Ebook Võ Nguyên Giáp danh tướng thời đại Hồ Chí Minh: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:409

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn sách Võ Nguyên Giáp danh tướng thời đại Hồ Chí Minh: Phần 1 cung cấp cho người học những kiến thức như cuộc Trường Chinh đánh bại mười đại tướng; chặng đường từ chính trị đến vũ trang; phất cờ nam tiến; mười sáu tháng ở Thủ Đô; những thử thách năm đầu;...Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Võ Nguyên Giáp danh tướng thời đại Hồ Chí Minh: Phần 1

Danhtướng thời Oại HổChíMinh ■ NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
võ NGUYÊN GIÁP Danh tưóing ttltfl dại Hề Chí MlRh
O da ỹià cẴăn tkànk cám an aáa đong afú czHoàng ezMinfi íplỉư ơng, ÇPham ¿J~ftỉn
TRẤN TRONG TRUNG VO NGUYÊN GlAP Danh tiíđng thtii đại Hì Chi Minh ■ (Xuất bản lẩn thứ tư) NHÀ XUẤT BÂN CHÍNH TR| QUỐC GIA - sự THẬT HÀ N Ộ I-2013
Cuộc đời và sư nghiệp của Tổng Tư lônh Võ N guyên Giáp đã đưa ôn g lên tầm cao của các danh tướng th ế giới. Được Cụ HỒ uỷ thác trọng trách cầm quân, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nắm vữ ng câm nang làm tướng mà Cụ H ồ trao cho, quán triệt đư ờ n g lối chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện và trường kỳ, đứng vữ n g trên nền tảng chính trị của khối đoàn kết toàn dân, ôn g đã dẫn dắt toàn quân đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác trong suốt 30 năm chiến tranh giải phóng. Đức độ và tài năng của ô n g đã đem lại cho ông niềm tin yêu trọn vẹn của toàn Đ ảng, toàn dân, toàn quân, lòng m ến m ộ của bạn bè quốc tế và cả sự khâm phục của nhữ ng người hôm qua còn là đối thủ của ông. N hữ ng trang sách này ch ỉ là những nét phác thảo chăng đường đầu tiên của Tổng Tư lệnh Võ N gu yên Giáp trong suốt cuộc trường chinh đánh thắng hai đê quốc to. TÁC GIẢ 4
LỜI NHÀ XUẤT BẢN Dại tướng - Tông Tư lệnh Võ Nguyên Giáp, người lính vâng mệnh Dáng và Bác Hồ lãnh trách nhiệm cầm quán từ lúc sinh thành "Đội quân thơ ấu", qua Cách mạng Tháng Tám. đến cuộc trường chinh đánh bại 10 dại tướng của hai dê quốc to là thực dân Pháp và dê quốc Mỹ, vừa tạ thế trong niềm tiếc thương vô hạn của dồng bào. dồng chí và bạn bè quốc tế. Vậy là một irai tim lớn đà ngừng đập, một tài nãng kiệt xuất, một nhân cách lớn dã ra di về với thế giới ngưòi hiển. Khi còn tại thế ông đã là huyền thoại và khi tạ thế ông trỏ thành bất tử. Tài năng cầm quân và đạo đức cách mạng "dĩ công vi thượng", trong sống, thuỷ chung của ông qua thòi gian càng chói sống, chiếm trọn niềm tin yêu của Đảng, của quán đội, của nhân dân và bạn bẻ quốc tế. Sinh thời, Thượng tướng Trần Văn Trà, ngưòi cán bộ quân sự ưu tú nhiều năm lăn lộn ở chiến trường Nam Bộ, đả nói về Đại tướng Võ Nguyên Giáp: "Nhiều ý kiến có tầm nhìn xa trông rộng, sắc sảo và độc đáo của Tống Tư lệnh vỏ Nguyên Giáp trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ về chiến lược quân sự và về chiến thuật quân sự cần được giói sứ học nghiên cứu thật công khai, thật công phu, thật công bằng và ihật công tâm. v ề phần mình, suốt hai cuộc kháng chiến, tôi chưa hề thấy Bí thư Quân uỳ Trung ưdng kiêm Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp mắc một sai lầm nào về chiến lược và chiến thuật quân sự; tôi chỉ thấy anh Văn đi những nước cờ bậc thầy vây hãm và tiến công quân địch". 0 nưỏc ngoài, giói sử học và cá các tưỏng lĩnh từng là đốì thủ của ông trên chiến trường đả công bô' nhiều công trình đánh giá rất cao tài thao lược của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhưng họ chưa giải đáp thoả đáng vấn dề vì sao Cụ Hồ đã sốm "chọn mặt gửi vàng", đặt trọn niềm tin khi trao sứ mạng cầm quân cho một giáo sư sứ học chưa từng qua một lớp dào tạo về quân sự, và vì sao Võ Nguyên Giáp đã thành công trong việc xáy dựng và chỉ huy quản đội, góp phần vào thắng lợi chung của dân tộc 5
