Giải đáp thắc mắc về hôn nhân và gia đình: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp phần 1, phần 2 của tài liệu "Câu hỏi - Giải đáp về hôn nhân và gia đình" tiếp tục trình bày các nội dung chính sau: Quan hệ giữa cha mẹ và con; Quan hệ giữa các thành viên khác của gia đình; Quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài;... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giải đáp thắc mắc về hôn nhân và gia đình: Phần 2

V. QUAN HÖ GI÷A CHA MÑ Vµ CON a. quyÒn vµ NGHÜA Vô gi÷a CHA MÑ vµ con C©u hái 38: ChÞ Q lÊy chång ®· 7 n¨m vµ sinh ®îc mét trai, mét g¸i. Do m©u thuÉn trÇm träng, anh chÞ quyÕt ®Þnh ly h«n. ChÞ Q muèn nu«i c¶ hai con nhng chång vµ mÑ chång chÞ tuyªn bè chØ cho chÞ nu«i ®øa con g¸i cßn con trai ph¶i tr¶ cho bªn néi. ChÞ Q muèn biÕt viÖc nµy ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo? Tr¶ lêi: §iÒu 69 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 x¸c ®Þnh nghÜa vô vµ quyÒn cña cha mÑ. Theo ®ã: - Cha mÑ th¬ng yªu, t«n träng ý kiÕn cña con; ch¨m lo viÖc häc tËp, gi¸o dôc ®Ó con ph¸t triÓn lµnh m¹nh vÒ thÓ chÊt, trÝ tuÖ, ®¹o ®øc, trë thµnh ngêi con hiÕu th¶o cña gia ®×nh, c«ng d©n cã Ých cho x· héi; - Cha mÑ tr«ng nom, nu«i dìng, ch¨m sãc, b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn nhng mÊt n¨ng lùc 90
hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh; - Gi¸m hé hoÆc ®¹i diÖn theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù cho con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù; - Kh«ng ®îc ph©n biÖt ®èi xö víi con trªn c¬ së giíi hoÆc theo t×nh tr¹ng h«n nh©n cña cha mÑ; kh«ng ®îc l¹m dông søc lao ®éng cña con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng; kh«ng ®îc xói giôc, Ðp buéc con lµm viÖc tr¸i ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi. Vî chång chÞ Q x¶y ra m©u thuÉn trÇm träng dÉn ®Õn ly h«n. Trong viÖc gi¶i quyÕt ly h«n th× vÊn ®Ò nu«i con rÊt quan träng. §iÒu nµy kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu t×nh c¶m, tr¸ch nhiÖm cña cha mÑ mµ cßn xuÊt ph¸t tõ viÖc b¶o vÖ quyÒn cña con c¸i ®îc nu«i dìng, ch¨m sãc tèt nhÊt. Vî chång chÞ Q cã thÓ tháa thuËn víi nhau vÒ viÖc nu«i con chø kh«ng thÓ Ðp chÞ nu«i ch¸u g¸i, chång chÞ vµ mÑ chång nu«i ch¸u trai. Nhng nÕu viÖc tháa thuËn ®ã dÉn ®Õn viÖc ®øa trÎ kh«ng ®îc b¶o vÖ nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña m×nh th× còng kh«ng ®îc chÊp nhËn. Trong trêng hîp vî chång kh«ng thÓ tháa thuËn ®îc th× Tßa ¸n sÏ ph©n xö. Lóc nµy, viÖc giao con cho ai nu«i hoÆc ai nu«i con nµo lµ do ph¸n quyÕt cña Tßa ¸n. NÕu chÞ Q cã nguyÖn väng nu«i c¶ hai con mµ ®ã lµ nguyÖn väng chÝnh ®¸ng vµ chÞ cã ®ñ c¸c ®iÒu 91
kiÖn cÇn thiÕt b¶o ®¶m cho viÖc nu«i hai con ®ã mét c¸ch tèt nhÊt th× Tßa ¸n còng sÏ xem xÐt quyÕt ®Þnh. NÕu vî chång mçi ngêi nu«i mét ®øa th× còng ph¶i c¨n cø vµo hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn thùc tÕ ®Ó gi¶i quyÕt. Trong viÖc nu«i con sau nµy, nÕu mét bªn gÆp khã kh¨n th× bªn kia cßn ph¶i cã nghÜa vô cÊp dìng cho c¸c ch¸u ®Õn lóc trëng thµnh. B. QUYÒN Vµ NGHÜA Vô CñA CON §èI VíI CHA MÑ C©u hái 39: ¤ng N n¨m nay ®· ngoµi 70 tuæi, «ng cã hai con trai, mét con g¸i nhng «ng thêng xuyªn bÞ nh÷ng ®øa con nµy, kÓ c¶ con d©u chöi m¾ng, sØ nhôc, thËm chÝ hä cßn cã hµnh vi ®¸nh ®Ëp, hµnh h¹ «ng. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× hµnh vi cña nh÷ng ngêi con cña «ng N bÞ xö lý nh thÕ nµo? Tr¶ lêi: Kho¶n 2 §iÒu 70 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Con cã bæn phËn yªu quý, kÝnh träng, biÕt ¬n, hiÕu th¶o, phông dìng cha mÑ, gi÷ g×n danh dù, truyÒn thèng tèt ®Ñp cña gia ®×nh. Kho¶n 2 §iÒu 71 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Con cã nghÜa vô vµ quyÒn ch¨m sãc, nu«i dìng cha mÑ, ®Æc biÖt khi cha mÑ 92
mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, èm ®au, giµ yÕu, khuyÕt tËt; trêng hîp gia ®×nh cã nhiÒu con th× c¸c con ph¶i cïng nhau ch¨m sãc, nu«i dìng cha mÑ. VËy, hµnh ®éng cña nh÷ng ngêi con cña «ng N râ rµng ®· bÊt chÊp lu©n thêng, ®¹o lý, bÊt chÊp ph¸p luËt. NÕu ë møc ®é võa ph¶i vµ chØ trong ph¹m vi bÞ lªn ¸n vÒ ®¹o ®øc th× cha cÇn ®Õn sù can thiÖp cña ph¸p luËt; nhng nÕu nh÷ng hµnh vi ®ã vît qu¸ ph¹m vi cho phÐp th× cÇn ph¶i cã nh÷ng h×nh thøc vµ biÖn ph¸p xö lý nghiªm minh. Hµnh ®éng cña nh÷ng ngêi con cña «ng N cho thÊy, hä ®· ph¹m vµo téi ngîc ®·i hoÆc hµnh h¹ «ng bµ, cha mÑ, vî chång, con ch¸u, ngêi cã c«ng nu«i dìng m×nh ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 151 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 söa ®æi, bæ sung n¨m 2009. Hµnh vi ph¹m téi ®îc thÓ hiÖn ë hµnh vi ngîc ®·i nghiªm träng hoÆc hµnh h¹ «ng bµ, cha mÑ, vî, chång, con, ch¸u, ngêi cã c«ng nu«i dìng m×nh vÒ ¨n, ë, mÆc vµ c¸c sinh ho¹t hµng ngµy kh¸c. Ngîc ®·i thêng thÓ hiÖn ë viÖc ®èi xö tåi tÖ nh thêng xuyªn m¾ng chöi, xØ v¶, ®Ó ®ãi r¸ch, ®Ó ë n¬i cùc khæ mÆc dï cã ®iÒu kiÖn tèt h¬n; g©y ®au ®ín vÒ thÓ x¸c lÉn tinh thÇn. Sù ®èi xö ngîc ®·i ph¶i ë møc ®é nghiªm träng, thêng xuyªn, kÐo dµi vµ g©y sù c¨m phÉn trong x· héi. Hµnh vi cña nh÷ng ngêi con cña «ng N nÕu cha ®Õn møc ph¶i bÞ truy tè tríc ph¸p luËt th× 93
còng sÏ ph¶i bÞ xö lý vÒ hµnh chÝnh. NÕu ®· bÞ xö lý vÒ hµnh chÝnh mµ vÉn cßn vi ph¹m th× sÏ bÞ xö lý vÒ h×nh sù. C. VIÖC CHA MÑ §¹I DIÖN CHO CON C©u hái 40: Khi con cã nh÷ng viÖc liªn quan ®Õn giao dÞch tµi s¶n hay ph¶i båi thêng do nghÞch ph¸ lµm h h¹i tµi s¶n cña ngêi kh¸c th× cha mÑ cã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm kh«ng? Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo? Tr¶ lêi: Theo quy ®Þnh cña §iÒu 73 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× cha mÑ cã tr¸ch nhiÖm ®¹i diÖn cho con trong mét sè trêng hîp cô thÓ nh sau: 1. Cha mÑ lµ ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cho con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, trõ trêng hîp con cã ngêi kh¸c lµm gi¸m hé hoÆc cã ngêi kh¸c ®¹i diÖn theo ph¸p luËt. 2. Cha hoÆc mÑ cã quyÒn tù m×nh thùc hiÖn giao dÞch nh»m ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh. 94
3. §èi víi giao dÞch liªn quan ®Õn tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n, ®éng s¶n cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông, tµi s¶n ®a vµo kinh doanh cña con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù th× ph¶i cã sù tháa thuËn cña cha mÑ. 4. Cha, mÑ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi vÒ viÖc thùc hiÖn giao dÞch liªn quan ®Õn tµi s¶n cña con ®îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2, kho¶n 3 §iÒu 73 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt d©n sù. VÒ båi thêng thiÖt h¹i do con g©y ra, §iÒu 74 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Cha mÑ ph¶i båi thêng thiÖt h¹i do con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù g©y ra theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. D. QU¶N Lý TµI S¶N RI£NG CñA CON C©u hái 41: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ quyÒn cã tµi s¶n riªng cña con cïng viÖc qu¶n lý, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng ®ã? Tr¶ lêi: §iÒu 75 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh vÒ quyÒn cã tµi s¶n riªng cña con nh sau: - Con cã quyÒn cã tµi s¶n riªng. Tµi s¶n riªng cña con bao gåm tµi s¶n ®îc thõa kÕ riªng, ®îc tÆng cho riªng, thu nhËp do lao ®éng cña con, hoa lîi, lîi tøc ph¸t sinh tõ tµi s¶n riªng cña con vµ 95
thu nhËp hîp ph¸p kh¸c. Tµi s¶n ®îc h×nh thµnh tõ tµi s¶n riªng cña con còng lµ tµi s¶n riªng cña con. - Con tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn sèng chung víi cha mÑ ph¶i cã nghÜa vô ch¨m lo ®êi sèng chung cña gia ®×nh; ®ãng gãp vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña gia ®×nh nÕu cã thu nhËp. - Con ®· thµnh niªn cã nghÜa vô ®ãng gãp thu nhËp vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña gia ®×nh theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 4 §iÒu 70 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ kho¶n 4 §iÒu 70 quy ®Þnh con ®· thµnh niªn khi sèng cïng víi cha mÑ, con cã nghÜa vô tham gia c«ng viÖc gia ®×nh, lao ®éng, s¶n xuÊt, t¹o thu nhËp nh»m b¶o ®¶m ®êi sèng chung cña gia ®×nh; ®ãng gãp thu nhËp vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña gia ®×nh phï hîp víi kh¶ n¨ng cña m×nh). VÒ qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con, §iÒu 76 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: - Con tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn cã thÓ tù m×nh qu¶n lý tµi s¶n riªng hoÆc nhê cha mÑ qu¶n lý; - Tµi s¶n riªng cña con díi 15 tuæi, con mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù do cha mÑ qu¶n lý. Cha mÑ cã thÓ ñy quyÒn cho ngêi kh¸c qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con. Tµi s¶n riªng cña con do cha mÑ hay ngêi kh¸c qu¶n lý ®îc giao l¹i cho con khi con ®ñ tõ 15 tuæi trë lªn hoÆc khi con kh«i phôc n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ, trõ trêng hîp cha mÑ vµ con cã tháa thuËn kh¸c. 96
- Cha mÑ kh«ng qu¶n lý tµi s¶n cña con trong trêng hîp con ®ang ®îc ngêi kh¸c gi¸m hé theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù; ngêi tÆng cho tµi s¶n hoÆc ®Ó l¹i tµi s¶n thõa kÕ theo di chóc cho con ®· chØ ®Þnh ngêi kh¸c qu¶n lý tµi s¶n ®ã hoÆc trêng hîp kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Trong trêng hîp cha mÑ ®ang qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù mµ con ®îc giao cho ngêi kh¸c gi¸m hé th× tµi s¶n riªng cña con ®îc giao l¹i cho ngêi gi¸m hé qu¶n lý theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. §iÒu 77 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh trêng hîp cha mÑ hoÆc ngêi gi¸m hé qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con díi 15 tuæi th× cã quyÒn ®Þnh ®o¹t tµi s¶n ®ã v× lîi Ých cña con, nÕu con tõ ®ñ 09 tuæi trë lªn th× ph¶i xem xÐt nguyÖn väng