Ebook Lịch sử Đảng bộ phường Đồng Tiến (1947-2017): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:176

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ebook Lịch sử Đảng bộ phường Đồng Tiến (1947-2017): Phần 1 cung cấp cho người đọc những kiến thức như: quê hương, con người và truyền thống; chi bộ xã Đồng Tiến trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (1947-1954); chi bộ-Đảng bộ xã Đồng Tiến trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Lịch sử Đảng bộ phường Đồng Tiến (1947-2017): Phần 1

LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ PHÖÔØNG ÑOÀNG TIEÁN (1947 - 2017)
ÑAÛNG BOÄ THÒ XAÕ PHOÅ YEÂN BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ PHÖÔØNG ÑOÀNG TIEÁN LÒCH SÖÛ ÑAÛNG BOÄ PHÖÔØNG ÑOÀNG TIEÁN (1947 - 2017) NHAØ XUAÁT BAÛN LAO ÑOÄNG
LÔØI GIÔÙI THIEÄU Ñoàng Tieán laø maûnh ñaát coù beà daøy truyeàn thoáng lòch söû vaø vaên hoùa. Caùc theá heä ngöôøi daân Ñoàng Tieán voán coù truyeàn thoáng caàn cuø, saùng taïo trong lao ñoäng saûn xuaát, giaøu loøng yeâu nöôùc, ñoaøn keát, kieân cöôøng, baát khuaát choáng giaëc ngoaïi xaâm ñeå xaây döïng vaø gìn giöõ queâ höông, baûo veä Toå quoác. Trong quaù trình ñaáu tranh caùch maïng, döôùi ngoïn côø cuûa Ñaûng, nhaân daân Ñoàng Tieán ñaõ anh duõng ñöùng leân cuøng vôùi nhaân daân caû nöôùc laät ñoå chính quyeàn thöïc daân, phong kieán, goùp phaàn laøm neân thaéng lôïi cuûa Caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945, thaønh laäp chính quyeàn daân chuû nhaân daân. Nhöõng naêm ñaàu caû nöôùc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp, laø ñòa baøn naèm giaùp ranh giöõa vuøng ñòch chieám ñoùng vaø vuøng töï do neân nhaân daân Ñoàng Tieán thöôøng xuyeân phaûi ñoái phoù vôùi caùc traän caøn vaø caùc hoaït ñoäng phaù hoaïi cuûa quaân ñòch. Ngaøy 27/1/1947, Chi boä Ñaûng xaõ Ñoàng Tieán ra ñôøi, tröïc tieáp laõnh ñaïo nhaân daân vöøa tích cöïc xaây döïng haäu phöông vöõng maïnh, vöøa chieán ñaáu kieân cöôøng, goùp phaàn vaøo thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp xaâm löôïc. Trong cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc (1954 - 1975), nhaân daân Ñoàng Tieán goùp phaàn cuøng quaân daân mieàn Baéc 5
xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi, ñoàng thôøi tích cöïc chi vieän söùc ngöôøi, söùc cuûa cho tieàn tuyeán mieàn Nam, ñaáu tranh thoáng nhaát ñaát nöôùc. Phaùt huy truyeàn thoáng caùch maïng veû vang, caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân Ñoàng Tieán khaéc phuïc moïi khoù khaên, thöïc hieän nhieäm vuï chieán löôïc xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác Vieät Nam xaõ hoäi chuû nghóa. Töø naêm 1986, thöïc hieän coâng cuoäc ñoåi môùi cuûa Ñaûng, töøng böôùc phaùt trieån kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, khoâng ngöøng caûi thieän vaø naâng cao ñôøi soáng nhaân daân, cuûng coá vöõng chaéc quoác phoøng, an ninh. Thöïc hieän Chæ thò soá 20-CT/TW ngaøy 18/1/2018 cuûa Ban Bí thö Trung öông Ñaûng “veà tieáp tuïc taêng cöôøng, naâng cao chaát löôïng nghieân cöùu, bieân