Được mùa: Những lựa chọn chiến lược để phát triển nông nghiệp và nông thôn Việt Nam

Chia sẻ: Ad XxC | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

132
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Vì vậy, việc làm rõ bản chất HTX và vai trò của HTX đối với ASXH trở nên rất quan trọng, từ đó có những chính sách phát triển HTX thích hợp phù hợp với đặc thù Việt Nam, cụ thể là phục vụ yêu cầu sửa đổi, bổ sung Luật HTX. Với mục tiêu trên, nghiên cứu này sẽ đánh giá lại tình hình phát triển và thực trạng tổ chức - quản lý HTX, làm rõ bản chất và các xu hướng phát triển mới của HTX, phân tích vai trò của HTX đối với ASXH, đánh giá...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Được mùa: Những lựa chọn chiến lược để phát triển nông nghiệp và nông thôn Việt Nam

J A N U AR Y 2 0 1 0 Được mùa: Những lựa chọn chiến lược để phát triển nông nghiệp và nông thôn Việt Nam BÁO CÁO #7: Thúc đẩy tăng năng suất nông nghiệp và thu nhập nông thôn tại Việt Nam: Bài học từ kinh nghiệm của khu vực DỰ ÁN 00050577: Hỗ trợ Xây dựng Chiến lược Phát triển Kinh tế - Xã hội Việt Nam, giai đoạn 2011 – 2020 Ian Coxhead • Kim N B. Ninh • Vũ Thị Thảo • Nguyễn Thị Phương Hoa
ư c mùa: Nh ng l a ch n chi n lư c phát tri n nông nghi p và nông thôn Vi t Nam BÁO CÁO #7: Thúc y tăng năng su t nông nghi p và thu nh p nông thôn t i Vi t Nam: Bài h c t kinh nghi m c a khu v c D ÁN 00050577: H tr Xây d ng Chi n lư c Phát tri n Kinh t - Xã h i Vi t Nam, giai o n 2011 – 2020 Ian Coxhead ● Kim N.B. Ninh ● Vũ Th Th o ● Nguy n Th Phương Hoa Tháng 1 năm 2010
M CL C TÓM T T ............................................................................................................................................... i 1. M U............................................................................................................................................ 1 2. PHÁT TRI N NÔNG NGHI P VÀ NÔNG THÔN: T NG QUAN ............................................... 5 2.1. Nông nghi p và tăng trư ng kinh t ...................................................................................... 5 2.2. Tăng thu nh p khu v c nông thôn: Khung phân tích .......................................................... 11 3. PHÁT TRI N NÔNG NGHI P VÀ NÔNG THÔN TRÊN GÓC KHU V C ........................ 16 3.1. Lưu ý v phân tích mang tính so sánh ................................................................................. 16 3.2. Phát tri n nông nghi p t i các n n kinh t châu Á .............................................................. 18 3.2.1. Công ngh và năng su t trong nông nghi p ..................................................................... 19 3.2.2. Nh ng bi n pháp khuy n khích phát tri n ngành............................................................. 24 3.2.3. Các y u t mang tính th ch ........................................................................................... 32 3.3. Năng su t nông nghi p và phát tri n nông thôn .................................................................. 38 4. TĂNG TRƯ NG NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN VI T NAM ................. 43 4.1. Kinh nghi m trong th p k i m i .................................................................................... 43 4.2. Công ngh và năng su t nông nghi p.................................................................................. 51 4.3. Các bi n pháp khuy n khích phát tri n ngành..................................................................... 56 4.4. Nh ng v n v th ch ..................................................................................................... 61 4.5. K t qu và nh ng v n t ra ........................................................................................... 64 5. TĂNG TRƯ NG NÔNG NGHIÊP, VI C LÀM, NGHÈO ÓI VÀ PHÂN PH I THU NH P: TH NGHI M MÔ PH NG .............................................................................................................. 67 5.1. Cách ti p c n ....................................................................................................................... 67 5.2. Th nghi m chính sách: Ti n b k thu t trong nông nghi p ............................................. 70 5.3. K t qu ................................................................................................................................ 70 5.4. Nghiên c u sâu: Tăng trư ng vì ngư i nghèo i m nào? ................................................ 75 6. L A CH N CHÍNH SÁCH PHÁT TRI N, 2011-2020 ................................................................ 79 6.1. Xác nh nh ng v n quan tr ng nh t.............................................................................. 79 6.2. Nh ng v n c th i v i phát tri n nông nghi p và nông thôn..................................... 81 6.3. Phát tri n nông nghi p và nông thôn t i năm 2020: Các l a ch n chi n lư c.................... 85 TÀI LI U THAM KH O.................................................................................................................... 90