cña con. Con tõ ®ñ 15 tuæi ®Õn díi 18 tuæi cã quyÒn ®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng, trõ trêng hîp tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n, ®éng s¶n cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông hoÆc dïng tµi s¶n ®Ó kinh doanh th× ph¶i cã sù ®ång ý b»ng v¨n b¶n cña cha mÑ hoÆc ngêi gi¸m hé. Trong trêng hîp con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù th× viÖc ®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng cña con do ngêi gi¸m hé thùc hiÖn. 97
§. QUYÒN, NGHÜA Vô CñA CON D¢U, CON RÓ, CHA MÑ Vî, CHA MÑ CHåNG, CHA D¦îNG, MÑ KÕ, CON RI£NG CñA Vî HOÆC CñA CHåNG C©u hái 42: Tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña con d©u, con rÓ còng nh cña cha mÑ vî, cha mÑ chång, cha dîng, mÑ kÕ, con riªng cña vî hoÆc cña chång ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo? Tr¶ lêi: VÒ quyÒn, nghÜa vô cña con d©u, con rÓ, cha mÑ vî, cha mÑ chång, cha dîng, mÑ kÕ, con riªng cña vî hoÆc cña chång trong quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh, §iÒu 80 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· quy ®Þnh râ: Trong trêng hîp con d©u, con rÓ sèng chung víi cha mÑ chång, cha mÑ vî th× gi÷a c¸c bªn cã c¸c quyÒn, nghÜa vô t«n träng, quan t©m, ch¨m sãc vµ gióp ®ì nhau theo c¸c quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu 69, 70, 71 vµ 82 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014. Cô thÓ lµ, cha mÑ vî, cha mÑ chång cã c¸c nghÜa vô vµ quyÒn nh cha mÑ ®Î (yªu th¬ng, t«n träng, tr«ng nom, ch¨m sãc, gi¸m hé hoÆc ®¹i diÖn theo ph¸p luËt; kh«ng ®îc ph©n biÖt ®èi xö; kh«ng l¹m dông søc lao ®éng; kh«ng ®îc xói giôc, Ðp buéc con lµm viÖc tr¸i ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi…). Con d©u, con rÓ cã quyÒn ®îc cha mÑ yªu th¬ng, t«n träng, thùc hiÖn c¸c quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p vÒ nh©n th©n vµ 98
tµi s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; cã bæn phËn kÝnh träng, biÕt ¬n, hiÕu th¶o, phông dìng cha mÑ; cã quyÒn tù do lùa chän nghÒ nghiÖp; cã nghÜa vô tham gia c«ng viÖc gia ®×nh nh»m b¶o ®¶m ®êi sèng chung cña gia ®×nh, v.v.. §iÒu 79 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Cha dîng, mÑ kÕ cã quyÒn vµ nghÜa vô tr«ng nom, nu«i dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con riªng cña bªn kia cïng sèng chung víi m×nh theo quy ®Þnh t¹i c¸c §iÒu 69, 71 vµ 72 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ c¸c quy ®Þnh vÒ nghÜa vô vµ quyÒn cña cha mÑ), nghÜa vô vµ quyÒn ch¨m sãc, nu«i dìng vµ nghÜa vô vµ quyÒn gi¸o dôc con. Con riªng cã quyÒn vµ nghÜa vô tr«ng nom, ch¨m sãc, phông dìng cha dîng, mÑ kÕ cïng sèng chung víi m×nh theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 70 vµ §iÒu 71 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ c¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña con) vµ nghÜa vô vµ quyÒn ch¨m sãc, nu«i dìng. E. TR¤NG NOM, CH¡M SãC, NU¤I D¦ìNG, GI¸O DôC CON SAU KHI LY H¤N C©u hái 43: Ph¸p luËt quy ®Þnh viÖc tr«ng nom, ch¨m sãc, gi¸o dôc con sau khi ly h«n nh thÕ nµo? Tr¶ lêi: Cha mÑ dï cã ly h«n nhng tr¸ch nhiÖm víi 99
