Giải pháp phát triển kinh tế hợp tác xã trong nông nghiệp tỉnh Kiên Giang trong giai đoạn hiện nay

Giải pháp phát triển . . .<br /> <br /> Kinh tế - Kỹ thuật<br /> GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KINH TẾ HỢP TÁC XÃ TRONG NÔNG<br /> NGHIỆP TỈNH KIÊN GIANG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY<br /> Nguyễn Kế Tuấn*, Đào Thanh Cần**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Việc củng cố và phát triển kinh tế tập thể (KTTT), nhất là các hợp tác xã (HTX) trong nông<br /> nghiệp là xu thế phát triển tất yếu trong giai đoạn hiện nay, góp phần phát triển kinh tế - xã hội<br /> của đất nước trong quá trình xây dựng công nghiệp hóa – hiện đại hóa (CNH – HĐH) và xây dựng<br /> nông thôn mới. Bài viết đánh giá thực trạng các mặt tồn tại của mô hình HTX trong thời gian qua<br /> là: Một số cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương chưa quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương,<br /> chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT;<br /> Công tác quản lý Nhà nước đối với HTX còn nhiều hạn chế, chồng chéo, chưa cụ thể, rõ ràng; Năng<br /> lực nội tại của HTX còn yếu, phát triển không ổn định. Số lượng HTX yếu kém và không hoạt động<br /> còn chiếm tỷ lệ khá cao; Tài sản và vốn quỹ của HTX còn ít; KTTT phát triển chưa tương xứng với<br /> tiềm năng. Bài viết cũng đã tìm ra những nguyên nhân của các mặt còn tồn tại đó, từ đó đề xuất<br /> các giải pháp nhằm hoàn thiện mô hình HTX nông nghiệp của tỉnh Kiên Giang trong thời gian tới.<br /> Từ khóa : Hợp tác xã, nông nghiệp, Kiên Giang, kinh tế tập thể.<br /> <br /> SOLUTIONS TO DEVELOP COOPERATIVE ECONOMICS IN<br /> AGRICULTURE IN KIEN GIANG PROVINCE IN THE PRESENT TIME<br /> ABSTRAC<br /> The consolidation and development of collective economics, especially cooperatives in<br /> agricultural sector is an indispensable developmental trend in this present time. It partly contributes<br /> to the nation’s social – economic development in the process of industrialization and modernization<br /> and to building new rural areas. This paper evaluates the real existences of cooperative models<br /> in the past years: some governmental and local authorities have not grasped thoroughly the<br /> viewpoints, campaigns and policies of the Communist Party and government in the development<br /> and growth of collective economics; the governmental management is limited, overlapped and<br /> unstable; immanent quality of cooperatives are still low; and the development is unstable. The<br /> number of weak and unworkable cooperatives comprise for a high percentage. Real estate and<br /> capital is low. Collective economics is not compatible with the potential. The paper also finds out<br /> the reasons for these existences. From these, some solutions are suggested to perfect cooperative<br /> models in agriculture in Kien Giang in the future.