B NG B ng 1: Nh ng ch tiêu cơ b n v thu nh p và cơ c u kinh t .............................................. 17 B ng 2: Thay i v kinh t và nông nghi p châu Á, 1970-1995 ....................................... 19 B ng 3: Các y u t tăng trư ng trong t ng m c tiêu th phân bón qua các th p k .............. 22 B ng 4: RRAs trong nông nghi p c a m t s n n kinh t châu Á ........................................ 26 B ng 5: In ônêxia: T l h tr danh nghĩa và th c t cho nông nghi p .............................. 30 B ng 6: Tình tr ng và xu hư ng nghèo ói m t s nư c.................................................... 39 B ng 7: L i th c nh tranh ư c phát hi n trong nông nghi p, các n n kinh t châu Á........ 44 B ng 8: T l dân s nông thôn trong t ng dân s (%) ........................................................ 49 B ng 9: Vi t Nam: Di n tích t tr ng ư c áp d ng các gi ng lúa m i, 1980-2002 ........... 51 B ng 10: Vi t Nam: T l h tr danh nghĩa và th c t cho nông nghi p ............................ 57 B ng 11: Tác ng c a ti n b k thu t trong nông nghi p t i kinh t vĩ mô (% thay i).... 71 B ng 12: Tác ng c a ti n b k thu t trong nông nghi p t i ti n lương và vi c làm (% thay i) ...................................................................................................................................... 72 B ng 13: Tác ng c a ti n b k thu t trong nông nghi p t i ói nghèo và phân ph i thu nh p (% thay i)................................................................................................................. 74 B ng 14: So sánh thay i trong tăng trư ng c a ngành nông nghi p và ngành ch t o s d ng nhi u lao ng ..................................................................................................................... 77
HÌNH Hình 1: Các y u t tác ng n thu nh p th c t nông thôn: Khung kh phân tích .............. 13 Hình 2: óng góp GDP theo ngành chính m t s nư c châu Á ........................................ 21 Hình 3: Năng su t g o c a Vi t Nam và m t s n n kinh t châu Á, 1990-2007................... 45 Hình 4: Năng su t ngô c a Vi t Nam và m t s n n kinh t châu Á, 1990-2007................... 45 Hình 5: Năng su t mía ư ng c a Vi t Nam và m t s n n kinh t châu Á, 1990-2007........ 46 Hình 6: Năng su t cao su t nhiên c a Vi t Nam và m t s n n kinh t châu Á, 1990-2007. 46 Hình 7: Vi t Nam: t tr ng GDP c a các nhóm ngành chính 1990-2007 .............................. 47 Hình 8: Vi t Nam: T c tăng trư ng GDP và các nhóm ngành chính, 1990-2008 ............. 48 Hình 9: Vi t Nam: T l vi c làm trong các nhóm ngành chính, 1990-2007 ......................... 49 Hình 10: t tr ng bình quân u ngư i Vi t Nam và m t s n n kinh t châu Á, 1990- 2007..................................................................................................................................... 50 Hình 11: S n lư ng bình quân u ngư i ($US) t i m t s qu c gia châu Á, m c trung bình c a th p niên........................................................................................................................ 52 Hình 12: Vi t Nam: Năng su t các y u t t ng h p trong s n xu t lúa g o .......................... 53 Hình 13: Th i gian thông qua h i quan t i Vi t Nam và m t s qu c gia châu Á. ............ 59 Hình 14: T l giá xu t kh u c a Vi t Nam so v i Thái Lan (USD, giá FOB). ..................... 84 Hình 15: Giá tr ơn v c a tôm: Kim ng ch xu t kh u c a Vi t Nam so v i t ng c a các nhà nh p kh u ............................................................................................................................ 84 PH L C Ph l c A.1. Ph ng v n ban u........................................................................................... 98
CH VI T T T ADB Ngân hàng phát tri n châu Á AGE Áp d ng cân b ng t ng th APO T ch c năng su t châu Á BAAC Ngân hàng Nông nghi p và h p tác xã nông nghi p BULOG Cơ quan h u c n qu c gia Indonesia BRI Ngân hàng Rakyat Indonesia CIEM Vi n Qu n lý Kinh t trung ương CPI Ch s giá tiêu dùng DSI Vi n chi n lư c Phát tri n FAO T ch c Nông lương Th gi i FDI u tư tr c ti p nư c ngoài FIE Doanh nghi p u tư nư c ngoài GDP T ng s n ph m qu c n i GSO T ng c c Th ng kê HCMC Thành ph H Chí Minh HDI Ch s phát tri n con ngư i IRRI Vi n nghiên c u lúa qu c t LUC Gi y ch ng nh n quy n s d ng t MARD B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn MIT B y thu nh p trung bình MOLISA B Lao ng, Thương binh và xã h i MRD ng b ng sông C u Long NIE N n kinh t công nghi p m i NFA Cơ quan lương th c qu c gia
NRA T l danh nghĩa c a h tr cho nông nghi p OTB Xu hư ng thương m i chung RCA L i th so sánh l rõ trong nông nghi p R&D Nghiên c u và Phát tri n RRA T l th c c a h tr cho nông nghi p RRD ng b ng sông H ng SAM Ma tr n tính toán xã h i SE ông Nam SEA ông nam Á và Nam Á SEDS Chi n lư c Phát tri n Kinh t - xã h i SME Doanh nghi p v a và nh SOE Doanh nghi p thu c s h u Nhà nư c TAF Qu Châu Á TFP Năng su t y u t t ng h p TOR cương tham chi u TVE Doanh nghi p thành th và nông thôn UN Liên Hi p qu c UNDP Chương trình phát tri n c a Liên Hi p qu c VASS Vi n Khoa h c –Xã h i Vi t Nam VLSS i u tra m c s ng Vi t Nam VHLSS i u tra m c s ng h gia ình Vi t Nam WTO T ch c Thương m i Th gi i WDI Các ch s phát tri n th gi i
