SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
ĐỔI MỚI GIẢNG DẠY TIẾT 2 MÔN
ĐẠO ĐỨC LỚP 3 QUA “ TRÒ CHƠI SẮM VAI
Người thực hiện : Trần Hồng Vân.
Trường: Tiểu học Cát Linh - Đống Đa - Hà Nội
Hà Nội 2003 - 2004
Phần A: Đặt vấn đề
Đào tạo thế hệ trẻ trở thành chủ nhân tương lai của đất nước là chủ trương lớn
của Đảng và nhà nước ta trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo.
Ngày nay khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, vì vậy nhu cầu đào tạo con
người toàn diện về trí lực, thể lực, đạo đức…ngày càng cần thiết hơn bao giờ hết .
Ở nhà trường, nhiệm vụ dạy trẻ những tri thức khoa học và các phẩm chất đạo
đức là hai nhiệm vụ song song không thể thiếu được. Một trong những mục tiêu
quan trọng góp phần đào tạo con người phát triển toàn diện là học sinh phải được
học đầy đủ chín môn học, trong đó có môn đạo đức. Đối với học sinh tiểu học
không chỉ được giáo dục đạo đức trong một tiết học, một môn học mà các em được
giáo dục đạo đức ở tất cả chín môn học.
Môn đạo đức ở tiểu học có nhiệm vụ giúp học sinh nắm những điều sơ đẳng
của phép ứng sử trong cuộc sống hàng ngày, nắm được nội dung và ý nghĩa các
chuẩn mực hành vi đạo đức trong các hoạt động và các mối quan hệ xã hội, phân
biệt được thế nào là hành vi tốt - xấu, đúng - sai, thiện - ác….. từ đó bồi dưỡng cho
học sinh những xúc cảm , tình cảm đạo đức đúng đắn, sâu sắc, ( Biết yêu cái đúng,
cái tốt, ham muốn làm theo cái đúng cái tốt và ghét cái xấu, cái ác). Xây dựng cho
học sinh những kỹ năng, hành vi góp phần hình thành ở các em những thói quen ,
hành vi tốt.
Môn đạo đức đã góp phần quan trọng vào việc giáo dục cho các em những
phẩm chất đạo đức như hiếu thảo với Ông bà, Cha mẹ, yêu thương anh chị em
trong gia đình, kính trọng và biết ơn thầy cô giáo, yêu quí bạn bè, yêu trường mến
lớp…Để giáo dục cho học sinh những nét phẩm chất đó quan trọng là phải luyện
tập, rèn luyện các em , giúp các em thể hiện hành vi đạo đức của mình không chỉ ở
không chỉ ở nhà trường, ở gia đình mà còn ở ngoài xã hội. Việc dạy tiết 2 môn đạo
đức - tiết thực hành có vai trò quan trọng trong việc luyện tập, rèn luyện.
Tuy nhiên, để giúp cho việc thực hành trở nên thiết thực, gần gũi thì người
giáo viên phải biết lựa chọn phương pháp giảng dạy cho phù hợp đối với học sinh.
Bản sáng kiến kinh nghiệm này của tôi được viết ra với mục đích là nêu lên một số
phương pháp để thực hiện tốt tiết thực hành này.
Phần B: Giải quyết vấn đề
I - Nhận xét về việc dạy học môn đạo đức
Mỗi bài đạo đức được dạy trong 2 tiết
· Tiết 1:
Chủ yếu giáo viên giúp học sinh nắm được nội dung và ý nghĩa của chuẩn
mực hành vi cần thực hiện (cần làm gì ? làm như thế nào ? vì sao cần làm
như vậy ? ), tự làm các bài tập nhỏ để bước đầu học sinh nắm được kỹ năng
hành vi.
· Tiết 2 :
Nhiệm vụ chủ yếu là tổ chức luyện tập cho học sinh có:
- Kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi, chuẩn mực đạo đức.
- Kỹ năng lựa chọn cách ứng xử trong một số tình huống cụ
thể.
- Kỹ năng thực hiện chuẩn mực đạo đức.
Trong tiết 2, nếu chỉ nêu tình huống để học sinh phát biểu phải xử lý tình
huống đó như thế nào và nhận xét về hành vi đạo đức mà các bạn nêu trong
cách xử lý đó thì sự thu hút số đông học sinh vào bài học không cao, giờ học
dễ tẻ nhạt, không gây được ấn tượng sâu sắc về thái độ và hành vi đạo đức
phải có, cần luyện tập để xử lý tình huống.
II . Sử dụng trò chơi sắm vai trong tiết 2 - Đạo đức
2 . 1 . Tác dụng của trò chơi đối với trẻ em
Trò chơi là nhu cầu tất yếu của trẻ. Thông qua trò chơi, các em nhỏ nhất là
ở tiểu học, như được thâm nhập vào một xã hội có niềm vui và có nhu cầu
sáng tạo, có lề luật (chơi) có sự khen chê… trò chơi trực tiếp tạo ra thú vui
cho trẻ và gián tiếp hình thành cho trẻ năng lực nhận thức các tình huống, đề
ra phép cư xử, hành động để giải quyết.