<br /> Key words: Cooperatives. Agriculture, Kien Giang, collective economics<br /> * GS.TS. Trường Đại học Nha Trang<br /> ** GV. Trường Đại học Nha Trang<br /> <br /> 1<br /> <br /> Taïp chí Kinh teá - Kyõ thuaät<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Kiên Giang là một tỉnh sản xuất nông<br /> nghiệp có sản lượng lúa lớn nhất trong<br /> các tỉnh khu vực ĐBSCL có điều kiện để<br /> phát triển kinh tế tập thể (KTTT) trong<br /> nông nghiệp, nông thôn. Cũng như các địa<br /> phương khác trong cả nước, các HTX trong<br /> nông nghiệp có sự chuyển biến tích cực,<br /> số lượng có tăng lên đáng kể, chất lượng<br /> hoạt động nâng lên. Tuy nhiên, không ít các<br /> HTX gặp nhiều khó khăn, vướng mắc cần<br /> phải được giải quyết thấu đáo, triệt để như<br /> quy mô HTX còn nhỏ, cơ sở vật chất còn<br /> thiếu, sản phẩm hàng hóa, dịch vụ chưa đa<br /> dạng, chất lượng chưa cao, lợi ích kinh tế xã hội của thành viên và người lao động còn<br /> thấp. Do đó cần có những giải pháp phát<br /> triển kinh tế hợp tác xã trong nông nghiệp<br /> Tỉnh Kiên Giang nhằm khắc phục những<br /> tồn tại của KTTT và phát triển ngành nông<br /> nghiệp của tỉnh thành một ngành sản xuất<br /> hàng hóa lớn.<br /> <br /> điều tra các HTX trong nông nghiệp đang<br /> hoạt động trên địa bàn tỉnh Kiên Giang.<br /> + Mục tiêu, nội dung: Thu thập số liệu<br /> phản ánh kết quả hoạt động của HTX trong<br /> nông nghiệp, các nhân tố ảnh hưởng và các<br /> vấn đề khác có liên quan.<br /> + Đối tượng: Các HTX trong nông<br /> nghiệp.<br /> + Điều tra phỏng vấn, khảo sát thực<br /> tế: Sử dụng bảng câu hỏi điều tra phỏng<br /> vấn, khảo sát thực tế các HTX trong nông<br /> nghiệp đại diện cho các vùng sinh thái<br /> của tỉnh Kiên Giang như: Tây sông Hậu<br /> (Tân Hiệp, Giồng Riềng, Châu Thành, Gò<br /> Quao), Tứ giác Long Xuyên (Hòn Đất,<br /> Kiên Lương), U Minh Thượng (An Biên,<br /> U Minh Thượng), Biển đảo (Kiên Hải,<br /> Phú Quốc).<br /> - Phương pháp xử lý kết quả điều tra: Số<br /> liệu thu thập được sử dụng các phương pháp<br /> xử lý như thống kê, so sánh, đối chiếu và phân<br /> tích các yếu tố nhằm tìm ra nguyên nhân và đề<br /> ra giải pháp.<br /> - Phương pháp phân tích thống kê: Sử<br /> dụng phương pháp phân tích thống kê nhằm<br /> tổng hợp số liệu, dữ liệu đã điều tra, khảo<br /> sát; phân tích hệ thống số liệu dữ liệu thu<br /> thập được.<br /> - Phương pháp chuyên gia: Sử dụng<br /> phương pháp chuyên gia tham vấn ý kiến các<br /> chuyên gia và cán bộ quản lý HTX lấy ý kiến<br /> làm cơ sở định hướng và đề xuất giải pháp<br /> phát triển HTX.<br /> <br /> 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.<br /> - Phương pháp mô tả: Sử dụng phương<br /> pháp mô tả nhằm đánh giá thực trạng của các<br /> HTX trong nông nghiệp ở địa bàn nghiên cứu.<br /> - Phương pháp nhân quả: Sử dụng phương<br /> pháp nhân quả nhằm tìm nguyên nhân đã hình<br /> thành thực trạng của HTX trong nông nghiệp<br /> ở địa bàn nghiên cứu. Đánh giá những thuận<br /> lợi, khó khăn, nguyên nhân. Đồng thời, định<br /> hướng và đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu<br /> quả phát triển KTTT.<br /> - Điều tra, khảo sát thực tế: Sử dụng<br /> phương pháp điều tra khảo sát thực tế nhằm<br /> <br /> 3. THỰC TRẠNG MÔ HÌNH HỢP<br /> TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP HIỆN NAY.