Giáo Trình Kiến Trúc Máy Tính - Nguyễn Hữu Lộ phần 4

Chia sẻ: Dqwdqweferg Vgergerghegh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

74
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khi chế tạo ra một máy tính mới, người ta tạo ra các lệnh, hình thành ngôn ngữ máy. Thông thường người ta có khuynh hướng chọn các lệnh này càng đơn giản càng tốt để hạn chế mức độ phức tạp (và dĩ nhiên là giá thành ) của các linh kiện điện tử cần thiết. Khó khăn là các ngôn ngữ máy này còn quá nguyên sơ nên rất khó sử dụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo Trình Kiến Trúc Máy Tính - Nguyễn Hữu Lộ phần 4

-40- Caán Truùc Maùy Tính Coù 3 loaïi thieát bò ñaàu cuoái thöôøng duøng: caùc thieát bò ñaàu cuoái aùnh xaï kyù töï (character-map terminal), caùc thieát bò ñaàu cuoái aùnh xaï bit (bit-map terminal) hay maøn hình ñoà hoïa vaø caùc thieát bò ñaàu cuoái chuaån RS-232C (reference standard 232-C terminal). • Caùc thieát bò ñaàu cuoái aùnh xaï kyù töï Haàu heát caùc maùy vi tính ñeàu söû duïng sô ñoà trình baøy trong hình 2.21 ñeå hieån thò döõ lieäu xuaát leân maøn hình. Treân card truyeàn noái tieáp (serial communication board) laø moät ñoaïn boä nhôù goïi laø RAM video (video RAM), cuõng nhö moät soá maïch ñieän töû duøng ñeå truy xuaát bus vaø taïo tín hieäu video (video signal). Hình 2.21 Ñeå hieån thò caùc kyù töï, CPU sao cheùp chuùng vaøo boä nhôù RAM video döôùi daïng caùc byte xen keõ. Moãi kyù töï ñöôïc keát hôïp vôùi 1 byte thuoäc tính ñeå moâ taû caùch theå hieän kyù töï. Thuoäc tính coù theå bao goàm: maøu saéc, cöôøng ñoä, coù nhaáp nhaùy hay khoâng? v.v… . Do vaäy, moät maøn hình coù 25x80 kyù töï ñoøi hoûi 4000 byte trong RAM video trong ñoù 2000 byte cho caùc kyù töï vaø 2000 byte cho thuoäc tính cuûa chuùng. Moät soá card coù dung löôïng boä nhôù lôùn hôn ñeå löu giöõ nhieàu aûnh maøn hình. Coâng vieäc cuûa card video (video card) laø laëp laïi vieäc tìm naïp caùc kyù töï töø RAM video vaø taïo ra caùc tín hieäu caàn thieát ñieàu khieån maøn hình. Toaøn boä moät doøng caùc kyù töï ñöôïc tìm-naïp moät laàn ñeå coù theå tính ñöôïc caùc doøng queùt rieâng leû. Tín hieäu naøy laø tín hieäu töông töï taàn soá cao, ñieàu khieån vieäc queùt chuøm tia ñieän töû ñeå veõ caùc kyù töï leân maøn hình. Vì card video xuaát tín hieäu video neân maøn hình phaûi ñaët gaàn maùy tính (khoaûng vaøi met). • Caùc thieát bò ñaàu cuoái aùnh xaï bit Thay ñoåi ôû ñaây laø maøn hình khoâng ñöôïc xem nhö daõy 25x80 kyù töï maø laø moät daõy caùc phaàn töû hình aûnh, goïi laø pixel. Moãi pixel coù theå hoaëc saùng hoaëc toái ñeå bieåu thò moät bit thoâng tin. Treân caùc maùy vi tính, maøn hình coù theå chöùa thöôøng 480x640 pixel. Treân caùc traïm laøm vieäc (workstation), maøn hình tieâu bieåu coù 1024x1024 pixel. Caùc thieát bò ñaàu cuoái thöôøng duøng aùnh xaï bit hôn aùnh xaï kyù töï ñöôïc goïi laø maøn hình ñoà hoïa. Nhieàu card video coù theå hoaït ñoäng ôû caû 2 cheá ñoä aùnh xaï bit vaø aùnh xaï kyù töï döôùi söï ñieàu khieån cuûa phaàn meàm vaø ta goïi laø card video ñoà hoaï. Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-41- Caán Truùc Maùy Tính YÙ töôûng nhö vaäy cuõng duøng sô ñoà nhö ôû hình 2.21, ngoaïi tröø RAM video coù dung löôïng töông ñoái lôùn. Phaàn meàm coù theå thieát laäp moät maãu baát kyø vaø maãu ñoù seõ ñöôïc cho hieän leân maøn hình ngay. Ñeå veõ caùc kyù töï, phaàn meàm phaûi quyeát ñònh caáp phaùt, thí duï: moät ma traän coù kích thöôùc 9x14 bit vaø laøm ñaày nhöõng bit caàn thieát ñeå laøm cho kyù töï xuaát hieän. Phöông phaùp naøy cho pheùp chöông trình taïo ra nhieàu kieåu chöõ (font) vaø troän laãn chuùng neáu muoán. Toaøn boä phaàn cöùng chòu traùch nhieäm hieån thò daõy bit. Maëc daàu caùc thieát bò ñaàu cuoái aùnh xaï bit coù tính meàm deõo cao, nhöng chuùng coù 2 baát lôïi laø ñoøi hoûi dung löôïng video RAM lôùn vaø hieäu suaát thaáp. Do doù caàn coù caùc CPU toác ñoä cao ñeå thao taùc treân caùc bit hoaëc phaûi ñöôïc trang bò caùc phaàn cöùng ñaëc bieät quaûn lyù caùc pixel nhanh choùng, töø ñaây cho pheùp cheá taïo caùc bit ñoà hoïa (Graphics chipset) Haàu heát caùc maøn hình hieän nay laø maøn hình ña taàn soá (multi frequency) nhaèm thích hôïp vôùi nhieàu tieâu chuaån khaùc nhau cuûa tín hieäu video, chuùng coù caùc ñoä phaân giaûi (soá pixel theo chieàu ngang vaø chieàu doïc) khaùc nhau tuøy theo loaïi maøn hình: Loaïi maøn hình kieåu maûng ñoà hoïa video VGA (Video • Graphic