soaïn, tuyeân truyeàn, giaùo duïc lòch söû Ñaûng”; Ñeà aùn soá 04-ÑA/TU ngaøy 10/10/2016 cuûa Ban Chaáp haønh Ñaûng boä tænh Thaùi Nguyeân “veà taêng cöôøng coâng taùc nghieân cöùu, bieân soaïn, tuyeân truyeàn, giaùo duïc lòch söû truyeàn thoáng caùch maïng, lòch söû Ñaûng boä ñòa phöông cho caùn boä, ñaûng vieân vaø nhaân daân tænh Thaùi Nguyeân giai ñoaïn 2016 - 2020”; ñöôïc söï laõnh ñaïo cuûa Ban Thöôøng vuï Thò uûy Phoå Yeân vaø höôùng daãn cuûa Ban Tuyeân giaùo Thò uûy, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä phöôøng Ñoàng Tieán khoùa XXII (nhieäm kyø 2015 - 2020) quyeát ñònh toå chöùc söu taàm vaø bieân soaïn cuoán “Lòch söû Ñaûng boä phöôøng Ñoàng Tieán (1947 - 2017)”. 6
Cuoán saùch ghi laïi nhöõng chaëng ñöôøng lòch söû vaø truyeàn thoáng caùch maïng cuûa Ñaûng boä vaø nhaân daân ñòa phöông; toång keát nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm quyù baùu trong quaù trình laõnh ñaïo, chæ ñaïo cuûa Chi boä vaø Ñaûng boä qua caùc thôøi kyø; ñoàng thôøi giaùo duïc loøng yeâu nöôùc, chuû nghóa anh huøng caùch maïng cho caùc taàng lôùp nhaân daân, ñaëc bieät laø theá heä treû hoâm nay vaø mai sau. Nhaân dòp xuaát baûn cuoán saùch, Ban Chaáp haønh Ñaûng boä phöôøng Ñoàng Tieán xin traân troïng caûm ôn söï chæ ñaïo saùt sao cuûa Ban Tuyeân giaùo Tænh uûy Thaùi Nguyeân, Ban Tuyeân giaùo Thò uûy Phoå Yeân; söï ñoùng goùp nhieät thaønh cuûa caùc ñoàng chí laõo thaønh caùch maïng, caùc ñoàng chí laõnh ñaïo chuû choát vaø caùc caùn boä, ñaûng vieân cuûa phöôøng qua caùc thôøi kyø. Maëc duø ñaõ coù nhieàu coá gaéng trong quaù trình bieân soaïn, song do haïn cheá veà tö lieäu thaønh vaên, nhaân chöùng lòch söû khoâng coøn nhieàu neân cuoán saùch khoù traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Ban Chaáp haønh Ñaûng boä phöôøng Ñoàng Tieán raát mong nhaän ñöôïc nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa baïn ñoïc ñeå cuoán lòch söû hoaøn thieän hôn trong laàn taùi baûn. T/M BCH ÑAÛNG BOÄ PHÖÔØNG ÑOÀNG TIEÁN BÍ THÖ Nguyeãn Vaên Maïnh 7
8
Môû ñaàu QUEÂ HÖÔNG, CON NGÖÔØI, TRUYEÀN THOÁNG I. Queâ höông Ñoàng Tieán laø moät trong 18 ñôn vò haønh chính cuûa thò xaõ Phoå Yeân, tænh Thaùi Nguyeân. Phöôøng Ñoàng Tieán coù vò trí ñòa lyù: Phía ñoâng giaùp xaõ Tieân Phong vaø xaõ Nga My (huyeän Phuù Bình), phía taây giaùp xaõ Ñaéc Sôn vaø phöôøng Ba Haøng, phía nam giaùp xaõ Nam Tieán vaø xaõ Taân Höông, phía baéc giaùp xaõ Hoàng Tieán vaø phöôøng Baõi Boâng. Trong tieán trình lòch söû, ñòa danh, ñòa giôùi Ñoàng Tieán coù söï thay ñoåi, gaén lieàn vôùi lòch söû cuûa thò xaõ Phoå Yeân. Theo saùch Ñòa danh laøng xaõ Vieät Nam ñaàu theá kyû XIX (Thuoäc caùc tænh töø Ngheä Tónh trôû ra), ñòa baøn phöôøng Ñoàng Tieán hieän nay thuoäc toång Hoaøng Ñaøm, huyeän Phoå Yeân, xöù Thaùi Nguyeân1. Theo saùch Ñòa danh vaø taøi lieäu löu tröõ veà laøng xaõ Baéc Kyø, cuoái theá kyû XIX, ñòa baøn phöôøng Ñoàng Tieán ngaøy nay thuoäc toång Hoaøng Ñaøm, phuû Phoå Yeân, tænh Thaùi Nguyeân. Toång Hoaøng Ñaøm goàm 9 laøng (xaõ): Hoaøng Ñaøm, Sôn Coát, Lôïi Xaù, Caûi Ñan, Ñaéc Hieàn, Thoâng Haïc, Coát Ngaïnh, Thanh Thuø, Ñaïi Höõu. Xaõ Coát Ngaïnh goàm xoùm 1. Huyeän Phoå Yeân luùc ñoù coù 5 toång: Hoaøng Ñaøm, Thoáng Thöôïng, Thöôïng Vuï, Thöôïng Keát, Vaïn Phaùi. Toång Hoaøng Ñaøm coù 5 xaõ laø: Hoaøng Ñaøm, Ñaéc Hieàn, Coát Haï, Löu Xaù vaø Sôn Coát. 9