TÓM T T Trong giai o n 2011-20, Vi t Nam s bư c vào th p niên tăng trư ng th ba d a trên cơ s tái h i nh p vào n n kinh t toàn c u. Vi t Nam, vào nh ng năm 90 ư c x p h ng là m t trong nh ng nư c nghèo nh t trên th gi i, hi n ang hư ng t i tr thành m t n n kinh t có thu nh p trung bình, có bư c nh y v t hơn h n nhi u nư c khác trong qúa trình này. Hai th p niên tăng trư ng m nh m v im tt c mà r t ít nư c th m chí c nh ng nư c khu v c ông Nam Á theo k p, ã giúp gi m m nh t l ói nghèo, t m c 2/3 dân s xu ng dư i 1/5. Tu i th ã tăng lên, và t l t vong tr sơ sinh và các ch tiêu cơ b n khác v y t và phúc l i ã c i thi n áng k . N n kinh t ã chuy n i nh s phát tri n t m t n n kinh t ch y u d a vào nông nghi p, nông thôn và công ngh th p sang m t n n kinh t th trư ng h n h p v i các thành ph phát tri n sôi ng, các ngành công nghi p có tính a d ng cao và m ng lư i thông tin liên l c tiên ti n. M t th p niên trư c ây, thương m i qu c t hi m khi có tác ng t i s n xu t và phân b ngu n l c ch chưa nói t i cu c s ng hàng ngày; ngày nay n n kinh t toàn c u ang hi n di n và có nh hư ng t i m i lĩnh v c. Tuy nhiên, v i t t c nh ng thay i này, c a c i làm ra c a Vi t Nam ngày nay v n còn d a trên cơ s hai ngu n l c chính: Lao ng và t ai. Th ng dư kinh t có ư c t vi c s d ng các y u t s n xu t này ã t o ra ti t ki m và u tư, làm tăng tích lũy n i b và thu hút u tư nư c ngoài. T l thanh niên Vi t Nam t t nghi p trung h c, cao ng và các chương trình d y ngh cao hơn chưa t ng th y. Toàn c u hóa ã em l i s chuy n giao công ngh và liên k t n n kinh t này v i các m ng lư i thương m i và thông tin toàn c u, và t t c nh ng i u này ã làm tăng m nh năng su t c a các ngu n l c trong nư c. Nhưng u tư vào tay ngh , công nghi p và i m i ph i m t nhi u năm m i ơm hoa k t trái. So sánh v i ph n l n nh ng nư c láng gi ng c a mình t i ông và ông Nam Á, n năm 2010 Vi t Nam m i th c hi n ư c vài bư c i ban u trên con ư ng này. S th nh vư ng ngày càng tăng c a i a s ngư i lao ng Vi t Nam ngày nay s ph n l n ph thu c vào vi c ng d ng có hi u qu và năng ng các ngu n l c lao ng, t ai và các ngu n tài nguyên thiên nhiên khác t ư c hi u qu kinh t l n nh t. Trong n l c này, nh ng ngư i nông dân, ngư i lao ng và các doanh nhân Vi t Nam s d a nhi u vào s h tr và khuy n khích c a nhà nư c Vi t Nam. Tăng trư ng và toàn c u hóa làm tăng năng su t c a lao ng và t ai qua vi c s d ng chúng như hi n t i, nhưng ng th i cũng qua vi c ng d ng chúng theo cách m i và có hi u qu hơn n a. Nhưng h n ch l n nh t i v i tăng i
trư ng – s khan hi m v ngu n v n và k năng c n thi t tăng s n lư ng bình quân trên lao ng và s n lư ng bình quân trên m t ha t – không th ư c gi i quy t m t cách y b i ch riêng khu v c tư nhân. Có nhi u lĩnh v c mà trong ó nh ng l i ích v m t xã h i có ư c t các kho n u tư cao hơn l i ích cá nhân, và do v y s không ư c cung c p y n u thi u v ng các hành ng c a nhà nư c. Nh ng lĩnh v c này bao g m nhi u lo i hình hàng hóa công c ng như th y nông và giáo d c, và b i c nh th ch mà trong ó các giao d ch th trư ng có th ư c th c hi n. Nhà nư c cũng có nghĩa v v m t xã h i b o m r ng l i ích c a tăng trư ng s n ư c nh ng ngư i nghèo nh t và ư c phân ph i cho toàn th dân cư. V m t lý tư ng mà nói, nh ng m c tiêu tăng trư ng và công b ng này ph i t ư c thông qua các chi n lư c phát tri n dài h n và nh ng ph n ng ng n h n c a nhà nư c trư c nh ng cú s c t n n kinh t th gi i. Chi n lư c phát tri n kinh t - xã h i (SEDS) 2011-2020, m t chi n lư c l n th ba k t năm 1991 d nh s t o ra m t l trình cho s h tr ó. Chúng tôi r t vui khi có th óng góp vào quá trình so n th o SEDS này thông qua nghiên c u và phân tích c a mình v lao ng, vi c làm và ô th hóa t i Vi t Nam. Báo cáo này, “Nh ng l a ch n chi n lư c phát tri n nông nghi p và nông thôn Vi t Nam” (SEDS-7), s gi i quy t nh ng v n v hi n i hóa nông nghi p và phát tri n n n kinh t nông thôn. M t báo cáo kèm theo, “Lao ng và Ti p c n vi c làm” (SEDS-8) gi i quy t v n lao ng và ô th hóa. Trong tài này, nhi m v c a chúng tôi là xây d ng m t báo cáo nghiên c u phân tích kinh nghi m và thông l qu c t trong vi c (i) tăng năng su t và tăng cư ng kh năng c nh tranh c a khu v c nông nghi p; (ii) thúc y phát tri n kinh t nông thôn; và (iii) ưa ra nh ng ki n ngh c th v nh ng hành ng có th th c hi n thúc y phát tri n nông nghi p và nông thôn trong giai o n n năm 2020. Trong ph n tóm t t này, trư c tiên chúng tôi bàn t i b i c nh phát tri n nông nghi p và nông thôn trong ti n trình phát tri n kinh t và xác nh vai trò c a các chính sách phát tri n. Th hai, chúng tôi ánh giá l i nh ng phát hi n chính và nh ng g i ý rút ra t ph n “lõi”c a báo cáo – so sánh kinh nghi m c a khu v c và Vi t Nam. Th ba, chúng tôi m r ng tr ng tâm ưa ra k t lu n v i ph n th o lu n v các m c tiêu chính và nh hư ng chính sách, theo quan i m c a mình, cho chi n lư c phát tri n kinh t - xã h i l n th ba c a Vi t Nam, cho th p niên 2011-20. ii
B i c nh phát tri n nông nghi p và nông thôn nh ng nư c có thu nh p th p, nông nghi p chi m m t t tr ng l n trong GDP và th m chí m t t tr ng l n hơn trong l c lư ng lao ng. Do v y, phát tri n nông nghi p là m c tiêu ch y u c a b t kỳ m t chi n lư c phát tri n nào. M t tư duy ã ư c hình thành t lâu là n u năng su t nông nghi p không tăng thì ti m năng tăng trư ng kinh t b n v ng c a n n kinh t nói chung s b h n ch . Kinh t nông nghi p nuôi s ng ngư i dân, t o ra th ng dư u tư vào các ngành công nghi p khác, t o ngu n thu ho c ti t ki m ngo i t thông qua xu t kh u và thay th nh p kh u, và m r ng th trư ng cho các nhà s n xu t trong nư c trong các ngành s n xu tvà d ch v . Tuy nhiên, vai trò c a nông nghi p ang thay i. Th nh t, c u i v i ph n l n nông s n không co giãn theo thu nh p, có nghĩa là khi thu nh p tăng, ngư i tiêu dùng chi tiêu i v i các h ng m c không ph i lương th c, th c ph m tăng trong t ng chi tiêu, còn chi tiêu cho lương th c, th c ph m gi m – m c dù giá tr th c t c a các kho n chi tiêu này v n ti p t c tăng do c thù c a nó. i u này khi n cho các ngu n l c như lao ng và v