trong từng giai đoạn chiến lược của cách mạng Việt Nam, từ khỏi nghĩa toàn dân đến chiến tranh cách mạng, từ cuộc kháng chiến chống Pháp đến cuộc kháng chiến chống Mỹ. Đầu năm 2005, Đại tá Trần Trọng Trung từng công tác ỏ Tông hành dinh ngay từ ngày đầu thành lập cơ quan tham mưu chiến lược, sau này trở thành nhà nghiên cứu có uy tín của Viện Khoa học quân sự - Bộ Quốc phòng trên cương vị Chủ nhiệm bộ môn Lịch sử chiến tranh, gửi đến Nhà xuất bản Chính trị quốc gia bản thảo viết về Đại tưóng Võ Nguyên Giáp, đồng thời gửi đến Ván phòng Đại tưóng một bản thảo đê báo cáo. Nhiều lần chúng tôi xin ý kiến đê công bô công trình của Đại tá Trần Trọng Trung nhưng Đại tưống chưa đồng ý. Đầu năm 2006, lãnh đạo Nhà xuất bản lên thãm và chúc sức khoẻ Đại tướng nhân dịp đầu Xuân và một lần nữa xin ý kiến xuất bản cuốn sách để mừng thọ Đại tướng ở tuổi 95. Sau khi cân nhắc thận trọng, ông đồng ý vối yêu cầu phải biên tập, sửa chữa kỹ theo hướng Đảng, Bác Hồ, quân đội và nhân dân ta mới thực sự vĩ đại, bởi vì chiến công là chiến công chung của dân tộc, mỗi người trên cương vị của mình có đóng góp một phần trong đó. Tuân thủ ý kiến chỉ dẫn của Đại tướng, chúng tôi đã biên tập kỹ bản tháo theo hướng này và cuốn sách lần đầu tiên ra mắt bạn đọc năm 2006 với tiêu đề: Tổng Tư lệnh Võ N guyên G iáp Vối tư cách là một nhà nghiên cứu am tường lịch sử chiến tranh cách mạng và là người trong cuộc, bàng những tư liệu lịch sử chân thực cua cá phía ta và phía đối phương, từ thục tế xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân đội ta trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất, tác giả trình bày quá trình Đại tướng - Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ, chỉ huy toàn quân đánh thắng đội quân xâm lược nhà nghề của thực dân Pháp. Theo đề nghị của tác giả, từ lần xuất bản thứ hai năm 2010 cuốn sách mang tên vỏ N guyên G iá p - d a n h tư ớn g th ời đ a i H ổ Chí M inh. Để tưởng niệm vị tướng kiệt xuất của dân tộc và nhân loại và phục vụ yêu cầu của bạn đọc, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật xuất bản lần thứ tư cuốn sách này với tất cả sự kính trọng và niềm tiếc thương vô hạn người học trò thân cận và tài năng bậc nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc. Tháng 11 năm 2013 NHÀ XUẤT BẦN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA s ự THẬT 6
Chương mở đầu CUỘC TRƯỜNG CHINH ĐÁNH BẠI MƯỜI ĐẠI TƯỚNG Thu đô Hà Nội - 26 năm sau ngày m iền Nam giải phóng. Chưa bao giờ báo chí lại rộ lên hàng loạt bài viết về Võ N guyên Giáp như m ấy tháng cuối năm 2001. Đó là dịp m ừng thượng thọ Đại tướng, người anh Cả của Quân dội nhân dân V iệt Nam , vị Tổng Tư lệnh giành đưực lòng tin yêu trọn vẹn của quân và dân cả nước, lòng môn mộ của bạn bỏ quốc tế. T háng 8-2001 này, ông tròn tuổi 90. Tác giá các bài báo th ật đa dạng, từ giới học giả, các tướng lĩnh, bạn học thuỏ thiếu thòi, bạn chiến đấu trong su ốt trậ n đ á n h 30 nãm , đến người th ân và lớp trẻ, th ế hệ con cháu của ông. D ù chỉ xoay quanh m ột con người, nội dung các bài báo th ậ t phong phú. Ai cũng m uốn nói lên n ét đặc sắc nh ất về Võ N guyên G iáp dưới góc nhìn của n ê n g m ình, của ngành m ình, địa phương m ình. Bạn học và học trò cũ của ông nhớ lại bao kỷ niệm về “thầy Võ • anh V ăn”. Các nhà sử học v iết về quan hệ giữa ông với Hồ Chí M inh, người dã chi dẫn từng dường đi nước bước cho Võ N gu yên Giáp, đã dạy ông vê đạo đức người làm tướng. Giới quân sự v iết về nhãn quan chiến lược và bản lĩnh cầm quân của ông. m ột thiên tài thao lược Việt N am thời đại Hồ Chí M inh, đã chỉ huy toàn quân suốt cuộc trường chinh đánh bại 10 đại tướng của hai đê quốc to. Cán bộ y tế viết vê Võ N guyên Giáp với ngành y. Cán bộ an ninh kể chuyện bảo vệ Võ N guyên G iáp trong nhữ ng chuyến đi thăm bạn bè quốc tế, V .V .. Một người thân trong gia đình lục tìm và v iết những m ẩu 7
