Đưa bộ môn giới vào chương trình dạy đại học

Nghien ciiu Gia d i n h va Gi6i So 5 - 2 0 1 1 Dira bo mon gioi vao cliirong trinli giang day flai lioc Thai Thj Ngoc Dir Trung tSm Nghien cCfu Gidi vd Xa hoi - Oai hoc Hoa Sen Torn tat: Gan hai mUdi nam qua, mon gi6i tG cho khong ton tai trong cac trUdng dai hoc cl Viet Nam, cho de'n nay da ddn dan tham nhap vao cac chUdng trinh dao tao va co mot cho dGng tuy con khiem ton. Mon hoc gidi da co mat d nhieu nganh hoc nhU: xa hoi hoc, dia ly dan so', tam ly hoc, luat hoc, moi trUdng,.. Mon hoc nay khong chi cung cap kie'n thGc cd ban ve phu nQ hoc va ve gidi cho sinh vien, ma gop phdn xay dUng gia tri song cho tGng ca nhan, nang cao nhan thGc binh dang gidi. TG do giup cho sinh vien co kha nang giai quye't cac va'n de lien quan con ngUdi va xa hoi, trong do co mdi quan he gidi. Bai viet nay tap trung phan tich tinh hinh giang day gidi 6 bac dai hoc, cac ye'u to' thuc day, nhGng kho khan, each thGc va dieu kien can thie't de hd trd cho viec dUa mon gidi vao bac dai hoc cl Viet Nam hien nay. Tijf khda: Gidi; Bo mon gidi: Gidi va chUdng trinh giang day dai hoc. Ne'u nhimg nghien ciiu khoa hge vd phu nG d Viet Nam da duge bat ddu hong thap nien 80 vdi su thanh lap cua cac Trung tam nghien ciiu khoa hge vd phu nG, thi phai dgi dd'n nam 1992 mdt chuong trmh dao tao ve phu nQ hge d bac cG nhan mdi dugc dua vao Dai hge Md ban cdng 60 Nghien cGu Gia dinh va Gidi. QuyS'n 21, so 5, tr. 59-70 thanh phd (TP) Hd Chf Minh, la trudng dai hoc ddu tidn giang day mdn phu nG hge. Cd thd ndi su ra ddi eua chuong trinh ndy da thd hidn dugc tinh thdn dd'n thdn vi binh ddng nam-nO eua cac giang vidn ed ft nhidu am hidu vd phu nG hge tuy khdng dugc dao tao chfnh quy tG nganh nay. Va cung la tinh hinh chung cua nhGng thdhd ddu tidn nghidn cihi va giang day phu nG hge cua tdt ca cac nude trdn thd gidi; cho thdy tdm quan trgng cua cac cdp lanh dao trong quyd't djnh vide djnh hudng phat tridn cac nganh hge mdi cua cac trudng dai hge, trong dd ed Dai hge Md ban cdng; Va la sir cd vu eho binh ddng gidi va md'i quan tam cua nhidu td chGc qudc td, td chGc phi chfnh phu, cac trudng dai hge trong vung Ddng Nam A, d Bdc My va chau Au. Trong nhGng nam ddu Ddi mdi, eac trudng dai hge dugc khuyd'n khfch md nhGng nganh hge mdi. Vdi mdt mGc dd tu chii nhdt djnh, hidu trudng trudng Dai hge Md ban cdng da quyd't dinh xay dung nganh phu nG hge. TG dd de'n nay, phu nG hge rdi sau nay la khoa hge ve gidi trong trudng dai hge da trai qua bao budc thang trdm, nhung dieu quan trgng la qua trinh tham nhap eua mdn nay vao chuong trinh dai hge la khdng thd dao ngugc. TG chd chl cd mat d mdt trudng dai hge, nay mdn gidi da duge giang day d nhidu chuong trinh dai hge. 1. Tinh hinh giang day gidi d bac dai hoc LL Nhumg trudng dai hoc cd giang day ve gidi Mdt trong nhumg thanh qua ben virng la chuang trinh khung cua nganh xa hdi hge cd mdn xa hdi hge vd gidi, do dd nga\ nas tat ca cac chuong trinh xa hdi hge tai cac dai hge tren toan qudc ddu cd day mdn xa hdi hge vd gidi nhu Khoa Xa hdi hge, Dai hge Khoa hge Xa hdi va Nhan van (DHKHXHNV), Dai hge Qudc gia; Khoa Xa hdi hge, Hge vien Bao chf -Tuydn truydn,... Mdn tam ly hge \'e gidi dugc giang day trong mdt vai ehucmg trinh tam ly hge. Mdn gidi cung da duge dua vao chucmg trinh dja ly ddn sd va xa hdi cua Khoa Dja ly - DHKHXHNV TP Hd Chf Minh. TG nhieu nam qua, Hge vidn Chfnh trj - Hanh chfnh Qud'c gia Hd Chf Minh da cd bd mdn gidi. Tuy sd tidt giang day chua nhidu nhung su co mat cua mdn nay trong chuang hinh dao tao eua Hge vidn da ndi len nhan thGc dung ddn eua lanh dao mdt co sd dao tao nhung cdng chGc tuong lai