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ PHÖÔØNG ÑOÀNG TIEÁN Quaùn Vaõ vaø Ba Haøng; xaõ Thanh Thuø goàm xoùm Thanh Quang vaø Xuaân Mai1. Phöôøng Ñoàng Tieán hieän nay laø caùc xaõ Coát Ngaïnh, Thanh Thuø, Ñaïi Höõu. Caùch maïng thaùng Taùm naêm 1945 thaønh coâng, nöôùc Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa ra ñôøi. Ñeå thuaän lôïi cho vieäc ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa caùc khu vöïc, chuaån bò cuoäc khaùng chieán laâu daøi choáng thöïc daân Phaùp xaâm löôïc, thöïc hieän söï chæ ñaïo cuûa tænh Thaùi Nguyeân, chính quyeàn huyeän Phoå Yeân tieán haønh saùp nhaäp caùc laøng, xaõ Hoaøng Ñaøm, Thoâng Haïc, Coát Ngaïnh, Thanh Thuø, Ñaïi Höõu, Sôn Coát, Ñaéc Hieàn thaønh moät xaõ, laáy teân laø xaõ Ñoàng Tieán. Tröôùc khi phaùt ñoäng nhaân daân ñaáu tranh ñoøi giai caáp boùc loät thöïc hieän trieät ñeå giaûm toâ (tröôùc ngaøy 25/8/1953), thöïc hieän chæ ñaïo cuûa tænh laø Lieân khu, huyeän Phoå Yeân chia taùch xaõ Ñoàng Tieán thaønh 3 xaõ: Ñoàng Tieán, Nam Tieán vaø Ñaéc Sôn. Xaõ Ñoàng Tieán coøn laïi 3 laøng: Coát Ngaïnh, Thanh Thuø vaø Ñaïi Höõu. Xaõ Ñoàng Tieán khi chia taùch coù 2.804 ngöôøi2. Ngaøy 1/7/1956, Khu Töï trò Vieät Baéc ñöôïc thaønh laäp, huyeän Phoå Yeân taùch khoûi tænh Thaùi Nguyeân ñeå trôû thaønh moät huyeän cuûa tænh Vónh Phuùc; xaõ Ñoàng Tieán thuoäc 1. Vuõ Thò Minh Höông, Nguyeãn Vaên Nguyeân, Philippe Papin, Ñòa danh vaø taøi lieäu löu tröõ veà laøng xaõ Baéc Kyø, Vieän Vieãn Ñoâng baùc coå, Nxb. Vaên hoùa - Thoâng tin, Cuïc Löu tröõ Nhaø nöôùc, 2000, tr.803. 2. Ban Tuyeân giaùo Tænh uûy Thaùi Nguyeân, Töø ñieån Thaùi Nguyeân, Nxb. Vaên hoïc, 2016, tr.303. 10
Lòch söû Ñaûng boä phöôøng Ñoàng Tieán (1947 - 2017) huyeän Phoå Yeân, tænh Vónh Phuùc. Giöõa naêm 1957, huyeän Phoå Yeân ñöôïc saùp nhaäp trôû veà tænh Thaùi Nguyeân. Xaõ Ñoàng Tieán laø ñôn vò haønh chính thuoäc huyeän Phoå Yeân, tænh Thaùi Nguyeân. Ngaøy 21/4/1965, UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi ban haønh Nghò quyeát soá 103/NQ-TVQH veà vieäc saùp nhaäp 2 tænh Baéc Caïn vaø Thaùi Nguyeân thaønh tænh Baéc Thaùi, xaõ Ñoàng Tieán thuoäc huyeän Phoå Yeân, tænh Baéc Thaùi. Ngaøy 9/9/1972, Boä tröôûng Phuû Thuû töôùng ra Quyeát ñònh soá 41/BT thaønh laäp caùc thò traán Moû Cheø, Ba Haøng, Baõi Boâng thuoäc huyeän Phoå Yeân; phaàn ñaát khu vöïc phoá Ba Haøng ñöôïc taùch khoûi xaõ Ñoàng Tieán ñeå thaønh laäp thò traán Ba Haøng. Sau khi thaønh laäp, thò traán Ba Haøng chia xaõ Ñoàng Tieán thaønh 2 phaàn ñoâng vaø taây taùch bieät, trong ñoù, phaàn phía ñoâng roäng hôn so vôùi phaàn phía taây. Thaùng 4/1985, phaàn ñaát cuûa Hôïp taùc xaõ Ñaïi Kim vaø moät phaàn cuûa Hôïp taùc xaõ Quaûng Ninh (Kim Thaùi, Ñaïi Phong vaø Yeân Ninh) taùch khoûi xaõ Ñoàng Tieán ñeå saùp nhaäp veà thò traán Ba Haøng. Ngaøy 6/11/1996, taïi kyø hoïp thöù 10 Quoác hoäi khoùa IX nöôùc Coäng hoøa Xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam ra Nghò quyeát chia tænh Baéc Thaùi ñeå taùi laäp 2 tænh Thaùi Nguyeân vaø Baéc Kaïn1, coù ñòa giôùi nhö tröôùc khi hôïp nhaát vaø baét ñaàu hoaït 1. Ñòa danh Baéc Kaïn chính thöùc ñöôïc söû duïng töø ngaøy 1/1/1997 thay cho Baéc Caïn tröôùc ñoù. 11