chuyện xa xưa vể “Võ N guyên G iáp ■ quê hương - gia đình • tuổi thơ”. Có nhà báo đi sâu tìm hiểu đời thường của vị tướng tuổi 90 mà vẫn m inh m ẫn, sá n g sá n g vẫn kiên trì giữ thói quen ngồi thiển, chiểu đi bộ trong vưòn, ngày vẫn làm việc ba, bổn tiếng, ăn năm bữa nhẹ cho dễ tiêu , thời gian còn lại đọc sách báo, xem tivi, chơi đàn dương cầm và vui với đàn cháu nhỏ... Báo Q u â n đ ộ i n h â n d â n chọn n gày 25-8-2001 để đ ă n g bài nói về k h ô n g k h í m ừ n g thọ Võ N guyên G iáp đ úng vào sin h nhật của ông: "Ngay từ trước ngày sinh n h ật thượng thọ, nhà Đ ại tướng lúc nào cũng đông khách. Đó là các nhà lãnh đạo, các tướng lĩnh, sĩ quan, các đại diện chính quyển, đoàn thể, các cụ bô lão, các cháu thiếu nhi, các gia đình cơ sở cách m ạng, bà con, họ hàng thân thích... Cả khu nhà Đ ại tướng tràn ngập hoa. Có nhữ ng bó hoa từ nhũng người lính năm xưa từng chiến đấu bên cạnh Đ ại tướng, có bó hoa từ đầu nguồn Pác Bó, lại có những bó hoa từ người nưốc ngoài. Đó cũ n g là n ét độc đáo, là điều hiếm quý của cuộc sống thuý chung, ân nghĩa dành cho vị Đ ại tướng đầu tiên của quân đội ta, dành cho người học trò x u ấ t sắc của Bác Hồ kính yêu". N hiều nh à n ghiên cứu cũng nhân dịp này đọc lại các tác phẩm của Võ N guyên G iáp trong kho tri thức quân sự ông để lại cho đời sau, hoặc tìm đọc cuôn sách nào đó của ngưòi nước ngoài v iết vể ông, dù ch ĩ là m ột tác phẩm giản đơn m ang tín h biên niên tiểu sử hay cuốn sách v iết hoàn chỉnh vể m ột gương m ặt lớn trong lịch sử quân sự cách m ạng V iệt N am hiện đại. Trước đây đã từ n g có nhữ ng nhà sử học hoặc chính khách nước ngoài đ ặt vân đê xác m inh lại tuổi đời của Võ N guyên G iáp - ông sinh nàm 1910, 1911 hay 1912? T hậm chí, trên Tạp ch í Thời sự chủ n h ậ t (The S u n d a y T im es M agazine - 5 -1 2 - 1 1 -1 9 7 2 ), sử gia Phốic (Jam es Fox) còn quả quyết rằng do m ột sự tình cờ nào đó, ông ta đã tìm th ấ y giấy khai sinh của Võ N guyên G iáp tại Pari, ghi rõ 8
ông sinh n gày 1-9-1910. Câu chuyện bang di. coi như chưa có lòi giái trong giói nghiên cứu danh nhân thô giới. Thế rồi, nhân dịp m ừng thượng thọ năm ‘ 001 nàv, có bài báo nói rõ. bà Đ ặng Bích 2 Hà. phu nhân Đại tướng, dã dựa vào lời bà cụ ihân sinh ông Giáp và kết quả tra cứu đối chiếu giữa “ngày ta” và "ngày tây” đê khắng định: dó là ngày ‘ 5-8-1911 (năm Tán 2 Hợi). Và th ế là người ta lại nhận ra có m ột sự Irùng hợp lịch sứ. Năm 1911 cũng là năm Cụ Hồ ra đi Lìm dưòng cứu nước. Vào ngày dặt chân lên hải cảng Đoongkéc', Hồ Chí M inh, khi dó còn là Văn Ha - N guyễn Tất Thành, hắn không hế biết rằng đúng và« ngày này. trên Tô quốc mình một con ngưòi vừa chào dời và con người ấy, đúng 30 năm sau sẽ trỏ th àn h trự thủ đắc lực của minh Nhũng năm sau này, có nhà nghiên cứu rât thích thú khi phát hiện sự hoán vị ngẫu nhiên của những con số: ông G iáp sinh ngày 25-8 và 37 năm sau, ông dư ợ c phong quân hàm Đ ại tướng ngày 28-5. Bốn ngôi sao bạc Cụ Hồ thay m ặt toàn dân ban cho năm 1948, được Võ N gu yên Giáp m ang trôn cầu vai suốt nhủng năm tiếp theo của cuộc đời binh nghiệp, cho mãi dến ngày mừng thượng thọ hôm nay, khi m ái tóc đã bạc trắn g như mây. Nói theo ngôn từ trong quân đội thì sự kiện ngày 28-5-1948 chỉ là "chính quy hoá" việc Cụ Hồ quyết định trước đó hơn 3 năm khi Cụ "giao cho chú Văn lập Đội Quân giải phóng" vào cuối nảm 1944. Hồi đó, cùng với quyết định "chọn m ặt gứi vàng", là những lời giáo huấn m ang tính kim chỉ nam dể Đội Quân giải phóng tồn tại, phát triển và chiến thắng: Có Đ ảng lãnh dạo, dựa chắc vào dân, doàn kết ký luật. N ắm chắc "cẩm nang" dó trong cả cuộc d(Ji cầm quân của m ình, ông Giáp đã dẫn dắt dội quân mà hồi dó Cụ Hồ gọi là "đội quân thơ ấu" lớn lên nhanh chóng và đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác trên suốt ba chặng đường dâu tranh vô cùng vẻ vang của 1. Dunkerque - một hái cảng miền Bắc nước Pháp. 9