cho bd may cdng quydn. xay dung ludt phap bao dam binh ddng gidi cung nhu dao tao ddi ngu Thai Thi Ngoc Du 61 thuc thi phap luat ed kid'n thGc va nhan thGc vd binh ddng gidi la mdt didu kien vd eung edn thiet cho vide nang cao binh ddng gidi, ddy lui nhung hanh vi phan biet dd'i xG vdi phu nG. Du an ldng ghep gidi vao chuong trinh dao tao luat hge da dugc thuc hidn d Dai hge Luat Ha Ndi va Dai hoc Luat TP Hd Chi Minh. Md'i lien he giGa gidi va mdi trudng, an ninh luong thue, bid'n ddi khf hau la mdt ndi dung nghidn cGu ngay cang duge cac nha khoa hge quan tam phat tridn. Mud'n giai quyd't eac vdn dd m6i trudng, cdn kd't hgp cac giai phap khoa hge ky thuat, co sd phap ly va cac giai phap lidn quan ddn xa hdi, con ngudi, trong dd ed md'i quan he gidi. Trong chidu hudng suy nghi dd, mdn gidi, mdi trudng va phat tridn da dugc dua vao chuong trinh cao hge dja ly- DHKHXHNV TP Hd Chf Minh va Bd mdn Sinh thai - Mdi trudng cua Dai hge Khoa hge tu nhidn TP Hd Chf Minh. TG nam 2010, da cd thdm mdt don vj mdi tham gia vao vide quang bd kid'n thGc gidi cho sinh vidn, dd la trudng Dai hge Hoa Sen vdi mdn gidi va phat trien duge giang day trong chuong trinh Giao due tdng quat. Ke hoach nay se dugc trinh bay chi tiet hon hong phan sau. Nhin chung, tG gdn hai muoi nam qua, mdn gidi tG chd khdng tdn tai d bac dai hge da ddn dan tham nhap vao cdc chuang trinh dao tao, va da cd mdt chd diing tuy edn khidm tdn nhung didu quan trgng la ndi dung khoa hge cua mdn gidi da dugc eac Gudng dai hge cdng nhan. 1.2. Cac tac nhan thuc day Su thanh cdng eua cac chuomg trinh dao tao gidi ndu trdn se giup ich cho vide van dung eac lgi thd' vao cac ke hoach dua mdn gidi vao cac chuong trinh dao tao d dai hge, trong dd cd thd thdy nhumg tde nhan thuc day cho su thanh cdng nay. Dd la: - Vai trd quye't djnh eua cdc hdi ddng nganh: trong trudng hgp nay la nganh xa hdi hge. Sang kid'n tG co sd cdn dugc cdp cd tham quydn thGa nhan va cd quyd't djnh dp dung trong mdt pham vi rdng ldn hem thi mdn hge mdi ed didu kien phdt tridn nhanh chdng va vumg chdc hom. Lue ddu chi la sang kid'n cua mdt trudng dai hge nhung sau dd su thGa nhan ehinh thGc mdn xa hdi hge vd gidi nhu la mdt mdn bdt budc trong chuong trinh dao tao cua eae cdp cd tham quydn da tao didu kidn cho sinh vidn nganh xa hdi hge trong ca nude dugc tid'p can vdi khoa hge ve gidi. - Vai trd quyd't djnh eua lanh dao trudng dai hge, trong chid'n luge phat 62 Nghien ciTu Gia dinh va Gidi. Quyen 21, so 5, tr. 59-70 tridn cua trudng: trudng hgp mdn gidi va phdt tridn trong Chuong trinh giao due tdng quat cua Dai hge Hoa Sen. - Su hd trg cua eac chucmg trinh tai trg: Td chGc hgp tac phat tridn qud'c tdcua Thuy Didn (SIDA) hd trg du an ldng ghep gidi vao chuang trmh luat hge d cdc trudng Dai hge Luat da giup cho mdn gidi thdm nhdp vao mdt ITnh vuc dao tao trgng yd'u. Kidn thGc va su nhay cam gidi eua cac giao su phu trach eac chuang trinh cao hge (trudng hgp chuong trinh eao hge Dja ly va Sinh thai mdi trudng). Kinh nghidm nay cho thdy vai trd quan trgng cua cac nha khoa hge trong nhimg quyd't djnh xdy dung ndi dung chucmg trinh dao tao. Cho du nhumg qui djnh chung cd phdn cGng nhde, cac giang vidn vdn cd mdt pham vi tu do quye't djnh trong vide ddi mdi chuong trinh. L3. Nhumg khd khan trd ngai cua viec dira mdn gidi vao cac chirong trinh dao tao a dai hoc Su cd lap cua gidng dgy gi&i trong tru&ng dgi hpc Lay vf du trudng Dai hoc Md ban edng TP Hd Chf Minh, la trudng co ca mdt khoa la Khoa Phu nG hge, va sau nay thu hep lai thanh chuang trinh chuyen nganh gidi trong Khoa Xa hdi hge. Le ra khi chuydn qua he thd'ng tfn chl, sir lidn thdng giGa eac