n chuy n t nông nghi p sang ph c v các m c ích s d ng có kh năng sinh l i nhi u hơn trong các khu v c khác. Th hai, lư ng v n tăng lên (t ng tích lũy v n trên m t lao ng trong toàn b n n kinh t ) thư ng s làm năng su t lao ng trong khu v c phi nông nghi p tăng nhanh hơn trong khu v c nông nghi p do ban u h s chi phí v n trên t ng chi phí s n xu t c a khu v c phi nông nghi p cao hơn; do ó vi c b sung thêm v n s có tác ng tương i l n hơn i v i năng su t lao ng trong khu v c này. Ngu n v n tăng thêm này là k t qu c a c quá trình tăng trư ng kinh t , và do ó, cũng gi ng như thay i trong th hi u c a ngư i tiêu dùng, có tác d ng góp ph n khi n t c tăng trư ng trong các ngành phi nông nghi p tăng nhanh hơn. Tác ng này th m chí còn rõ nét hơn khi chúng ta m r ng khái ni m v n, bao g m c k năng (“ngu n v n con ngư i”). Các ngành phi nông nghi p có c i m thư ng s d ng nhi u lao ng hơn ngành nông nghi p, vì th tay ngh ư c nâng cao, có ư c nh giáo d c và kinh nghi m th c t , thư ng giúp các ngành phi nông nghi p m r ng tương i nhanh. Do hai thay i cơ b n liên quan n tăng trư ng này, nên trong dài h n, giá tr s n xu t nông nghi p thư ng tăng ch m hơn so v i t ng thu nh p, hay GDP. Xu th này s tr nên tr m tr ng hơn do t c tăng năng su t trong khu v c phi nông nghi p cao hơn so v i khu v c nông nghi p vì i u này cũng thu hút ngu n l c ra kh i ho t ng s n xu t nông nghi p. Vì th , theo th i gian, ngành nông nghi p s gi i phóng lao ng sang các ngành khác, và di n tích t còn l i iii
s ư c s d ng cho m c ích m r ng ô th , cho vi c s d ng trong các ngành công nghi p và d ch v (bao g m các ho t ng gi i trí, du l ch) và cũng ư c s d ng ngày càng nhi u hơn cho các m c ích b o v môi trư ng. Di n tích t ai và lao ng m t i ư c thay th b ng vi c s d ng nhi u hơn các u vào s n xu t như phân bón và thu l i, b ng nh ng ti n b v công ngh , và trong m t s trư ng h p là b ng thay i trong t ch c s n xu t nông nghi p (ví d thông qua vi c thành l p nh ng nông trang t p th quy mô l n thay th các h gia ình quy mô nh ). Nh ng thay i trong s d ng u vào và cơ c u t ch c ph n ánh lư ng v n và tay ngh trong toàn b n n kinh t tăng lên, cho phép s n lư ng nông nghi p ti p t c tăng, th m chí ngay c khi vi c làm và di n tích t canh tác gi m i. N u tăng trư ng kinh t t t y u d n n s s t gi m tương i c a nông nghi p, thì li u có i u gì (ngoài s s p v kinh t vĩ mô kéo dài) có th o ngư c ư c xu th này? Câu tr l i là có: ó là u tư và thương m i qu c t . Giá xu t kh u cao hơn ho c cơ h i xu t kh u l n hơn có th khi n cho khu v c nông nghi p phát tri n ho c ít nh t là làm gi m t c suy gi m tương i c a khu v c này. Vi t Nam, quá trình toàn c u hoá 20 năm qua cho th y s n lư ng c a nhi u ngành trong khu v c nông nghi p và nuôi tr ng th y s n ã tăng m nh, c bi t là g o, cà phê và h i s n, nh ng m t hàng mà rõ ràng Vi t Nam có l i th so sánh. Trong giai o n trư c i m i, nh ng s n ph m này ư c trao i r t ít, và ph n l n là m c giá dàn x p trư c, không ph n ánh ư c giá tr trên th trư ng th gi i. Vi c n n kinh t Vi t Nam m c a, bư c vào th trư ng toàn c u nơi có m c giá cao hơn r t nhi u ã giúp m r ng s n xu t và tăng ngu n cung cho xu t kh u. Cu i cùng, nh ng chính sách c a chính ph có tác ng r t l n t i t c tăng trư ng c a khu v c nông nghi p. Nh ng chính sách ó có tác d ng thông qua các kênh: K t c u h t ng, công nghi p, s d ng t, giá c a ngành và môi trư ng kinh t vĩ mô. Nhi u nghiên c u gi a các nư c ã kh ng nh t m quan tr ng mang tính vư t tr i c a nh ng chính sách có tác ng t i các bi n pháp khuy n khích phát tri n ngành – c các chính sách tr c ti p và gián ti p, ví d như thông qua t giá h i oái – như là nh ng y u t chính tác ng t i u tư, s n xu t và vi c làm nông nghi p. Có ba nhóm ng l c l n làm tăng s n lư ng nông nghi p: Tăng các ngu n l c t ai và các ngu n tài nguyên khác và i m i v công ngh ; tăng giá và các bi n pháp khuy n khích kinh t i v i phát tri n ngành, bao g m c c i thi n các i u ki n kinh t vĩ mô; và c i cách các b lu t có tác ng t i th trư ng t iv
ai và các y u t s n xu t khác. châu Á ang phát tri n, c ba nhóm ng l c này u có tác ng t i vi c tăng thu nh p nông thôn, tuy nhiên v i m c khác nhau tùy thu c vào t ng nư c và t ng th i i m. u tư vào k t c u h t ng làm tăng năng su t c a ru ng t và ưa ngư i nông dân và th trư ng n v i nhau, cho phép chuyên môn hóa theo vùng sinh thái nông nghi p. Cu c Cách m ng Xanh và nh ng ti n b v công ngh khác ã làm tăng s n lư ng, c bi t là trong nh ng năm 70 và 80, và giúp tăng thu nh p nông thôn, c bi t nh ng nơi mà các h th ng nghiên c u mang tính thích ng i v i a phương có hi u l c. Nh ng c i cách v chính sách ngành và chính sách kinh t vĩ mô giúp tăng giá có hi u l c mà ngư i nông dân nh n ư c cho s n ph m c a h là r t quan tr ng trong vi c c i thi n các i u ki n thương m i gi a nông nghi p và các khu v c còn l i c a n n kinh t . Ngư c v i nh ng xu hư ng này, s xu ng c p c a tài s n t nông nghi p do các thông l canh tác quá m c và không b n v ng ã làm gi m thu nh p nông nghi p m t s nơi trong khu v c. Th trư ng, chính sách và tăng trư ng nông nghi p Trong m t th gi i lý tư ng, khi b t u có s chênh l ch v năng su t c a lao ng, v n ho c t ai gi a các khu v c ho c các ngành thì giá tr th trư ng c a chúng cũng thay i. S chênh l ch v l i ích thu ư c này s d n n vi c tái phân b mà theo ó m t s lao ng ho c v n ho c di n tích t s d ch chuy n t ho t ng có năng su t th p sang ho t ng có năng su t cao hơn (và do v y có