Giá trị của thang điểm Birmingham, Oakland và SALGIB trong dự đoán kết cục lâm sàng xuất huyết tiêu hóa dưới

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu này được tiến hành nhằm mục đích xác định và so sánh giá trị của các thang điểm mới được công bố trong thời gian gần đây bao gồm: Birmingham, Oakland và SALGIB trong dự đoán kết cục bất lợi của BN xuất huyết tiêu hóa dưới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giá trị của thang điểm Birmingham, Oakland và SALGIB trong dự đoán kết cục lâm sàng xuất huyết tiêu hóa dưới

HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT NĂM 2023 - BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH GIÁ TRỊ CỦA THANG ĐIỂM BIRMINGHAM, OAKLAND VÀ SALGIB TRONG DỰ ĐOÁN KẾT CỤC LÂM SÀNG XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA DƯỚI Tô Lê Na1, Quách Trọng Đức1,2, Võ Hồng Minh Công1 TÓM TẮT 6 thang điểm (p > 0,05). Trong dự đoán nhu cầu Mục tiêu: Xác định giá trị của thang điểm can thiệp điều trị và tử vong, ba thang điểm đều Birmingham, Oakland và SALGIB trong dự đoán không có giá trị ( p > 0,05). Kết luận: Có thể áp kết cục lâm sàng xuất huyết tiêu hóa dưới dụng các thang điểm Birmingham, Oakland và (XHTHD). Đối tượng và phương pháp: Nghiên SALGIB trên lâm sàng để dự đoán sớm độ nặng cứu đoàn hệ hồi cứu và tiến cứu trên tổng số 216 và nhu cầu truyền máu của BN XHTHD. Nên ưu bệnh nhân (BN) bị XHTHD tại Khoa Nội Tiêu tiên thang điểm Birmingham và SALGIB vì giá hoá, Bệnh viện Nhân Dân Gia Định (BVNDGĐ). trị dự đoán giống nhau, chấp nhận được nhưng Dựa trên dữ kiện thu thập lúc nhập viện, thang đơn giản và ít biến số hơn thang điểm Oakland. điểm Birmingham, Oakland và SALGIB sẽ được Từ khoá: xuất huyết tiêu hoá dưới, thang tính diện tích dưới đường cong (AUC), độ nhạy, điểm Birmingham, thang điểm SAlGIB, thnag độ đặc hiệu, điểm cắt của mỗi thang điểm, sau đó điểm Oakland. sẽ so sánh AUC của ba thang điểm trong dự đoán các kết cục lâm sàng của XHTHD (xuất huyết SUMMARY mức độ nặng, truyền máu, can thiệp điều trị và tử THE VALUE OF THE BIRMINGHAM vong nội viện). Kết quả: Có 48/216 BN (22,2%) SCORE, THE OAKLAND SCORE AND XHTHD nặng và 6/216 BN (2,8%) tử vong do THE SALGIB SCORE IN PREDICTION mọi nguyên nhân. Trong tiên lượng XHTHD OF LOWER GASTROINTESTINAL nặng, AUC của thang điểm Birmingham, BLEEDING CLINICAL OUTCOMES Oakland và SALGIB lần lượt là 0,768; 0,783 và Aim: To determine the value of The 0,81 (p < 0,001) và không có sự khác biệt có ý Birmingham Score, The Oakland Score and The nghĩa thống kê giữa 3 thang điểm (p > 0,05). SALGIB score in prediction of LGIB clinical Trong dự đoán nhu cầu truyền máu, thang điểm outcomes. Subjects and methods: A cohort Birmingham, Oakland và SALGIB lần lượt có study was conducted in 216 LGIB cases in AUC là 0,895; 0,897 và 0,893 (p < 0,001) và Gastroenterology Department, Nhan Dan Gia không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa 3 Dinh Hospital. The Birmingham score, The Oakland Score and The SALGIB score were calculated based on the data at admission. Area 1 Bệnh Viện Nhân Dân Gia Định under the curve (AUC), sensitivity, specificity 2 Bộ môn Nội Tổng Quát, Đại Học Y Dược Tp. Hồ and the cut-off point were computed for each Chí Minh score in order to predict the adversed outcomes Chịu trách nhiệm chính: BS. Tô Lê Na of LGIB. Then, AUCs of the three scores were Email: tolena13383@gmail.com compared using Delong test. Results: Among Ngày nhận bài: 31/3/2023 216 cases, there were 48 severe patients (22.2%) Ngày phản biện khoa học: 31/5/2023 and 6 deaths (2.8%). In prediction of severe Ngày duyệt bài: 7/7/2023 50
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 LGIB, AUC for Birmingham, Oakland and trường hợp không thể xác định được vị trí SALGIB were 0.768; 0,783 and 0.81, [4]. Do đó, việc đánh giá sớm các kết cục respectively (p < 0.001). In prediction of blood lâm sàng bất lợi của XHTHD rất quan trọng transfusion, AUC for Birmingham, Oakland and giúp các bác sĩ phân loại, đưa ra biện pháp SALGIB were 0,895; 0,897 and 0,893, chăm sóc phù hợp và can thiệp sớm cho BN respectively (p < 0.001). However, there wasn’t nhằm giảm thiểu chi phí điều trị, thời gian statistically significant difference when nằm viện cũng như cải thiện tiên lượng. comparing the AUCs of these scores by Delong Nghiên cứu này được tiến hành nhằm mục test, p > 0,05. Besides, all of the three scores had đích xác định và so sánh giá trị của các thang poor performance for prediction of hemostatic điểm mới được công bố trong thời gian gần intervention and mortality. Conclusions: The đây bao gồm: Birmingham, Oakland và Birmingham, Oakland and SALGIB scores had SALGIB (Bảng 1) trong dự đoán kết cục bất excellent and comparable performance for lợi của BN XHTHD. predicting clinical outcomes of LGIB. The prognostic accuracy of Birmingham score, II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Oakaland score are similar to SALGIB score. 2.1. Đối tượng nghiên cứu However, should using Birmingham score, 216 BN ≥ 18 tuổi bị XHTHD nhập viện Oakaland score because they are more simple tại Khoa Nội Tiêu Hóa, BVNDGĐ trong thời than SALGIB score. gian nghiên cứu từ 1/8/2018 - 31/8/2020 (hồi Keywords: Lower gastrointestinal bleeding; cứu) và từ 01/09/2020 đến 30/04/2021 (tiến Birmingham score; SALGIB score, Oakland cứu); thỏa các tiêu chuẩn chọn mẫu. score. * Tiêu chuẩn chọn mẫu: BN nội trú ≥ 18 tuổi kèm các triệu chứng XHTHD như: I. ĐẶT VẤN ĐỀ phân màu đỏ tươi hoặc sậm, máu trộn lẫn với Xuất huyết tiêu hóa dưới là tình trạng phân, máu cục hoặc đi phân đen mà không bị chảy máu đường tiêu hoá tính từ góc Treitz ói máu và được nội soi ống tiêu hóa dưới. đến hậu môn, chiếm khoảng 20% các trường * Tiêu chuẩn loại trừ: BN đã được hồi hợp chảy máu đường tiêu hóa [5]. Tỷ lệ nhập sức bằng máu/dịch truyền ở