<br /> năng lực cốt lõi. Cho đến nay, tất cả 13 khoa chuyên môn<br /> trong trường đều xây dựng được hệ thống các chuyên đề<br /> bồi dưỡng đã được thẩm định bởi các chuyên gia giáo dục<br /> và các Sở GD-ĐT trong khu vực .<br /> - Khảo sát thực trạng, lấy ý kiến phản hồi về chất lượng<br /> và năng lực mới (phát triển chương trình, đánh giá, tổ chức<br /> hoạt động trải nghiệm sáng tạo, giao tiếp, quản lí,…) của<br /> đội ngũ giáo viên Ngữ văn tại các trường trung học phổ<br /> thông trong 8 tỉnh miền núi phía Bắc. Xa hơn một bước,<br /> Trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tăng<br /> cường cử GV đi nghiên cứu thực tế tại các trường phổ<br /> thông, xây dựng mô hình bồi dưỡng tại chỗ “giúp đỡ đồng<br /> nghiệp” với các hoạt động cụ thể như: dự giờ, cùng sinh<br /> hoạt chuyên môn, nghiên cứu bài học, thiết kế bài giảng<br /> mẫu, tổ chức hội thảo chuyên đề cuối đợt,… Những hoạt<br /> động như thế hữu ích cho cả GV đại học và giáo viên phổ<br /> thông, giúp các trường phổ thông trên địa bàn 8 tỉnh miền<br /> núi phía Bắc xích lại gần nhau hơn, tạo nên sức mạnh để<br /> đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục hiện nay.<br /> - Đổi mới hình thức tổ chức bồi dưỡng. Nếu trước đây,<br /> hình thức bồi dưỡng thường xuyên chủ yếu là các lớp học tập<br /> trung ở các tỉnh vào dịp hè thì nay nhà trường đang nỗ lực đa<br /> dạng hóa và kết hợp nhiều hình thức bồi dưỡng như: Bồi<br /> dưỡng trực tuyến (cung cấp tài liệu cho giáo viên phổ thông<br /> tự nghiên cứu, tạo diễn đàn trao đổi trực tuyến giữa GV và<br /> giáo viên, chia sẻ tài liệu, bài giảng mẫu, khảo sát thêm nhu<br /> cầu bồi dưỡng,…), Bồi dưỡng tập trung (GV trực tiếp hướng<br /> dẫn giáo viên phổ thông thực hành….), Bồi dưỡng thường<br /> xuyên, liên tục (GV thường xuyên cung cấp tài liệu, học liệu<br /> có chất lượng giúp giáo viên phát triển chuyên môn hàng<br /> ngày hàng giờ, đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục<br /> phổ thông mới, duy trì kết nối qua mạng, hoặc lấy trường học<br /> làm trung tâm của các hoạt động đổi mới giáo dục chung cho<br /> cả GV đại học và giáo viên phổ thông.<br /> <br /> 7<br /> <br /> VJE<br /> <br /> Tạp chí Giáo dục, Số 424 (Kì 2 - 2/2018), tr 6-8<br /> <br /> - Đổi mới phương pháp đánh giá kết quả bồi dưỡng.<br /> Khi đã đa dạng hóa được các hình thức tổ chức bồi dưỡng,<br /> cũng cần đa dạng và linh hoạt trong đánh giá để thúc đẩy<br /> quá trình bồi dưỡng hiệu quả hơn, có ý nghĩa hơn. Đối với<br /> loại hình bồi dưỡng trực tuyến, giáo viên phổ thông tham<br /> gia các khóa học phải hoàn thành các module trả lời hệ<br /> thống câu hỏi trắc nghiệm trước khi chuyển sang các<br /> module kiến thức mới. Những giáo viên hoàn thành tốt<br /> khóa học trực tuyến sẽ được tiếp tục tham gia các khóa học<br /> tập trung tại các cơ sở để nâng cao trình độ. Đối với hình<br /> thức bồi dưỡng tập trung, ngoài đánh giá qua bài viết thu<br /> hoạch cá nhân hoặc sáng kiến kinh nghiệm, có thể đánh<br /> giá bằng các bài giảng, hoạt động trải nghiệm sáng tạo, các<br /> hoạt động mẫu,…<br /> 3. Kết luận<br /> Trên đây là một số nội dung xoay quanh việc đổi mới<br /> công tác bồi dưỡng giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo<br /> dục phổ thông của Trường. Tuy còn nhiều vấn đề cần bàn<br /> thêm, song, với vị thế là một trong các trường có vị trí quan<br /> trọng trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam, Trường<br /> Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên luôn nỗ lực để<br /> hoàn thành tốt nhiệm vụ đào tạo và chuẩn hóa đội ngũ giáo<br /> viên, cán bộ quản lí giáo dục để khẳng định vai trò cung cấp<br /> nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH, xứng đáng<br /> là trường trọng điểm trong đào tạo giáo viên và cán bộ quản<br /> lí giáo dục đối với các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc.<br /> <br /> [5] Bộ GD-ĐT (2009). Phát triển chương trình đào tạo giáo<br /> viên trung học phổ thông đáp ứng chuẩn nghề nghiệp<br /> giáo viên trung học. Tài liệu hội thảo - tập huấn: Phát triển<br /> chương trình đào tạo, bồi dưỡng giáo viên trung học phổ<br /> thông theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học,<br /> tháng 9/2013.<br /> MỘT SỐ HƯỚNG KHAI THÁC BÀI TOÁN…<br /> (Tiếp theo trang 36)<br /> 3. Kết luận<br /> Khai thác bài toán là vấn đề khá hứng thú đối với<br /> những HS ham mê học toán. Để truyền cảm hứng cho<br /> nhiều HS yêu thích toán thì trong chương trình phổ thông<br /> mới, khi khai thác bất cứ bài toán nào ngoài phần khai thác<br /> theo 4 hướng nêu trên thì cần lồng ghép phần tìm hiểu bài<br /> toán thực tế (hướng thứ 5), qua đó để HS thấy được những<br /> cái hay, cái đẹp và cả sự thiết thực của toán học.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Bộ GD-ĐT (2017). Chương trình giáo dục phổ thông<br /> (Chương trình tổng thể).<br /> [2] Nguyễn Thái Hòe (2003). Rèn luyện tư duy qua việc<br /> giải bài tập toán. NXB Giáo dục.<br /> [3] Nguyễn Bá Kim - Vương Dương Minh - Tôn Thân<br /> (1998). Khuyến khích một số hoạt động trí tuệ của<br /> học sinh qua môn Toán ở trường trung học cơ sở.<br /> NXB Giáo dục.<br /> [4] Hoàng Kỳ (chủ biên) - Hoàng Thanh Hà (2004). Đại số<br /> sơ cấp và thực hành giải Toán. NXB Đại học Sư phạm.<br /> [5] Lê Xuân Trường (2011). Kinh nghiệm khai thác bài<br /> Toán trong dạy và học môn Toán ở trường phổ thông.<br /> Kỉ yếu Hội thảo Quốc gia về Giáo dục Toán học ở<br /> trường phổ thông. NXB Giáo dục, tr 428-435.<br /> [6] Phan Anh Tài - Nguyễn Ngọc Giang (2016). Dạy học<br /> khám phá bài toán tìm tham số để đường thẳng có<br /> phương trình chứa tham số cắt đồ thị hàm phân thức hữu<br /> tỉ tại hai điểm phân biệt với sự hỗ trợ của Maple. Tạp chí<br /> Giáo dục, số đặc biệt, tháng 12/2016, tr 157-159.<br /> [7] Nguyễn Lê Nguyên Thảo - Trần Kiêm Minh<br /> - Nguyễn Đức Hồng - Nguyễn Thị Hà Phương (2016).<br /> Khả năng biến đổi bài toán hình học từ chứng minh<br /> sang khảo sát của giáo viên Toán tương lai. Tạp chí<br /> Giáo dục, số đặc biệt, tháng 12/2016; tr 167-169, 166.<br /> [8] Nguyễn Văn Tuyến - Đào Thị Mỹ (2016). Xây dựng<br /> các bài toán về bất đẳng thức giải bằng phương pháp<br /> hàm số nhằm phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh<br /> khá, giỏi lớp 12. Tạp chí Giáo dục, số 406, tr 44-48.<br /> <br /> Tài liệu tham khảo<br /> [1] Phạm Thị Kim Anh (2015). Chương trình đào tạo giáo<br /> viên ở Việt Nam - Một số bất cập và định hướng phát<br /> triển. Kỉ yếu Hội thảo khoa học quốc tế “Teacher<br /> Training Curriculum Development - Opportunities and<br /> Challenges”, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái<br /> Nguyên tổ chức vào ngày 20 - 21 tháng 8/2015; tr 25-32.<br /> [2] Phạm Hồng Quang (2015). Đổi mới chương trình đào<br /> tạo phải bắt đầu từ nâng cao năng lực giảng viên sư<br /> phạm. Kỉ yếu Hội thảo khoa học quốc tế “Teacher<br /> Training Curriculum Development - Opportunities and<br /> Challenges” (Phát triển chương trình đào tạo giáo viên cơ hội và thách thức), Trường Đại học Sư phạm - Đại học<br /> Thái Nguyên tổ chức vào ngày 20-21 tháng 8/2015;<br /> tr 17-24.<br /> [3] Đảng ủy Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái<br /> Nguyên (2014). Kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết<br /> số 29-NQ/TW.<br /> [4] Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên (2016).<br /> Bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lí giáo dục và đào tạo<br /> theo hình thức vừa làm vừa học đáp ứng yêu cầu đổi mới<br /> giáo dục phổ thông. Tài liệu hội nghị, tháng 4/2016.<br /> <br /> 8<br /> <br />