con c¸i vÉn ph¶i b¶o ®¶m. VÒ vÊn ®Ò nµy, §iÒu 81 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· quy ®Þnh: - Sau khi ly h«n, cha mÑ vÉn cã quyÒn, nghÜa vô tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh theo quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, Bé luËt d©n sù vµ c¸c luËt kh¸c cã liªn quan. - Vî, chång tháa thuËn vÒ ngêi trùc tiÕp nu«i con, nghÜa vô, quyÒn cña mçi bªn sau khi ly h«n ®èi víi con; trêng hîp kh«ng tháa thuËn ®îc th× Tßa ¸n quyÕt ®Þnh giao con cho mét bªn trùc tiÕp nu«i c¨n cø vµo quyÒn lîi vÒ mäi mÆt cña con, nÕu con tõ ®ñ 07 tuæi trë lªn th× ph¶i xem xÐt nguyÖn väng cña con. - Con díi 36 th¸ng tuæi ®îc giao cho mÑ trùc tiÕp nu«i, trõ trêng hîp ngêi mÑ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó trùc tiÕp tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc con hoÆc cha mÑ cã tháa thuËn kh¸c phï hîp víi lîi Ých cña con. Ngoµi ra LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh cßn quy ®Þnh: Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã nghÜa vô t«n träng quyÒn cña con ®îc chung sèng víi ngêi trùc tiÕp nu«i. Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã nghÜa vô cÊp dìng cho con. Sau khi ly h«n, ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn, nghÜa vô th¨m nom con mµ kh«ng ai ®îc c¶n trë. Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con l¹m dông viÖc 100
th¨m nom ®Ó c¶n trë hoÆc g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn viÖc tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc con th× ngêi trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n h¹n chÕ quyÒn th¨m nom con cña ngêi ®ã (§iÒu 82). Cha, mÑ trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn yªu cÇu ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con thùc hiÖn c¸c nghÜa vô theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 82 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, yªu cÇu ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con cïng c¸c thµnh viªn gia ®×nh t«n träng quyÒn ®îc nu«i con cña m×nh. Cha, mÑ trùc tiÕp nu«i con cïng c¸c thµnh viªn gia ®×nh kh«ng ®îc c¶n trë ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con trong viÖc th¨m nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc con (§iÒu 83). G. H¹n chÕ quyÒn cña cha mÑ ®èi víi con cha thµnh niªn C©u hái 44: Cha mÑ cã ®îc toµn quyÒn trong viÖc tr«ng nom, nu«i dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con kh«ng? Tr¶ lêi: Quan niÖm cha mÑ th× cã toµn quyÒn ®èi víi con c¸i; viÖc nu«i dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con thÕ nµo ®Òu do cha mÑ quyÕt ®Þnh, kh«ng ai ®îc can thiÖp lµ quan niÖm hoµn toµn sai. LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh quy ®Þnh nu«i dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con lµ nghÜa vô vµ quyÒn cña cha mÑ (theo c¸c ®iÒu 69, 72), nhng 101
kh«ng cã nghÜa ®ã lµ mét quyÒn tuyÖt ®èi. Theo §iÒu 85 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× trong mét sè trêng hîp quyÒn cña cha mÑ ®èi víi con cha thµnh niªn cã thÓ bÞ h¹n chÕ. Cô thÓ: - Cha, mÑ bÞ kÕt ¸n vÒ mét trong c¸c téi x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc kháe, nh©n phÈm, danh dù cña con víi lçi cè ý hoÆc cã hµnh vi vi ph¹m nghiªm träng nghÜa vô tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc con; - Ph¸ t¸n tµi s¶n cña con; - Cã lèi sèng ®åi trôy; - Xói giôc, Ðp buéc