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ PHÖÔØNG ÑOÀNG TIEÁN ñoäng theo ñôn vò haønh chính môùi keå töø ngaøy 1/1/1997. Ñoàng Tieán trôû thaønh moät xaõ thuoäc huyeän Phoå Yeân, tænh Thaùi Nguyeân. Ngaøy 15/5/2015, UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi khoùa XIII ban haønh Nghò quyeát soá 932/NQ-UBTVQH13 “veà vieäc thaønh laäp thò xaõ Phoå Yeân vaø 4 phöôøng thuoäc thò xaõ Phoå Yeân, ñieàu chænh ñòa giôùi haønh chính thaønh phoá Thaùi Nguyeân ñeå thaønh laäp phöôøng Löông Sôn thuoäc thò xaõ Soâng Coâng vaø thaønh laäp thaønh phoá Soâng Coâng, tænh Thaùi Nguyeân”; thò xaõ Phoå Yeân ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû toaøn boä dieän tích töï nhieân vaø daân soá cuûa huyeän Phoå Yeân vaø thaønh laäp 4 phöôøng: Ba Haøng, Baõi Boâng, Baéc Sôn vaø Ñoàng Tieán. Theo Nghò quyeát, moät phaàn dieän tích töï nhieân vaø daân soá (261,38ha vaø 2.478 ngöôøi)1 ñöôïc taùch khoûi xaõ Ñoàng Tieán ñeå saùp nhaäp vaøo phöôøng Ba Haøng. Phöôøng Ñoàng Tieán ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû toaøn boä dieän tích vaø daân soá coøn laïi cuûa xaõ Ñoàng Tieán (780,92ha vaø 16.314 ngöôøi). Töø ngaøy 1/7/2015, phöôøng Ñoàng Tieán chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng. Qua nhieàu laàn chia taùch, saùp nhaäp, naêm 2017, phöôøng Ñoàng Tieán coù 17 toå daân phoá: Ñình, Giöõa, Chieán Thaéng, An Bình, Con Treâ, Thaùi Bình, Ga, Vöôøn Daãy, AÁp Baéc, Ñaïi Caùt, Vinh Xöông, Thanh Hoa, Taân Thaønh, Hoaøng Vaân, Hoaøng Thanh, Nam vaø Taân Hoa. 1. Goàm caùc xoùm: Quaùn Vaõ 1, Quaùn Vaõ 2, Ñoàng Naâm, Ñoàng Taâm, Raõy, Ñaàu Caàu, Yeân Trung vaø Yeân Thöù. 12
Lòch söû Ñaûng boä phöôøng Ñoàng Tieán (1947 - 2017) Tính ñeán naêm 2017, phöôøng Ñoàng Tieán coù toång dieän tích töï nhieân laø 7,916km2 (791,68ha), trong ñoù coù 357,48ha ñaát noâng nghieäp, 433,72ha ñaát phi noâng nghieäp vaø 0,48ha ñaát khaùc. Daân soá cuûa phöôøng laø 23.685 ngöôøi (4.178 hoä daân), maät ñoä daân soá 2.994 ngöôøi/km2. Do tieáp giaùp vôùi phöôøng Ba Haøng - trung taâm kinh teá, chính trò cuûa thò xaõ Phoå Yeân neân nhöõng bieán ñoäng veà chính trò trong caùc giai ñoaïn caùch maïng cuûa huyeän, thò xaõ luoân coù aûnh höôûng maïnh meõ vaø nhanh choùng lan ñeán Ñoàng Tieán. Phöôøng Ñoàng Tieán coøn naèm trong Döï aùn Thaønh phoá Coâng ngheä vaø Giao löu quoác teá Yeân Bình, vôùi haïng muïc tuyeán ñöôøng daøi treân 10km, töø ñieåm ñaàu noái Quoác loä 3 môùi thuoäc ñòa baøn phöôøng sang thò traán Höông Sôn cuûa huyeän Phuù Bình. Döï aùn naøy ñi vaøo hoaït ñoäng seõ giuùp cho ñòa phöông coù cô hoäi thu huùt