khoa se dugc tang cudng. Tuy nhidn, ngoai trG mdt so mdn trong chuong trinh giao due dai cuong dugc cac khoa dam trdch dd giang day chung eho sinh vidn cac khoa khac, nhiing mdn thuge vd ITnh vue kid'n thGc tdng quat trong dd cd mdn gidi khdng dugc nha trudng hoac cac khoa dd nghj lam mdn tu chgn cho sinh vien. Do khdng danh gia dung mGc su edn thidt va ich lgi cua mdn gidi nen cdc khoa ngoai Khoa Xa hdi hge da khdng quan tfim tim hidu xem sinh vidn cua khoa cd thd hge mdn nay hay khdng. Nhu vay la nang luc sdn cd trong lue lucmg giang vidn cua trudng chua dugc tan dung va phat huy. Gdn day, Quy Ford cd tai trg cho trudng Dai hge Md ban cdng mdt du an ndng cao nhdn thGc gidi trong giang vidn va nhan vidn. Bd mdn Gidi cua Khoa Xa hdi hge da thuc hidn cac budi thao luan vdi giang vidn va nhan vidn. Tuy nhidn kd't qua cd phdn han chd', vi cd it lanh dao cac khoa va giang vidn tham du, va sau ldp tdp hudn, khdng cd sang kie'n nao dd dua mdn gidi vao giang day b cac khoa ngoai Khoa Xa hdi hge. Tmh trang cd ldp nay khdng chi cd d Vidt Nam ma cd ca d nhumg nudc Thai Thi Ngoc D\i 63 da dat mGc dd binh dang gidi cao va da dua mdn gidi vao chuomg trinh giang day dai hge tG nhidu nam nay. Theo giao su Louise Langevin, Dai hge Laval, Quebec, Canada, noi ma mdn gidi da dugc dua vao giang day d dai hge tG nhGng nam 70 cua thdky 20: "Nd'u vide giang day eac mdn gidi dugc thuc hidn nhu nhumg mdn hge ridng, thi mdn hge nay cd nguy CO bj ed lap va bj giam gid trj" (Louise Langevin, 2005), trong khi nhiing mdn hge khac dugc giang day ridng thi lai khdng bj cd lap ma cdn duge xem nhu la mdt mdn chuydn nganh. Lanh dgo vi chuyen mdn ciia cdc trudng dgi hpc, ke cd trong cdc ngdnh khoa hpc xdhdi, nhdn vdn, kinh te khdng man md vdi viec dua mdn gidi vdo chuang trinh gidng dgy. Nhumg ly do cd thd la: Theo quan didm cua lanh dao va cua giang vidn cac khoa, cac nganh, thdi gian dao tao khdng du cho vide giang day khd'i lugng kid'n thGc chuydn nganh, ndn khdng the phung phi cho nhirng mdn hge khdng dem lai led fch thid't thuc. Vdi each thid't kd'eae mdn hge cua chuong trinh gido due dai cuong cd tfnh chdt bat budc hien nay, giang vidn chuydn nganh thudng than phidn la chuong trinh nay chie'm thdi lugng qua ldn, khien cho vide dao tao chuydn nganh bj thie'u thdi gian. Hg cung khdng mdy quan tam dd'n md'i lien he giGa gido due dai cuong va chuydn nganh, do dd hg khdng tan dung dugc khd'i lugng thdi gian danh cho phdn nay dd thid't kd' nhiing mdn hge can thid't cho kid'n thGc tdng qudt va ky nang cua sinh vidn. Cd the ndi la cd su tdch bidt giGa hai bd phan dai cucmg va chuydn nganh. Nd'u lanh dao nha trudng ed ehu y dd'n chuong hinh giao due tdng quat thi cung khdng dd dang tim dugc giang vidn dam trach mdn hge. Mdn gidi cung red vao tinh trang khan hidm giang vien cd nang luc va thdi gian dd giang day d bac dai hge. O day cd mdt nghjch ly: sd ngudi dugc dao tao d bac thac sT va tie'n sT ve gidi trdn ea nudc da gia tang dang ke trong hai muoi nam qua, nhung do mdn gidi chi duge day d chuomg trinh xa hdi hge ndn nhiing ngudi nay ft ed didu kien tham gia giang day. Mat khac, mdn gidi lai dugc giang day rdt nhidu d dang tap hudn cho cac td chGc, doan thd, ndn .ngudn nhan luc nay lai dugc thu hut vd cae td chGc phi ehfnh phu. Hg qua 'ban rdn nen khdng thd tham gia giang day mdn gidi d dai hge vdi tu each la giang vidn thinh giang. Vide soan bai giang cho sinh vidn dai hge lai ddi hdi ddu tu cdng sGc, vi khdng hoan toan gid'ng edc tai lieu tdp hudn. Tinh lien ngdnh cda mdn gidi ddi khi ciing trd thdnh mot trd ngai. Da ed chu truong long ghep gidi vao cae mdn hge cd lidn quan dd'n gidi nhu