con lµm nh÷ng viÖc tr¸i ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi. C¨n cø vµo tõng trêng hîp cô thÓ, Tßa ¸n cã thÓ tù m×nh hoÆc theo yªu cÇu cña c¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc quy ®Þnh t¹i §iÒu 86 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ra quyÕt ®Þnh kh«ng cho cha, mÑ tr«ng nom, ch¨m sãc, gi¸o dôc con, qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con hoÆc ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cho con trong thêi h¹n tõ 01 n¨m ®Õn 05 n¨m. Tßa ¸n cã thÓ xem xÐt rót ng¾n thêi h¹n nµy. H. THAY §æI NG¦êI TRùC TIÕP NU¤I CON C©u hái 45: Sau khi ly h«n, viÖc thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con cã thÓ thùc hiÖn ®îc kh«ng? Ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo? Tr¶ lêi: Khi ly h«n, vî chång cã tháa thuËn hoÆc Tßa ¸n 102
gi¶i quyÕt cho mét bªn trùc tiÕp nu«i dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con. Tuy nhiªn, thùc tÕ cã nh÷ng ngêi sau ®ã kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn nu«i dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con th× viÖc thay ®æi viÖc trùc tiÕp nu«i con vÉn ®îc ®Æt ra. §iÒu 84 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: 1. Trong trêng hîp cã yªu cÇu cña cha, mÑ hoÆc c¸ nh©n, tæ chøc ®îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 5 §iÒu 84 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, Tßa ¸n cã thÓ quyÕt ®Þnh viÖc thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con. 2. ViÖc thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con ®îc gi¶i quyÕt khi cã mét trong c¸c c¨n cø sau: a) Cha, mÑ cã tháa thuËn vÒ viÖc thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con phï hîp víi lîi Ých cña con; b) Ngêi trùc tiÕp nu«i con kh«ng cßn ®ñ ®iÒu kiÖn trùc tiÕp tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc con. 3. ViÖc thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con ph¶i xem xÐt nguyÖn väng cña con tõ ®ñ 07 tuæi trë lªn. 4. Trong trêng hîp xÐt thÊy c¶ cha vµ mÑ ®Òu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn trùc tiÕp nu«i con th× Tßa ¸n quyÕt ®Þnh giao con cho ngêi gi¸m hé theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. 5. Trong trêng hîp cã c¨n cø theo quy ®Þnh t¹i ®iÓm b kho¶n 2 §iÒu 84 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ ngêi trùc tiÕp nu«i con kh«ng cßn ®ñ ®iÒu kiÖn trùc tiÕp tr«ng nom, nu«i 103
dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con) th× trªn c¬ së lîi Ých cña con, c¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc sau cã quyÒn yªu cÇu thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con: a) Ngêi th©n thÝch; b) C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ gia ®×nh; c) C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ trÎ em; d) Héi Liªn hiÖp Phô n÷. I. QUYÒN §¦îC TH¡M CON SAU KHI LY H¤N C©u hái 46: Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con sau khi ly h«n cã quyÒn th¨m nom con kh«ng? Tr¶ lêi: ViÖc tr«ng nom, nu«i dìng con lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña cha mÑ, kh«ng phô thuéc vµo h«n nh©n cña cha mÑ cßn tån t¹i hay kh«ng. Kho¶n 3 §iÒu 82 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Sau khi ly h«n, ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn vµ nghÜa vô th¨m nom con mµ kh«ng ai ®îc c¶n trë. Song, nÕu cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con l¹m dông viÖc th¨m nom ®Ó c¶n trë hoÆc g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn viÖc tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc con th× ngêi trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n h¹n chÕ quyÒn th¨m nom con cña ngêi ®ã. 104