tuyến trước; BN viện do XHTHD từ 33 - 87/100.000 người tiêu phân đen không kèm ói ra máu và nội mỗi năm và tỷ lệ tử vong khoảng 2% - 4%, soi ống tiêu hóa trên xác định có tổn thương thậm chí lên tới 18% nếu xảy ra sau khi nhập gây chảy máu; XHTHD xảy ra trong bệnh viện [1]; . Khoảng 20% BN sẽ bị chảy máu viện ở những BN nhập viện vì bệnh lý khác tái phát ngay khi đang nằm viện sau đợt chảy mà không phải do XHTHD; BN không đồng máu đầu tiên [7] và gần 30% BN bị xuất ý tham gia nghiên cứu; BN không có đủ xét huyết nghiêm trọng cần truyền máu và can nghiệm để đánh giá thang điểm (nghiên cứu thiệp điều trị khẩn trương [7]. Thời gian nằm hồi cứu), BN bị XHTHD tái phát nhập viện viện của BN XHTHD cũng lâu hơn và chi lại trong thời gian nghiên cứu. phí điều trị cũng cao hơn XHTH trên [3]. * Tiêu chuẩn chẩn đoán XHTHD nặng: Mặc dù 80% XHTHD sẽ tự cầm nhưng việc (1) Chảy máu liên tục mà phải truyền ≥ 2 xác định nguồn chảy máu vẫn còn nhiều đơn vị máu và/hoặc giảm Hct ≥ 20% trong thách thức với các bác sĩ, trong đó gần 23% 24 giờ đầu và/hoặc (2) Chảy máu tái phát sau 51
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT NĂM 2023 - BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH 24 giờ ổn định. Trong đó, chảy máu tái phát theo dõi diễn tiến bệnh (mức độ XHTHD, là chảy máu kèm theo giảm Hct ≥ 20% xuất viện hay tử vong); các phương pháp và/hoặc truyền máu bổ sung ≥ 2 đơn vị [5]. điều trị (truyền máu, can thiệp y khoa) từ lúc 2.2. Phương pháp nghiên cứu BN nhập viện đến khi xuất viện vì bất kỳ * Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu đoàn nguyên nhân nào. hệ hồi cứu và tiến cứu. - Hồi cứu: Thời gian nghiên cứu tiến cứu * Các bước nghiên cứu: ngắn vì vậy, để đảm bảo thu thập đủ cỡ mẫu - Tiến cứu: Chọn mẫu thuận tiện các BN cho nghiên cứu, chúng tôi quyết định hồi cứu thỏa mãn tiêu chuẩn chọn mẫu và không có dựa vào mã ICD của các bệnh lý có thể gây tiêu chuẩn loại trừ. BN được hỏi bệnh sử, XHTHD, lựa chọn BN thỏa mãn tiêu chuẩn tiền căn, ghi nhận các dấu hiệu lâm sàng, kết nghiên cứu. Thu thập số liệu trong hồ sơ quả cận lâm sàng và điền đầy đủ thông tin bệnh án theo bảng thu thập số liệu soạn sẵn. vào bảng thu thập số liệu soạn sẵn. Căn cứ * Xử lý và phân tích số liệu: Bằng phần theo số liệu thu được, chúng tôi tính điểm mềm SPSS 22.0 và MedCalc Statistical cho từng BN theo thang điểm Birmingham, Software 20.0. Oakland và SALGIB. Tiếp theo, BN được Bảng 1: Thang điểm Birmingham, thang điểm Oakland và thang điểm SALGIB. Birmingham Điểm Oakland Điểm SALGIB Điểm Giới tính Tuổi Nhịp tim (lần/phút) Nam 1 < 40 0 < 100 0 Nồng độ Hemoglobin khi 40 đến 69 1 ≥ 100 1 nhập viện (g/dL) Huyết áp tâm thu < 83 6 ≥ 70 2 (mmHg) 83 đến < 97 5 Giới tính ≥ 100 0 97 đến < 112 4 Nữ 0 < 100 3 112 đến < 116 3 Nam 1 Hct (%) 116 đến < 133 2 Tiền căn nhập viện vì XHTHD ≥ 35 0 133 đến < 147 1 Không 0 30 – 34,9 1 > 147 0 Có 1 25 - 29,9 3 Thăm trực tràng < 25 5 3 Không máu 0 Tiểu cầu (10 /µL) Có máu 1 > 150 0 Nhịp tim (lần/phút) ≤ 150 1 < 70 0 70 - 89 1 90 - 109 2 ≥ 110 3 Huyết áp tâm thu (mmHg) 52