maïnh meõ hôn nöõa caùc nguoàn voán ñaàu tö caû trong vaø ngoaøi nöôùc, tieáp caän caùc thaønh töïu khoa hoïc - coâng ngheä tieân tieán, taïo “ñoøn baåy” cho phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi phöôøng Ñoàng Tieán noùi rieâng vaø thò xaõ Phoå Yeân noùi chung. Ñoàng Tieán naèm trong vuøng 2, thuoäc vuøng trung du cuûa thò xaõ Phoå Yeân, coù ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, thaáp daàn töø ñoâng baéc xuoáng taây nam1. 1. Ñeà aùn thöïc hieän Chöông trình muïc tieâu quoác gia xaây döïng noâng thoân môùi xaõ Ñoàng Tieán, huyeän Phoå Yeân, tænh Thaùi Nguyeân giai ñoaïn 2011 - 2015, tr.2. 13
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ PHÖÔØNG ÑOÀNG TIEÁN Ñòa baøn Ñoàng Tieán chòu aûnh höôûng cuûa khí haäu vuøng trung du mieàn nuùi phía Baéc, vôùi tính chaát nhieät ñôùi aåm gioù muøa, haèng naêm coù 2 muøa roõ reät: muøa noùng möa nhieàu, muøa laïnh möa ít. Muøa noùng keùo daøi töø thaùng 4 ñeán thaùng 10, nhieät ñoä cao, thöôøng coù möa lôùn vaø taäp trung. Muøa laïnh töø thaùng 11 ñeán thaùng 3 naêm sau, nhieät ñoä xuoáng thaáp, thöôøng xuyeân ñoùn nhaän nhöõng ñôït gioù muøa ñoâng baéc hanh, khoâ, xuaát hieän söông muoái coù haïi cho söùc khoûe con ngöôøi vaø söï phaùt trieån cuûa caây troàng, vaät nuoâi. Nhieät ñoä trung bình naêm 23,50C. Löôïng möa trung bình haèng naêm khoaûng treân 1.320mm. Soá giôø naéng trong naêm dao ñoäng töø 1.200 - 1.500 giôø. Ñoä aåm trung bình naêm ñaït 85% thích hôïp cho söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa nhieàu loaïi caây troàng nhö caây coâng nghieäp, caây löông thöïc... Veà thuûy vaên, Ñoàng Tieán coù 10ha nguoàn nöôùc maët (ao, hoà). Caùc ao, hoà laø nguoàn cung caáp nöôùc chính cho saûn xuaát noâng nghieäp treân ñòa baøn xaõ. Xöa kia, treân ñòa baøn Ñoàng Tieán haàu heát chæ coù nhöõng con ñöôøng nhoû noái lieàn caùc laøng vôùi nhau. Phaàn lôùn ñeàu laø nhöõng con ñöôøng ñaát neân laày loäi vaøo muøa möa, gaây khoù khaên cho vieäc ñi laïi cuûa ngöôøi daân. Ñeán thôøi kyø Phaùp thuoäc, ñeå phuïc vuï cho coâng cuoäc khai thaùc thuoäc ñòa, thöïc daân Phaùp cho caûi taïo, naâng caáp Quoác loä 31, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi hôn cho vieäc ñi laïi cuûa nhaân daân. 1. Quoác loä 3 daøi 96km, chaïy theo höôùng nam - baéc, baét ñaàu töø ñaàu baéc caàu Ñuoáng (Haø Noäi) ñi qua caùc tænh, thaønh phoá: Haø Noäi, Thaùi Nguyeân. 14
Lòch söû Ñaûng boä phöôøng Ñoàng Tieán (1947 - 2017) Naêm 1975, ñaát nöôùc hoøa bình, thoáng nhaát vaø töø naêm 1986, cuøng vôùi quaù trình ñoåi môùi, ñòa phöông coù nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi vaø nguoàn löïc ñeå phaùt trieån maïng löôùi giao thoâng. Ñeán heát naêm 2017, ñòa baøn phöôøng coù 56,7km ñöôøng giao thoâng ñaõ ñöôïc traûi nhöïa vaø beâ toâng hoùa. Cuøng vôùi Quoác loä 3, tuyeán ñöôøng saét Haø Noäi - Thaùi Nguyeân chaïy qua ñòa baøn laø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phöôøng quy hoaïch xaây döïng caùc khu dòch vuï, thöông maïi, trao ñoåi haøng hoùa vaø giao löu vaên hoùa vôùi