dân tộc: chuẩn bị và thực hành vũ trang khói nghĩa giành chính quyển, kháng chiến chông Pháp rồi kháng chiến chông Mỹ. Và trong cuộc trường chinh 30 năm ấy (1945-1975), đội quân cách m ạng khởi dầu từ súng trường chân đất dưỏi quyển chỉ huy của Đại tưâng Võ N guyên Giáp đã buộc 10 vị đại tướng (7 Pháp + 3 Mỹ) phải thay nhau hứng chịu th ất bại trên m ảnh đất này. * * * Hổi ('ách m ạng T háng Tám năm 1945, ngày ông Giáp vâng lệnh Cụ Hồ xuất quân từ Tân Trào về giải phóng Thái N guyên cũng là ngày Tổng thống Đờ Gôn (C harles de G aulle) cử viên tưống bốn sao Lơcle (Philippe Leclerc) cầm đầu quân viễn chinh Pháp sa n g tái chiếm Đ ông Dương. Từ th án g 9 năm ây, Lơcle trở thành đối thủ đ ầ u tiên của ông Giáp, khi đó là C hủ tịch Quân sự u ỷ viên hội kiêm Bộ trưởng Bộ Nội vụ của chính quyển cách m ạng vừa được thàn h lập. Trong bối cảnh quân đội ta hồi đó tran g bị còn rất thô sơ, kinh nghiệm chiến trận chưa có, cho nên không có gì đáng ngạc nhiên nếu quân đội nhà n g h ề của Pháp nhan h chóng mở rộng phạm vi chiếm đóng ở m iền N am . Cuối th á n g 2-1946, T ổng Chỉ huy Lơcle vội vã tuyên bố: giai đoạn đánh chiếm đã xong, quân Pháp bắt đầu chuyển sa n g giai đoạn bình định và chuẩn bị tiế n ra Bắc. Có một điều vô cù n g quan trọng m à hồi đó cũn g như suô't 30 năm sau , các tướng lĩnh Pháp và Mỹ đều không đánh giá đ ú n g thực chất đó là, do lực lượng so sán h chênh lệch cho nên rất n h iều trường hợp quân ta có th ể m ất đất, như ng m ất đất mà không m ất dân, mà còn dân là còn tâ't cả. N gay sa u khi chiến sự bùng nổ ở Sài Gòn, Chủ tịch Q uân sự 10
Uý viên hội Võ N guyên Giáp lệnh cho Tống Tham mưu trưởng Hoàng Vãn T hái tố chức ngay những đoàn quân Nam tiến chi viện cho m iền N am . N gày 26-9, tức chi ba ngày sau khi quân Pháp gây hấn ỏ N am Bộ, chuyến tàu đầu tiên đã rời ga Hàng c ỏ , hướng vê Nam . cùng với những chiến sĩ Ưu tú và những vũ khí tốt nhất mà ta có lúc bấy giò. Bài hát P h ất cờ N am tiến mà ông Giáp gỢi ý cho ông Thái sá n g tác hồi tiền khỏi nghĩa, lại vang lên trong những doàn tàu tốc hành vào Nam: Cờ g iả i ph ó n g p h ấ t cao m au th ắ n g tiến, Trời phư ơng N a m d â n chúng đ a n g m ong chờ. T ết Bính Tuất. Tết độc lập đầu tiên. Chủ tịch Quân sự ú y viên hội Võ N guyên Giáp đi kinh lý m iền N am . Trước cục diện chiến trường đan g bất lợi cả về thê và lực, ông chỉ thị cho cán bộ chỉ huy các m ặt trận Tây N guyên và Nam Trung Bộ không nên dùng binh lực lớn dàn thành tuyến ngăn chặn địch mà tố chức ngay những đơn vị vừa và nhỏ, luồn vào vùng địch kiểm soát, dùng vũ trang tuyên truyền phục hồi cơ sở chính trị, phát động chiến tranh du kích, động viên nhân dân tham gia chiến đấu tiêu hao địch rộng rãi bằng mọi thứ vũ k h í có trong tay. N hò thay đổi phương thức hoạt động m à những lõm ' chính trị và vũ trang dần dần xu ất hiện ngay trong quá trình H iệp đ ịn h sơ bộ 6-3 và T ạm ước 14-9 được ký kết, tạo nên th ế mới và lực mới cho nhiều vù n g ở m iền N am "khỏi nghĩa lại". Khi k hán g chiến toàn quốc b ù n g nổ th ì th ế và lực của cách m ạng ở m iền N am đã khá vững vàng. T h án g 7-1946, Tướng Lơcle bị triệu hồi không chỉ vì th ấ t bại k hông thực h iện d ư ợ c ý đồ "chinh phục N am Kỳ trong vòng vài ba tuần lễ" như đã từng tuyên bô' khi vừa đặt chân đến Sài Gòn, mà 1. Những dịa bàn lớn nhỏ khác nhau mà lực lượng cách mạng xây dựng được cơ sở chính trị (hay vũ trang) hoạt động bí mật (hây công khầi) ngay trong vùng địch kiểm soát. 11