Array) coù ñoä phaân giaûi 640x480. Loaïi maøn hình sieâu VGA (SVGA= Super VGA) coù ñoä • phaân giaûi 800x600 Loaïi maøn hình kieåu maûng ñoà hoïa môû roäng XGA • (Extended Graphics Array) coù ñoä phaân giaûi 1024x768 Loaïi maøn hình kieåu UVGA (Ultra VGA) coù ñoä phaân giaûi • 1280x1024. Ñoái vôùi caùc maøn hình maøu, ngöôøi ta coøn ñònh nghóa kích thöôùc cuûa moät ñieåm aûnh (ñuùng ra laø khoaûng caùch giöõa boä ba ñieåm maøu cuûa moät ñieåm aûnh tính baèng mm). Kích thöôùc naøy caøng nhoû aûnh hieån thò caøng neùt, hieän nay khoaûng 0,25mm hay ít hôn. Moät vaán ñeà lieân quan ñeán RAM video cuûa caùc card video ñoà hoïa laø ñoä roäng cuûa bus döõ lieäu giöõa chip ñoà hoïa vaø RAM video. Chip ñoà hoïa thöôøng laø chip ñôn noái tröïc tieáp vôùi RAM video qua moät bus cuïc boä (local bus). Soá bit cho bus döõ lieäu cuïc boä coù theå laø 64 bit hoaëc thaäm chí 128 bit (khoâng phaûi laø bus döõ lieäu 32 bit cuûa khe bus môû roäng treân board chính maø card video caém treân ñoù. Ñeå caûi tieán toác ñoä cuûa moät card video, ta caàn xem xeùt 3 khía caïnh: ⋅ Boä xöû lyù ñoà hoïa (chip ñoà hoïa) ⋅ RAM video ⋅ Bus cuïc boä 3. Modem: Vôùi löôïng maùy tính söû duïng ngaøy caøng taêng, nhu caàu truyeàn thoâng tin giöõa maùy tính naøy. Taát caû nhöõng öùng duïng ñeàu duøng heä thoáng ñieän thoaïi ñeå cung caáp ñöôøng thoâng tin. Tuy nhieân, ñöôøng daây ñieän thoaïi töï nhieân , khoâng thích hôïp ñeå truyeàn tín hieäu maùy tính, trong ñoù tín hieäu ñöôïc bieåu thò 1 vôùi ñieän aùp khoaûng 5 volt vaø 0 vôùi ñieän aùp 0 volt, nhö trong hình 2.20a. Tín hieäu hai möùc ñieän aùp seõ bò saùi daïng khi truyeàn qua daây ñieän thoaïi daãn ñeán caùc loãi truyeàn. Moät tín hieäu soùng sin ôû taàn soá khoaûng töø 1000 Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-42- Caán Truùc Maùy Tính ñeán 2000 Hz goïi laø soùng mang (carrier), khi truyeàn ñi seõ ít bò saùi daïng hôn. Ñieàu naøy ñöôïc khai thaùc laøm cô sôû cho haàu heát caùc heä thoáng thoâng tin. Do söï thay ñoåi cuûa soùng sin hoaøn toaøn coù theå ñoaùn tröôùc, neân moät soùng sin thuaàn tuùy khi truyeàn ñi seõ khoâng mang theo moät thoâng tin naøo caû. Baèng caùch thay ñoåi bieân ñoä, taàn soá hoaëc pha, chuoãi caùc bit 0 vaø 1 ñöôïc truyeàn ñi nhö trong hình 2.22. Quaù trình naøy goïi laø söï ñieàu cheá (modulation). Hình 2.22 Trong ñieàu cheá bieán ñoä (amplitude modulation) [xem hình 2.22(b)], 2 möùc ñieän aùp khaùc nhau töông öùng vôùi 0 vaø 1 ñöôïc söû duïng. Döõ lieäu soá phaùt ôû toác ñoä raát thaáp seõ nghe moät tieáng oàn lôùn ñoái vôùi bit 1 vaø khoâng coù oàn ñoái vôùi bit 0. Trong ñieàu cheá taàn soá [xem hình 2.22 (c)], möùc ñieän aùp laø haèng soá nhöng taàn soá soùng mang seõ khaùc nhau ñoái vôùi 1 vaø 0, döõ lieäu soá ñöôïc ñieàu cheá taàn soá seõ nghe 2 aâm (tone) töông öùng vôùi 0 vaø 1. Caùch ñieàu cheá taàn soá nhö vaäy coøn ñöôïc goïi laø laäp khoaù dòch taàn soá FSK ( Frequency Shift Keying ). Trong ñieàu cheá pha (phase modulation) ñôn giaûn [xem hình 2.22(d)], bieân ñoä vaø taàn soá khoâng thay ñoåi, nhöng pha cuûa soùng mang thay ñoåi 180° khi döõ lieäu chuyeån töø 0 sang 1 hoaëc töø 1 sang 0. Trong caùc heä thoáng ñieàu pha phöùc taïp hôn, luùc baét ñaàu cuûa moãi khoaûng thôøi gian (time interval), pha soùng mang bò dòch ñi 45, 135, 225, hoaëc 315 ñoä cho pheùp vôùi moãi khoaûng thôøi gian töông öùng ta seõ coù 2 bit, goïi laø maõ hoaù pha 2 bit (dibit). Vôùi nhöõng sô ñoà khaùc ngöôøi ta cuõng coù theå truyeàn 3 hoaëc nhieàu bit ôû moãi khoaûng thôøi gian. Toác ñoä bieán ñieäu ñöôïc tính theo baud töông öùng vôùi soá bieán ñieäu trong moät giaây (coøn goïi laø soá khoaûng thôøi gian cô baûn cuûa bieán ñieäu). Khi chuyeån 2 hoaëc nhieàu bit trong moät khoaûng thôøi gian , toác ñoä bit seõ lôùn hôn toác ñoä baud. Raát nhieàu ngöôøi nhaàm laãn 2 thuaät ngöõ naøy. Ngoaøi caùc kyõ thuaät ñieàu cheá soùng mang neâu treân, ngöôøi ta coøn keát hôïp caùc thay ñoåi pha vôùi caùc thay ñoåi bieân ñoä trong soùng mang bò ñieàu cheá vaø goïi laø ñieàu cheá QAM (Quadrature Amplitude Modulation) nhaèm chuyeån taûi nhieàu thoâng tin hôn. Neáu döõ lieäu phaùt laø moät chuoãi caùc kyù töï 8 bit, ngöôøi ta muoán ñöôøng truyeàn coù khaû naêng keát noái 8 bit ñoàng thôøi, nghóa laø 8 ñoâi daây. Vì ñöôøng daây ñieän thoïai chæ cung caáp 1 keânh (channel), neân caùc bit phaûi ñöôïc phaùt noái tieáp, bit naøy sau bit kia (hoaëc Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-43- Caán