caùc ñòa phöông khaùc. ÔÛ Ñoàng Tieán coù 2 loaïi ñaát chính laø ñaát ñoài vaø ñaát ruoäng. Ñaát ñoài chieám phaàn lôùn dieän tích töï nhieân (khoaûng 60% dieän tích ñaát töï nhieân cuûa xaõ), vôùi ñaëc ñieåm thaønh phaàn ñaát thòt nheï, haøm löôïng dinh döôõng trung bình. Loaïi ñaát naøy phuø hôïp vôùi söï sinh tröôûng, phaùt trieån cuûa caùc loaïi caây coâng nghieäp vaø caây aên quaû nhö cheø, vaûi, nhaõn... Ñaát ruoäng chuû yeáu laø ñaát thòt vaø ñaát caùt pha. Caùc yeáu toá dinh döôõng cuûa ñaát ôû möùc trung bình ñeán khaù, phuø hôïp vôùi caây löông thöïc (luùa, khoai lang, saén) vaø caùc loaïi caây hoa maøu (su haøo, baép caûi...). Treân ñòa baøn phöôøng Ñoàng Tieán coù moû ñaát seùt naèm ôû khu vöïc phía taây nam ñöôïc ñaàu tö khai thaùc. Saûn löôïng khai thaùc ñaït bình quaân khoaûng 50.000 taán ñaát seùt/naêm, goùp phaàn taïo vieäc laøm thöôøng xuyeân cho 45 lao ñoäng ôû ñòa phöông. 15
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ PHÖÔØNG ÑOÀNG TIEÁN II. Con ngöôøi vaø truyeàn thoáng Laø vuøng ñaát coù lòch söû laâu ñôøi, trong quaù trình chinh phuïc töï nhieân, choáng thieân tai, ñòch hoïa vaø lao ñoäng saûn xuaát, ngöôøi daân Ñoàng Tieán ñaõ taïo döïng neân nhöõng phong tuïc taäp quaùn vaø truyeàn thoáng toát ñeïp. Boä phaän chuû yeáu laø ngöôøi baûn xöù, cö truù treân ñòa baøn laâu ñôøi. Trong thôøi kyø khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp vaø ñeá quoác Myõ xaâm löôïc, ñaëc bieät laø trong cuoäc vaän ñoäng ñoùn nhaän ñoàng baøo mieàn xuoâi leân xaây döïng kinh teá mieàn nuùi, nhieàu ngöôøi ôû caùc tænh ñoàng baèng ñaõ leân sinh cô laäp nghieäp ôû ñaây. Sau cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc toaøn thaéng (naêm 1975), nhaát laø sau thôøi ñieåm ñaát nöôùc tieán haønh coâng cuoäc ñoåi môùi (naêm 1986), Ñoàng Tieán trôû thaønh ñòa ñieåm laøm vieäc, ñaàu tö saûn xuaát kinh doanh cuûa raát nhieàu cô quan, ñôn vò, doanh nghieäp, trong ñoù coù caû caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Moät soá löôïng ñaùng keå ngöôøi daân töø caùc ñòa phöông khaùc ñeán ñòa phöông taïm truù hay cö truù laâu daøi. Tính ñeán naêm 2017, phöôøng Ñoàng Tieán coù 7 daân toäc: Kinh, Taøy, Nuøng, Saùn Dìu, Möôøng, Moâng, Thaùi cuøng sinh soáng. Tuy thaønh phaàn daân cö ñöôïc caáu thaønh töø nhieàu boä phaän khaùc nhau, nhöng nhaân daân Ñoàng Tieán luoân phaùt huy truyeàn thoáng ñoaøn keát, yeâu thöông ñuøm boïc laãn nhau. Cuõng nhö cö daân cuûa caùc vuøng queâ khaùc, cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân Ñoàng Tieán gaén boù chaët cheõ vôùi laøng. Söï gaén 16
Lòch söû Ñaûng boä phöôøng Ñoàng Tieán (1947 - 2017) keát trong moái quan heä huyeát thoáng, laøng xoùm laùng gieàng “toái löûa taét ñeøn coù nhau” ñaõ taïo cho con ngöôøi nôi ñaây söùc maïnh coäng ñoàng to lôùn. ÔÛ Ñoàng Tieán coù nhieàu doøng hoï, trong ñoù, coù moät soá doøng hoï lôùn nhö: Phaïm Quang, Nguyeãn Ñaêng, Ñaëng Ñaéc, Nguyeãn Ñình... Trong thôøi kyø phong kieán, höông öôùc ñoùng vai troø chuû yeáu trong vieäc chi phoái, raøng buoäc trong