K. QuyÒn, nghÜa vô cña cha nu«i, mÑ nu«i vµ con nu«i C©u hái 47: Vî chång «ng X kh«ng cã con nªn cã nguyÖn väng nu«i con nu«i. ¤ng bµ muèn biÕt gi÷a con nu«i, cha nu«i, mÑ nu«i ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ quyÒn vµ nghÜa vô? Tr¶ lêi: §èi víi nh÷ng cÆp vî chång mµ v× mét lý do nµo ®ã kh«ng cã con ®Î th×, viÖc nu«i con nu«i ®Ó ch¨m sãc, gi¸o dôc, yªu th¬ng ®Ó cã h¹nh phóc ®êi thêng, cã niÒm hy väng n¬ng tùa khi tuæi giµ lµ nguyÖn väng chÝnh ®¸ng. Ph¸p luËt nhµ níc ta ®· cã nh÷ng quy ®Þnh rÊt cô thÓ vÒ viÖc nhËn nu«i con nu«i. Theo ®ã, viÖc nu«i con nu«i ph¶i b¶o ®¶m tèt nhÊt cho quyÒn lîi cña ngêi ®îc nhËn nu«i ph¸t triÓn tèt vÒ thÓ chÊt, ®îc ch¨m sãc, gi¸o dôc ®Ó trë thµnh c«ng d©n cã Ých, ®ång thêi còng b¶o ®¶m c¸c quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ngêi nu«i con nu«i. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 4 cña LuËt nu«i con nu«i n¨m 2010 th× gi¶i quyÕt viÖc nu«i con nu«i ph¶i b¶o ®¶m c¸c nguyªn t¾c sau: Khi gi¶i quyÕt nu«i con nu«i cÇn t«n träng quyÒn cña trÎ em ®îc sèng trong m«i trêng gia ®×nh gèc. ViÖc nu«i con nu«i ph¶i b¶o ®¶m quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i vµ 105
ngêi nhËn con nu«i, tù nguyÖn, b×nh ®¼ng, kh«ng ph©n biÖt nam, n÷, kh«ng tr¸i ph¸p luËt vµ ®¹o ®øc x· héi. ChØ cho lµm con nu«i ngêi ë níc ngoµi khi kh«ng thÓ t×m ®îc gia ®×nh thay thÕ ë trong níc. §iÒu 8 LuËt nu«i con nu«i n¨m 2010 quy ®Þnh vÒ ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i nh sau: - TrÎ em díi 16 tuæi. - Ngêi tõ ®ñ 16 tuæi ®Õn díi 18 tuæi nÕu thuéc mét trong c¸c trêng hîp sau ®©y: + §îc cha dîng, mÑ kÕ nhËn lµm con nu«i; + §îc c«, cËu, d×, chó, b¸c ruét nhËn lµm con nu«i. - Mét ngêi chØ ®îc lµm con nu«i cña mét ngêi ®éc th©n hoÆc cña c¶ hai ngêi lµ vî chång. - Nhµ níc khuyÕn khÝch viÖc nhËn trÎ em må c«i, trÎ em bÞ bá r¬i, trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n lµm con nu«i. Theo §iÒu 78 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× cha nu«i, mÑ nu«i vµ con nu«i cã c¸c quyÒn, nghÜa vô nh sau: 1. Cha nu«i, mÑ nu«i, con nu«i cã quyÒn vµ nghÜa vô cña cha, mÑ, con ®îc quy ®Þnh trong LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 kÓ tõ thêi ®iÓm quan hÖ nu«i con nu«i ®îc x¸c lËp theo quy ®Þnh cña LuËt nu«i con nu«i. Trong trêng hîp chÊm døt viÖc nu«i con nu«i theo quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n th× quyÒn, nghÜa vô cña cha nu«i, mÑ nu«i víi con nu«i chÊm døt kÓ tõ ngµy quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt. 106