thu nh p cao hơn), có giá tr s d ng th p sang m c có giá tr s d ng cao hơn s em l i l i ích cho cá nhân và xã h i. Trong th c t , các th trư ng là không hoàn thi n ho c v n hành m t cách r t không hoàn h o, và nhi u thu c tính c a t ai và khu v c kinh t nông thôn ư c xã h i coi là có giá tr l i không ư c ánh giá theo cách c a th trư ng (ví d như k t c u h t ng và các d ch v môi trư ng). Nh ng d ng th t b i c a th trư ng này d n n s khác bi t gi a các cá nhân (ho c công ty) và xã h i nói chung trong vi c t ư c m c s n lư ng mong mu n cho m i hàng hoá và trong vi c phân b v lao ng, t ai… cho các ngành, và s khác bi t này òi h i ph i có s can thi p v m t chính sách vào khu v c nông nghi p nh m theo u i các bi n pháp hi u qu v m t xã h i. Do v y, chúng ta thư ng kỳ v ng ví d như nhà nư c s cung c p các k t c u h t ng v i l p lu n r ng n u nhà nư c không làm vi c ó mà các nhà u tư tư nhân cũng không làm thì n n kinh t s b x u i. Cung c p các hàng hóa công c ng là m t ví d v chính sách công có tác ng tích c c t i phát tri n. Tuy nhiên, vì nhi u nguyên nhân, không ph i lúc nào các chính sách hoàn h o cũng ư c ban hành. Không ph i t t c các chính sách u em l i s v
phân b các ngu n l c m t cách có hi u qu và có tác ng tích c c. i u này là c bi t úng khi các bi n pháp khuy n khích nông nghi p ch u s tác ng gián ti p c a các chính sách phát tri n nh m vào các m c tiêu phi nông nghi p ho c các bi n pháp kinh t vĩ mô ho c t giá. Các nư c ang phát tri n ông Nam Á như In ônêxia và Philipin ưa ra nhi u ví d v nh ng tác ng ph tiêu c c không d báo trư c ư c t i m t ngành c a m t chính sách phát tri n ư c th c hi n trong các ngành khác. Do v y, n n kinh t nông nghi p và nông thôn trong quá trình phát tri n theo th i gian ph n ánh m t lo t các y u t mang tính r ng l n và ph c t p, và s khác bi t dai d ng v l i ích thu ư c t t ai và lao ng gi a vi c s d ng các ngu n l c ó cho khu v c nông nghi p và phi nông nghi p là v n bình thư ng ch không ph i là ngo i l . nh ng n n kinh t chuy n i (bao g m c Vi t Nam), s phát tri n c a khu v c nông nghi p còn ch u nh hư ng r t l n c a nh ng c i cách v m t lu t pháp. Nh ng c i cách này l p l i th trư ng như y u t xác nh giá c , khôi ph c s t ch i v i vi c ra các quy t nh phân b các ngu n l c, và/ho c n i l ng s qu n lý mang tính th ch i v i vi c s d ng và thanh lý các tài s nc nh, ví d như ru ng t. Nh ng quá trình c i cách này thư ng ư c th c hi n cùng v i các quá trình khác làm tăng kh năng ti p c n qu c t c a t nư c thông qua thương m i và dòng v n qu c t . Vi c xoá b chính sách t c p t túc và qu n lý th trư ng thư ng làm tăng giá s n ph m mà nư c ó có l i th so sánh, và h giá nh ng m t hàng mà nh ng nư c khác trên th gi i có th s n xu t v i chi phí th p hơn. Nh ng ngư i s n xu t và tiêu dùng trong n n kinh t n i a u ph i ch u tác các ng khác nhau, và m t s nhóm có th b thi t h i trong khi các nhóm khác l i ư c hư ng l i. T tăng trư ng nông nghi p n phát tri n nông thôn m t nư c ang phát tri n, g n như toàn b thu nh p nông thôn u liên quan tr c ti p ho c gián ti p n nông nghi p. Do ó, tăng thu nh p khu v c nông nghi p s có tác ng lan t a ra c n n kinh t nông thôn. Tăng trư ng c a khu v c nông nghi p óng góp tr c ti p vào phúc l i cho ngư i dân nông thôn b ng cách tăng thu nh p c a ngư i nông dân và gia ình c a h . Tăng trư ng c a khu v c nông nghi p cũng t o ra nh ng l i ích kinh t gián ti p vư t ra ngoài c ng trang tr i, lan t a ra c n n kinh t nông thôn r ng l n hơn. Ph n thu nh p nông thôn tăng thêm nh c u c a khu v c nông nghi p i v i lao ng và d ch v nông nghi p tăng, và t nh ng chi tiêu trong n n kinh t a phương c a nh ng vi
ngư i có thu nh p tăng lên nh cách này. Do ó, b t c chi n lư c phát tri n nông thôn nào – nghĩa là tăng thu nh p nông thôn - ph i d a m t cách v ng ch c vào s tăng trư ng b n v ng l i nhu n c a khu v c nông nghi p Tuy nhiên, tăng kh năng l i nhu n c a khu v c nông nghi p không ph i là con ư ng duy nh t phát tri n nông thôn như nh ng kinh nghi m mang tính so sánh ã cho th y rõ. T i các n n kinh t trong khu v c ã theo u i m t cách thành công công cu c công nghi p hóa s d ng nhi u lao ng, thì vi c di cư c a ngư i lao ng ra kh i khu v c nông nghi p ã làm tăng t s lao ng/di n tích ru ng t và gi m t l ph thu c nông thôn. Y u t th nh t cho phép tích t ru ng t và tái phân b quy n qu n lý ru ng t cho các nhà qu n lý hi u qu nh t. Y u t th hai làm tăng thu nh p bình quân u ngư i nh gi m s ngư i ph thu c vào nông nghi p. T i các n n kinh t thành công nh t (như Thái Lan, Malaixia, Hàn Qu c và ài Loan), tăng trư ng c a khu v c phi nông nghi p ã làm tăng ti n lương trong toàn n n kinh t , theo ó tăng thu nh p cho lao ng nông nghi p cũng như ti n g i v c a nh ng ngư i di cư t nông thôn ra thành th . Kinh nghi m trong khu v c cho th y phát tri n nông thôn b n v ng ư c thúc y b i s k t h p gi a s năng ng n i b (tăng trư ng nông nghi p) và các l c lư ng bên ngoài (năng su t lao ng và ti n g i v tăng lên); m t v n c n ghi nh n a là s h i nh p gi a tăng trư ng nông nghi p và tăng trư ng c a toàn b n n kinh t . Bài h c t kinh nghi m c a khu v c Các n n kinh t ang phát tri n ông Nam Á và ông Á ã cung c p nhi u kinh nghi m khác nhau v phát tri n nông nghi p và nông thôn. H u h t các kinh nghi m ó u có m c phù h p v i Vi t Nam, vì trong khu v c Vi t Nam là nư c i sau trong quá trình tăng trư ng kinh t hi n i. Báo cáo c a chúng tôi ánh giá các kinh nghi m trong khu v c, v i nh ng nghiên c u tình hu ng chi ti t v m t s bài h c c bi t quan tr ng. T ánh giá này, chúng tôi có th ch t l c nh ng g i ý sau. 1. Toàn c u hóa là m t bư c quan tr ng nh t tăng thu nh p. Bi n pháp quan tr ng nh t i v i tăng trư ng vì ngư i nghèo là m c a n n kinh t cho các ho t ng tương tác mang tính toàn c u thông qua thương m i và u tư. Bi n pháp này em l i l i ích cho toàn b n n kinh t và trong trư ng h p các nư c có l i th c nh tranh trong các ngành s d ng nhi u lao ng và d a vào nông nghi p thì nó làm tăng l i ích thu ư c hai y u t s n xu t là t ai và lao ng. ó là hai y u t s n xu t mang l i g n như toàn b thu nh p cho ngư i vii