Truùc Maùy Tính nhoùm thaønh 2 neáu duøng phöông phaùp maõ hoaù dibit). Loaïi thieát bò nhaän caùc kyù töï töø moät maùy tính döôùi daïng caùc tín hieäu 2 möùc, 1 bit ôû moät thôøi ñieåm vaø phaùt caùc bit ôû daïng caùc nhoùm 1 hoaëc 2 bit ñöôïc ñieàu bieân, ñieàu taàn hoaëc ñieàu pha goïi laø modem. Modem phaùt caùc bit rieâng leõ trong moät kyù töï ôû nhöõng khoaûng thôøi gian caùch ñeàu nhau. Thí duï: vôùi toác ñoä döõ lieäu 1200 baud, tín hieäu coù söï thay ñoåi cöù sau moãi 833 microgiaây. Duøng moät modem thöù hai ôû ñaàu thu ñeå ñoåi soùng mang ñaõ ñieàu cheá thaønh soá nhò phaân. Bôûi vì caùc bit ñeán ñaàu thu ôû nhöõng khoaûng thôøi gian caùch ñeàu nhau, neân ngay khi modem thu xaùc ñònh ñieåm baét ñaàu cuûa moät kyù töï, ñoàng hoà (clock) cuûa modem cho bieát khi naøo phaûi laáy maãu tín hieäu ñöôøng truyeàn ñeå ñoïc gía trò cuûa caùc bit rieâng leõ. Bell Lab vaø Uyû Ban Tö Vaán quoác teá veà ñieän thoaïi vaø ñieän tín CCITT (Consultative Committee on International Telephone and Telegraph) ñaõ ñaët ra nhöõng tieâu chuaån cho caùc nghi thöùc (Protocol) truyeàn qua modem. Toå chöùc naøy ñöôïc ñaët teân laø Hieäp hoäi vieãn thoâng quoác teá ITU (International Telecommunication Union ) vaø caùc nghi thöùc ñöôïc phaùt trieån goïi laø caùc tieâu chuaån ITU – T. Caùc modem thöôøng tuaân theo caùc tieâu chuaån khaùc nhau tuyø vaøo nhöõng ñaëc tröng vaø khaû naêng cuûa chuùng. Phaùt hieän loãi vaø khaû naêng cuûa moät soá modem nhaän bieát coù loãi phaùt sinh vaø yeâu caàu truyeàn laïi döõ lieäu ñaõ bò sai . Hai modem ôû 2 thieát bò truyeàn vaø nhaän phaûi coù cuøng tieâu chuaån phaùt hieän loãi vaø söûa loãi. Caùc nghi thöùc söûa loãi ñaõ ñöôïc duøng laø nghi thöùc maïng cuûa Microcom cho caùc tieâu chuaån MNP1 ñeán MNP4 (Microcom Networking Protocol), thuû tuïc truy xuaát lieân keát cho caùc modem LAPM (Link Access Procedure for Modems) cho tieâu chuaån V.42 v. v… . Neùn döõ lieäu vaø khaû naêng caøi ñaët saün trong moät soá modem nhaèm tieát kieäm thôøi gian truyeàn vaø chi phí truyeàn. Hieäu suaát neùn caøng cao toác ñoä truyeàn döõ lieäu cuûa modem caøng lôùn. Thí duï nhö hieäu xuaát neùn laø 4 : 1 seõ taêng toác ñoä cuûa modem leân 4 laàn, modem 14400 bps coù döõ lieäu ñöôïc neùn seõ coù toác ñoä truyeàn 57600 bps vaø modem 28.8 Kbps coù theå ñaït ñeán 115200 bps. Tieâu chuaån MLP5, V.42 bis laø caùc tieâu chuaån coù nghi thöùc neùn döõ lieäu. Caùc modem môùi nhaát hieäu ñang ñöôïc söû duïng roäng raõi coù toác ñoä truyeàn döõ lieäu laø 56 Kbps. Truyeàn ñoàng boä vaø khoâng ñoàng boä . Coù 2 phöông phaùp khaùc nhau ñöôïc duøng ñeå truyeàn caùc kyù töï. Trong phöông phaùp truyeàn khoâng ñoàng boä (asynchronous), khoaûng thôøi gian giöõa 2 kyù töï khoâng coá ñònh, maëc duø khoaûng thôøi gian giöõa 2 bit lieân tieáp trong moät kyù töï coá ñònh. Thí duï: moät ngöôøi ñaùnh maùy treân moät thieát bò ñaàu cuoái chia seû thôøi gian (time-sharing terminal) seõ khoâng ñaùnh ôû cuøng moät toác ñoä, nhö vaäy khoaûng thôøi gian giöõa hai kyù töï lieân tieáp khoâng phaûi laø haèng soá . Söï bieán thieân toác ñoä naøy laøm naûy sinh vaán ñeà laøm theá naøo ñeå maùy thu coù theå nhaän ra bit ñaàu tieân cuûa moät kyù töï . Neáu söû duïng caùc phöông phaùp ñieàu cheá trong hình Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-44- Caán Truùc Maùy Tính 2.20, ta khoâng coù caùch naøo phaân bieät giöõa bit 0 vaø khoâng coù döõ lieäu. Moät kyù töï goàm toaøn caùc bit 0 seõ khoâng theå naøo nhìn thaáy ñöôïc. Hôn nöõa, moät kyù töï goàm toaøn bit 1 theo sau laø 7 bit 0 seõ khoâng phaân bieät ñöôïc vôùi moät kyù töï goàm 7 bit 0 vaø theo sau laø bit 1, bôûi vì maùy thu khoâng coù caùch naøo bieát ñöôïc coù bit 1 hay 0 ôû ñaàu, ôû giöõa hoaëc ôû cuoái kyù töï . Ñeå giuùp maùy thu nhaän ra nôi baét ñaàu moät kyù töï , ngöøôi ta phaùt tröïc tieáp moät bit Start ngay tröôùc moãi kyù töï. Ñeå caûi tieán ñoä tin caäy, ngöôøi ta phaùt theâm 1 hoaëc 2 bit stop ngay sau moãi kyù töï. Thoâng thöôøng, ñöøông truyeàn ñöôïc giöõ ôû traïng thaùi 1 khi khoâng coù döõ lieäu ñöôïc phaùt ñeå cho pheùp phaùt hieän maïch hôû, vì vaäy bit Start laø 0. Caùc bit Stop laø 1 ñeå phaân bieät vôùi caùc bit Start. Giöõa bit Start vaø caùc bit Stop laø caùc bit döõ lieäu ñöôïc phaùt ôû nhöõng khoaûng thôøi gian baèng nhau. Boä ñònh thì trong modem thu ñöôïc khôûi ñoäng khi bit Start ñeán, cho pheùp modem nhaän bieát bit baét ñaàu cuûa kyù töï. Phöông phaùp truyeàn