Động thái nông nghiệp - nông thôn của một vùng đồng bằng sông Hồng trong giai đoạn đổi mới kinh tế từ năm 1980 đến nay: Trường hợp xã Cẩm Hoàng, Cẩm Giàng, Hải Dương

Dong thai nong nghiep-nong thon cua mot vung<br /> dong bang song Hong trong giai doqn ddi nndi<br /> kinh te \is nam 1980 tdi nay: trudng hop xa Cam<br /> Hoang, Cam Giang, Hai Duong<br /> PHAN DANG THANG<br /> VU DINH TON f^v<br /> MARC DUFUMIER<br /> <br /> <br /> G dp phdn nhdn dien sii thay ddi, ddng thdi dnh hUdng tdi sii phdt trien ndng nghiep<br /> cua mdt vung DBSH sau 20 ndm ddi mdi, bdi vie't ndy gidi thieu ket qud nghien cdu,<br /> khao sdt thiic te he thd'ng ndng nghiep d xd Cam Hoang, huyen Cam Gidng, tinh Hdi DUdng,<br /> qua dd chi ro ddng thdi ndng nghiep vd nhiing nhdn tddnh hUdng tdi phUdng thdc khai thdc<br /> mdi trUdng khdc nhau cua ngUdi ndng ddn, sU ra quyet dinh cua ho trong nen kinh te thi<br /> triidng hien nay.<br /> <br /> <br /> <br /> 1. Phiicfng p h a p n g h i e n cijfu Quy Khe va Ngpc Lau) va lang 19/5 dfldc<br /> Cam Hoang, la mpt trong nhflng xa cd hinh thanh trong nhflng nam 1970 bat<br /> phong trao chuyen djch kinh te ndng nghiep ngudn tfl hdp tac xa thu cdng gd'm sfl. Xa<br /> ddu tien eua tinh Hai Dfldng tfl nhflng ndm each trung tam huyen ly Cam Giang khoang<br /> dau ciia thap ky 90 cua the ky XX. So' lieu 8km ve phia nam, each thanh phd' Hai<br /> thd'ng ke, cac chinh sach lien quan den phat Dfldng 18km ve phia dong, each qud'c Id 5A<br /> trien ndng nghiep dfldc thu thap tai xa, khoang 4km ve phia Nam va each Ha Npi<br /> sdch, tap chi. Phdng va'n trfle tiep lanh dao khoang 40km ve phia Tay. Xa tiep giap vdi<br /> va ngfldi hieu biet ve ndng nghiep ciia xd. tinh Bdc Ninh d phia Bac va Ddng Bac. Phia<br /> Dieu tra trfle tiep cac hp cd hoat dpng san Tay va phia Nam tiep giap vdi cac xa khac<br /> xua't ndng nghiep thdng qua bp cau hdi dang treng huyen la Thach Ldi, Cam Sdn, Cam<br /> ban ca'u trfle de hieu ve cac phfldng thflc Dinh, Cam Vu va Cam Van.<br /> khai thac mdi trfldng nong nghiep theo cac<br /> he thd'ng ndng nghiep hien cd.<br /> <br /> 2. Ket q u a va t h a o l u a n Phan Dang Thdng, Vu Dinh Ton, Trung tam Nghien<br /> cihi lien nganh phat trie'n nong thon, Dili hoc Nong<br /> 2.1. Gidi thieu xd Cdm Hoang nghiep I-Ha Noi; Marc DUFUMIER, Hoc vien Nong<br /> Ndm d trung tam cua DBSH*, xa Cam nghiep qudc gia Paris - Grignon, Phap.<br /> Hoang dfldc hinh thanh qua sii bdi dap * Dong bdng song Hdng (DBSH) 1cm thii hai cua<br /> chinh cua he tho'ng song Thai Binh, vdi dp nudc ta, vdi dan s6' co khoiing 18 trieu nguoi, chife'm<br /> cao trung binh tfl 2-3m so vdi mflc nfldc 22% cua dan sd ca nudc; dien tich ddt ndng nghiep binh<br /> quan hd rai thdp (0,23ha/hd), dac biet la nhirng hd ndng<br /> bien, mang khi hau nhiet ddi gid mua va am<br /> dan tre chi cd 0,07ha/hp va cd khoang 1% ndng dan<br /> vdi hai mua rd ret mpt ndm. Cam Hoang la khdng cd dat siin xuai (Chu Hiru Quy, 2000); mdi hd gia<br /> mdt xa dfldc hinh thanh vao nam 1956 gdm dinh cd nhieu thira ruong nho, tCr 6-10 thira (Vu Nang<br /> 5 lang (Kim Ddi, Phfldng Hoang, Phi Xa, DQng, 2001).<br /> <br /> <br /> 50<br />  Ddng thdi ndng nghiep ...<br /> <br /> <br /> Xa cd dien tich tii nhien la 736ha. Trong Idn trdng lua, ca biet co hp thu nhap tdi 9<br /> dd, dien tich da't nong nghiep chiem 77%, trieu ddng/ndm tren dien tich 2 sao ao nudi<br /> dien tich da't d chiem 7,3% va dien tich da't ca. Dao ao nudi ca phat trien manh trong<br /> xay dflng hanh chinh, sdng hd chiem 15,7%. nhflng nam dau ciia thap nien 2000.<br /> Dien tich canh tac da dfldc chia cho cac hp Den nam 2005, ca xa cd gan 152ha dien<br /> sfl dung lau dai tfl ndm 1992 vdi trung binh tich nuoi ca, chiem 21% dien tich tfl nhien,<br /> 600m^/khau. 26%) dien tich da't ndng nghiep, trong dd<br /> Xa cd 1.841 hp gia dinh vdi khoang 7.100 60% ao nuoi la do chuyen ddi tfl dien tich<br /> nhan khdu, td'c dp tang trfldng dan so' hang trdng Ifla. Sfl chuyen ddi manh nha't dien<br /> nam khoang 0,87%. Dan sd ndng nghiep ra d cac thdn Phfldng Hodng, Kim Ddi va<br /> chiem 85,72%, sd hp cd boat dpng kinh 19/5. Thu nhap tfl nuoi ca chiem phan quan<br /> doanh nhd ket hdp vdi lam ndng nghiep trpng nha't trong tdng thu nhap cua cac hp<br /> khoang 11,62%) va sd'hp cd kinh doanh cac ndng dan vd day cung la linh vflc chinh<br /> ddu vao ndng nghiep quy md Idn chiem chiem phan Idn thdi gian cua ngfldi ndng<br /> 0.87%. Mat dp dan sd vao khoang 965 dan. Nhieu he cd ngudn thu Idn thdng qua<br /> ngfldi/km2, thu nhap binh quan dau viec ket hdp gifla chan nudi ca vdi chan<br /> ngfldi/nam khoang 6,5 trieu ddng. nudi Idn, gia cam.<br /> 2.2. Giai doqn chuyin doi kinh te tii 2.2.2. NhUng ddng thdi nong nghiep mdi<br /> ndm 1980 tdi nay vd xu hudng cua nong ddn<br /> 2.2.1. Ngudn gdc sii chuyen ddi trong Cd che khoan 10 da cho phep tfl do<br /> ndng nghiep ngudn Iflc san xua't d ndng thon, tai khdng<br /> Luat Dat dai mdi vdi cac quyen cd ban djnh vai trd kinh te cua bp ndng dan. Ben<br /> nhfl chuyen nhfldng, mua, ban, khai thac, canh cac cong cu san xud't ndng nghiep thd<br /> ke tbfla; dd vay, nhieu hp trong xa dfldc sd, nhieu hp nong dan da dau tfl may keo<br /> chia rupng nhflng khdng cd nhu cau sii nbd, cong cu cd khi cdng sua't nbd, tbude<br /> dung da chuyen nhfldng chd hp khac thue trfl sau va phan hda hpe vao san xuat. Dieu<br /> mpt hoac nhieu nam. Nhd vay, nhieu hp nay da rut ngan thdi gian va sd Ifldng ngfldi<br /> nong dan da chuyen ddi dfldc mpt phan lad dpng tren mpt ddn vj dien tich, vi the<br /> rupng dat du Idn de phat trien nudi ca, ma nhieu lae dpng ndng nghiep da phai tim<br /> mang lai hieu qua kinh te cao hdn. cho minh nhflng viec lam bd sung hoac tdi<br /> cac khu cong nghiep, khu dd thj, vao mien<br /> Lanh dao dja phfldng da cd nhflng chinh<br /> Nam hoac di lao dpng xua't khau d nfldc<br /> sach tich cflc, hd trd ngfldi ndng dan chuyen<br /> ngoai,... nha't la vdi cac lao dpng tre.<br /> ddi kinh te thdng qua viec mdi nhflng ca<br /> nhan cd kinh nghiem den giang cho ndng Dau thap nien 90, cae hp ndng dan dfldc<br /> dan ve khoa hpe ky thuat trong ndng chia rupng da't, song mdi hp cd qua nhieu<br /> nghiep, each Idm giau,... dieu nay da cho tbfla, mdi thiia lai qua nhd, do vay, nhieu<br /> phep qua trinh chuyen djch nhanh chdng hp ndng dan da tii tbda thuan vdi nhau<br /> hdn. Cac hp ndng dan chuyen ddi tfl dien nhdm cac thifa rupng qua nbd lai thdnh<br /> tich ndng nghiep cao, dat vfldn tap sang mpt dien tich Idn hdn thuan tien cho canh<br /> trdng cay an qua trong giai doan dau. Dien tae. Tuy vay, thu nhap tfl ndng nghiep tren<br /> tich chuyen sang trdng cay an qua trung mpt dien tich canh tae ngay cang thap,<br /> binh tfl 2 - 4 sao mpt hp, hoac tdi 10 skolho. nhieu hp ndng dan trong xa da nhfldng lai<br /> Nhflng do sfl mat gia cua qua vai nen nhieu quyen canh tac che hp khac de nhan mot<br /> hp ndng dan da chat bd vai, chuyen sang Ifldng san tfl dien tich nay (140 kg thdc mpt<br /> dao ao tha ca, tang cfldng chSn nuoi Idn va sao mpt nam). Tuy nhien, tfl ndm 2003 kbi<br /> gia cam. Thu nhap tfl nuoi ca cao gap nhieu gia trj thu nhap tfl san xua't ndng nghiep<br /> <br /> 51<br /> Nghidn CIAJ Kinh td s6 372 - Thing 5/2009<br />  Ddng thdi ndng nghiep ...<br /> <br /> <br /> lai tha'p hdn, nhieu hp nong dan da tra lai dd, nhieu hp nong dan bat dau chat vai hoac<br /> rupng. Tfl gifla nhflng nam 1990, nhieu hp chuyen tfl dien tich trdng lua sang dao ao<br /> ndng dan cua xa da chuyen nhflng dien tich tha ca. Giai doan tfl nam 2002-2004, cd<br /> da't canh tac cd thu nhap tha'p sang loai phong trao chuyen ddi nhieu nha't, nhflng tfl<br /> hinh canh tac, chan nudi khac cd thu nhap cudi nam 2003, chinh quyen dia phfldng mdi<br /> cao bdn, nhfl phat trien he thdng VAC. Sfl dfla ra chien Ifldc khoanh vflng cac dien tich<br /> chuyen ddi nay cd the dfldc chia thanh hai da't ndng nghiep dfldc phep chuyen ddi sang<br /> giai doan sau: dao ao tha ca.<br /> • Chuyen ddi td ddt ndng nghiep sang Thu nhap tfl nuoi ca dfldc coi nhfl ngudn<br /> trong cdy dn qud thu nhap chinh ciia nhieu hp ndng dan<br /> Dien tich da't 5% la phan da't ven lang trong xa, tren dien tich mpt sao nudi ca,<br /> dfldc chia eho cac hp nhdm tang gia san ngfldi nong dan cd thu nhap cao ga'p 6 lan<br /> xua't, trdng rau hoac dfldc canh tac hai vu trdng lua. Tuy nhien, nhieu hp ndng dan d<br /> lua va mpt vu rau. Tfl sau nam 1992, do nhieu xa trong tinh, vung DBSH cung da<br /> trdng lua eho hieu qua kinh te thd'p hdn mpt bat dau chuyen tfl trdng lua ddn thuan sang<br /> so' cac loai cay an qua dang thjnh hanh, nudi ca ket hdp chan nudi gia sue, gia cam .<br /> nhieu hp nong dan da chuyen phdn dien tich vdi cac chinb sach khuyen khich cua Nhd<br /> nay sang trdng cay an qua, lam vfldn. Cay nfldc va dja phfldng. Nhflng dieu khd khdn<br /> vai dfldc Ifla chpn trdng nhieu nha't - do gia chung la thdng tin ve Ifldng cung va cau tren<br /> qua vai tren thj trfldng rat cao va cha't da't thj trfldng bj han che, san xua't tfl phat cua<br /> phfl hdp vdi cay trdng nay. Cay vai cung la ngfldi ndng dan cd nguy cd cung vfldt qua<br /> cay dfldc Ifla chpn trdng ta't ca cac hp ndng cau tren thj trfldng. Sfl giam gia ca ban thjt<br /> dan trong xa de thay the cac vfldn tap dang tai xd xud'ng 10% trong vu thu hoac nam<br /> chd hieu qua kinh te tha'p. Cay vai dfldc cdi 2006 so vdi ndm trflde la ndi lo cua nhieu<br /> la cay trdng giam ngheo va lam giau. Thu nong hp. Ngoai ra, sfl phat trien nghe chan<br /> nhap tfl trdng vai cao hdn trdng Ifla 4 - 6 nuoi ca cung nay sinh nhflng van de tranh<br /> lan. Do vay, den cudi nhflng nam 1990, dien cai gifla cac hp ndng dan trong xa ve viec sii<br /> tich cay vai ciia xa la 56,8ha, chiem 8% dien dung ngudn nfldc tfl he thd'ng thuy ndng,<br /> tich tfl nhien cua xd. Nhflng sau dd gia vai hoac la nguyen nhan gay ra ngap lut trong<br /> tren thj trfldng giam manh (tfl khdang mfla mfla do sfl tich nfldc vd thoat nfldc<br /> 15.000 ddng/kg trong nhflng ndm 1990 cham trong cac ao nudi ca.<br /> xud'ng cdn khoang 1.500 ddng/kg vao nam<br /> 2.3. Dgng thdi nong nghiep hiin tqi<br /> 2004), da lam ngfldi nong dan khdng quan<br /> tam den cham sdc cay vai. He tho'ng ndy 2.3.1. He sinh thdi bdt ddu bi d nhiem<br /> nhanh chdng bj loai bd va chuyen sang he Nhflng sfl thay ddi trong san xua't ndng<br /> thdng canh tae khac cd hieu qua kinh te cao nghiep da phfl hdp hdn vdi quy luat cua thj<br /> hdn. Ngfldi ndng dan da djnh hfldng sang trfldng, nhflng nd cflng cd tac dpng tieu ciic<br /> trdng nhieu loai rau qua khac nhfl: dfla den mdi trfldng va dd cung Id mpt trong<br /> chupt, ca rot, hdnh, tdi, hoac chuyen sang nhflng nguyen nhan lam cac vfldn vai, nhan<br /> trdng Ifla nhfl nhflng nam trflde kia. trong xa trong nhieu nam ma't mfla. Trflde<br /> nhflng ndm 1990, ngfldi nong dan trong lua,<br /> • Chuyen ddi td ddt trdng Ida sang chdn khong can sii dung den cac loai thudc trfl<br /> nudi sau, nhflng ngay nay thud'c trfl sau lai ddng<br /> Dao ao tha ca xua't hien dau tien d mpt so' mpt vai tro quan trpng, tfl tren 4-5 lan phun<br /> hp gia dinh cd dieu kien thuan ldi ve dien thudc sau benh, khdng ke 2 lan phun thud'c<br /> tich mat nfldc, ao, hd vao cuo'i nhflng nam trfl cd cho lua mdi cd the dfldc thu hoach.<br /> 1990 d lang Phfldng Hoang va Kim Ddi. Tfl Cac loai cdn trflng, thien djch cd ich bj tieu<br /> <br /> 52 Nghi4n CM Kinh id sd 372 - Thing 5.'2009<br />  Ddng thdi ndng nghidp ...<br /> <br /> <br /> diet. Trong khi dd loai gay hai nhfl dc bfldu lua CR203 cung dfldc dfla vao canh tac tai<br /> vdng, chupt lai la nhflng va'n de khd giai xa vao nam 1985. Day la hai gid'ng lua phu<br /> quyet. Nong dan trong xa phai tra tdi 4.000 hdp vdi dieu kien sinh thai, dfldc canh tac<br /> ddng mpt sao, mpt vu de tra cdng cho dpi vad ca hai vu lua chiem va lua mua, nhflng<br /> bat chupt cua hdp tac xa va chinh quyen xa cac gid'ng lua nay cung bj phu thupc manh<br /> thfldng xuyen phai huy dpng cac chien djch vao phan bdn hda hpe va thud'c trfl sau.