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 50 - 89 5 90 - 119 4 120 - 129 3 130 - 159 2 ≥ 160 0 Hemoglobin (g/L) 36 - 69 22 70 - 89 17 90 - 109 13 110 - 129 8 130 - 159 4 ≥ 160 0 III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Bảng 2: Đặc điểm dịch tễ học và lâm sàng của bệnh nhân. Đặc điểm Số BN (n = 216) Tỷ lệ (%) Tổng số mẫu khảo sát 216 100,0 Hồi cứu 125 57,9 Tiến cứu 91 42,1 Nhóm tuổi < 65 100 46,3 ≥ 65 116 53,7 Tuổi trung bình (năm) 63,4 ± 17,3 Bệnh kết hợp 146 67,6 Ung thư 18 8,3 Bệnh gan mạn 21 9,7 Bệnh thận mạn 14 6,5 Suy tim mạn 13 6,0 Bệnh tim thiếu máu cục bộ 55 25,5 COPD 4 1,9 Đột quỵ/thiếu máu não thoáng qua 20 9,3 Đái tháo đường 43 19,9 Tăng huyết Áp 111 51,4 Tiền căn dùng thuốc 1 NSAID 18 8,3 Corticosteroid 10 4,6 Aspirin 14 6,5 Clopidogrel 17 7,9 Kháng kết tập tiểu cầu kép 10 4,6 Kháng vitamin K 2 0,9 53
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT NĂM 2023 - BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH NOAC2 7 3,2 Diễn tiến XHTHD nặng 48 22,2 Tử vong do mọi nguyên nhân 6 2,8 1: NSAID (Non-steroidal anti-inflamatoy drug): Thuốc kháng viêm không steroid 2: NOAC (Non-vitamin K antagonist oral anticoagulant): Thuốc kháng đông đường uống không phải vitamin K. Biểu đồ 1: Nguyên nhân XHTHD (n = 216) Nhận xét: Nguyên nhân thường gặp nhất là trĩ (37,9%), tiếp theo là u đại trực tràng(13,0%). Ngoài ra, chưa rõ nguyên nhân chiếm tỷ lệ là 8,3%. Bảng 3: AUC của thang điểm Birmingham trong dự đoán các kết cục lâm sàng Kết cục AUC KTC 95% Giá trị p XHTHD nặng 0,768 0,7 - 0,8 < 0,0001 Truyền máu 0,895 0,8 - 0,9 < 0,0001 Can thiệp điều trị 0,580 0,5 - 0,7 0,18 Tử vong 0,627 0,5 - 0,8 0,29 Thang điểm Birmigham có giá trị dự đoán tốt trong truyền máu (0,895), trung bình trong XHTHD nặng (0,768) và không có giá trị dự đoán đối với kết cục can thiệp cầm máu và tử vong. 54
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 Bảng 4: AUC của thang điểm Oakland trong dự đoán các kết cục lâm sàng Kết cục AUC KTC 95% Giá trị p XHTHD nặng 0,783 0,7 - 0,8
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT NĂM 2023 - BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH Theo bảng 6 và hình 1, trong XHTHD nặng, khi so sánh AUC của 3 thang điểm theo phép kiểm Delong, chúng tôi thấy sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p> 0,05). Vì vậy, giá trị tiên lượng XHTHD nặng của 3 thang điểm là tương đương nhau. Bảng 7: So sánh AUC của ba thang điểm trong dự đoán nhu cầu truyền máu Thang điểm AUC Oakland SALGIB Birmingham 0,895 AUC = 0,00207; p = 0,87 AUC = 0,00131; p = 0,94 Oakland 0,897 AUC = 0,00338; p = 0,86 SALGIB 0,893 Hình 2: So sánh AUC của 3 thang điểm trong dự đoán nhu cầu truyền máu Theo bảng 7 và hình 2, AUC của cả ba [2]. Điều này có thể do tiêu