moái quan heä giöõa caùc caù nhaân vôùi nhau. Vieäc xaây döïng höông öôùc cuûa laøng phaûi laáy yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc boâ laõo vaø chöùc saéc. Höông öôùc quy ñònh vieäc toå chöùc teá leã ôû caùc leã hoäi, cöôùi hoûi, ma chay... Söï toàn taïi cuûa höông öôùc giuùp gaén keát traùch nhieäm giöõa caù nhaân vôùi laøng vaø caùc tuïc leä cuùng teá cuûa laøng. Tuy nhieân, theo thôøi gian, moät soá quy ñònh cuûa höông öôùc trôû thaønh sôïi daây raøng buoäc ngöôøi daân vaøo caùc khoaûn ñoùng goùp naëng neà, gaây toán keùm vaø phieàn haø. Ngaøy nay, höông öôùc ñaõ ñöôïc ñôn giaûn hoùa ñeå ngöôøi daân deã nhôù vaø töï giaùc thöïc hieän, goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc phaùt huy daân chuû ôû cô sôû, xaây döïng gia ñình vaên hoùa, giöõ gìn vaø phaùt huy nhöõng phong tuïc taäp quaùn, truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa daân toäc. Thôø cuùng toå tieân ñaõ trôû thaønh taäp tuïc coù vò trí ñaëc bieät trong ñôøi soáng tinh thaàn cuûa ngöôøi Vieät Nam noùi chung, ôû Ñoàng Tieán noùi rieâng. Töø xa xöa, ngöôøi daân Ñoàng Tieán ñaõ luoân theå hieän söï thaønh kính, bieát ôn voâ haïn ñoái vôùi toå tieân, nhöõng ngöôøi ñaõ khuaát trong gia ñình vaø doøng hoï. 17
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ PHÖÔØNG ÑOÀNG TIEÁN Tín ngöôõng thôø thaàn laø moät trong nhöõng taäp tuïc vaên hoùa tinh thaàn phoå bieán cuûa daân toäc Vieät Nam. Nhö bao mieàn queâ khaùc, nhaân daân Ñoàng Tieán duy trì taäp tuïc toát ñeïp naøy. Caùc thaàn ñöôïc thôø coù theå laø nhieân thaàn (thaàn coù nguoàn goác töï nhieân) hay nhaân thaàn (Ñöùc Thaùnh Tam Giang ñöôïc thôø phuïng ôû ñình Thanh Thuø vaø Thanh Quang; Tieán syõ - Chaùnh ñoâ ñoác Nguyeãn Caáu ñöôïc thôø phuïng ôû ngheø Nguyeãn Caáu). Ngoaøi toû loøng bieát ôn coâng lao cuûa caùc vò thaàn ñoái vôùi daân toäc, ñaát nöôùc vaø xoùm laøng, nhaân daân Ñoàng Tieán coøn caàu mong thaàn linh che chôû, baûo veä cho daân laøng tröôùc thieân tai vaø hoïa töø giaëc giaõ. Treân ñòa baøn phöôøng Ñoàng Tieán coøn löu giöõ vaø baûo toàn ñöôïc nhieàu di tích, theå hieän daáu aán ñaäm neùt trong ñôøi soáng taâm linh cuûa nhaân daân ñòa phöông. Ñình Thanh Thuø ñöôïc döïng laïi vaøo thôøi vua Leâ Hieån Toâng, nieân hieäu Caûnh Höng naêm thöù 2 (1741) treân quaû ñoài thaáp ôû khu vöïc phía baéc laøng Thanh Thuø (coøn goïi laø laøng Sui), nay thuoäc phöôøng Ñoàng Tieán. Ñình Thanh Thuø laø nôi thôø 5 vò nhaân thaàn: Töø Nhan (Ñöùc Thaùnh Maãu), Tam Giang (Tröông Hoáng, Tröông Haùt), Laân Nhó (Tröông Laãy), Laõ Saäu (Tröông Löøng), Myõ Ñaïm (Coâng Nöông) vaø caùc vò Thaønh hoaøng laøng: Cao Sôn Quyù Minh ñaïi vöông (ôû giöõa); Tieán syõ, Chæ huy söù ñoâ ñoác Nguyeãn Caáu (beân phaûi); Thoå ñòa long vöông, thaàn che chôû cho daân (beân traùi). Tieán syõ, Chæ huy söù Nguyeãn Caáu laø 18