- Qua chơi mà luyện tập và tập luyện những thao tác, những hành vi
đạo đức, phù hợp với chuẩn mực đã học, một cách tự nhiên, hứng thú.
- Qua chơi mà phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo trong
học tập ( như nảy sinh những thao tác, những cách ứng xử… ngoài những
điều giáo viên đã dạy.)
2 . 2 . Thế nào là trò chơi sắm vai
Trò chơi sắm vai được sử dụng trên cơ sở học sinh đã học bài đạo đức ở
tiết 1. ở đây trẻ được phân sắm vai các nhân vật trong một tình huống và
phải vận dụng bài đạo đức đã học để giải quyết tình huống gặp phải trong
đời sống hàng ngày ở lớp, ở nhà, ở trường, trong xã hội… Qua đó được nhận
xét, bổ sung cho vai diễn.
2 . 3 . Vai trò của trò chơi Sắm vai
Trò chơi sắm vai được đưa vào quá trình dạy học môn đạo đức vì nó giúp
các em:
- Qua chơi mà học những chuẩn mực hành vi đạo đức một cách nhẹ
nhàng, thoải mái.
2 . 4 . Yêu cầu của trò chơi sắm vai
- Mỗi học sinh đều phải nắm vững tình huống đề ra, tình huống phải
vừa sức và phổ biến để các em có thể sắm vai được.
- Cung cấp cho học sinh biết cách diễn đạt, nhất là những lời thoại
(Giáo viên có thể gợi ý cho học sinh).
- Hoá trang để gây hứng thú cho học sinh.
VD
Vai bà: Quàng khăn.
Ông: Đeo kính
Mẹ: Xách làn, đeo túi…
- Có ít nhất 2 lần học sinh sắm vai để các em được trao đổi, nhiều em
được chơi.
- Tránh nhàm chán, giáo viên cụ thể sưu tầm những mẩu chuyện nhỏ
cho học sinh đóng vai để các bạn nhận xét vai diễn hoặc bổ sung thêm
cho bài học.
VD
Qua tiểu phẩm đó cần học tập ai ? Vì sao ?
Không học ai ? Vì sao ?
Từ đó học sinh thêm khắc sâu bài học.
- Số còn lại của lớp theo dõi, nhận xét từng vai, bổ sung " Nên nói
hoặc làm (cử chỉ, hành động, thái độ...) như thế nào cho hay hơn đúng
hơn.
Từ đó các em rút ra được kinh nghiệm ứng xử trong những tình huống cụ thể.
2 . 5 . Quá trình điểu khiển trò chơi sẵm vai
- Giáo viên phổ biến tình huống.
- Yêu cầu học sinh nhắc lại tình huống, các vai trong tình huống.
- Học sinh xung phong sắm vai (thêm trang phục đơn giản).
- Lớp nhận xét, cô bổ sung thêm.
- Giáo viên chốt:
+ Phân tích rút ra bài học gì ?
+ Mỗi tình huống cần ứng xử như thế nào ?
2 . 6 . Ví dụ
Bài : Chăm sóc ông bà cha mẹ ( tiết 2 )
- Sau khi học sinh làm bài tập trong phiếu học tập (có phiếu mẫu)
- Giáo viên chốt và nhận xét:
Qua bài tập, các em đã hiểu và biết cách ứng xử một số tình huống cụ thể về
chủ đề: Chăm sóc ông bà, cha mẹ. Bây giờ cô sẽ hướng dẫn lớp mình chơi
trò chơi sắm vai, các em có thích chơi không?
Các em hãy lắng nghe cô nêu tình huống đó:
· Tình huống 1
Em đi học về thấy ông (bà) bị ốm mệt nằm ở giường, em sẽ ứng xử như thế
nào ?
· Giáo viên
- Ai nhắc lại được tình huống cô vừa nêu ?
- Trong tình huống cô vừa nêu có mấy nhân vật ? Là những ai
?
- Ai xung phong đóng vai ông (bà) bị ốm nằm ở giường ?
- Ai xung phong đóng vai cháu đi học về?
Giáo viên cho học sinh xung phong và trang phục cho các em: Cháu đi học về
thì đeo cặp đi ngoài cửa vào. Học sinh đóng vai ông (bà) bị ốm nằm ở giường ( Kê
2 ghế của học sinh ), gối và quàng khăn.
Sau khi học sinh lên sắm vai thì học sinh ở dưới có thể nhận xét về cách ứng
xử của bạn đóng vai cháu còn hành động nào chưa đúng rồi cho một cặp học sinh
khác lên sắm vai lại. Sau đó giao viên mới chốt lại.
· Tình huống 2