chuẩn chẩn đoán thang điểm trong dự đoán nhu cầu truyền XHTHD nặng của chúng tôi tương tự nghiên máu đều ở mức tương tự nhau, sự khác biệt cứu của Aoki và cùng nghiên cứu trên chủng là không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). tộc châu Á. Tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân trong nghiên cứu là 2,8% và đa số có IV. BÀN LUẬN nhiều bệnh kết hợp nặng kèm theo, điều này Nghiên cứu của chúng tôi có tất cả 216 tương tự y văn thế giới báo cáo tỷ lệ tử vong BN XHTHD thỏa tiêu chuẩn chọn mẫu. Tỷ lệ từ 2 - 4% [1]. Phần lớn BN XHTHD trong XHTHD nặng trong nghiên cứu là 22,2%, nghiên cứu đều có ít nhất một bệnh kết hợp gần bằng với nghiên cứu của Aoki là 29% (67,6%), trong đó tăng huyết áp là bệnh phổ 56
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 528 - THÁNG 7 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2023 biến nhất (51,4%). Tiền sử sử dụng thuốc > 0,05). Vì vậy cả 3 thang điểm đều có giá trị NSAID chiếm tỷ lệ cao nhất (8,3%). Khi so tương đương nhau trong dự đoán nhu cầu sánh với kết quả nghiên cứu của Quách truyền máu. So sánh với các nghiên cứu của Trọng Đức, tăng huyết áp và sử dụng NSAID Quách Trọng Đức năm 2021, kết quả cũng cũng chiếm đa số với tỷ lệ lần lượt là 36,4% tương tự khi thang điểm Oakland có AUC là và 9,3% [5]. Điều này dễ hiểu vì đối tượng 0,93 (0,90 - 0,95); SALGIB có AUC là 0,91 lấy mẫu của hai nghiên cứu đều trên dân số (0,88 - 0,94) nhưng p = 0,163 nên sự khác Việt Nam với các đặc điểm dịch tễ học tương biệt này không có ý nghĩa thống. Cả 2 thang đồng. Nguyên nhân XHTHD thường gặp điểm này đều có giá trị dự đoán tốt trong nhu nhất trong nghiên cứu là trĩ (37,9%) tương cầu truyền máu. Điều này có thể lý giải là do đồng với báo cáo của Quách Trọng Đức trong cả 3 thang điểm đều sử dụng chỉ số (34%) [5]. Tuy nhiên, nguyên nhân này khác hemoglobin và hoặc hematocrit để đánh giá biệt rõ với các nước Phương Tây khi bệnh lý mà những chỉ số này đều rất quan trọng trong túi thừa mới là phổ biến [1]. Kết quả của việc phản ánh và theo dõi tình trạng mất chúng tôi cho thấy trong dự đoán xuất huyết máu, thiếu máu của cơ thể. AUC trong dự mức độ nặng, thang điểm Birmingham (AUC đoán can thiệp điều trị và tử vong của ba là 0,768) và thang điểm Oakland (AUC là thang điểm đều thấp (p > 0,05) nên không có 0,783) có giá trị dự đoán trung bình, còn giá trị. Lý do là có thểvì tỷ lệ can thiệp điều thang điểm SALGIB có giá trị tốt với AUC trị (12%) và tử vong (2,8%) rất thấp nên là 0,81. Tuy nhiên khi dùng phép kiểm chúng tôi chưa thể đánh giá được hiệu quả DeLong để so sánh thì p > 0,05 nên thực chất của các thang điểm. Nghiên cứu này có một không có sự khác biệt về giá trị dự đoán giữa số điểm hạn chế. Thứ nhất, một nhóm BN 3 thang điểm (Bảng 6). So sánh với các cần được hồi cứu để đạt được cỡ mẫu nghiên nghiên cứu của Quách Trọng Đức năm 2021, cứu tối thiểu. Thứ hai, mục tiêu nghiên cứu thang