Lòch söû Ñaûng boä phöôøng Ñoàng Tieán (1947 - 2017) ngöôøi con queâ höông Thanh Thuø laøm quan voõ baûo veä nhaø vua vaø trieàu ñình gaàn 60 naêm (1463 - 1522), ñöôïc phong nhieàu chöùc töôùc vaø toân phong “Thöôïng ñaúng phuùc thaàn” ñeå nhaân daân thôø phuïng. Trong khuoân vieân ñình vaãn coøn 1 gieáng coå ñöôøng kính 2m, saâu khoaûng 7m ñöôïc xaây baèng ñaù ong, gieáng khoâng bao giôø caïn nöôùc. Tröôùc cöûa ñình coù saân roäng ñeå daân laøng vui chôi ngaøy hoäi. Ngoaøi cuøng laø coång ñình xaây kieåu tam quan (coù 3 cöûa ra vaøo) coù nhöõng caâu ñoái chöõ Haùn ca ngôïi caûnh ñeïp vaø söï thieâng lieâng, huyeàn bí cuûa ngoâi ñình. Xung quanh ñình coù nhieàu caây coái xanh töôi, coù töôøng bao xung quanh, coù nhieàu coät truï cao, ñaép hoa laù vaø nhieàu ñoâi caâu ñoái chöõ Haùn. Trong nhöõng naêm chieán tranh phaù hoaïi do ñeá quoác Myõ gaây ra, khu vöïc vöôøn vaø saân ñình laø nôi sô taùn cuûa Beänh vieän Ñieän Than (nhaø treû, nhaø ôû cho coâng nhaân vieân chöùc). Ngaøy 19/1/2015, UÛy ban nhaân daân tænh Thaùi Nguyeân ñaõ ra Quyeát ñònh soá 153/QÑ-UBND xeáp haïng di tích caáp tænh cho di tích kieán truùc, ngheä thuaät ñình Thanh Thuø. Ñình Thanh Quang thôø Ñöùc Thaùnh Tam Giang, laø nhöõng vò töôùng taøi döôùi thôøi Tieàn Lyù ñaõ coù coâng lao to lôùn baûo veä, giöõ gìn nöôùc non Ñaïi Vieät. Ñình ñöôïc xaây döïng vaøo ñaàu theá kyû XIX. Nhöõng naêm thaùng chieán tranh, ñình xuoáng caáp vaø ñoå naùt. Naêm 1997, ñình ñöôïc khoâi phuïc laïi baèng nguoàn kinh phí xaõ hoäi hoùa cuûa nhaân daân. Hieän nay, ñình coù dieän tích khoaûng 150m2, thôø 1 nhaân thaàn vaø 15 ñaïo saéc phong töø thôøi vua Minh Maïng thöù 21 (1840) ñeán 19
BAN CHAÁP HAØNH ÑAÛNG BOÄ PHÖÔØNG ÑOÀNG TIEÁN thôøi vua Khaûi Ñònh thöù 9 (1924). Khuoân vieân ñình coù nhaø thôø Phaät ñöôïc xaây caát taïi toå daân phoá Giöõa. Haèng naêm, ñình coù 3 ngaøy leã lôùn (muøng 4/1; 10/4 vaø 10/10 aâm lòch). Ñình Thanh Quang laø nôi sinh hoaït vaên hoùa tín ngöôõng taâm linh cuûa ngöôøi daân ñòa phöông, gaén vôùi phong tuïc thôø Thaønh hoaøng laøng - moät bieåu töôïng toát ñeïp vaø truyeàn thoáng uoáng nöôùc nhôù nguoàn cuûa daân toäc Vieät Nam. Ngaøy 31/12/2016, di tích lòch söû ñình Thanh Quang ñaõ ñöôïc UÛy ban nhaân daân tænh Thaùi Nguyeân ra Quyeát ñònh soá 3740/QÑ-UBND xeáp haïng di tích caáp tænh. Ngöôøi daân Ñoàng Tieán voán coù truyeàn thoáng hieáu hoïc. Nhieàu gia ñình duø coøn nhieàu khoù khaên nhöng luoân coá gaéng cho con ñöôïc ñi hoïc. Caùc doøng hoï luoân khuyeán khích vaø raên daïy con chaùu laáy söï hoïc laøm ñaàu ñeå noái tieáp vaø laøm raïng danh doøng hoï cuûa mình. Trong cuoán “Ñoàng Khaùnh ñòa dö chí” coù vieát: “Trong huyeän, ngöôøi Kinh thì chæ coù moät toång Hoaøng Ñaøm ôû haï du laø coù hoïc haønh ñoã ñaït”1. Döôùi cheá ñoä thöïc daân, phong kieán, haàu heát caùc chöùc saéc quan troïng trong toång ñeàu do ngöôøi laøng Hoaøng Ñaøm naém giöõ. Ngöôøi daân Ñoàng Tieán baèng yù chí vaø nghò löïc cuûa mình ñaõ phaán ñaáu vöôn leân trong khoa cöû vaø coù nhieàu ngöôøi con ñoã ñaït cao. Trong ñoù, tieâu bieåu phaûi nhaéc ñeán laø Nguyeãn Caáu - ngöôøi laøng Thanh Thuø, toång Tieåu Leã (coù saùch cheùp laø Khuoâng Leã), huyeän Thieân Phuùc, phuû Baéc 1. Ñoàng Khaùnh ñòa dö chí, Nxb. Theá giôùi, 2003, tr.797. 20