nghèo. Sau s kh i u mu n màng so v i các nư c láng gi ng c a mình, Vi t Nam ã t ư c nhi u ti n b v toàn c u hóa. Ch riêng bư c i này thôi ã duy trì b n v ng ư c t c tăng trư ng kinh t r t cao và gi m nghèo nhanh chóng, và do v y em l i thành t u to l n trong tăng trư ng và phát tri n kinh t . Nh ng nư c như Mianma do mi n cư ng trong vi c tham gia vào n n kinh t toàn c u nên k t qu là t c tăng trư ng kinh t th p hơn nhi u. 2. L i ích thu ư c t toàn c u hóa là i u ki n m c a th trư ng trong nư c. L i ích v tăng trư ng có ư c t toàn c u hóa càng l n thì n n kinh t càng tr nên linh ho t và có kh năng thích ng hơn. Chuyên môn hóa, giúp n n kinh t khai thác ư c l i th c nh tranh c a mình và do v y g t hái ư c l i ích t thương m i, òi h i các ngu n l c ph i ư c tái phân b m t cách d dàng gi a các ngành và không gian. N u i u này không di n ra ho c khó t ư c ho c t ư c v i chi phí cao thì l i ích thu ư c t toàn c u hóa s nh hơn m t cách tương ng. Năng l c tái phân b t ai và lao ng là thi t y u b o m tăng trư ng chung, và c bi t là i v i vi c t o ra nh ng cơ h i m i cho ngư i nghèo. Tăng trư ng c a Trung Qu c là m t hi n tư ng, m c dù v y nó cũng ã i kèm v i s b t bình ng ang tăng nhanh ch y u là do nh ng h n ch i v i d ch chuy n v lao ng ã khi n cho ph n l n cư dân nông thôn “b m c k t” trong nh ng vi c làm có năng su t th p nông thôn ho c bu c h ph i di cư trong nư c b t h p pháp, khi n h d b bóc l t và không ư c an toàn. S phân ph i r t không ng u v l i ích gi a các t nh thành th /ven bi n và nông thôn/vùng n i a ã làm quá trình phát tri n nông nghi p và nông thôn Trung Qu c ch m l i. Ngư c l i, Thái Lan v i th trư ng lao ng m trong nư c ã giúp lan t a sâu r ng l i ích t quá trình công nghi p hóa d a vào thành th v nông thôn, thông qua di cư v i quy mô l n và ti n c a ngư i lao ng g i v . 3. Các bi n pháp khuy n khích phát tri n ngành ph i ư c gi i quy t c c p ngành và ti u ngành và trong chính sách kinh t vĩ mô. Toàn c u hóa trong các n n kinh t ông Nam Ávà ông Á ã òi h i ph i có sân chơi bình ng gi a ngành công nghi p và nông nghi p, và chính sách n nh kinh t vĩ mô ã giúp b o m ti p t c u tư và tăng trư ng. M c dù v y, v n còn nhi u méo mó c p ti u ngành, trong m t s ngành s n xu t hàng xu t kh u có l i nhu n cao (như d a In ônêxia) và m t s ngành c nh tranh v i hàng nh p kh u, như ư ng Thái Lan. Nh ng chính sách c p ti u ngành ã l y i ngu n l c t nh ng m c ích s d ng hi u qu hơn, t o ra ưu ãi cho các t p oàn ho c công ty c th , và do v y gây t n h i v m t t ng th cho s phát tri n nông nghi p và viii
nông thôn. Hư ng c i cách trong các bi n pháp khuy n khích phát tri n ngành là ph i t o ra sân chơi bình ng cho c c p ngành và ti u ngành- tr khi vì lý do b t bu c v m t xã h i ho c môi trư ng ph i làm khác i. Trư ng h p như v y ph i ư c ánh giá k v chi phí v l i ích m t cách công b ng. 4. Nhà nư c nên óng m t vai trò tích c c, nhưng không ư c thay th cho th trư ng. m i nơi, nhà nư c u có vai trò quan tr ng trong vi c cung c p hàng hóa công c ng. Nhưng s can thi p quá nhi u c a nhà nư c vào phát tri n nông thôn s chèn ép các tác nhân tư nhân. i u này c bi t úng i v i các doanh nghi p nhà nư c, h thư ng ư c hư ng ngu n v n tr c p và có l i th v m t th ch trong vi c ti p c n xin c p phép và quy trình mang tính chính tr . S hi n di n c a các doanh nghi p này trong th trư ng hàng hóa cá nhân như u vào và u ra, và d ch v nông nghi p s không khuy n khích s tham gia c a các tác nhân tư nhân. i u này làm gi m u tư tư nhân và t gánh n ng l n hơn lên vai c a nhà nư c trong vai trò là ngư i cung c p ngu n tài chính cho phát tri n nông nghi p và nông thôn. Hơn n a, thi u trách nhi m, ó cũng là c i m c a các doanh nghi p nhà nư c, cũng t o ra cơ h i cho tính kém hi u qu và tham nhũng. Nh ng vi c này gây lãng phí, làm tăng hơn n a chi phí cho phát tri n nông thôn. Kinh nghi m trong khu v c cho th y m t cách rõ ràng là các công ty thương m i nông nghi p thu c s h u nhà nư c có ch c năng v xã h i (như bình n giá) ch có th hoàn thành nh ng ch c năng ó trong nh ng th i kỳ không có kh ng ho ng, nghĩa là không c n bình n. BULOG In ônêxia và Cơ quan lương th c qu c gia (NFA) Philipin là nh ng ví d i n hình v các cơ quan nhà nư c ã th t b i, v i chi phí cao và ôi khi gây t n h i l n, t ư c các m c tiêu bình n giá, b o v ngư i nghèo và phát tri n nông thôn. 5. V n là thi t y u, nhưng nhà nư c không nh t thi t là ngư i c p v n duy nh t. V n c n thi t phát tri n b t kỳ ngành nào. Khi th trư ng nông nghi p và nông thôn chưa phát tri n, các nh ch c p tín d ng và huy ng ti t ki m c a nhà nư c g n như là nh ng ngư i chơi duy nh t trên th trư ng v n chính th c. Tuy nhiên, ph n l n các nư c, th i mà nhà nư c có kh năng th c hi n t t nh t ch c năng trung gian huy ng ti t ki m và phân b tín d ng u tư ã qua r i. Nh ng c i cách v chính sách t t c nh ng nư c láng gi ng c a Vi t Nam t nh ng năm 80 ã ch ng minh i u này. Mô hình m i v tín d ng nông thôn là mô hình k t h p gi a cơ quan (và quy ch ) c a nhà nư c v i các tác nhân tư nhân. Có th th y có nhi u nh ch m i d a trên cơ s th trư ng m nh n ch c năng huy ng và phân b v n trong khu v c. Không có nh ch nào hoàn h o c , nhưng ph n l n u có k t qu ho t ng t t và có tính b n v ng n u so ix