điểm Oakland có giá trị AUC là 0,90 chỉ tập trung vào dự đoán XHTHD nặng và cao hơn thang điểm SALGIB có AUC là chưa khảo sát thêm các kết cục khác như 0,87 với p = 0,038 [6]. Do đó, thang điểm xuất viện an toàn, XHTHD tái phát,… Thứ Oakland có giá trị dự đoán độ nặng XHTHD ba, chưa nghiên cứu trên những BN nội trú tốt hơn thang điểm SALGIB. Về mặt dự nhập viện vì bệnh lý khác và bị XHTHD đoán nhu cầu truyền máu, thang điểm trong thời gian nằm viện nên không thể áp Oakland có AUC lớn nhất (0,897), kế đến là dụng kết quả nghiên cứu cho nhóm BN này. thang điểm Birmingham (0,895) và thang điểm SALGIB (0,893). Tất cả đều có giá trị V. KẾT LUẬN dự đoán đạt mức tốt. Tuy nhiên, khi thực Thang điểm Birmingham, Oakland và hiện phép kiểm so sánh (Bảng 7) thì sự khác SALGIB đều có giá trị chấp nhận được và biệt này thật sự không có ý nghĩa thống kê (p tương tự nhau trong dự đoán độ nặng và nhu 57
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT NĂM 2023 - BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH cầu truyền máu của BN XHTHD. Nên ưu Gastroenterology", Gut 2019, 68 (5), pp. tiên thang điểm Birmingham và SALGIB vì 776-789. giá trị dự đoán giống nhau nhưng đơn giản 5. Quach D. T., Nguyen N. T. M., Vo U. P. P., và ít biến số hơn thang điểm Oakland. et al. (2020), "Development and Validation of a Scoring System to Predict Severe Acute TÀI LIỆU THAM KHẢO Lower Gastrointestinal Bleeding in 1. Adegboyega T., Rivadeneira D. (2020), Vietnamese", Digestive Diseases and "Lower GI Bleeding: An Update on Sciences, 66 (3), pp. 823-831. Incidences and Causes", Clin Colon Rectal 6. Quach D. T., Vo U. P. P., Nguyen N. T., et Surg, 33 (1), pp. 28-34. al. (2021), "An External Validation Study of 2. Aoki T., Nagata N., Shimbo T., et al. the Oakland and Glasgow-Blatchford Scores (2016), "Development and Validation of a for Predicting Adverse Outcomes of Acute Risk Scoring System for Severe Acute Lower Gastrointestinal Bleeding in an Asian Lower Gastrointestinal Bleeding", Clin Population", Gastroenterol Res Pract, 2021, Gastroenterol Hepatol, 14 (11), pp. 1562- pp. 1-7. 1570.e2. 7. Ramaekers R., Perry J., Leafloor C., et al. 3. Lanas A., García-Rodríguez L. A., Polo- (2020), "Prediction Model for 30-day Tomás M., et al. (2009), "Time trends and Outcomes Among Emergency Department impact of upper and lower gastrointestinal Patients with Lower Gastrointestinal bleeding and perforation in clinical practice", Bleeding", The western journal of emergency Am J Gastroenterol, 104 (7), pp. 1633-41. medicine, 21 (2), pp. 343-347. 4. Oakland K., Chadwick G., East J. E., et al. 8. Yamada A., Sugimoto T., Kondo S., et al. (2019), "Diagnosis and management of acute (2008), "Assessment of the Risk Factors for lower gastrointestinal bleeding: guidelines Colonic Diverticular Hemorrhage", Diseases from the British Society of of the Colon & Rectum, 51 (1), pp. 116-120. 58