khoâng ñoàng boä ñöôïc minh hoaï trong hình 2.23(a). Trong phöông phaùp truyeàn khoâng ñoàng boä, toác ñoä bit ( bit rate ) trong khoaûng töø 110 bps tôùi 19200 bps. ÔÛ toác ñoä 110 bps, ngöôøi ta duøng hai bit stop, vì theá moät kyù töï 7 bit, coäng vôùi moät bit kieåm tra chaún leõ,1 bit Start, 2 bit Stop seõ cho moät khung 11 bit. Do vaäy, 110 bps töông öùng vôùi toác ñoä 10 kyù töï moãi giaây. ÔÛ nhöõng toác ñoä cao hôn, ngöôøi ta chæ duøng moät bit Stop. Phöông phaùp truyeàn ñoàng boä (synchronous) khoâng söû duïng bit Start vaø caùc bit Stop. Keát quaû laø toác ñoä truyeàn döõ lieäu ñöôïc taêng leân. Truyeàn ñoàng boä thöôøng tieán haønh ôû toác ñoä 4800 bps, 9600 bps, hoaëc thaäm trí coøn cao hôn. Trong phöông phaùp naøy, moät khi ñaõ ñoàng boä, caùc modem vaãn tieáp tuïc gôûi caùc kyù töï ñeå duy trì ñoàng boä, ngay caû luùc khoâng phaùt döõ lieäu. Moät kyù töï ñaëc bieät “idle” ñöôïc gôûi ñi khi khoâng coù döõ lieäu phaùt. Trong phöông phaùp truyeàn ñoàng boä, khoâng gioáng nhö truyeàn khoâng ñoàng boä, khoaûng thôøi gian giöõa 2 kyù töï luoân baèng nhau. Hình 2.23 :Caùc phöông thöùc truyeàn ( a) Truyeàn baát ñoàng boä ( b) Truyeàn ñoàng boä . Truyeàn ñoàng boä ñoøi hoûi caùc xung ñoàng hoà (clock) trong maùy thu vaø phaùt phaûi duy trì ñoàng boä trong nhöõng khoaûng thôøi gian daøi, traùi laïi ñieàu naøy khoâng caàn ñeán trong truyeàn baát ñoàng boä do caùc söï baét ñaàu cuûa moãi kyù töï ñaõ ñöôïc chæ roõ baèng 1 bit Start. Thôøi gian truyeàn coù theå tieáp tuïc laâu maø khoâng coù söï taùi ñoàng boä cuûa maùy thu vôùi pha Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-45- Caán Truùc Maùy Tính cuûa maùy phaùt tuyø thuoäc vaøo söï oån ñònh cuûa caùc xung ñoàng hoà. Ñieån hình caùc xung ñoàng hoà, oån ñònh ñuû ñeå cho pheùp caùc khoái haøng ngaøn kyù töï phaùt ñi maø khoâng caàn söï taùi ñoàng boä. Ñoâi khi nhöõng khoái kyù töï naøy duøng maõ Hamming hoaëc nhöõng kyõ thuaätï khaùc ñeå phaùt hieän ñeå söûa loãi ñöôøng truyeàn. Truyeàn ñôn coâng, baùn song coâng vaø song coâng Coù 3 phöông phaùp truyeàn ñöôïc duøng trong muïc ñích truyeàn thoâng tin : Ñôn coâng, baùn song coâng, vaø song coâng. Ñöôøng truyeàn ñôn coâng (simplex) coù khaû naêng truyeàn döõ lieäu chæ theo höôùng. Nguyeân nhaân khoâng phaûi do tính chaát cuûa ñöøông daây, ñôn giaûn chæ vì moät ñaàu cuoái chæ coù 1 maùy phaùt vaø ñaàu cuoái kia chæ coù moät maùy thu. Caáu hình naøy ít ñöôïc duøng trong caùc maùy tính vì khoâng coù caùch naøo ñeå maùy thu phaùt tín hieäu nhaän bieát (acknowledgement signal) tôùi maùy phaùt, cho bieát thoâng ñieäp (message) ñaõ ñöôïc nhaän ñuùng. Phaùt thanh vaø truyeàn hình laø nhöõng thí duï veà truyeàn ñôn coâng . Ñöôøng truyeàn baùn song coâng (half–duplex) coù theå phaùt vaø nhaän döõ lieäu treân caû 2 höôùng nhöng khoâng ñoàng thôøi. Trong suoát moät cuoäc truyeàn, moät modem seõ laø maùy phaùt vaø modem coøn laïi laø maùy thu. Tình huoáng thoâng thöôøng laø thieát bò A , hoaït ñoäng nhö moät maùy phaùt , gôûi moät chuoãi caùc kyù töï tôùi thieát bò B, hoaït ñoäng nhö moät maùy thu. Sau ñoù A vaø B ñoåi vai troø cho nhau, B gôûi thoâng baùo trôû laïi A cho bieát kyù töï nhaän ñöôïc coù loãi khoâng? Neáu khoâng coù loãi ñöôøng truyeàn, A vaø B ñoåi vai troø laàn nöõa, vaø A seõ gôûi thoâng ñieäp keá tieáp tôùi B. Neáu coù loãi, A phaùt laïi thoâng ñieäp ñaõ gôûi laàn nöõa. Söï ñoái thoaïi (conversation) giöõa maùy phaùt vaø maùy thu veà ñieàu gì phaûi laøm keá tieáp goïi laø nghi thöùc truyeàn (protocol). Thôøi gian caàn ñeå chuyeån ñöôøng truyeàn baùn song coâng töø höôùng naøy thaønh höôùng kia coù theå daøi gaáp nhieàu laàn thôøi gian truyeàn kyù töï. Ñöøông xe löûa laø moät ví duï cuûa phöông thöùc truyeàn baùn song coâng, bôûi vì noù coù theå ñieàu haønh giao thoâng treân caû 2 höôùng nhöng khoâng ñoàng thôøi. Ngöôïc laïi, ñöôøng truyeàn song coâng (full–duplex) coù theå phaùt vaø nhaän döõ lieäu ñoàng thôøi ôû caû hai höôùng. Moät caùch khaùi quaùt, ñöôøng truyeàn song coâng töông ñöông vôùi 2 ñöôøng truyeàn ñôn coâng, moät con ñöôøng cho moãi höôùng. Vì 2 ñöôøng truyeàn coù theå tieán haønh song song, moät ñöôøng cho moãi höôùng neân truyeàn song coâng coù theå phaùt nhieàu thoâng tin hôn truyeàn baùn song coâng vôùi cuøng toác ñoä döõ lieäu, truyeàn song coâng khoâng maát thôøi gian ñeå thay ñoåi höôùng truyeàn. 