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Giải pháp phát triển . . .<br /> <br /> Bảng 3.1. Phân loại HTX trong nông nghiệp theo lĩnh vực sản xuất, kinh doanh.<br /> Đơn vị tính: HTX<br /> Số<br /> Đã đăng ký Trồng<br /> Chăn<br /> Thủy<br /> Ngành nghề<br /> Stt Huyện, TX, TP<br /> HTX kinh doanh<br /> trọt<br /> nuôi<br /> sản<br /> nông thôn<br /> 1 Rạch Giá<br /> 8<br /> 8<br /> 6<br /> 2<br /> 2<br /> 2 Giang Thành<br /> 3<br /> 3<br /> 3<br /> 1<br /> 1<br /> 3 Kiên Lương<br /> 8<br /> 8<br /> 2<br /> 6<br /> 4 Hòn Đất<br /> 5<br /> 5<br /> 5<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 5 Tân Hiệp<br /> 59<br /> 59<br /> 58<br /> 16<br /> 10<br /> 6<br /> 6 Châu Thành<br /> 11<br /> 11<br /> 10<br /> 1<br /> 1<br /> 2<br /> 7 Giồng Riềng<br /> 66<br /> 66<br /> 66<br /> 3<br /> 2<br /> 5<br /> 8 Gò Quao<br /> 16<br /> 16<br /> 13<br /> 1<br /> 1<br /> 5<br /> 9 An Biên<br /> 7<br /> 7<br /> 7<br /> 1<br /> 10 An Minh<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 11 U Minh Thượng<br /> 2<br /> 2<br /> 2<br /> 1<br /> 12 Phú Quốc<br /> 3<br /> 3<br /> 3<br /> 1<br /> 3<br /> 2<br /> 13 Kiên Hải<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> Toàn tỉnh<br /> 190<br /> 190<br /> 175<br /> 26<br /> 28<br /> 24<br /> Nguồn: Điều tra và tính toán tổng hợp.<br /> Toàn tỉnh có 143 HTX tham gia hoạt động động trong lĩnh vực nông nghiệp, 26 HTX<br /> 1 lĩnh vực sản xuất , 35 HTX tham gia 2 lĩnh hoạt động trong lĩnh vực chăn nuôi, 28 HTX<br /> vực, 9 HTX tham gia 3 lĩnh vực, 3 HTX tham trong lĩnh vực thủy sản, 24 HTX trong lĩnh<br /> gia 4 lĩnh vực. Kết quả có 175 HTX hoạt vực ngành nghề nông thôn.<br /> Bảng 3.2. Phân loại HTX trong nông nghiệp theo nội dung hợp tác.<br /> Đơn vị tính: HTX<br /> Stt<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> <br /> Huyện, TX, TP<br /> Rạch Giá<br /> Giang Thành<br /> Kiên Lương<br /> Hòn Đất<br /> Tân Hiệp<br /> Châu Thành<br /> Giồng Riềng<br /> Gò Quao<br /> An Biên<br /> <br /> Giống<br /> Số Bơm<br /> nông<br /> HTX tưới<br /> nghiệp<br /> 8<br /> 3<br /> 8<br /> 5<br /> 59<br /> 11<br /> 66<br /> 16<br /> 7<br /> <br /> 5<br /> 2<br /> 2<br /> 5<br /> 54<br /> 10<br /> 64<br /> 13<br /> 7<br /> <br /> Vật<br /> tư<br /> nông<br /> nghiệp<br /> <br /> Khoa<br /> học<br /> kỹ<br /> thuật<br /> <br /> Tiêu<br /> thụ<br /> sản<br /> phẩm<br /> <br /> 6<br /> 2<br /> 8<br /> 4<br /> 45<br /> 5<br /> 50<br /> 10<br /> 5<br /> <br /> 4<br /> 2<br /> 7<br /> 5<br /> 37<br /> 6<br /> 55<br /> 9<br /> 4<br /> <br /> 3<br /> 7<br /> 8<br /> 2<br /> 2<br /> 3<br /> -<br /> <br /> 5<br /> 1<br /> 7<br /> 3<br /> 25<br /> 5<br /> 58<br /> 10<br /> 4<br /> 3<br /> <br /> Tín Ngành<br /> Làm<br /> dụng nghề<br /> đất,<br /> nông<br /> sau thu nội<br /> thôn<br /> bộ<br /> hoạch<br /> 4<br /> 1<br /> 2<br /> 48<br /> 5<br /> 9<br /> 8<br /> 7<br /> <br /> 5<br /> 1<br /> 4<br /> 3<br /> 30<br /> 5<br /> 25<br /> 2<br /> -<br /> <br /> 1<br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> -<br /> <br /> Taïp chí Kinh teá - Kyõ thuaät<br /> <br /> Stt<br /> <br /> Huyện, TX, TP<br /> <br /> 10<br /> 11<br /> 12<br /> 13<br /> <br /> An Minh<br /> U Minh Thượng<br /> Phú Quốc<br /> Kiên Hải<br /> Toàn tỉnh<br /> <br /> Giống<br /> Số Bơm<br /> nông<br /> HTX tưới<br /> nghiệp<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 1<br /> 190<br /> <br /> 2<br /> 1<br /> 165<br /> <br /> Vật<br /> tư<br /> nông<br /> nghiệp<br /> <br /> Khoa<br /> học<br /> kỹ<br /> thuật<br /> <br /> Tiêu<br /> thụ<br /> sản<br /> phẩm<br /> <br /> 2<br /> 3<br /> 1<br /> 141<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 1<br /> 136<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 1<br /> 29<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 1<br /> 125<br /> <br /> Tín Ngành<br /> Làm<br /> dụng nghề<br /> đất,<br /> nông<br /> sau thu nội<br /> thôn<br /> bộ<br /> hoạch<br /> 1<br /> 85<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> 77<br /> <br /> 7<br /> <br /> Nguồn: Điều tra và tính toán tổng hợp.<br /> Toàn tỉnh có 165 HTX thực hiện hợp nông nghiệp, 29 HTX hợp tác tiêu thụ sản<br /> tác bơm tưới, 125 HTX hợp tác kinh doanh phẩm trong nông nghiệp, 85 HTX tham gia<br /> giống nông nghiệp, 141 HTX hợp tác làm hợp tác làm đất và sau thu hoạch, 77 HTX góp<br /> dịch vụ vật tư nông nghiệp, 136 HTX hợp tác vốn làm tín dụng nội bộ, 7 HTX thực hiện hợp<br /> ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất tác ngành nghề nông thôn.<br /> Bảng 3.3. Tình hình vốn sản xuất kinh, doanh của HTX trong nông nghiệp<br /> Đơn vị tính: HTX<br /> Tổng<br /> Vốn góp bq/<br /> Vốn bq/<br /> vốn góp của<br /> Số<br /> Tổng vốn<br /> thành viên (tr.<br /> HTX (tr.<br /> Stt Huyện, TX, TP<br /> thành viên<br /> HTX (tr. đồng)<br /> đồng)<br /> đồng)<br /> (tr. đồng)<br /> 1 Rạch Giá<br /> 8<br /> 294,20<br /> 36,78<br /> 283,20<br /> 0,41<br /> 2 Giang Thành<br /> 3<br /> 115,50<br /> 38,50<br /> 115,50<br /> 2,22<br /> 3 Kiên Lương<br /> 8<br /> 7.202,41<br /> 900,30<br /> 6.266,00<br /> 18,82<br /> 4 Hòn Đất<br /> 5<br /> 1.224,46<br /> 244,83<br /> 1.224,46<br /> 6,62<br /> 5 Tân Hiệp<br /> 59<br /> 4.298,22<br /> 72,85<br /> 2.567,88<br /> 0,16<br /> 6 Châu Thành<br /> 11<br /> 810,90<br /> 73,72<br /> 810,90<br /> 0,56<br /> 7 Giồng Riềng<br /> 66<br /> 4.521,48<br /> 68,51<br /> 4.521,48<br /> 1,29<br /> 8 Gò Quao<br /> 16<br /> 1.035,97<br /> 64,75<br /> 1.035,97<br /> 1.93<br /> 9 An Biên<br /> 7<br /> 147,70<br /> 21,10<br /> 147,70<br /> 0,33<br /> 10 An Minh<br /> 1<br /> 1.722,00<br /> 1.722,00<br /> 1.722,00<br /> 90,63<br /> 11 U Minh Thượng<br /> 2<br /> 49,53<br /> 24,77<br /> 49,53<br /> 0,64<br /> 12 Phú Quốc<br /> 3<br /> 50.905,00 16.968,33<br /> 50.905,00<br /> 737,75<br /> 13 Kiên Hải<br /> 1<br /> 500,00<br /> 500,00<br /> 500,00<br /> 26,32<br /> Toàn tỉnh<br /> 190<br /> 72.827,37<br /> 383,30<br /> 70.149,62<br /> 3,02<br /> Nguồn: Điều tra và tính toán tổng hợp.<br /> Tổng vốn sản xuất, doanh của các HTX<br /> <br /> trong toàn tỉnh là 72.827,37 triệu đồng, bình<br /> 4<br /> <br /> Giải pháp phát triển . . .