<br /> tieu diet chupt tren canh ddng hoac trd cap<br /> Hien nay, nhieu gid'ng lua lai vdi nang<br /> cho ndng dan nudi meo.<br /> sua't cao dfldc ngfldi ndng dan dfla vdo canh<br /> Trong nuoi ca, cac giong ca cd tiem nang tac hai vu mpt nam nhfl Q5, TG, KD18.<br /> nang sua't cao nhfl ca tram cd, trdi An Dp, IR35,... Day la cac gid'ng lua lai dfldc nhap<br /> trdi Mrigan hi nhiem benh va chet nhieu do khau tfl Trung Qud'c cd nang sua't dat tdi 3<br /> sfl 0 nhiem vi nuoi tham canh. Ngfldi nudi ta thdc/sao hoac 84 ta/ha va thdi gian sinh<br /> phai tha lai ca nhieu lan do ca bj chet vd trfldng chi 95-115 ngay, dfldi day la dac<br /> nhieu hp nong dan phai cha'p nhan nudi diem cac he thdng canh tac tfl nhflng nam<br /> nhflng gid'ng ca cd hieu qua kinh te tha'p 1980 tdi hien nay:<br /> hdn de chdng lai djch benh. Ddi vdi chdn - Vfldn vdi cac san phdm da dang de<br /> nuoi gia sue, gia cdm, ngfldi chan nudi phuc vu nhu cau tieu thu cua gia dinh ket<br /> thfldng cd thu nhap hieu qua kinh te cao hdp vdi chdn nudi xung quanh nha d;<br /> trong mpt vai Ifla dau tien nhflng nhflng<br /> - Vfldn vdi cac san pham da dang de<br /> Ifla sau dd thfldng bj that bai do gia sue, gia<br /> phuc vu nhu cau tieu thu cua gia dinh,<br /> cam bj djch benh, bj chet.<br /> trdng lua ket hdp vdi chdn nudi xung quanh<br /> Nhfl vay, cac he thd'ng trdng trpt va chan nha d vd ao tha ca (he thdng VAC);<br /> nudi tai xa tham canh vdi nhieu loai cay - Vfldn vai, nhan hdae nhieu loai cay dn<br /> trdng dfldc canh tac ba vu mpt ndm, nhieu qua quanh nha d hdae tren dien tich da't<br /> loai vat nudi dfldc nudi gd'i nhau trong thdi 5%;<br /> gian ngan trdng cflng mpt khoang dien tich<br /> - Vfldn vdi nhieu loai san phdm de phuc<br /> ban che. Tham canh ket hdp vdi sfl hieu<br /> vu nhu cdu tieu thu cua gia dinh vd lam<br /> biet ban che ciia nong dan va sfl dung tu^<br /> cay canh xung quanh nha;<br /> tien cac loai thud'c trfl sau benh, phan bdn,<br /> chat kich thich cho cay trdng hoac cac loai Rieng tren canh ddng lua cua xa, trong<br /> thudc khang sinh, thudc tang trfldng cho mpt sd nam vfla qua da xua't hien nhieu<br /> vat nudi vd khdng cd thdi gian de ve sinh tieu he thdng canh tac sau:<br /> chudng trai, thdi gian nghi cua dat la - Canh tac hai vu mpt nam vdi mpt vu<br /> nhflng nguyen nhan gay d nhilm mdi lua chiem va mpt vu lua mua;<br /> trfldng, djch benh thfldng xuyen trong chan - Canh tac ba vu mpt nam vdi cac loai<br /> nudi. cay trdng:<br /> 2.3.2. Ddc diem cua cdc he thd'ng canh + Lua vu chiem // lua mfla // cay vu ddng<br /> tdc vd cdc he thd'ng chdn nudi (ngd, khoai lang, khoai tay, dt, rau lap,...)<br /> • He thdng canh tdc vd lich canh tdc + Lua vu chiem // rau // lua mua<br /> Cach mang xanh dd thflc sfl diin ra d Sfl hoan thien cua he thdng tifdi tieu<br /> nfldc ta vao dau thap nien 1980 (M. trong vung, ket hdp vdi viec dfla vao canh<br /> Dufumier, 2004). Trong giai doan 1975 - tac cac gidng lua lai ngdn ngay cd ndng<br /> 1980, gidng lua NN8 la gidng lua ngan sua't cao la mpt trong nhflng nguyen nhan<br /> ngay, cd tiem nang nang sua't cao da dfldc quan trpng giai thich cho viec phat trien<br /> dfla vad canh tac trong vu lua mfla. Gidng cac be thdng canh tac vu ddng.<br /> <br /> <br /> Nghi4n CM Kinh td sd 372 • Thing 5/2009<br /> 53<br />  Ddng thdi ndng nghiep ...<br /> <br /> <br /> BANG 1. Lich canh tac tai Cam Hoang til nhiJng nam 1980 tdi hien nay<br /> Thang 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br /> Cay trong<br /> Liui Vu chiem xudn Vu miia<br /> Gieo xa •¥• +<br /> Thu hoiich -f + + -1-<br /> Gieo ma + + +<br /> Cay Ilia + + +<br /> Thu hoach + + + -t-<br /> Bd hda -t- + + Bo hda vdi dien tich khdng canh tac vu ddng<br /> \'/( ddng Vu dang Vu chiem .xudn \ | J^ Vu dong<br /> Ngd + + Ngd chi dugc trdng tnrdc nam 1995 + +<br /> Khoai lang +<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> +<br /> -1-<br /> Ca-rdi + -1- -1-<br /> Cit -h + + + -4- +<br /> Cai bilp -1- -t- +<br /> Xu hdo -^ + +<br /> Dua chupt + + + + + +<br /> Bi xanh + + -1-<br /> Rau lap + + + +<br /> <br /> <br /> Ngoai hai vu lua mpt nam, mpt phan dien tbfla, chuyen tfl da't ndng nghiep sang ddo ao<br /> tich tfl 20% - 30% cua mdi hp dfldc trdng cac tha ca cua cac hp ndng dan trong xa. Dieu nay<br /> loai rau mau trong vu ddng. Dien tich canh da dfla Cam Hoang la mpt xa dflng vj tri tbfl<br /> tac cay vu ddng phu thupc vao gia ca ciia thj hai ciia tinh Hai Dfldng ve san Ifldng ca. Tfl<br /> trfldng nam trflde dd, hoac nhu cau thflc an dd, nhieu hp ket hdp gifla tha ca vd dau tfl<br /> eho chan nudi d cac thdn nhfl dac diem eua cac phat trien chan nudi gia sflc, gia cam quy mo<br /> he thd'ng canh tac vd ljch canh tac d tren. Idn tdi 200 Idn thit hoac 8.000 ga thjt mpt<br /> nam.<br /> • Ddc diem cua he thd'ng chdn nudi<br /> 2.4. Nhiing nhdn to' chinh quyi't dinh<br /> Chan nuoi nong hp tai xa dfldc phat trien<br /> sUphdt triin nong nghiep - nong thon<br /> tfl sau khoan 100. Hien nay, nhieu hp ndng<br /> dan nudi hang chuc Idn nai, vai tram Idn thjt 2.4.1. He thdng thuy ndng<br /> hoac vai nghin ga thjt mpt nam. Ngoai ra, tfl Khoan 100, hdp tac xa chju trach nhiem<br /> dau nhflng nam 2000, nudi ca dfldc phat trien cac cdng viec lam da't, tfldi tieu, phdng trfl<br /> manh trong nhflng phan dien tich tha'p. Do djch benh va bao ve lua. Tdi khoan 10, mdi ho<br /> vay, chan nudi ddng mpt vai trd thu nhap gia dinh chju trach nhiem ta't ca cac giai doan<br /> quan trpng trong ndng hp, nhflng chan nudi san xua't tfl lam da't, gieo cay, cham sdc, thu<br /> qua tham canh, khdng cd thdi gian de chd'ng hoach vd hp cung phai chju trach nhiem la'y<br /> chudng ket hdp vdi sfl hieu biet ve ve sinh nfldc cho cac thiia rupng dfldc giao. He thd'ng<br /> phdng benh cdn ban ehe va sfl bien dpng thuy ndng dfldc hdp tac xa phd'i hdp vdi edng<br /> manh ciia gia ea thj trfldng Id nhflng nguyen ty thiiy nong huyen cung cap nfldc tfldi den he<br /> nhan riii ro chinh trong chan nudi. Gia ciia thd'ng kenh dan chinh, tfl dd nfldc dfldc din<br /> cae san pham chan nuoi, thuy san tang cao vao cac mfldng nhd theo ddng rupng va ngfldi<br /> lien tiep trong nhflng nam vfla qua la yeu to' nong dan cd nhiem vu dan nfldc hoac tat nfldc<br /> tich cflc thuc day phat trien chan nudi trong vdo rupng cua minh. He thd'ng thuy ndng<br /> xa. Dac biet gia ea tang len rat nhieu, da thuc ddng mpt vai trd quan trpng cung cap nfldc<br /> day phong trao chuyen djch manh, ddn 6, ddi cho cac thiia rupng cua ndng dan va ngfldi<br /> <br /> 54 Nghi4n ciru Kinh td sd 372 • Thing 5/2009<br />  Ddng thai ndng nghiep ...<br /> <br /> <br /> nong dan cd the dfla cac gid'ng mdi, tien bp ky cha'p gifla cac hdi vdi cac doanh nghiep. Nhieu<br /> thuat vao san xua't. hp ndng dan da tham gia vao cac hpi doan the<br /> Dau thap nien 2000, vdi chinh sach Nhd nay, hdn 90% so' hp tham gia vao hpi ndng<br /> nflde vd nhan dan cung Idm trong xay dflng cd dan, hdn 70% so' phu nfl tham gia vao hpi phu<br /> sd ha tang ndng thdn - nhfl lam dfldng, nfl xa.<br /> trfldng, tram, kien cd hda he thdng kenh Cac hpi vien gap khd khan trong cac td<br /> mfldng,... Nha nfldc hd trd 30% gia trj cdng ehflc doan the nay dfldc Ngan hang chinb<br /> trinh bang nguyen vat lieu, UBND xa, HTX sach xa hpi eho vay gan mpt ty ddng vdi lai<br /> ddng gdp 70% va ngfldi dan tham gia ddng gdp sua't flu dai thdng qua sfl tin cha'p cua hpi. Cae<br /> ngay cdng xay dflng. Hien nay khoang 40% he hpi nay ket hdp vdi HTX cung td ehflc cae Idp<br /> thdng kenh mfldng npi ddng dd dfldc kien cd khuyen ndng cho cac hpi vien. Ngoai ra. cac<br /> hda va he thdng nay da cung ca'p nfldc trfle hpi vien trong hpi ddng gdp ngay cdng hd trd<br /> tiep den tflng thiia rupng vdi khoang tren 90% cac gia dinh gap khd khan vao mua vu, hoac<br /> dien tich trdng lua ciia xa. Nhfl vay, he thdng hd trd cac hdi vien khac gap khd khan hoan<br /> kenh mfldng mdi da gdp phan quan trpng vao tra khoan vay da den ban cho ngan bang.