4. Chuoät: Caøng ngaøy ngöôøi söû duïng maùy tính caøng khoâng caàn coù nhieàu kieán thöùc veà caùch laøm vieäc cuûa maùy tính. Caùc maùy tính theá heä ENIAC chæ ñöôïc ngöôøi cheá taïo ra noù söû duïng. Vaøo nhöõng naêm 1950, caùc maùy tính chæ ñöôïc söû duïng bôûi nhöõng chuyeân gia laäp trình laønh ngheà. Ngaøy nay, con ngöôøi coù theå söû duïng maùy tính moät caùch roäng raõi vaøo moät soá coâng vieäc maø hoï muoán thöïc hieän, vaø hoï khoâng caàn bieát nhieàu, (hoaëc thaäm chí khoâng muoán bieát) veà caùch laøm vieäc cuûa maùy tính hoaëc caùch laäp trình treân maùy tính. Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-46- Caán Truùc Maùy Tính Nhieàu ngöôøi nhaän thaáy vieäc goõ caùc leänh (thöôøng khoù hieåu) treân baøn phím laø khoâng quen thuoäc vôùi ngöôøi söû duïng. Ngöôøi ta raát thích nhöõng heä thoáng trong ñoù maùy tính theå hieän caùc trình ñôn (menu) treân maøn hình, vaø hoï troû môùi tôùi muïc maø hoï muoán. Duøng moâ hình naøy ñoøi hoûi phaûi coù moät caùch ñeå troû treân maøn hình. Chuoät (mouse) laø thieát bò thoâng duïng nhaát cho pheùp ngöôøi söû duïng troû treân maøn hình. Chuoät ñöôïc Douglas Englebart phaùt minh vaøo naêm 1964 taïi tröôøng ñaïi hoïc Stanford. Chuoät chính thöùc ñöôïc goïi laø boä ñònh vò X–Y treân maøn hình. Naêm 1973, Xerox aùp duïng chuoät cho heä thoáng maùy tính Alto caûi tieán, vaøo luùc naøy ñang ñöôïc thí nghieäm vaø chæ söû duïng cho nghieân cöùu. Chuoät laø moät hoäp plastic nhoû ñaët treân baøn caïnh thieát bò ñaàu cuoái. Khi di chuyeån chuoät treân baøn, moät con troû nhoû (cursor) treân maøn hình cuõng di chuyeån theo, cho pheùp ngöôøi söû duïng troû tôùi caùc muïc treân maøn hình. Chuoät thöôøng coù 2 hoaëc 3 nuùt nhaán (button), cho pheùp choïn caùc muïc töø trình ñôn (menu) treân maøn hình. Ñaõ coù nhieàu tranh luaän veà chuoät caàn phaûi coù bao nhieâu nuùt nhaán. Ngöôøi bình thöôøng thích coù moät nuùt nhaán hôn (vì khoù coù söï nhaàm laãn), nhöõng ngöôøi thaønh thaïo thích coù nhieàu nuùt ñeå thöïc hieän nhöõng ñieàu khaùc thöôøng. Coù 3 loaïi chuoät ñang ñöôïc söû duïng: Chuoät cô khí (mechanical mouse), chuoät quang (optical mouse), vaø chuoät cô khí–quang (opto–mechanical mouse). Moät loaïi chuoät cô khí coù hai baùnh xe cao su nhoâ ra ôû phía döôùi, coù caùc truïc vuoâng goùc nhau ñöôïc minh hoïa trong hình 2.24. Khi chuoät di chuyeån song song vôùi truïc chính, moät baùnh xe seõ quay. Khi di chuyeån thaúng goùc vôùi chuïc chính, baùnh xe kia seõ quay. Moãi baùnh xe seõ ñieàu khieån moät bieán trôû. Baèng caùch ño söï thay ñoåi ñieän trôû coù theå bieát moãi baùnh xe quay bao nhieâu, vaø nhö vaäy tính ñöôïc chuoät ñaõ di chuyeån bao xa theo moãi höôùng . Hình 2.24: Chuoät coù baùnh xe duøng ñeå troû ñeán caùc muïc trong menu. Moät loaïi chuoät cô khí khaùc cuõng ñaït ñöôïc hieäu quaû nhö vaäy baèng caùch duøng moät quaû caàu nhoû hôi nhoâ ra ôû phía döôùi. Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-47- Caán Truùc Maùy Tính Loaïi thöù hai laø chuoät quang. Loaïi naøy khoâng coù baùnh xe hoaëc quaû caàu, thay vaøo ñoù moät diod phaùt saùng LED (Light Emitting Diode) vaø moät boä taùch quang phía döôùi. Chuoät quang ñöôïc duøng treân moät mieáng ñeäm plastic ñaëc bieät coù moät maïng löôùi caùc doøng keû chöõ nhaät caùch khoaûng gaàn nhau. Khi chuoät di chuyeån treân löôùi, boä taùch quang doø doøng keû ñi ngang qua baèng caùch xem söï thay ñoåi löôïng aùnh saùng phaûn hoài töø LED. Maïch ñieän töû beân trong chuoät seõ ñeám soá doøng cuûa maïng löôùi ñi qua theo moãi höôùng. Loaïi thöù ba laø chuoät cô khí-quang. Gioáng nhö chuoät cô khí coù hai baùnh xe, chuoät cô khí-quang cuõng coù hai baùnh xe quay ñöôïc gaén vuoâng goùc nhau. Tuy nhieân, moãi baùnh coù moät LED ôû giöõa vaø moät loaït khe hôû khaùc ñeàu nhau xung quanh chu vi baùnh xe cuøng vôùi moät boä taùch quang ñaët ngay beân ngoaøi baùnh xe. Khi chuoät di chuyeån caùc baùnh xe quay vaø caùc xung aùnh saùng ñaäp vaøo boä taùch quang moãi khi coù moät khe hôû xuaát hieän giöõa LED vaø boä taùch quang. Soá xung phaùt hieän ñöôïc seõ tæ leä vôùi khoaûng caùch di chuyeån treân maøn hình cuûa con troû. Hình 2.25: Caáu taïo cuûa chuoät cô khí-quang Maëc duø chuoät ñöôïc thieát keá theo nhieàu caùch khaùc nhau, nhöng thoâng thöôøng khi söû duïng, chuoät ñeàu gôûi moät chuoãi 3 byte tôùi maùy tính sau moãi 100 mgiaây. Caùc kyù töï tôùi maùy tính thöôøng ñi treân ñöôøng caùp RS-232–C, nhö theå chuùng ñöôïc ñaùnh treân maøn phím. Byte ñaàu tieân chöùa moät soá nguyeân coù daáu cho bieát chuoät