v i các nh ch do nhà nư c chi ph i. BAAC Thái Lan, các t ch c tài chính vi mô như Ngân hàng Grameen Băngladet và BRI In ônêxia là nh ng mô hình h n h p ư c nghiên c u. 6. Không có viên n công ngh b ng b c. Nh ng công ngh nông nghi p m i là con ư ng quan tr ng tăng năng su t, nhưng u tư vào phát tri n công ngh nông nghi p m i s không nh t thi t em l i s phát tri n nông nghi p b n v ng n u nh ng bi n pháp khuy n khích phát tri n ngành v n không nh t quán. Chương trình Masagana-99 c a Philipin ã thành công trong vi c thúc y vi c áp d ng các gi ng lúa m i có năng su t cao, nhưng nh ng bi n pháp khuy n khích phát tri n ngành mà gây t n h i t i kh năng sinh l i c a nông nghi p thì có nghĩa là không th duy trì ư c s tăng trư ng c a khu v c này. 7. Trong Nghiên c u và phát tri n (R&D), quan h i tác gi a khu v c công và khu v c tư nhân là i u mong mu n và c n thi t. Nhà nư c có vai trò quan tr ng trong R&D ph c v nông nghi p, và Vi t Nam hi n ang b t t h u trong lĩnh v c này so v i các nư c láng gi ng c a mình, m c dù ã có u tư l n trong nh ng năm g n ây. S lư ng và năng su t R&D có th ư c c i thi n nh quan h i tác gi a khu v c công và tư. i u này là bình thư ng trong trư ng h p s n xu t nông s n xu t kh u, như c d u Malaixia. Tuy nhiên, cho n t n g n ây, khu v c tư nhân Vi t Nam h u như không óng góp gì cho R&D. i u này ch c là do thi u nh ng cơ h i v i s khuy n khích phù h p ch không ph i là s mi n cư ng trong cam k t v ngu n l c. Khi các tác nhân c a khu v c tư nhân t nguy n cam k t các ngu n l c nh ng l i b h n ch b i nh ng rào c n v th ch thì nh ng ng ti n có th óng góp cho phát tri n kinh t s “n m l i trên bàn” – nghĩa là ngu n l c b lãng phí. 8. S b o m v quy n s d ng t là thi t y u tăng trư ng nông nghi p b n v ng. Kinh nghi m trong khu v c cho th y m t cách r t rõ r ng “b o m” không nh t thi t hàm ý là cá nhân có toàn quy n i v i t ai, v i i u ki n là nh ng khuy n khích i v i s d ng t hi u qu và các quy t nh u tư là úng n m c c n biên. H th ng s d ng t Thái Lan v n chưa ư c hoàn toàn chính th c hóa nhưng Thái Lan v n có m t th trư ng t ai sôi ng, do v y nh ng v n chia nh ru ng t và phân b ru ng t cho các nhà qu n lý hi u qu nh t có th ư c gi i quy t. Tuy nhiên, vi c thi u ch ng nh n b o m iv i t ai là m t h n ch trong vi c vay tín d ng dài h n, làm gi m năng su t trong dài h n. x
Kinh nghi m c a Vi t Nam t góc khu v c và l ch s Tăng trư ng c a Vi t Nam k t u nh ng năm 90 d a trên cơ s năng su t t ư c trong nông nghi p, u tư vào công ngh và s d ch chuy n lao ng sang khu v c công nghi p – v i s h tr b sung l n t các nhà tài tr nư c ngoài. ó là m t cách thành công t o ra tăng trư ng trong quá trình chuy n i sang n n kinh t th trư ng ư c toàn c u hóa. Ti m năng cho tăng trư ng d a trên cơ s này v n còn ti p t c m t th i gian n a. Nh ng b ng ch ng mang tính nh lư ng ư c tóm t t trong báo cáo c a chúng tôi cho th y là hi u qu trong s n xu t nông nghi p còn th p. Còn nhi u ti m năng cho u tư nư c ngoài hơn n a vào công nghi p cũng như các khu v c khác. Cung lao ng t khu v c nông nghi p và nông thôn cho các ngành công nghi p/d ch v và khu v c thành th dư ng như v n còn có co giãn cao, cho th y lao ng nông thôn trong các ngành ngh có năng su t th p ho c thi u vi c làm v n ti p t c dư th a. Tuy nhiên, s tăng trư ng “mang tính chuy n i” này ch c ch n không th b n v ng ư c, và th m chí tăng trư ng t ng th d a trên cơ s tái phân b các ngu n l c chưa ư c s d ng h t c ng v i các dòng v n bên ngoài vào có th ư c c i thi n b ng vi c quan tâm t i nh ng n n t ng kinh t vi mô và vĩ mô. i u này òi h i ph i quan tâm hơn n a t i các cu c c i cách v kinh t . Hơn n a, kinh nghi m trong khu v c cho th y r t rõ là nh ng nư c mà không d báo ư c s k t thúc c a giai o n “d dàng” c a s tăng trư ng mang tính chuy n i này và áp d ng nh ng bi n pháp thích h p thì có th b d ng t ng t – ví d như Thái Lan ã v p ph i vào cu i nh ng năm 90 và In ônêxia vào u nh ng năm 2000. Nh ng cú d ng t ng t này là m t bi u hi n c a m t lo t các hi n tư ng ư c c p t i là “b y thu nh p trung bình”; mà ch y u là k t qu c a s m t à trong c i cách. ã có nhi u ngư i lên ti ng c nh báo v hi m h a c av n ó ang d n hi n ra t i Vi t Nam.1 Vì c hai lý do này mà ã n lúc ph i th m nh l i chính sách hi n hành v phát tri n nông nghi p và nông thôn. 1 ây, chúng ta c n th n tr ng, m i quan ng i v khái ni m b y thu nh p trung bình (MIT) Vi t Nam v n còn s m và có th d n n nh ng chính sách không thích h p. Chúng tôi nh n m nh m i quan tâm c a mình v i tr ng tâm t vào thu nh p bình quân mà không tính n s phân ph i nh ng thu nh p ó. S li u t cu c i u tra m c s ng h gia ình năm 2006 (s li u mang tính i di n toàn qu c g n ây nh t có ư c) cho th y ch có 28% h gia ình thành th và 6% h gia ình nông thôn có thu nh p 905 USD bình quân u ngư i/năm ho c cao hơn chu n m t nư c tr thành nư c có thu nh p trung bình c a Ngân hàng th gi i. T t nhiên, tăng trư ng kinh t th c trong nh ng năm g n ây k t năm 2006 ã tăng v i nh ng con s ph n trăm này, nhưng chưa g n n m c mà thu nh p c a a s dân cư trong th c t vư t ngư ng thu nh p trung bình. Th m chí không ch c ¼ dân s nông thôn t ư c m c ó. Trên 50% dân s Vi t Nam, và t t nhiên là m t t l cao hơn nhi u cư dân nông thôn, v n còn s ng dư i m c 2USD/ngày (730 USD/năm). xi