2. QuyÒn, nghÜa vô cña cha ®Î, mÑ ®Î vµ con ®· lµm con nu«i cña ngêi kh¸c ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña LuËt nu«i con nu«i. 3. QuyÒn, nghÜa vô gi÷a cha ®Î, mÑ ®Î vµ con ®Î ®îc kh«i phôc kÓ tõ thêi ®iÓm quan hÖ nu«i con nu«i chÊm døt. Trong trêng hîp cha ®Î, mÑ ®Î kh«ng cßn hoÆc kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó nu«i con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh th× Tßa ¸n gi¶i quyÕt viÖc chÊm døt nu«i con nu«i vµ chØ ®Þnh ngêi gi¸m hé cho con theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. L. HËU QU¶ PH¸P Lý KHI CHÊM DøT VIÖC NU¤I CON NU¤I C©u hái 48: Tríc ®©y vî chång bµ O nhËn nu«i mét ngêi con nu«i. ViÖc nhËn nu«i con nu«i ®· lµm ®Çy ®ñ thñ tôc ph¸p lý theo quy ®Þnh. Nhng hiÖn nay v× nhiÒu lý do nªn vî chång bµ O muèn chÊm døt viÖc nu«i con nu«i nµy. Tuy nhiªn, hai vî chång bµ muèn biÕt lµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× khi chÊm døt viÖc nu«i con nu«i nµy hËu qu¶ ph¸p lý sÏ nh thÕ nµo? Tr¶ lêi: Theo kho¶n 1 §iÒu 78 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, trong trêng hîp chÊm døt viÖc 107
nu«i con nu«i theo quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n th× quyÒn, nghÜa vô cña cha nu«i, mÑ nu«i víi con nu«i chÊm døt kÓ tõ ngµy quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt. Ngoµi ra, theo c¸c kho¶n 2, 4, 5 §iÒu 27 LuËt nu«i con nu«i n¨m 2010 th× hÖ qu¶ cña viÖc chÊm døt nu«i con nu«i lµ: - NÕu con nu«i lµ ngêi cha thµnh niªn hoÆc ngêi ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng th× Tßa ¸n quyÕt ®Þnh giao cho cha mÑ ®Î hoÆc tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc v× lîi Ých tèt nhÊt cña ngêi ®ã. - NÕu con nu«i cã tµi s¶n riªng th× ®îc nhËn l¹i tµi s¶n ®ã; nÕu con nu«i cã c«ng lao ®ãng gãp vµo khèi tµi s¶n chung cña cha mÑ nu«i ®îc hëng phÇn tµi s¶n t¬ng xøng víi c«ng lao ®ãng gãp theo tháa thuËn víi mÑ nu«i; nÕu kh«ng tháa thuËn ®îc th× yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt. Con nu«i cã quyÒn lÊy l¹i hä, tªn cña m×nh nh tríc khi ®îc cho lµm con nu«i. Nh÷ng quy ®Þnh trªn lµ chung cho c¸c trêng hîp. Vî chång bµ O cã thÓ c¨n cø vµo trêng hîp cô thÓ cña m×nh ®Ó ®èi chiÕu víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt mµ vËn dông cho phï hîp. Trong thùc tÕ, viÖc thêng víng m¾c nhÊt khi chÊm døt viÖc nu«i con nu«i lµ vÊn ®Ò tµi s¶n mµ ngêi con ®ã ®· ®ãng gãp vµo khèi tµi s¶n chung; thø ®Õn lµ viÖc lÊy l¹i tªn, hä cò. Kinh nghiÖm 108
gi¶i quyÕt tèt nhÊt b¶o ®¶m c¶ lý vµ t×nh, gi÷ ®îc quan hÖ tèt ®Ñp l©u dµi lµ ®¹t ®îc sù tháa thuËn, tù nguyÖn cña c¶ hai bªn vµ phÝa cha mÑ nu«i thêng cã sù nhîng bé tÝch cùc do cã sù chñ ®éng vÒ t×nh c¶m, cã vèn sèng vµ cã tµi s¶n. M. x¸c ®Þnh cha, mÑ, con C©u hái 49: Tõ nhá anh B ®· ®îc ba m¸ ch¨m sãc, nu«i dìng, d¹y dç. Lín lªn anh B ®îc mét sè ngêi trong lµng nãi r»ng anh kh«ng ph¶i lµ con ®Î cña ba m¸ anh mµ anh lµ con ®Î cña bµ N lµng bªn. Anh ®em chuyÖn nµy hái ba m¸ nhng chØ cã ba anh x¸c nhËn ®iÒu ®ã, cßn m¸ anh kh¼ng ®Þnh anh lµ con ®Î cña bµ. Anh hái bµ N th× bµ N còng kiªn quyÕt phñ nhËn. Anh rÊt b¨n kho¨n muèn biÕt ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ vÊn ®Ò nhËn, kh«ng nhËn cha mÑ, con? Tr¶ lêi: ViÖc truy nhËn cha, nhËn mÑ lµ quyÒn cña c«ng d©n ®îc ph¸p luËt b¶o hé. Do vËy, yªu cÇu nhËn mÑ cña anh lµ chÝnh ®¸ng vµ phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §iÒu 43 Bé luËt d©n sù n¨m 2005 quy ®Þnh quyÒn nhËn, kh«ng nhËn cha, mÑ, con nh sau: - Ngêi kh«ng ®îc nhËn lµ cha, mÑ hoÆc lµ con cña ngêi kh¸c cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan nhµ 109