<br /> <br /> quân 383,30 triệu đồng/HTX, tình hình góp vốn thực hiện các dịch vụ cho hộ thành viên có mức<br /> sản xuất, kinh doanh của các HTX chênh lệch đóng góp thấp hơn, từ 20 đến 500 triệu đồng/<br /> nhau đáng kể, những HTX làm kinh doanh dịch HTX tùy vào số lượng thành viên tham gia, mức<br /> vụ và thủy sản có mức đóng góp cao như tại đóng góp vốn của thành viên từ từ 400.000 đồng<br /> huyện Phú Quốc 16.968,33 triệu đồng/HTX, An đến 2 triệu đồng/hộ thành viên. Như vậy, các hộ<br /> Minh 1.722,00 triệu đồng/HTX, Kiên Lương thành viên tham gia góp vốn thấp trong HTX<br /> 900,30 triệu đồng/HTX và mức đóng góp của hộ nông nghiệp làm cho bộ máy quản lý HTX gặp<br /> thành viên tham gia cũng khá cao từ 90 đến gần không ít khó khăn trong việc xây dựng kế hoạch<br /> 900 triệu đồng/hộ thành viên. Các HTX hợp tác phát triển sản xuất, kinh doanh của HTX.<br /> Bảng 3.4. Kết quả sản xuất, kinh doanh của HTX trong nông nghiệp.<br /> Đơn vị tính: HTX, %<br /> Stt<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> Doanh thu<br /> HTX có doanh thu dưới 50 triệu đồng/năm<br /> HTX có doanh thu từ 51 - 100 triệu đồng/năm<br /> HTX có doanh thu từ 101 - 200 triệu đồng/năm<br /> HTX có doanh thu trên 201 triệu động/năm<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số HTX<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> <br /> 0<br /> 13<br /> 19<br /> 38<br /> 70<br /> <br /> 0<br /> 19<br /> 27<br /> 54<br /> 100<br /> <br /> Nguồn: Điều tra và tính toán tổng hợp.<br /> Về kết quả sản xuất, kinh doanh của các kinh doanh của các HTX trong nông nghiệp<br /> HTX trong nông nghiệp: Theo số liệu điều tra là 158,969 tỷ đồng, sau khi trừ chi phi các<br /> và khảo sát thực tế có 19% HTX trong nông HTX thu được lợi nhuận là 70,680 tỷ đồng,<br /> nghiệp có mức doanh thu hàng năm đạt từ lợi nhuận bình quân đạt 372 triệu đồng/HTX,<br /> 51 - 100 triệu đồng/năm, 27% HTX có mức thu nhập bình quân của thành viên đạt 31,2<br /> doanh thu hàng năm đạt từ 101 - 200 triệu triệu đồng/người/năm. Số HTX làm ăn có lãi<br /> đồng/năm và 54% HTX có mức doanh thu là 103 HTX (chiếm 54%), 87 HTX làm ăn hòa<br /> hàng năm đạt trên 201 triệu đồng/năm. Tính vốn hoặc thua lỗ (chiếm 46%) chưa phản ánh<br /> đến cuối năm 2013 tổng doanh thu sản xuất, được sự kỳ vọng của tỉnh về phát triển KTTT.<br /> Bảng 3.5. Tổng hợp trình độ cán bộ quản lý HTX trong nông nghiệp năm 2013.<br /> Đơn vị tính: người<br /> Chưa<br /> Đại học, Trung<br /> Sơ cấp qua đào<br /> Stt<br /> Chức danh<br /> Tổng số<br /> cao đẳng<br /> cấp<br /> tạo<br /> 1 Ban chủ nhiệm/Ban giám đốc<br /> 399<br /> 13<br /> 46<br /> 179<br /> 161<br /> 2 Ban kiểm soát/Hội đồng quản trị<br /> 296<br /> 3<br /> 23<br /> 115<br /> 155<br /> 3 Kế toán<br /> 190<br /> 0<br /> 11<br /> 80<br /> 99<br /> Toàn tỉnh<br /> <br /> 885<br /> <br /> 16<br /> <br /> 80<br /> <br /> 374<br /> <br /> 415<br /> <br /> Nguồn: Điều tra và tính toán tổng hợp.<br /> cán bộ quản lý HTX có chất lượng chưa cao,<br /> <br /> Như vây, nguồn nhân lực và đặc biệt là<br /> 5<br /> <br />