Tăng trư ng nông nghi p c a Vi t Nam trong hai th p k qua ư c nhìn nh n là có t c tăng tương i cao so v i các nư c láng gi ng. Nhưng khác v i ph n l n nh ng nư c láng gi ng ó, tăng trư ng trong khu v c nông nghi p c a Vi t Nam ch y u là nh nh ng c i thi n ch di n ra m t l n, c bi t là nh vi c áp d ng tr l i cơ ch th trư ng cho n n kinh t lúa g o vào cu i nh ng năm 80 và u nh ng năm 90. Nh ng cu c c i cách ó ã t o ra l i ích m t l n duy nh t; tăng trư ng trong tương lai c a khu v c này s ph i d a vào các ngu n khác. B ng ch ng t nhi u công trình nghiên c u v năng su t trong khu v c nông nghi p Vi t Nam ã xác nh vi c phân b ngu n l c ti p t c kém hi u qu là m t c n tr i v i s tăng trư ng ti m năng c a khu v c này. V n còn nhi u v n ph i làm trong c i cách chính sách ti p t c t o ra nhi u l i ích hơn n a. M t s trong nh ng l i ích ó có th s có ư c t i m i k thu t, m t s khác thì t vi c cung c p thêm k t c u h t ng như th y nông; m t s là t các lu ng thông tin t t hơn thông qua các d ch v khuy n nông, và m t s l i ích s có ư c nh k năng ư c nâng cao c a ngư i nông dân. Nhưng các nhà nghiên c u l i nh t trí m t cách r ng rãi là nh ng l i ích v tính hi u qu có ư c nh ti p t c t do hóa vi c s d ng t và cho phép th trư ng t ai có tính c nh tranh và phân c p hơn ho t ng là r t l n – có l áp o t t c nh ng l i ích khác. M t th trư ng m hơn i v i t ai s không nh ng khuy n khích u tư vào nông nghi p mà còn s cho phép ngư i nông dân tìm cách s d ng ru ng t c a mình v i giá tr cao nh t. Th hai, tính hi u qu trong ti p c n th trư ng c n ph i ư c c i thi n r t nhi u. Hi n t i, các doanh nghi p nhà nư c chi ph i c cung u vào và ch bi n sau thu ho ch và ti p th nhi u lo i nông s n, và nh ng doanh nghi p này ư c bi t n là r t kém hi u qu . K t qu là nh ng ngư i nông dân Vi t Nam ph i chi tr quá cao cho u vào như phân bón, và m t t tr ng l n không c n thi t trong giá s n ph m u ra c a h trên th trư ng b l y i b i nh ng trung gian kém hi u qu . Do v y, thu nh p c a ngư i nông dân th p hơn và tác ng mang tính liên k t t i phúc l i c a cư dân nông thôn cũng nh hơn m c có th . V tính năng ng, s v ng m t c a m t khu v c tư nhân hùng m nh s làm gi m năng l c n m b t và khai thác cơ h i c a khu v c nông nghi p có thêm giá tr , thâm nh p vào th trư ng m i và t t ch c l i nh m i m t v i nh ng thách th c m i. gi i quy t nh ng v n này m t ph n òi h i ph i ti p t c phát tri n m nh m khu v c tư nhân và các t ch c h p tác mà trong ó nh ng bi n pháp khuy n khích i v i nh ng hành vi hi u qu ph i chi ph i quá trình ra quy t nh. Vi c chính ph phê duy t quan h i tác gi a khu v c công và khu xii
v c tư nhân và h tr tích c c quá trình chuy n i các doanh nghi p nhà nư c s là m t ph n c n thi t c a bi n pháp này. Th ba, t s t ai/lao ng c a Vi t Nam là m t trong nh ng t s th p nh t th gi i, và ây là y u t ch y u gây ra s s t gi m trong thu nh p nông nghi p và h n ch s tăng trư ng c a khu v c này. Vi c chia nh ru ng t ( c bi t là các t nh phía B c), h n i n và th trư ng t ai không hoàn h o c n tr vi c tích t và m r ng ru ng t, t t c , u là nh ng h n ch i v i các ho t ng s n xu t trên ru ng ng. Lao ng cũng v y, trong nhi u trư ng h p b ngăn c n d ch chuy n t khu v c nông nghi p sang các vi c làm có hi u qu hơn nh ng nơi khác, do nh ng h n ch v tín d ng và chi phí di cư, do s r i ro và i u ki n không thu n l i trên th trư ng lao ng t i nơi s n. M t chi n lư c phát tri n dài h n thích h p cho c nư c ph i bao g m vi c t o i u ki n thu n l i cho s d ch chuy n trong th trư ng các y u t . Nh ng chính sách nh m gi m áp l c dân s và tăng năng su t lao ng trên di n tích t nông nghi p h n h p cu i cùng ph i b o m ư c yêu c u ti p t c d ch chuy n lao ng ra thành th v i t c nhanh m c có th và d a trên cơ s c u. Các chi n lư c thay th khác u không vư t qua ư c cu c ki m tra v chi phí-l i ích h p lý nh m s d ng hi u qu các ngu n v n công. Chi n lư c phát tri n nông nghi p và nông thôn hi n t i – ư c g i là Ngh quy t Tam Nông - bao g m các y u t c a t t c nh ng ki n ngh trên. Tuy nhiên, chi n lư c Tam Nông có hi u qu , nó ph i ư c coi là m t b ph n c u thành c a m t chi n lư c phát tri n t ng h p và có s ph i h p. Tăng trư ng nông nghi p t o ra tăng trư ng vi c làm và phát tri n nông thôn. Nhưng tăng trư ng vi c làm d a vào thành th cũng làm tăng thu nh p nông thôn, n u lao ng ư c tư do di cư. Nhi m v t o vi c làm, gi m nghèo và tăng thu nh p t i Vi t Nam là quá l n không ch riêng phát tri n nông nghi p m nh n ư c. Trong i u ki n ngân sách nhà nư c h n h p, nh ng l a ch n trong phân b ngu n v n cho phát tri n, t o vi c làm và gi m nghèo ph i do c p cao hơn b t c m t b nào ưa ra. Tóm l i, chúng tôi tin tư ng r ng chi n lư c phát tri n dài h n c a Vi t Nam ph i b o m ti p t c tăng trư ng mang tính chuy n i; th c hi n các bi n pháp d báo nhu c u tăng trư ng d a vào k năng, s d ng ít ngu n l c hơn trong tương lai; và b o m r ng t t c ngư i Vi t Nam, th p chí c ngư i nghèo nh t, u có m t cơ h i h p lý tham gia vào quá trình tăng trư ng. Vì a s ngư i lao ng nghèo và kém hi u qu nh t c a t nư c này ư c tìm th y trong n n kinh t nông thôn, do v y tăng năng su t và thu nh p t nông nghi p là v n tr ng tâm t ư c t t c ba m c tiêu phát tri n này. làm xiii