ñaõ di chuyeån theo chuïc X bao nhieâu ñôn vò trong 100 mgiaây cuoái. Byte thöù hai cuõng cho bieát thoâng tin nhö vaäy nhöng theo truïc Y. Byte thöù ba chöùa traïng thaùi hieän taïi cuûa caùc nuùt nhaán. Ñoâi khi ngöôøi ta coøn duøng 2 byte cho moãi truïc toaï ñoä. Phaàn meàm caáp thaáp trong maùy tính nhaän thoâng tin naøy vaø ñoåi chuyeån ñoäng töông ñoái do chuoät gôûi tôùi thaønh vò trí tuyeät ñoái. Sau ñoù moät muõi teân (con troû) ñöôïc hieån thò treân maøn hình ôû vò trí töông öùng vôùi vò trí cuûa chuoät. Khi muõi teân troû tôùi moät muïc thích hôïp, ngöôøi söû duïng nhaáp (click) moät nuùt nhaán, nuùt ñoù maùy tính seõ hieåu muïc naøo ñaõ ñöôïc choïn töø söï nhaän bieát muõi teân ñang ôû nôi naøo treân maøn hình . Cuoái naêm 1996, Microsoft ñöa ra moät loaïi chuoät môùi goïi laø chuoät thoâng minh (intelligent mouse), tuy gioáng nhö caùc chuoät Microsoft chuaån nhöng coù theâm moät baùnh xe nhoû ôû beân treân giöõa hai nuùt phaûi vaø traùi cuûa chuoät. Baùnh xe naøy coù hai chöùc naêng chuû yeáu laø cuoän caùc taøi lieäu hoaëc nhöõng trang Web baèng caùch ñaåy baùnh xe tôùi lui , Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-48- Caán Truùc Maùy Tính chöùc naêng thöù hai gioáng nhö nuùt nhaán thöù ba cuûa moät chuoät coù ba nuùt nhaán . Loaïi chuoät naøy raát thuaän tieän khi ta duyeät nhieàu trang Web, laøm vieäc vôùi caùc baûn tính , v.v… Ñeå söû duïng chuoät thoâng minh ta phaûi coù phaàn meàm hoã trôï nhö Microsoft Internet Explorer. Nhöõng öùng duïng trong Office 97 cuõng hoã trôï chuoät thoâng minh, phaàn meàm naøy coøn cho pheùp ta aán giöõ phím Ctrl khi xoay baùnh xe ñeå phoùng to, thu nhoû. Hieän nay, chuoät coù theå gheùp noái vôùi caùc PC baèng caùch giao tieáp: Giao tieáp noái tieáp. Giao tieáp chuoät PS / 2 . Giao tieáp bus Vôùi giao tieáp noái tieáp, chuoät noái vôùi caùc PC qua caùc coång noái tieáp COM (thöôøng coù hai coång noái tieáp cho moät PC laø COM1 vaø COM2). Ñaàu noái treân caùp cuûa chuoät laø ñaàu noái ñöïc 9 chaân hoaëc 25 chaân. Phaàn lôùn nhöõng maùy tính môùi hieän nay coù coång chuoät chuyeân duïng treân board chính, giao tieáp naøy goïi laø giao tieáp chuoät PS/2 vì ñöôïc söû duïng treân caùc heä thoáng PS/2 cuûa IBM töø naêm 1987. Chuoät söû duïng giao tieáp bus thöôøng ñöôïc duøng trong caùc heä thoáng khoâng coù coång chuoät duïng treân board chính hoaëc khoâng coù caùc coång noái tieáp. Board chính hoaëc khoâng coù caùc coång noái tieáp. Board giao tieáp bus rieâng caám treân khe hôû roäng cuûa board chính vaø truyeàn thoâng vôùi trình ñieàu khieån thieát bò baèng bus cuûa board chính. 5. Maùy in : Thieát bò ñaàu cuoái CRT coù theå ñaùp öùng ñöôïc vôùi nhieàu öùng duïng, nhöng ñoái vôùi nhöõng öùng duïng khaùc nhö caàn in hoà sô ra giaáy phaûi caàn ñeán moät loaïi thieát bò khaùc. Ñeå thoaû maõn ñöôïc nhu caàu naøy ngöôøi ta ñaõ cheá taïo ra nhieàu loaïi maùy in. Döôùi ñaây chuùng ta seõ moâ taû vaén taét caùc loaïi maùy in chính vaø caùch laøm vieäc cuûa chuùng . Maùy in taùc ñoäng . Maùy in loaïi coå xöa nhaát, maùy in taùc ñoäng (impact), laøm vieäc gioáng nhö moät maùy ñaùnh chöõ : Moät mieáng kim loaïi hoaëc plastic coù chöõ noåi ñaäp vaøo moät daõi ruy baêng möïc tieáp xuùc vôùi tôø giaáy, ñeå laïi moät chöõ treân giaáy. Treân caùc maùy tính caù nhaân hieän nay, daïng in naøy ñöôïc duøng trong caùc maùy in coù baùnh xe loaïi voøng (daisy wheel), chuùng coù moät baùnh xe hình nang hoa (gioáng nhö hình moät hoa cuùc) vôùi caùc kyù töï treân caùc caùnh. Ñeå in moät kyù töï, maùy in quay kyù töï ñuùng ñeán tröôùc moät nam chaâm ñieän, sau ñoù cho ñieän chaïy qua nam chaâm, öùng kyù töï ñoù ñaäp vaøo ruy baêng. Maùy in loaïi naøy coù chöùc löôïng toát, ñaëc bieät khi duøng vôùi daûi ruybaêng than (carbon), ñaït toác ñoä töø 20 ñeán 40 kyù töï moãi giaây. Caùc mainframe lôùn cuõng duøng maùy in taùc ñoäng, nhöng ôû ñaây caùc kyù töï ñöôïc taïo noåi treân moät xích baèng theùp bao boïc treân tôø giaáy. Maùy in 80 coät seõ coù 80 caùi buùa, moãi buùa cho moät vò trí coät. Moät doøng ñöôïc in baèng caùch höùông daãn buùa ñaäp vaøo ngay chöõ Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-49- Caán Truùc Maùy Tính thích hôïp phía tröôùc noù. Trong moät voøng quay cuûa xích, töøng kyù töï seõ xuaát hieän ôû moãi coät, vì vaäy coù theå in toaøn boä moät doøng. Nhöõng maùy in naøy coù theå in moät trang chæ trong vaøi giaây hoaëc ít hôn. Maùy in ma traän. Loaïi maùy in thoâng