1
Sáng kiến kinh nghiệm
Tổ chức trò chơi học tập
trong giờ dạy Đạo đức ở lớp
1, 2, 3
2
A - Đặt vấn đề
Giáo dục đạo đức là một mặt giáo dục mà xã hội cần phải quan tâm. Trong công
cuộc đổi mới hiện nay khi yếu tố con ngời đợc đặc biệt coi trọng thì tiềm năng trí
tuệ cùng với sức mạnh tinh thần và đạo đức của con ngời càng đợc đề cao và phát
huy mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực xã hội. Việc nâng cao chất lợng hiệu quả của giờ
dạy môn học đạo đức trong trờng Tiểu học là trách nhiệm và là việc làm vô cùng
cần thiết của mỗi ngời giáo viên. Với đặc điểm tâm sinh lý học sinh Tiểu học thì
giáo dục đạo đức cho trẻ không thể nào là thuyết giảng hay, nhồi nhét các bài học
đạo đức mà cần phải sử dụng nhiều phơng pháp. Một trong những phơng pháp đạt
hiệu quả cao trong tiết học đạo đức là phơng pháp tổ chức trò chơi cho học sinh.
I - Cơ sở lý luận
Trò chơi là hoạt động rất quen thuộc gần gũi với con ngời. Bất cứ ai trong cuộc
đời cũng từng tham gia các trò chơi. Cũng nh lao động, học tập, trò chơi là một loại
hình hoạt động sống của con ngời. Trò chơi có chứa đựng chủ đề, nội dung nhất
định, có những quy chế nhất định mà ngời chơi phải tuân thủ. Trò chơi vừa mang
tính chất vui chơi, giải trí song đồng thời lại có ý nghĩa giáo dỡng và giáo dục lớn
lao đối với con ngời. Trò chơi có ý nghĩa đặc biệt đối với lứa tuổi trẻ em. Trò chơi
tạo tất cả những điều kiện để trẻ em thể hiện nhu cầu tự nhiên v
ề hoạt động, tạo ra ở
trẻ em những rung động thực tế và quan trọng cho cuộc sống. Trong khi chơi, tr
ẻ em
phản ánh hiện thực xung quanh, đồng thời thể hiện thái độ nhất định đối với môi
trờng . Đốivới trẻ em, chơi có
nghĩa là hoạt động, là khơi dậy trong mình những cảm giác và ớc mơ, là cố gắng để
thực hiện những ớc mơ đó là cảm giác, tri giác và phản ánh một cách sáng tạo thế
giới vào trong tởng tợng của mình. Đúng nh AM- Go- rơ - ki đã nhận xét "Trò chơi
là con đờng để trẻ em nhận thức thế giới, là nơi chúng đang sống và là cái chúng
nhận thấy cần phải thay đổi "
Cùng với học chơi là nhu cầu không thể thiếu đợc của học sinh Tiểu học, dù
3
không còn là hoạt động chủ đạo song vui chơi vẫn giữ một vai trò rất quan trọng
trong hoạt động sống của trẻ, vẫn có một ý nghĩa lớn lao với trẻ. Lý luận và thực
tiễn đã chứng tỏ rằng: Nếu biết tổ chức cho trẻ vui chơi một cách hợp lý, đúng đắn
thì đều mang lại hiệu quả giáo dục. Qua trò chơi các em không những đơc phát triển
về mặt trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ mà còn đợc hình thành nhiều phẩm chất và hành vi
đạo đức. Chính vì vậy tổ chức trò chơi đợc sử dụng nh là một phơng pháp quan
trọng để giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh.
* Hoạt động trò chơi thúc đẩy trẻ em:
- Nhận thức hiện thực.
- Hình thành những nhận thức nhất định về hành vi
- Tiếp nhận những quy tắc và quy luật của sinh hoạt xã hội.
- Hình thành năng lực quan sát và đánh giá có phê phán những cử chỉ của ngời
khác cũng nh đặt nền móng cho những niềm tin và thói quan đạo đức cùng với các
dạng bài học đạo đức trong chơng trình giáo dục tiểu học mới ở lớp 1, 2, 3 thì việc
tổ chức trò chơi trong các giờ học sẽ có tác dụng to lớn trong việc giúp học sinh
hình thành các biểu tợng, chuẩn mực đạo đức cũng nh rèn luyện kỹ năng thể hiện
hành vi đạo đức cho các em.
II - Cơ sở thực tiễn
Dạy học là một nghề sáng tạo, nhất là trong môn học Đạo đức, môn học cung cấp
cho học sinh những chuẩn mực về đạo đức. Môn học có tác dụng to lớn trong việc
hình thành nhân cách cho học sinh. Vậy mà việc dạy học môn Đạo đức ở trờng
chúng tôi hiện nay còn phần nào coi nhẹ, cứng nhắc. Trong giờ học giáo viên chủ
y
ếu sử dụng phơng pháp thuyết trình, giảng giải. Hình thức tổ chức dạy học trong
các hoạt động còn đơn điệu. Sau giờ học, học sinh không biết vận dụng kiến thức đã
học vào thực tế. Chẳng hạn học sinh vừa đợc học bài giữ trật tự vệ sinh nơi công
cộng song lại rất ồn ào mất trật tự, nhiều học sinh làm việc riêng trong giờ học hay
là còn vứt rác bừa bãi trong sân trờng. Học sinh vừa đợc học bài lễ phép vâng lời
4
thầy cô giáo nhng ra khỏi lớp chỉ chào hỏi cô giáo dạy mình. Hoặc là học sinh
không biết cảm ơn, xin lỗi khi đợc giúp đỡ hay làm điều gì không phải với bạn bè,
thầy cô, ngời khác v.v..Rộng hơn nữa hiện nay ngoài xã h
ội một bộ phận thanh thiếu
niên đang có nhiều biểu hiện xuống cấp về đạo đức, tệ nạn ăn cắp, cờ bạc, nghiện
hút v.v....ngày một nhiều. Đâu đó vẫn còn hi
ện tợng học sinh đánh thầy cô giáo. Đây
cũng là điều mà những ngời làm công tác giáo dục phải suy nghĩ.
Từ năm học 2002 – 2003 Bộ GD - ĐT đã triển khai chơng trình GDTH mới trên
phạm vi cả nớc. Song song với việc cải tiến nội dung chơng trình thì việc đổi mới
phơng pháp dạy học đã và đang đợc các cấp các ngành quan tâm. Trong những năm
gần đây đã có nhiều đợt học tập, sinh hoạt chuyên môn, hội thảo, thao giảng cấp
trờng, cấp huyện, cấp tỉnh để giáo viên cùng với nhà chuyên môn trao đổi về đổi
mới phơng pháp dạy học. Một trong những phơng pháp tổ chức dạy học theo xu
hớng mới là phơng pháp tổ chức trò chơi học tập. Không ai có thể phủ nhận đợc
mặt tích cực mà việc tổ chức trò chơi học tập mang lại. Tuy nhiên thực trạng của
việc tổ chức trò chơi vào trong những tiết dạy đạo đức của trờng tôi cũng nh những
trờng khác còn nhiều bất cập. Nhiều giáo viên không thấy hết đợc tác dụng của
phơng pháp tổ chức trò chơi còn xem nhẹ và rất ngại sử dụng phơng pháp này. ở
những tiết học đợc thanh tra, thao giảng hay hội giảng thì tổ chức lôi thôi, luộm
thuộm , mang nặng tính hình thức. Giáo viên hết sức lúng túng không biết tổ chức
vào lúc nào, cách thức tổ chức ra sao. Học sinh ngợng ngùng, bỡ ngỡ không nghi
êm
túc khi thể hiện nên dẫn đến sau trò chơi không mang lại hiệu quả giáo dục cao. Tất
cả những điều trên do đâu? Tôi nghĩ thứ nhất do điều kiện cơ sở vật chất trờng lớp,
bàn ghế, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy còn quá nhi
ều thiếu thốn. ở một số giờ
học giáo viên muốn tổ chức trò chơi thì không có điều kiện. Thứ hai là do trình độ,
năng lực, chuyên môn của đội ngũ giáo viên còn nhi
ều hạn chế cha đáp ứng với nhu
cầu cải tiến nội dung cũng nh phơng pháp giảng dạy.
Độ nhiệt tình, ý thức trách nhiệm cũng nh nhận thức rõ ràng là cần phải thực sự
5
đổi mới phơng pháp giảng dạy cha cao . Nguyên nhân thứ ba là v
điểm trờng chúng tôi theo điều tra cơ bản đầu năm học có tới hơn 90% số học sinh
có bố mẹ làm nghề nông nghiệp. Các em ít có điều kiện tiếp xúc với truyện tranh
ảnh, sách báo. Do điều kiện sống, môi trờng gia đình mà sự hiểu biết của các em về
thế giới xung quanh còn nhiều hạn chế. Các em còn rụt rè, ngợng ngùng không tự
tin trong giao tiếp. Đây là điểm khác biệt lớn so với trẻ em thành phố. Bên c
ạnh việc
khắc phục khó khăn về điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, tôi luôn quan
tâm gần gũi bồi dỡng t tởng tình cảm vốn sống cho học sinh, đồng thời tự học hỏi,
trau dồi kiến thức, trình độ chuyên môn nghiệp vụ s phạm qua bạn bè, đồng nghiệp,
qua sách báo tìm tòi ra những hớng đi mới để giảng dạy tốt các môn học nói chung
và môn Đạo đức nói riêng
III - Quá trình nghiên cứu
Với những suy nghĩ và trăn tr
ở tôi mạnh dạn áp dụng kinh nghiệm của bản thân
vào giảng dạy môn Đạo đức ở các lớp do tôi chủ nhiệm năm học 2003-2004 th
ực
nghiệm tại lớp 1. Năm học 2004-2005, thực nghiệm tại lớp 2. Năm học 2005 -
2006
thực nghiệm tại lớp 3, tôi thấy đã có nhi
ều kết quả khả quan. Học sinh nắm chắc đợc
kiến thức đã học biết vận dụng tốt vào th
ực tế cuộc sống. Trong khuôn khổ hạn hẹp
của bài viết này tôi xin đợc trình bày một số kinh nghiệm "Tổ chức trò chơi h
ọc tập
trong giờ dạy Đạo đức ở các lớp 1, 2, 3".
B - Giải quyết vấn đề.
I/ Những nội dung đề cập trong sáng kiến kinh nghiệm
Chúng ta đã biết kết quả cuối cùng của mỗi giờ học đạo đức là h
ọc sinh phải có
đợc những hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luật ph
ù
hợp với lứa tuổi. Từ đó từng bớc hình thành cho h
ọc sinh kỹ năng nhận xét, đánh giá
đối với quan niệm hành vi việc làm có liên quan đến các chuẩn mực đạo đức đã h
ọc.
Bớc đầu hình thành thái độ có trách nhiệm với lời nói, việc làm c
ủa bản thân, tự tin
vào bản thân. Trong các giờ đạo đức ngoài các phơng pháp đ
ặc trng của môn học nh