<br /> thay the viec Id'y nfldc vao rupng bang gdu tat Nhfl vay, eae boat dpng cua cac doan the nay<br /> cua ngfldi ndng dan. ddng vai trd quan trpng trong cung cd tinh<br /> 2.4.2. Hdp tdc xd dodn ket trong ndng thdn.<br /> Cam Hoang hien cd ba HTX bao gdm: HTX 2.4.4. Ddu vdo trong nong nghiep<br /> dich vu nong nghiep, HTX djch vu dien nfldc Tfl ndm 1988, cac dau vao trong san xuat<br /> va HTX tin dung nhan dan. Trong dd HTX ndng nghiep khdng cdn dflde trd gia va viec<br /> djch vu nong nghiep dam nhiem ndm djch vu kinh doanh cae mat hang nay phu thupc vao<br /> ndng nghiep chinh la: djch vu thiiy ndng, cung thj trfldng tfl do. Nong dan cd quyen Ifla chpn<br /> cap cac san pham thud'c trfl sau, phan bdn, mua loai phan bdn phfl hdp vdi ddng rupng<br /> djch vu thu y va khuyen ndng; ndng nghiep cua minh. Sfl tfl do kinh doanh tren thj<br /> dfldi sif dieu pho'i boat dpng hanh chinh cua trfldng da thuc day cac cfla bang tfl nhan phat<br /> mpt bp may ddn gian gdm nam ngfldi va cac trien. Cd quan quan ly Nha nfldc lien quan<br /> hp ndng dan la nhflng xa vien ddng le phi den ngdnh nay trai dai tdi cap buyen. Nhflng<br /> tham gia. Ngudn vd'n lflu dpng cua HTX cho viec kiem soat cha't Ifldng, ngudn gdc cua san<br /> cac boat dpng nay cd khoang 150 trieu ddng. pham cdn ban che, cpng vdi sfl thieu hieu biet<br /> Thflc te hien nay HTX dam nhiem td't vai trd cua ngfldi sfl dung la mpt trong nhflng nguyen<br /> dieu hdnh he thd'ng thuy nong, cac vai trd nhan gay ra nhdn thud'c trong san xud't va<br /> dich vu khac cdn ban che - bdi sfl canh tranh anh bfldng tdi mdi trfldng sd'ng. Tai xd Cam<br /> ciia cac djch vu tfl nhan trong nen kinh te thj Hoang, vdi dfldi 1% so' hp gia dinh cung cap<br /> trfldng va vai trd phap nhan cua HTX cdn ban cac djch vu dau vao trong ndng nghiep, nhflng<br /> che. HTX dam nhiem cung ca'p cac dau vao cung cap vdi so' Ifldng tdi tren 80% nhu cau<br /> nong nghiep chi chiem khoang 20%-30% nhu cua cac he ndng dan trong xa thdng qua viec<br /> cau thdng qua tin chap vdi doanh nghiep. ban tra cham.<br /> 2.4.3. Vai trd cua cdc hdi, dodn the 2.4.5. Dich vu thu y<br /> Ngoai cac HTX, Nbd nfldc da thanh lap Tfl nam 1993, he thd'ng thu y cua tinh Hai<br /> nen cac td ehflc phat trien ndng thdn khac d Dfldng dfldc quan ly ca'p nha nfldc tdi Tram<br /> mflc dp xa nhfl Hpi phu nfl, Hpi nong dan,... thu y huyen. Thu y xd bj phu thupc vao HTX,<br /> vdi muc dich bd trd cac boat dpng tap the. Cac nhflng ca xa ehi cd mpt thu y vien chju trach<br /> td ehflc nay ddng mpt vai trd quan trpng trong nhiem cho gan bai nghin bp gia dinh.<br /> viec trd giup ph^t trien ciia xa. Cac hpi cd vai Thflc te cdng tac thu y tai xa vdn cdn b;in<br /> tro tap the trpng viec dam bao mua tra cham che, sd Ifldng gia sue gia cam dfldc tiem phdng<br /> cac dau vdo ndng nghiep nhd thiet lap sfl tin cdn it do sfl hieu biet chung ciia ngfldi chan<br /> <br /> Nghi4n cuv Kmh td sd 372 • Thang 5/2009 55<br />  Ddng thdi ndng nghiep ...<br /> <br /> <br /> nuoi cdn thd'p. Chi cd trau bd, Idn nai va mpt hang Nong nghiep va Phat trien ndng thon la<br /> sd Ifldng nhd Idn thjt la dfldc tiem phdng vac- 1,15% mpt thang, tfl Ngan hang Chinh sach<br /> xin. Theo thdng ke ciia HTX, ty le sii dung xa hpi la 0,65% va tfl Quy tin dung nhan dan<br /> vac-xin trong chan nuoi gia sue chi chiem la 1,25%.<br /> khoang 30% sd Ifldng dau gia sue. Cae thu y Nhu cau vo'n la ngay cang 16n trong cac hp<br /> vien trong xa chi boat dpng chinh thdng qua ndng dan, nhu cau nay da tang len ga'p ba lan<br /> viec kinh doanh cac san pham thudc thu y, tfl nam 2002 den nam 2005. Dfl nd cua nam<br /> ngfldi chan nudi mua cac san pham nay va sii 2003 la khoang 7,7 ty ddng, nam 2004 la<br /> dung tuy y theo kinh nghiem vd sfl hieu biet khoang 9,2 ty ddng, nam 2005 la 15,9 ty ddng.<br /> cua tflng hp gia dinh. Dieu nay cd the anh Da so' cac hp nong dan dfldc vay nd trdng thdi<br /> hfldng den cha't Ifldng san pham chdn nudi. ban mpt nam. Cac khoan vay thfldng dfldc<br /> 2.4.6. Khuyen nong dau tfl cho chan nudi, lam ao ca va viec tra nd<br /> 0 Hai Dfldng, djch vu khuyen ndng dfldc thfldng diin ra theo mfla vu nudi vd thu<br /> quan ly ca'p nha nfldc den ca'p huyen. Hoat hoach ca.<br /> dpng khuyen nong ddng mpt vai trd quan 2.5. Cdu hoi nong nghiep vd nhdng xu<br /> trpng nham tuyen truyen cho ndng dan nhflng hudng cda nhiing dgng thdi nong<br /> ky thuat mdi, cac gio'ng mdi. Nhflng vdi nhieu nghiep?<br /> ly do, vai trd cua khuyen nong hien cdn nhieu O nhiem mdi trfldng la va'n de chinh dfldc<br /> ban che tai xa nghien cflu. Nhieu ndng dan canh bao do canh tac va chan nuoi ra't tham<br /> trong xa ndi rang hp khong nhan dfldc sfl hd canh, sfl dung cac gid'ng lai cd tiem ndng nang<br /> trd nad tfl trung tam khuyen ndng huyen. Cae suat cao nhflng can sfl dung nhieu phan bdn<br /> gio'ng mdi hp dfldc biet va mua la thdng qua hda hoc, thuo'c trfl sau. Can bang sinh thai da<br /> cae cifa hang tfl nhan va cac ky thuat mdi cd bj thay ddi, cae cdn trflng hflu ich bj tieu diet<br /> dfldc la mpt phan dfldc truyen tai bdi nhflng va djch benh vdi cay trdng, vat nuoi la thfldng<br /> ngfldi ban hang trdng cac cifa hang tfl nhan xuyen tfl djch benh nay den djch benh khac.<br /> hoac trfle tiep gifla cac nong dan vdi nhau. Chan nudi tham canh mang dac diem nhieu<br /> Theo nhieu ndng dan va can bp xa, vai trd cua Ifla mpt nam, khong cd thdi gian de chd'ng<br /> khuyen nong cdn ban che. chudng ket hdp vdi viec sfl dung nhieu hda<br /> 2.4.7. Nhu cdu tin dung trong ndng nghiep chat, thudc, chat kich thich tang trfldng nham<br /> nang cao nang sua't. Thu nhap thfldng tang<br /> Cae hp nong dan trong xd dflde tiep can vdi<br /> trong nhflng nam ddu, nhflng nhflng nam tiep<br /> ba ngudn tin dung chinh thflc la Ngan bdng theo thfldng bj giam hoac bj thua Id va khd<br /> Ndng nghiep va Phat trien ndng thdn, Quy tin hoan tra dfldc cac khoan vay nd.<br /> dung nhan dan xa cho ta't ca cac hp nong dan<br /> dap flng du mpt so' dieu kien va Ngan bdng Chenh lech thu nhap gifla cac hp nong dan<br /> Chinh sach xa hpi danh cho cac hp gia dinh ngay cang Idn do sfl tich tu cac ngudn life khac<br /> ngheo (vay trung han, mflc vay dfldi 10 trieu nhau gifla cac ndng hp (nhfl vo'n, ngudn life lao<br /> ddng). Dfl nd hien tai ciia cac hp ndng dan dpng hoac cac cong cu san xua't). Nhieu hp da<br /> trong xa tfl cac ngudn vay chinh thflc la ed sfl tich luy rupng da't, tang kha ndng san<br /> khoang 15,9 ty ddng, hoac mdi hp gia dinh xua't va thu nhap, trong khi da't dai cho san<br /> trong ca xa cd vay nd khoang 8,6 trieu ddng. xua't nong nghiep tai xa la ra't ban che, nha't<br /> Theo thd'ng ke xa, khoang 68% so' hp gia dinh la cac hp gia dinh tre. Thu nhap cua mpt lao<br /> ndng dan thfldng xuyen phai trdng chd vad cac dpng ket hdp gifla nong nghiep va cac boat<br /> khoan vay, trong dd vay tfl Quy tin dung dpng khac cao ga'p bdn lan thu nhap ciia mpt<br /> nhan dan chiem khoang 50%, tfl Ngan bdng lao dpng thuan nong. Thu nhap cua hp ndng<br /> Ndng nghiep va Phat trien ndng thdn chiem dan gidu cao gap 15 lan thu nhap cua mpt hp<br /> khoang 38% va tfl Ngan hang Chinh sach xa ndng dan ngheo trong xa (Vfl Dinh Tdn va<br /> hpi chiem khoang 13%. Lai sua't vay tfl Ngan cpng sfl, 2006). Sfl mat cong bang tiep can cac<br /> <br /> 56 Nghi4n cuv Kinh td sd 372 • Thing 5/2009<br />  Ddng thdi ndng nghiep ...<br /> <br /> <br /> ngudn life trong thu nhap anh hfldng manh - 1990 nhflng do anh hfldng tang gia cac san<br /> tdi kha nang tai san xua't ciia cac ndng hp va pham dau vao la nguyen nhan dan den bd dan<br /> ddng nghia vdi viec tiep can vdi cac djch vu y viec canh tac cay vu ddng.