duïng khaùc laø maùy in ma traän (matrix printer), trong ñoù ñaàu in coù töø 7 ñeán 24 kim hoaëc hoaù töø tính ñöôïc queùt ngang qua moãi doøng in. Maùy in loaïi reû tieàn coù 7 kim ñeå in 80 kyù töï treân moät doøng vôùi moãi kyù töï laø moät ma traän laø 5x7. Thöïc teá doøng in luùc ñoù goàm 7 doøng ngang, moãi doøng coù 5x80 ñieåm. Moãi ñieåm coù theå ñöôïc in hoaëc khoâng in tuøy thuoäc vaøo kyù töï ñöôïc in. Hình 2.26(a) minh hoaï chöõ “ A” ñöôïc in treân moät ma traän 5x7. Ngöôøi ta coù theå taêng chaát löôïng in leân baèng hai kyõ thuaät : Duøng nhieàu kim hôn vaø coù caùc voøng troøn choàng cheùo leân nhau. Hình 2.26(b) theå hieän moät chöõ “ A” ñöôïc in baèng maùy in 24 kim taïo ra caùc ñieåm choàng cheùo nhau. Thöôøng moät doøng phaûi ñöôïc queùt nhieàu laàn ñeå sinh ra caùc ñieàm choàng cheùo nhau, do ñoù chaát löôïng in taêng leân nhöng ñoàng thôøi toác ñoä in cuõng giaûm xuoáng. Caùc maùy in ma traän toát coù theå hoaït ñoäng vôùi nhieàu cheá ñoä ñeå ñieàu hoaø söï khaùc bieät giöõa chöùc löôïng in vaø toác ñoä. Hình 2.26 (a) Chöõ “A” Treân moät ma traän 5x7 ( b) chöõ “A” ñöôïc sinh vôùi maùy in 24 kim choàng cheùo nhau. Maùy in laser Coù leõ söï phaùt trieån lyù thuù nhaát veà in, töø khi Johann Gutenberg cheá ra loaïi maùy di ñoäng vaøo theá kæ 15, laø maùy in laser (laser printer). Thieát bò naøy cho moät hình aûnh chaát löôïng cao, coù tính linh hoaït tuyeät haûo, toác ñoä nhanh vaø laøm giaûm giaù thaønh thieát bò ngoaïi vi. Caùc maùy in laser haàu heát ñeàu duøng kyõ thuaät gioáng nhö maùy sao cheùp quang (photocopy), vaø chaéc chaén chaúng bao laâu nöõa kyõ thuaät haøy coù theå söû duïng ñöôïc trong caùc maùy keát hôïp in vaø sao cheùp . Kyõ thuaät cô baûn ñöôïc in hoïa trong hình 2. 27. Phaàn chính cuûa maùy in laø moät troáng quay chính xaùc. Luùc baét ñaàu moãi trang in, troáng ñöôïc naïp ñieän aùp 1000 volt vaø ñöôïc phuû moät chaát caûm quang, sau ñoù aùnh saùng töø phaàn nguoàn phaùt laser ñöôïc queùt doïc theo chieàu daøi troáng nhö chuøm tia ñieän töû cho ñeøn hình CRT, nhöng thay vì duøng ñieän aùp ñeå laøm leäch ngang, ngöôøi ta duøng moät Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-50- Caán Truùc Maùy Tính göông quay hình baùt giaùc ñeå queùt doïc theo chieàu daøi troáng. Tia laser ñöôïc ñieàu cheá ñeå sinh ra maãu caùc veät saùng vaø toái . Caùc maãu maø tia laser ñaäp vaøo seõ maát ñieän tích. Hình 2.27: Hoaït ñoäng cuûa moät maùy in laser . Sau khi moät doøng caùc ñieåm ñöôïc queùt, troáng quay moät phaàn cuûa ñoä ñeå cho pheùp doøng keá tieáp ñöôïc queùt. Cuoái cuøng, doøng caùc ñieåm thöù nhaát ñaït ñeán toner, moät hoäp chöùa boät ñen nhaïy caûm vôùi tónh ñieän maø ta goïi laø boät in tónh ñieän. Boät in tónh ñieän bò huùt bôûi caùc ñieåm vaãn coøn tích ñieän, vì theá hình thaønh moät aûnh cuûa doøng ñoù. Moät laùt sau, treân ñöøông truyeàn taûi, troáng ñaõ phuû boät in tónh ñieän ñöôïc öùng leân giaáy vaø chuyeån boät ñen naøy leân giaáy. Sau ñoù giaáy ñi qua moät cuoän ru loâ nhieät ñeå keát dính boät in tónh ñieän leân giaáy, coá ñònh hình aûnh. ÔÛ laàn quay sau, troáng phoùng ñieän vaø laøm saïch boät in tónh ñieän coøn treân ñoù, chuaån bò tích ñieän vaø phuû boä in laàn nöõa cho trang keá tieáp. Quaù trình naøy laø söï keát hôïp cöïc kì phöùc taïp cuûa kyõ thuaät vaät lyù hoùa hoïc, cô khí vaø quang hoïc . Tuy nhieân, khi ñöôïc laép raùp ñaày ñuû, ngöôøi ta thöôøng goïi laø ñoäng cô in (print engine). Caùc nhaø cheá taïo maùy in laser keát hôïp caùc ñoäng cô in vôùi moät soá maïch ñieän töû vaø phaàn meàm rieâng cuûa hoï ñeå taïo ra moät maùy in hoaøn haûo . Cuõng coù theå söû duïng moät loaïi ñoäng cô in hôi khaùc khoâng duøng tia laser, baèng caùch gaén moät haøng LED doïc theo chieàu daøi troáng (hoaëc höôùng tôùi troáng qua sôïi quang ). Phaàn meàm seõ ñieàu khieån caùc LED saùng vaø taét ñeå hình thaønh moät doøng. Ñaây laø moät thieát keá quang ñôn giaûn, nhöng caàn nhieàu maïch ñieän töû ñeå ñieåu khieån caùc LED. Hai phöông phaùp khaùc ñeå saép ñaët ñoäng cô in vaøo trong moät maùy in hoaøn haûo. Vôùi phöông phaùp ñaàu, maùy tính chæ cho ra daïng vaên baûn thoâng thöôøng vôùi caùc leänh choïn kieåu chöõ, veõ ñöôøng thaúng, chöõ nhaät vaø hình troøn. Moät maùy tính beân trong maùy in xaây döïng moät baûn ñoà bit (bit map) cho töøng trang vaø chuyeån tôùi maùy in. Thuaän lôïi cuûa phöông phaùp naøy laø baêng thoâng caàn thieát giöõa maùy in vaø maùy tính raát thaáp. Ñeå