còn vì lúc này nội các Pháp đã chuyên san g tay Biđôn - một người chủ chiến. Lơcle là Tổng Chí huy duy nhất ít nhiều đã thấy được tình hình thực tê, không tin rằng có thế chinh phục đư ợ c Đ ông Dương bằng sức m ạnh quân sự nên dã cùng ta thương lượng, tức là làm một việc không vừa lòng tập đoàn hiếu ch iến Pháp, trong đó có Cao ủy Đ ácgiăngliơ và cả n hữ ng người đã từ ng làm toàn quyển Đông Dương như Xarô (A lbert Sarraut) hoặc ảnh hưỏng chính trị còn rất lớn dù đã lui vào hậu trường, như Đò Gôn. Tướng Lơcle ra đi, chức Tông Chỉ huy ch u yên san g tay Tướng V aluy (E tienne Valluy), ngưòi được Pari đ ánh giá là "có đủ năng lực gánh vác nhiệm vụ dặc biệt khó khăn là đánh bại ông G iáp và quân đội V iệt Minh". Valuy là đ ố i thù th ứ h a i của ông Giáp. Khác với Lơcle, viên iướng này chủ trương dùng vũ lực, đặc biệt là chủ trương "đánh ngay", dứt điếm sớm. Khi còn là chỉ huy quân Pháp ở miền Bắc Dông Dương, trung tuần th án g 4-1946, tức chỉ một tháng sau khi được phép (lưa quân vào Hà Nội theo H iệp đ ịn h sơ bộ, Valuy đã chỉ thị cho cấp chỉ huy dưới quyển xây dựng k ế hoạch tác chiến theo yêu cầu sẵn sàng biến tấn kịch chiến dấu có tính chất hoàn toàn quân sự thành m ột "màn đảo chính". Sau khi nhậm chức, nếu viên Tổng Chỉ huy mới này "thành công" trong việc dùng hành động quân sự đế khiêu khích và lấn chiếm đê rồi cuối cùng làm bùng nồ cuộc chiên tranh ra phạm vi cả nước thì Valuy đã phải chịu thất bại trong hai cuộc đấu trí, đấu lực đầu tiên với ông Giáp. Tháng 7-1946, vừa ngồi vào g h ế Tổng Chỉ huy, V aluy đã cho dàn dựng một màn kịch cùng bọn tay sai làm đảo chính ngay ở T hủ đô Hà Nội, hòng nhanh chóng lật đổ chính quyển cách m ạng giữa lúc Cụ Hồ đang cùng phái đoàn V iệt N am đàm phán ở bên Pháp. Được sự nhất trí của Tồng Bí thư Trường Chinh và Cụ quyền C hủ tịch Huỳnh Thúc Kháng, ông Bộ trưởng Bộ Nội vụ - Chủ tịch Q uân sự Uỷ viên hội Võ N guyên Giáp đã chỉ đạo các chiến sĩ an ninh và tự vệ tóm gọn bọn phản động và tay sai cùng với toàn bộ tang chứng bạo loạn, đập tan 12
âm mưu dáo chính của Valuy và đồntf bọn ngav từ trong trứng. Thất bại thứ hai có ý nghĩa chiến lược cúa Valuy líà đã không tiêu diệt dược dội quân kháng chiến nho bé ngay trong thành phô’ Hà Nội sau ngày 19-12-1946. Bàng cách đánh du kích biến hoá trong từng căn nhà, từng đưòng phố, những chiến sĩ chân (dất súng trường đã đứng vững trong lòng Thủ dô suốt hai tháng, vượt xa dự kiến ban đầu của lãnh đạo cá về thòi gian bám trụ và v ề số lượng tiêu hao tiêu diệt địch, sau đó ròi thành phố lui vê căn cứ an toàn để rồi trỏ thành hạt giống đỏ cúa bộ đội chú lực sau này. Mùa hè năm 1947, F an bắt đầu sốt ruột, vì trùi liệu không thể tiếp tục theo duôi cuộc chiến tranh kéo dài và lốn kém. Người ta phái san g cho Valuy một phó tướng "rất am hiêtu Đ ông Dương, nhất là vùng thượng du Bắc Kỳ", dó là Xalăng (Raoul Salan), viên sĩ quan thực dân loại cáo già đã từng là thiếu úy đíồn trưởng Đình Lập (Lạng Sơn) từ những năm 1925-1930, nói được tiến g Tày, Nùng, đã từng uống rượu cần, hút thuốc phiện. Suốt mấy tháng hè - thu năm 1947, dựa vào sự hiểu biết của Xalăng, Bộ Chỉ huy Pháp dồn sức chuẩn bị đánh một đòn quyết định vào Dnùa khô. Cũng trong dịp này, ông Giáp cùng cơ quan Tổng hànhi dinh ròi vùng ngoại thành Hà Nội, "thiên đô" lên Việt Bắc. Ngay tjrên từng chặng đưòng di chuyển đó, ông triệu tập mấy hội nghị q uân sự, gồm cán bộ chỉ huy cấp khu, có khi tới cấp trung doàn. T hực chất đây là nhũng cuộc tập huấn ngắn ngày nhằm chỉ vẽ cho c&n bộ quân sự ở Tổng hành dinh và cán bộ chỉ huy các đơn vị và đ ịa phương biết cách "ứng xử" trước những vấn để quân sự nóng hồi do chiến trường đặt ra, đôi khi rất khẩn trương. Dìu dắt cán bộ từng bước là nét nổi bật trong phong cách cầm quân của Võ N gưyên Giáp, nhất là trong nhữ ng năm đầu kháng chiến chống Pháp, k h i trình độ cán bộ quân sự nói chung còn rất hạn chế. Mùa khô k háng ch iến đầu -tiên đã đến, mùa Ikhô "đánh đòn quyết định" của Bộ Chỉ huy Pháp. Ngày 7-10-1947, gần 20.000 13
quân P háp hình th à n h hai gọng kìm rất lớn (gọng kìm phía đông: H à N ội - L ạn g Sơn - Cao B ằng, chừ ng 400 km; gọng kìm phía tây: H à N ội - T u yên Q u a n g - C hiêm Hoá, chừ ng 2 50 km) bao vây căn cứ địa k h á n g ch iến , k ế t hợp với quân dù nhảy th ẳ n g xuống trung tâm V iệt Bắc (tức th ị xã Bắc Cạn, m à phía Pháp lầm gọi là "thủ đô k h á n g chiến" vì cho ràng đó là nơi Cụ Hồ đóng đô) hòng "bắt gọn C h ín h phủ Hồ C hí M inh và tiêu d iệt bộ đội chú lực". Tình h u ốn g ch iến lược đặc b iệt khẩn trương này xảy ra đ úng vào dịp T ống C hỉ h u y Võ N g u y ên G iáp đang đi kinh lý huyện C hiêm Hoá (T uyên Q uang). Vừa trở vê T ổng hành dinh, sau khi nghe báo cáo, phát hiện chỗ yếu chí tử của địch là binh lực n h iều như ng rải ra trên một địa bàn rừng núi quá rộng, rất xa căn cứ đồng bằng, tiếp tế tăn g viện khó khăn, ôn g G iáp báo cáo với T rung ương và Cụ Hồ, để nghị th ay đôi cách đánh. Đ ịch dùng bộ binh cơ giới, quân dù, xe tăn g và pháo binh tiến công ồ ạt, ta không th ế đem chủ lực của khu và của bộ ra đôi m ặt vối các m ũi tiến công của địch như k ế hoạch ngày 4-10 của bộ, m à nên d ù ng nhữ ng đơn vị vừa và nhỏ, lấy phục kích địch trên các trục đưòng bộ và đường sôn g là chủ yếu, đồng thời đưa m ột sô' đại đội chủ lực xuống hoạt động độc lập ỏ các châu, h uyện, với n h iệm vụ chủ yếu là chiến đấu tiêu hao địch đi đôi với dìu d ắt lực lượng vũ tran g địa phương p hát động chiến tranh du kích đánh địch rộng rãi, động viên giúp đõ nhân dân làm "vườn k hông nh à trông", cấ t giấu lương thực, phá hoại (íường sá... Chỉ vài tu ần sa u k h i quân ta triển khai lực lượng trên ba hướng đường sô' 4, đường s ố 3 và sôn g Lô - đường sô' 2, h àn g vạn quân địch bị dồn vào tìn h t h ế n g à y cà n g khó khăn vì thòi tiế t thượng du khắc n gh iệt, sức khỏe giảm sú t, th iếu tiếp t ế tă n g viện, lại luôn bất ngò bị n hữ ng đội quân biến hoá khôn lưòng (m à chúng gọi là "quân đội ma" - arm ée fan tôm e) lợi d ụ ng rừng rậm núi cao tố chức những trận phục kích tiê u hao h àn g ngày, nên cuốỉ cùng phải rút chạy 14
khói Việt Bắc sau 75 ngày hành quân. Nhạv bén phát hiện phương thức tác chiến không sát đúng, kịp thời và kiên quyết th ay đổi cách đánh cho phù hợp với thực tê chiến trường, là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến thắng ldi có ý nghĩa chiến lược trong mùa khô dầu tiên của cuộc kháng chiến. Đầu năm 1948. Cụ Hồ và Trung ương Đáng chủ trương phát dộng chiến tranh du kích rộng kháp trong cá Iiước nhàm động viên Loàn dân tham gia chiến đâu, tiêu hao dịch rộng rãi, buộc chú n g phải phân tán binh lực đôi phó ở nhiều nơi. hạn chế khá năng địch mớ rộng phạm vi chiếm đóng và bình định vùng tạm chiếm , nhất là ỏ trung du và đồng bằng Bắc Bộ. Ong Giáp đã thực hiện chủ trương chiến lược này một cách dặc biộl sáng tạo. VỚI kinh nghiệm sốt dẻo chi đạo các dại đội được phân tán vê hoạt động dộc lập ở các châu, huyện trong Chiến dịch Việt Bác vừa qua và kinh nghiệm vận dộng tô chức quần chúng trong thời kỳ chuẩn bị vũ tran g khỏi nghĩa, ông đề nghị Trung ương cho phân tán một phần ba bộ đội chủ lực thành những đại đội độc lập làm chỗ dựa cho các đội vũ trang tuyên truyền, các ban xung phong công tác, tiến sâu vào vùng tạm bị chiếm , gây dựng lại cơ sở chính trị quần chúng, giúp đõ cán bộ địa phương tổ chức lực lượng vũ trang bí m ật, lập làn g chiến đâu, đánh du kích, bảo vệ thôn xóm. Bằng phương thức hoạt dộng này, các tố chức chính trị và vũ trang (mà địch gọi là "những chấm đỏ") dần dần xuâ't hiện ngày càng nhiêu trên các tấm bản đồ chiến sự vùng địch hậu. Các trận chiên đẩu tuy nhỏ, lẻ như ng ngày càng phố biến của lực lượng vũ trang tại chỗ đã th u h ú t m ột bộ phận quan trọng binh lực của địch vì chúng phải thường xuyên phân tán đê đối phó, góp phần quan trọng đẩy Bộ Chỉ huy Pháp đứng trước nguy cơ khủng hoảng quân số ngày càng trầm trọng. Hai phần ba bộ đội chủ lực còn lại dược duy trì ớ quy mô tiểu đoàn tập trung và được rèn luyện từng bưốc trong các chiến dịch nhỏ quy mô 2 - 3 tiểu đoàn, vừa học tập dánh tập trung tiêu hao tiêu 15
diệt địch, vừa rút kinh nghiệm trong thực tê chiến dấu. Hình thái chiến trường những năm 1948-1950 cho thấy. Tống Chi huy Võ Nguyên Giáp râ't C I trọng vai trò chiến lược của chiến tranh du O kích, nhưng ông không dừng lại ở "chủ nghĩa du kích" mà chủ động kết hợp từng bước chiến tranh du kích với chiến tranh chính quy từ thấp lên cao1. Đ ại đội độc lập - tiểu đoàn tập trung là phương thức xây dựng lực lượng chưa từng thấy trong kho tàng kinh nghiệm quân sự đông tây kim cổ, m à là cách dùng binh riêng của Việt Nam, một sán g tạo của Võ N guyên Giáp, nhằm tạo th ê "kiểng ba chân" vững chắc cho lực lượng vũ trang ba thứ quân: bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dần quân, du kích. Bằng biện pháp chiến lược này, ông vừa thực hiện được chủ trương của Trung ương vê phát động chiến tranh du kích vừa duy trì đ ư ợ c sự kết hợp thường xuyên chặt chẽ giữa hai phương thức tác chiến chiến lược: chiến tranh du kích và chiến tranh chính quy - một loại chiến tranh chính quy Việt Nam, bắt đầu bằng các trận đánh tập trung quy mô nhỏ và vừa. Chiếm đóng m iền núi không được, làm chủ trung du và đồng bằng không xong, Tướng Valuy bị triệu hồi, Tướng Bledô (C. Blaizot) san g thay và trỏ thành đối thủ th ứ ba của ông Giáp. Đ úng dịp này, ở tuổi 37, Tổng Chỉ huy Võ N guyên G iáp được Cụ Hồ thay mặt Chính phủ và nhân dân phong quân hàm Đ ại tướng. Đ ây là lần phong quân hàm đầu tiên và cũ ng là lần cuối cùng trong cuộc đòi binh nghiệp của ông. Trải qua hơn 20 chiến dịch nhỏ, bộ đội chủ lực đã trưởng 1. Xem các huấn lệnh: v ế sự cần thiết phải chuyến sang du kích vận động chiến (6-3-1947), Chuyên từ tiêu hao chiến sang tiêu diệt chiến (8-1947), Phát động chiến tranh du kích - Nhiệm vụ quăn sự căn bản trong giai đoạn này (14-11-1947) trong Những tài liệu chỉ đạo cuộc đấu tranh vũ trang của Trung ương Đảng và Tổng Quăn ủy, Bộ Tổng Tham mưu xuất bàn, Hà Nội, 1964, t .l, tr.141, 205, 163. 16
th àn h , đánh dấu bằn g sự ra dời của hai dại đoàn chủ lực đầu tiên (Đ ại đoàn 308 - th á n g 8-1949 và Đại đoàn 304 tháng 3-1950). Trong khi đó, phía Pháp ngày càng đứng trước những khó khăn chồng chất. Chí mới sau 4 năm chiến tranh, Pari iđã 12 lần thay dổi nội các. Trước tình th ê không thê một mình 'theo đuổi cuộc chiến tranh kéo dài và tốn kém quá sức chịu đựng của ngân sách quốc gia, th án g 5-1949, Pari cử Tống Tham mưu trưởng Rơve (C .H evers) sang lập k ế hoạch từng bước dưa cuộc chiiến tranh Đông Dương vào quỹ đạo của Mỹ, dồng thời triệu hồi Tư
tưống nổi tiếng này thuộc lớp đàn anh trong hàng tướng soái Pháp vì đã lập khá nhiều chiến tích trong T h ế chiến 2, lại thuộc dòng dõi quý tộc Pháp đó là Đờlát (Jean Joseph Marie Gabriel Delattre de Tassigny). Đ ôi thủ th ứ n ăm này của ông Giáp được những người cầm đầu Nhà Trắng và Lầu Năm Góc coi là "sáng giá nhất" trong hàng ngũ tướng lĩnh Pari lúc bấy giờ, lại được cựu Toàn quyền Xarô và cựu Tông thống Đờ Gôn hết sức ưu ái và tin cậy, căn dặn đủ điều hơn th iệt trước khi lên đưòng. Đờlát có m ặt ở Sài Gòn ngày 17-12-1950 cùng vói một bộ máy chỉ huy hoàn toàn mới, gồm những sĩ quan cao cấp mà ông ta rất tin cậy thuộc Quân đoàn 1 do chính ông ta chỉ huy trước đây - vốn nổi danh vì th àn h tích cùng quân đội Đ ồng m inh giải phóng Thủ đô Pari m ùa th u năm 1944. Trong "bộ sậu" mới này, người ta lại th ấy X alãng, trên cương vị phó tướng của Đờlát. Đê th ể hiện quyết tâm bảo vệ bằng được cái mà bọn thực dân ở Pari gọi là "bông hoa đẹp n h ất trong vườn hoa thuộc địa Pháp", đặc biệt là đê thực sự làm chủ vùng châu thố sông Hồng mà giới quân sự Pháp thường ca ngợi là vùng đồng bằng có ích, Đ òlát vạch ra một kê hoạch chiến lược quan trọng với tham vọng giành lại quyển chủ động chiến lược đã rơi vào tay ông G iáp1. N ét nổi bật trong k ế hoạch này là, trên cơ 1. Kế hoạch chiến lược mang tên Đờtót gồm mấy nội dung chủ yếu sau đây: 1- Việt Nam hoá, cụ thể là hết sức đề cao vai trò chính quyền Bảo Đại; tranh thủ ở mức cao nhất viện trợ của Mỹ để phát triển lực lượng quân đội tay sai thay thế nhiệm vụ chiếm đóng để quân Âu - Phi được tập trung xây dựng thành lực lượng cớ động lớn mạnh, đẩy mạnh hơn nữa chiến lược chiến tranh tổng lực đã được đề ra từ hồi Rơve sang; 2- Thiết lập vành đai bêtông vây quanh đồng bằng Bắc Bộ, đi đôi với càn quét vùng đồng bằng sông Hổng tạm chiếm, bảo đảm cho Hà Nội và Hải Phòng "vững chắc như pháo đài thép”; 3- Kịp thòi mở chiến dịch tiến công giành lại quyền chủ động chiến lược, trong đó (theo sử gia Lucien Bodart, tác giả cuôn Chiến tranh Đông Dương) có ý đồ "chiếm lại Lạng Sơn, trả thù cho đường số 4". 18
sớ tranh thủ sự viện trợ ngày càng tăn g của đê quốc Mỹ, xây dựng m ột phòng tuyến bêtông vây quanh đồng bằng Bắc Bộ và phát triên quân đội tay sai vối quy mô lốn chưa từng thấy kể từ đầu chiến tranh hòng khắc phục nạn khủng hoảng binh lực ngày càng trầm trọng. Đ iểm mới của k ế hoạch Đ òlát là, lần đầu tiên xuất hiện cụm từ Việt N a m hoá chiến tran h (V ietnam isation), nói lên âm mưu dựa vào viện trợ của đê quốc Mỹ để xây dựng một đội quân tay sai bản xứ ngày càng lớn. Đ òlát là người đi đầu trong việc tạo điều kiện cho đê quốc Mỹ can thiệp ngày càng sâu vào cuộc chiến tranh Đ ông Dương. Sau này, liên hệ những việc làm của Đ ờlát đầu th ập ký 50 cua th ế kỷ XX vối cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ hun chục năm sau, trong cuốn Đ ường tới Đ iện Biên P h ủ , ông Giáp nhận xét rằng: "Với việc mở đường cho thực dân mới vào V iệt Nam , Đ ò lá t đã m ang đến cho ta một hiểm hoạ lâu dài". Một thuận lợi rất cơ bản đối với Đòlát là, ngay từ những năm Chiến Iranh th ế giới thứ hai, ông ta đã có mổì quan hệ rất thân quen với nhiều tướng lĩnh hàng đầu của Đồng minh, như tướng Mỹ Aixenhao (Eisenhower), tướng Anh Mônggômêry (Montgomery)..., những người luôn sẵn sàng gây sức ép với chính quyển nhằm đáp ứng yêu cầu viện trợ cho Pháp trong cuộc chiến tranh Đông Dương. Thực tế cho thấy, kết quả viện trợ “h ết mình” của Mỹ và Anh là điều kiện cơ bản nhất giúp cho Đờlát triển khai khá thuận lợi k ế hoạch chiến lược nói trên. Tuy nhiên, trong mấy tháng xuân - hè năm 1951, việc triển khai k ế hoạch Đòlát gặp không ít khó khăn vì quân ta mở liền ba chiến dịch tiến công trên các chiến trường trung du và đồng bằng Bắc Bộ. Trong cả ba chiến dịch đó, điểm nổi bật là Tổng Chỉ huy Pháp đã tận dụng diều kiện địa hình thuận lợi để cơ động lực lượng ứng cứu và phát huy sức mạnh tối đa của binh khí. kỹ thuật hòng dựng lại tinh thần của ba quân đã suy sụp nghiêm trọng sau thất bại ở biên giới mùa khô năm trước. Lần đối phó quyết liệt đầu tiên là khi ông G iáp md chiến dịch tiến công trên địa bàn Vĩnh Yên (Chiến dịch Trần Hưng Đạo - 19