<br /> te, giao due,... Sif dung phan bdn hda hpe, cae san pham<br /> 90% sd lao dpng ndng nghiep tai xa phai thud'c trfl sau qua mflc can thiet la nguyen<br /> tim kiem cac cdng viec ket hdp ngdai ndng nhan cua sfl md't can bang sinh thai, d nhiem<br /> nghiep. Sfl da dang trong canh tac, chdn nudi moi trfldng sd'ng va ed the tdn dfl hda chat,<br /> dfldi dang VAC (vfldn, ao, chudng) Id xu hfldng thud'c khang sinh trong cae san pham ndng<br /> chinb trong cac ndng hp. Cae san pham tfl nghiep.<br /> trdng trpt dfldc danh cho nhu cau tfl tieu thu Sfl ban che cua dien tich canh tac tren lao<br /> ciia hp gia dinh vd cac san pham chan nuoi la dpng la nhan to' quyet djnh lien quan den<br /> dfldc danh de ban. Trong mpt he thd'ng san chuyen ddi boat dpng san xuat trong nong<br /> xuat nhfl vay, mfle thu nhap cua ndng hp cd nghiep (tfl chuyen dien tich canh tae lua ed<br /> the tdng va cd the tranh dfldc nhflng rui ro tfl thu nhap tha'p sang trdng cay an qua, dao ao<br /> viec dpc canh hoac chi chan nudi mpt loai vat nuoi ca, chan nudi, trdng cay canh vdi muc<br /> nudi. Nhflng cac he thd'ng san xua't nay lai dich tang thu nhap tren mdt ddn vj dien tich).<br /> mang dac trflng ra't tham canh dan den nguy Cud'i cung la nhu eau vd'n san xuat va du<br /> cd ve cac djch benh. nd trong cac hp ndng dan la rat Idn. 68% sd bp<br /> Hien nay, met bp phan hp nong dan khdng ndng dan thfldng xuyen phai chdng chd vdo<br /> cdn can den da't cho canh tac, vi hp cd mpt cac ngudn vd'n chinh thd'ng: trung binh mdi hp<br /> boat dpng phi nong nghiep khac nhfl thfldng ndng dan cd vay nd 12,7 trieu ddng, cae khoan<br /> mai, djch vu nhd hoac con cai ciia hp da thoat vay ndy dfldc vay thdi ban mpt nam va vay tfl<br /> ly khdi nganh nong nghiep. Phan dien tich nam nay sang nam khac./.<br /> canh tac ndy dfldc cho cac hp ndng dan khac<br /> thue lai, nhflng viec trdng lua ngay cang cd TAI LIEU THAM KHAO<br /> thu nhap tha'p trong khi cac dau vao cho san<br /> xua't ndng nghiep ngay eang cao, nhieu hp<br /> 1. Cochet H. et Devienne S. Coniprendrc iagricullurc<br /> ndng dan khong cdn mud'n canh tae lua nhflng<br /> d'line region agricole: (juestion de nielhode siir Tanalyse<br /> cung khdng mudn tfl bd phan da't ciia minh.<br /> en termes de sysleme de production. Sociele fran#aise<br /> Vdi mpt xa cd vj tri thuan ldi gdn gifla cac d'economie rurale, colloque de Lille, 18-19 novembre<br /> thanh phd Idn trdng vflng (nhfl Ha Npi-Hai 2004.<br /> Phdng-Quang Ninh va cae khu cdng nghiep), 2. Chu Hiru Quy (2000). Khdi qudt mot sd vd'n de ve<br /> tiep can cac thj trfldng de dang, vi vay djnh qudn ly vd si( dung ddt nong nghiep d nifdc la hien nay.<br /> hfldng phat trien met vung san xua't cac san Kinh te vd chinh sdch dd't dai ciia Viet Nam. Nxb Ndng<br /> pham ndng nghiep sach Id ra't cdn thiet, chinh nghiep. Ha Ndi.<br /> quyen cac ca'p can cd nhflng chinb sach<br /> 3. Dufumier M (2004). Agricultures et paysaimeries<br /> khuyen khieh, hd trd cho xu hfldng phat trien des Tiers mondes. Karthala. .<br /> nay.<br /> 4. Sd lieu thd'ng ke hang nam, bao ciio hang nim ciia<br /> 3. Ket l u a n<br /> xa Cdm Hoang.<br /> Sau 20 ndm ddi mdi kinh te da tao ra dpng<br /> 5. Vu Dinh Tdn va cs (2006). Nghien ciru kinh te .ul<br /> thai mdi trong ndng nghiep - chu dpng chuyen<br /> hqi: Nghien cini Iru&ng IH/I) ha .\d d mii'ii Bdc ciia \'iet<br /> ddi ca'u trfle kinh te ndng nghiep cua chinh<br /> Nam. Biio cao ciia Trung tam Nghien ciiu lien nganh phiit<br /> cac nong hp. Cac gidng lua lai cd tiem ndng<br /> tri^n ndng thdn.<br /> nang sua't cao dfldc canh tac rpng rai, chiem<br /> 6. Vu Nang DQng (2001). Ndng nghiep Viet Nam hi<br /> tren 90% dien tich cua xa. Dien tich cay vu<br /> dong phat trien manh trong nhflng nam 1980 tinh vd thdnh phd. Nxb Ndng nghiep. Ha Noi.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nghi4n cuv Kinh td sd 372 • Thing 5/2009 57<br />