in moät trang 50 doøng 80 kyù töï vôùi moät kieåu chöõ, caàn nhaäp 4000 byte. Moät maùy in coù toác ñoä in 12 trang/phuùt yeâu caàu baêng thoâng giöõa maùy tính vaø maùy in laø 6400 bps, trong khi ñoù ñöôøng truyeàn RS–232–C coù theå laøm vieäc vôùi toác ñoä 9600 baud. Ñieåm baát lôïi laø caàn coù moät maùy tính beân trong maùy in. Ñeå löu giöõ moät baûn ñoà bit cho moät trang kiùch thöôùc Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-51- Caán Truùc Maùy Tính 8,5x11 inch vôùi moät inch vuoâng coù 300 x 300 ñieåm, ta caàn moät megabyte boä nhôù trong maùy tính . Ñeå traùnh toán keùm veà maùy tính vaø maùy in, moät soá heä thoáng duøng maùy tính vaø boä nhôù beân trong maùy tính ñeå xaây döïng baûn ñoà bit, vaø chæ chuyeån aûnh bit thoâ (chöa xöû lyù) tôùi maùy in . Phöông phaùp naøy laøm cho maùy in reû hôn nhieàu, nhöng luùc naøy caàn phaûi chuyeån 1 megabyte aûnh trong 5 giaây, toác ñoä döõ lieäu laø 1.6 megabit/giaây. Do vaäy, toác ñoä maùy in coù theå bò chaäm laïi neáu toác ñoä döõ lieäu khoâng ñaït ñöôïc yeâu caàu naøy. Cuõng coù theå thieát keá moät heä thoáng dung hoøa ñöôïc 2 thaùi cöïc naøy, nhöng roõ raøng khi di chuyeån 600 ñieåm/inch hoaëc cao hôn, ngöôøi ta caàn moät löôïng khaù lôùn boä nhôù, coâng xuaát tính toaùn vaø baêng thoâng . Ñaùng tieác laø caùc heä thoáng saép chöõ in chuyeân nghieäp caàn töø 1000 tôùi 2000 ñieåm/inch. Ta nhaän thaáy, maùy quay phim coù theå sao cheùp taøi lieäu ñeå in deå daøng baèng caùch duøng maùy in LED ( LED printer ) coù ñoä phaân giaûi 450 ñieåm/inch. Neáu so saùnh nhöõng taøi lieäu ñöôïc saép xeáp chöõ in chuyeân nghieäp, duøng moät kính hieån vi coân g suaát thaáp, ta seõ thaáy söï khaùc bieät thöïc roõ raøng. Hy voïng laø tính noäi dung cao seõ buø laïi ñöôïc boä phaân giaûi vaät lyù thaáp cuûa taøi lieäu. Maùy in laser ñaõ laøm phaùt sinh moät coâng ngheä hoaøn toaøn môùi, goïi laø desktop publishing (duøng moät maùy tính nhoû vaø moät maùy in laser ñeå laøm taøi lieäu in coù chaát löôïng cao). Maùy Macintosh, IBM PC vaø nhöõng maùy tính khaùc coù phaàn meàm cho pheùp ngöôøi söû duïng ñaùnh caùc taøi lieäu vaø cho xuaát hieän treân maøn hình gioáng nhö daïng xuaát cuoái cuøng cuûa chuùng. Heä thoáng naøy thöôøng goïi laø WYSIWYG (What You See Is What You Get). Nhieàu heä thoáng dòch vaên baûn nhaäp thaønh moät ngoân ngöõ trung gian goïi laø PostScript, vaø sau ñoù naïp vaøo maùy in laser. Trình phieân dòch (interpreter) trong maùy in ñoåi ngoân ngöõ PostScript thaønh caùc pixel vaø in chuùng. PostScript laø moät chuaån quan trong ñoái vôùi maùy in laser . Maùy in phun möïc Möïc daãn ñieän ñöôïc phun thaønh tia qua moät loã raát nhoû. Kích thöôùc vaø khoaûng caùch giöõa töøng gioït möïc ñöôïc ñieàu khieån qua boä dao ñoäng aùp ñieän. Taàn soá dao ñoäng naèm trong phoå aâm taàn (100KHz). Ñöôøng kính gioït möïc vaøo khoaûng 0,06mm vaø khoaûng caùch giöõa moãi gioït laø 0,15mm. Gioït möïc ñöôïc tích ñieän qua moät ñieän cöïc naèm phía tröôùc oáng phun. Sau ñoù, gioït möïc ñöôïc hai ñieän cöïc thöù hai ñieàu khieån vaø phun leân giaáy (hai traïng thaùi: coù möïc vaø khoâng coù möïc). Ñaàu phun ñöôïc queùt theo chieàu ngang taïo neân töøng doøng in. Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù
-52- Caán Truùc Maùy Tính Hình 2.28: Nguyeân taéc hoaït ñoäng maùy in phun möïc Nguyeân taéc in döïa treân ñieän tích cuûa gioït möïc. Neáu gioït möïc ñöôïc tích ñieän, noù seõ bò ñaùnh leäch höôùng vaø phun thaúng leân giaáy in. Neáu khoâng ñöôïc tích ñieän, gioït möïc seõ ñaäp phaûi khuoân che vaø bò bôm laïi hoäp ñöng möïc. Kyù töï ñöôïc hình thaønh trong moät ma traän ñieåm. Ñeå coù chaát löôïng toát, moät kyù töï caàn coù khoaûng 1000 gioït möïc. Vôùi 100000 gioït trong moät giaây (taàn soá 100 KHz) ta coù toác ñoä in laø 100 kyù töï trong 1 giaây. Nguyeân taéc phun möïc lieân tuïc treân ngaøy nay haàu nhö ñöôïc thay theá baèng nguyeân taéc phun giaùn ñoaïn. Boä dao ñoäng aùp ñieän chæ hoaït ñoäng khi caàn phun möïc, khoâng caàn ñeán khuoân che. Nhieàu oáng phun ñöôïc xeáp thaønh haøng treân ñaàu in laøm taêng toác ñoä in. Möïc coù theå ñöôïc phun theo nguyeân taéc boït hôi (Bulbe Jet Printer). Boït khí ñöôïc taïo baèng moät ñieän trôû ñoát raát nhoû. Ñieän trôû nung noùng möïc in vaø taïo neân boït khí, aùp suaát boït khí ñaåy gioït möïc ra khoûi loã phun. Nhieàu loã phun xeáp thaønh haøng hình thaønh ñaàu maùy in. Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù