Giải pháp thu thập, xử lý số liệu phóng xạ trên tàu biển dùng máy tính

Nghiên cứu khoa học công nghệ<br /> <br /> GIẢI PHÁP THU THẬP, XỬ LÝ SỐ LIỆU PHÓNG XẠ<br /> TRÊN TÀU BIỂN DÙNG MÁY TÍNH<br /> Đinh Kim Chiến1*, Đinh Tiến Hùng1, Nguyễn Kiều Hưng2<br /> Tóm tắt: Để tăng độ chính xác của phép đo và nâng cấp, cải tiến hiệu năng làm<br /> việc của thiết bị, bài báo này trình bày một giải pháp dùng máy tính nhúng thu<br /> thập, xử lý số liệu phóng xạ cho các thiết bị đo phóng xạ đường biển trang bị trên<br /> các tàu hải quân, cảnh sát biển. Kết quả thu được là sai số phép đo so với trường<br /> suất liều gamma chuẩn Cs-137 đạt ≤ 5% và hiệu năng sử dụng được cải thiện đáng<br /> kể so với các kỹ thuật điện tử thông thường<br /> Từ khóa: Detector; Cổng giao tiếp RS232; Suất liều; Máy tính nhúng.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Hiện nay, trong số các tàu của lực lượng cảnh sát biển và các tàu chiến của Hải quân<br /> Việt Nam chỉ có một số ít các tàu được trang bị thiết bị đo phóng xạ, các tàu còn lại có<br /> thiết kế hệ thống đo phóng xạ nhưng không được lắp thiết bị kèm theo. Để hoàn thiện hệ<br /> thống đo phóng xạ cho các tàu chưa được trang bị hoặc nâng cấp, thay thế sửa chữa thì việc<br /> nghiên cứu, chế tạo hệ thống ghi đo bức xạ, hạt nhân thế hệ mới mang ý nghĩa quan trọng.<br /> Thiết bị đo, phát hiện và cảnh báo các tác nhân phóng xạ, hạt nhân là một trong những<br /> trang bị bắt buộc phải có trong trang bị của các tàu chiến trên thế giới [5]. Với mục đích<br /> đo, cảnh báo môi trường phóng xạ để người chỉ huy tàu định hướng di chuyển của tàu.<br /> Các hệ thống hiện tại đang dùng giải pháp thu số liệu từ detector dùng chuẩn RS485 truyền<br /> về trung tâm và dùng các hệ vi xử lý để xử lý, phân tích số liệu sau đó hiển thị kết quả.<br /> Việc xử lý kết quả trên các hệ vi xử lý có các nhược điểm sau:<br /> - Khả năng lưu trữ và truy vấn dữ liệu hạn chế vì dữ liệu được lưu dưới dạng thô.<br /> - Khả năng trao đổi thông tin và mở rộng hệ thống bị hạn chế.<br /> - Khả năng xử lý không linh hoạt do không được hỗ trợ các hàm xử lý chuyên dụng, nâng cao.<br /> Trước đây, Viện Hóa học - Môi trường quân sự/Bộ Tư Lệnh hóa học đã có một số công<br /> trình nghiên cứu liên quan đến các thiết bị đo phóng xạ [1,2,3] tuy nhiên các công trình<br /> này chỉ đề cập đến các thiết bị đơn lẻ và xử lý tại chỗ, chưa đưa ra giải pháp cho một hệ<br /> thống kết nối nhiều detector GM cũng như giải pháp tích hợp các hệ thống để thu thập xử<br /> lý số liệu trên một vùng bất kỳ. Trên thế giới, các công trình liên quan không được công<br /> bố và là bí mật của mỗi quốc gia.<br /> Xuất phát từ nhu cầu thu thập, xử lý nhanh, khả năng xử lý linh hoạt, hiển thị đa dạng và<br /> có khả năng trao đổi, kết nối giữa các tàu, dữ liệu được lưu trữ số lượng lớn, khả năng truy<br /> xuất nhanh thì việc xây dựng giải pháp dùng máy tính nhúng đáp ứng được các yêu cầu trên<br /> là cần thiết, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới đặc biệt là tình hình biển Đông hiện nay.<br /> 2. NỘI DUNG CẦN GIẢI QUYẾT<br /> 2.1. Mô hình hệ thống đo phóng xạ đường biển trên tàu<br /> Hệ thống bao gồm 3 thành phần chính:<br /> - Hệ thống detector ghi đo bức xạ, hạt nhân: được lắp chính tại 4 vị trí: trước(S1); 2 bên<br /> (S2, S3) và sau tàu (S4), các detector đo 3 chỉ tiêu chủ yếu: suất liều gamma tương đương<br /> trong không khí, đo xung nơtron và đo suất liều gamma tương đương dưới nước.<br /> - Hệ thống đường truyền: được thiết kế sẵn trên các tàu và dùng chuẩn truyền dẫn<br /> RS485.<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số 59, 02 - 2019 97<br />  Kỹ thuật điều khiển & Điện tử<br /> <br /> - Trung tâm xử lý là hiển thị: tại trung tâm xử lý dùng máy tính nhúng thu dữ liệu từ bốn<br /> detector sau đó tiến hành phân tích, lưu trữ và hiển thị kết quả trên các màn hình GLCD và<br /> MONITOR, đưa ra tín hiệu cảnh báo bằng âm thanh và ánh sáng.<br /> <br /> S2<br /> <br /> <br /> <br /> RS485<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trung tâm<br /> S1 RS485 xử lý và RS485 S4<br /> hiển thị<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> RS485<br /> <br /> <br /> <br /> S3<br /> <br /> <br /> Hình 1. Mô hình hệ thống đo phóng xạ đường biển trên tàu.<br /> 2.2. Nghiên cứu, xây dựng các loại detector đo phóng xạ trên tàu<br /> <br /> Detector Cao áp 500V<br /> <br /> <br /> Tiền khuếch Khuếch đại Khối xử lý<br /> RS485<br /> đại chính trung tâm<br /> <br /> Hình 2. Sơ đồ khối của mô-đun đo phóng xạ.<br /> Nguyên lý hoạt động:<br /> Khi bức xạ tương tác với chất khí trong detector sẽ suất hiện một xung điện ở cực âm<br /> của detector. Mạch tiền khuếch đại khuếch đại xung thu được, loại bỏ can nhiễu do tác<br /> động từ các yếu tố môi trường và truyền đến mạch khuyếch đại chính. Mạch khuếch chính<br /> chuẩn hóa xung theo yêu cầu về hình dạng xung và độ hẹp của đỉnh xung, thời gian mặt<br /> tăng hay thời gian mặt giảm của xung để đáp ứng được yêu cầu của mạch xử lý trung<br /> tâm[6]. Mỗi bức xạ tương tác với ống đếm sẽ tạo thành một xung điện tương ứng ở lối ra<br /> mạch khuếch đại chính. Các xung điện lối ra mạch khuyếch đại chính được đưa đến lối<br /> vào khối xử lý trung tâm. Khối xử lý trung tâm đếm xung trong chu kỳ nhất định và sử<br /> dụng phương pháp nội suy để tính suất liều phóng xạ thu được từ các detector. Số đếm<br /> được lấy trung bình theo thuật toán FIFO có n biến.<br /> Suất liều được tính dựa trên số đếm theo hàm đa thức, tùy theo yêu cầu độ chính xác<br /> của thiết bị đo để lựa chọn hàm đa thức phù hợp với khoảng đo của các detector tương<br /> ứng. Thông thường hàm đa thức bậc hai được sử dụng để biểu thị mối liên hệ giữa số đếm<br /> và suất liều gamma tương đương, được thể hiện theo công thức sau:<br /> D( N )  a * N 2  b * N  c (1)<br /> Trong đó: D(N) là suất liều phóng xạ thu được tương ứng với tốc độ đếm N [μSv/h]<br /> N là tốc độ đếm ghi nhận được từ các detector [cps]<br /> a, b, c là các hệ số.<br /> <br /> <br /> <br /> 98 Đ. K. Chiến, .., “Giải pháp thu thập … trên tàu biển dùng máy tính.”<br /> Nghiên cứu khoa học công nghệ<br /> <br /> Các hệ số của phương trình trên tìm được thông qua phương pháp khớp hàm bình<br /> phương tối thiểu giữa tốc độ đếm ghi nhận và giá trị suất liều lý thuyết.<br /> Các giá trị suất liều lý thuyết được tính toán cho các nguồn chuẩn tại phòng kiểm chuẩn<br /> máy đo phóng xạ, Phòng Phóng xạ, Viện Hóa học - Môi trường quân sự. Nguồn phóng xạ<br /> chuẩn: sử dụng nguồn đồng vị Cs137 hoạt độ A0 = 5,5 Ci tương ứng với 2,035 x 1011Bq<br /> (sản xuất năm 1976)<br /> Hoạt độ phóng xạ tại thời điểm đo đạc thử nghiệm:<br /> ln 2t<br /> <br /> A(t )  A0e T1/2<br /> (2)<br /> Suất liều tương đương của nguồn chuẩn tại khoảng cách r được tính toán theo công<br /> thức:<br /> <br /> X [  Sv/ h]  5.236x<br /> 1<br /> x<br /> <br /> A(t )  yi Ei  en /  i  (3)<br /> 114 r2<br /> Với A(t) là hoạt độ nguồn chuẩn tại thời điểm khảo sát [Bq]<br /> Ei là năng lượng của lượng tử gamma [MeV]<br /> yi là suất phát lượng tử gamma có năng lượng Ei<br />  en /  i là hệ số hấp thụ năng lượng khối [cm2/g]<br /> r là khoảng cách từ nguồn tới điểm khảo sát [cm]<br /> Giá trị suất liều lý thuyết theo khoảng cách được trình bày trong Bảng 2<br /> Giá trị suất liều đo đạc từ detector thử nghiệm, giá trị suất liều lý thuyết được so sánh<br /> với suất liều đo đạc từ các thiết bị đo hiện đang được biên chế trong quân đội: Máy đo suất<br /> liều SVG-2, RADOS-200 [7,8]. Kết quả so sánh được trình bày trong phần 3.<br /> 2.3. Thu thập xử lý số liệu và hiển thị kết quả<br /> 2.3.1. Sơ đồ khối<br /> <br /> MIC LOA<br /> <br /> <br /> <br /> RS485<br /> <br /> RS485<br /> Ghép kênh RS232 Máy tính nhúng HDMI MONITOR<br /> RS485<br /> <br /> RS485<br /> <br /> <br /> <br /> RS232 GLCD<br /> <br /> <br /> Hình 3. Sơ đồ khối thu thập và xử lý số liệu.<br /> Chức năng các khối:<br /> - Khối ghép kênh: ghép các luồng dữ liệu RS485 song song đầu vào thành 1 luồng<br /> RS232 nối tiếp đầu ra.<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số 59, 02 - 2019 99<br />  Kỹ thuật điều khiển & Điện tử<br /> <br /> - Máy tính nhúng: thu nhận dữ liệu từ các detector qua cổng RS232, phân tích, lưu trữ,<br /> cảnh báo và hiển thị kết quả.<br /> 2.3.2. Khối ghép kênh<br /> Vì số cổng RS232/RS485/RS222 của máy tính nhúng bị giới hạn nên phải ghép các<br /> luồng dữ liệu song song từ detector thành một luồng dữ liệu nối tiếp đưa vào máy tính xử lý.<br /> D1<br /> S1<br /> <br /> D2<br /> S2<br /> D out<br /> MUX<br /> D3<br /> S3<br /> <br /> D4<br /> S4<br /> Hình 4. Sơ đồ khối ghép kênh từ detector.<br /> Cấu trúc khung dữ liệu D1,D2.D3,D4 (19 byte)<br /> start senser vt_sensor data end<br /> start: 0XAA (1 byte đầu khung)<br /> sensor: 0X01 ÷ 0X06 (1 byte xác định loại sensor)<br /> vt_sensor: 0X01 ÷ 0X20 (1 byte xác định vị trí trên tàu)<br /> data: 15 byte (dữ liệu đo)<br /> end: 0X55 (1 byte kết thúc khung)<br /> 2.3.3.Detector và máy tính nhúng<br /> Các detector đo suất liều gamma được sử dụng là Detector LND 7121 và Detector<br /> LND 71623. Thông số của 2 detector được liệt kê trong bảng 1.<br /> Bảng 1. Thông số Detector đo suất liều gamma[9,10].<br /> <br /> Tên Detector<br /> Detector LND 7121 Detector LND71623<br /> Thông số<br /> <br /> Khoảng đo 10-4 mGy/h ÷ 1 mGy/h 1 mGy/h ÷ 104 mGy/h<br /> <br /> Nhiệt độ hoạt động -40℃ ÷ +75℃ -10℃ ÷ +75℃<br /> <br /> Dải điện áp hoạt động 450V ÷ 650 V 450V ÷ 600 V<br /> <br /> Điện áp làm việc 500V 500V<br /> Cấu hình máy tính nhúng:<br /> - Vi xử lý: TI Cortex A8 AM3505 600 MHz<br /> - RAM: 256 MB DDR2<br /> - Kêt nối:4 x RS-232/422/485, 1 x RS-485<br /> - Hệ điều hành: WINCE 6.0<br /> Hoạt động của máy tính được mô tả như lưu đồ thuật toán Hình 6.<br /> <br /> <br /> 100 Đ. K. Chiến, .., “Giải pháp thu thập … trên tàu biển dùng máy tính.”<br /> Nghiên cứu khoa học công nghệ<br /> <br /> Cảnh báo âm thanh<br /> <br /> Cảnh báo đèn<br /> Phân tích, xử<br /> RS232<br /> lý Hiển thị GLCD<br /> <br /> Hiển thị MONITOR<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> CSDL<br /> <br /> <br /> Hình 5. Sơ đồ khối máy tính nhúng.<br /> Mô tả thuật toán:<br /> B1: Khởi động và mở cổng COM, thiết lập tham số<br /> B2: Đọc dữ liệu từ cổng COM và xác định trạng thái cổng, nếu lỗi thì kết thúc chương<br /> trình, nếu không chuyển sang B3.<br /> B3: Phân tích dữ liệu đọc từ cổng COM và kiểm tra dữ liệu, nếu dữ liệu không hợp lệ<br /> thì bỏ qua và quay lại B2, nếu dữ liệu hợp lệ thì lưu vào cơ sở dữ liệu và hiển thị kết quả<br /> sau đó chuyển sang B4.<br /> B4: So sánh giá trị đo với ngưỡng, nếu giá trị đo vượt ngưỡng thì đưa ra cảnh bảo và<br /> quay lại B2 tiếp tục đọc dữ liệu từ cổng COM.<br /> Start<br /> <br /> <br /> <br /> No<br /> <br /> Đọc COM<br /> <br /> <br /> <br /> No<br /> <br /> Phân tích dữ liệu Lỗi COM<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Kiểm tra hợp lệ<br /> <br /> <br /> <br /> Yes<br /> <br /> Lưu dữ liệu<br /> Hiển thị kết quả<br /> True<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Kiểm tra ngưỡng<br /> <br /> <br /> <br /> Yes<br /> <br /> <br /> Cảnh báo End<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 6. Lưu đồ thuật toán xử lý số liệu đo.<br /> 2.3.4. Hiển thị kết quả<br /> Cấu hình Module hiển thị<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số 59, 02 - 2019 101<br />  Kỹ thuật điều khiển & Điện tử<br /> <br /> GLCD1<br /> <br /> HDMI MONITOR<br /> GLCD2<br /> <br /> Máy tín h<br /> RS232 DEMUX<br /> nhún g<br /> GLCD3<br /> <br /> <br /> <br /> GLCD4<br /> <br /> <br /> Hình 7. Sơ đồ khối hiển thị.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hiển thị trên GLCD Hiển thị trên MONITOR<br /> Hình 8. Giao diện hiển thị.<br /> <br /> 3. THỬ NGHỆM, TÍNH TOÁN, THẢO LUẬN<br /> 3.1. Sản phẩm nghiên cứu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> (a) Bên ngoài khối xử lý trung tâm (b) Bên trong khối xử lý trung tâm<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> (c) Bên ngoài detector đo phóng xạ (d) Bên trong detector đo phóng xạ<br /> Hình 9. Các sản phẩm nghiên cứu.<br /> <br /> <br /> 102 Đ. K. Chiến, .., “Giải pháp thu thập … trên tàu biển dùng máy tính.”<br /> Nghiên cứu khoa học công nghệ<br /> <br /> 3.2. Phương pháp thử nghiệm<br /> Các kết quả kiểm tra thiết bị được thực hiện tại phòng kiểm chuẩn máy đo phóng xạ,<br /> Phòng Phóng xạ, Viện Hóa học - Môi trường quân sự.<br /> Đo trực tiếp giá trị phóng xạ từ nguồn phóng xạ chuẩn, xử lý và hiển thị kết quả trên hệ<br /> thống để đánh giá khả năng xử lý, độ chính xác của toàn bộ hệ thống, đặc biệt là khả năng<br /> đáp ứng của detector và khả năng xử lý của hệ thống máy tính nhúng.<br /> Bảng 2. Phân bố suất liều nguồn chuẩn (SLLT) theo khoảng cách.<br /> KC(cm) 20 30 40 50 60 80 100 120 140 160 180 200<br /> SLLT(mSv/ 195.8<br /> 84.30 47.06 29.70 19.98 11.98 7.62 5.36 3.96 3.00 2.40 1.90<br /> h) 0<br /> 3.3. Kết quả thử nghiệm và bình luận<br /> Bảng 3. Phân bố tốc độ đếm (N) thu được từ các sensor<br /> và thời gian đáp ứng (TD) theo khoảng cách.<br /> <br /> KC(cm) 20 30 40 50 60 80 100 120 140 160 180 200<br /> N(cps) 6582.9 3435.1 2010.6 1325.3 938.2 543.4 352.4 237.9 185.2 139.2 114.6 90.5<br /> TD(ms) 16 15 12 9 14 12 16 15 14 13 15 16<br /> Dựa trên số đếm thu được từ detector và suất liều chuẩn dùng phương pháp khớp hàm<br /> bình phương tối thiểu ta thu được các hệ số của phương trình tính suất liều (phương trình<br /> 1) như sau: a=0.001200( Sv/h.cps2); b= 21.063000( Sv/h.cps); c= 16.985500( Sv/h)<br /> Bảng 4. Suất liều thu được (SLTT) từ sensor đo phóng xạ và thời gian đáp ứng (TD).<br /> KC(cm) 20 30 40 50 60 80 100 120 140 160 180 200<br /> 20.8 11.8<br /> SLTT(mSv/h) 190.67 86.53 47.22 30.04 3 2 7.59 5.10 3.96 2.97 2.45 1.93<br /> Sai số(%)* 2.6 2.6 0.3 1.1 4.3 1.4 0.4 4.9 0.1 1.0 1.9 1.7<br /> TD(ms) 14 15 16 14 11 13 14 16 15 14 15 13<br /> *Sai số tương đối giữa suất liều nguồn chuẩn và suất liều tính toán từ thiết bị được tính<br /> SLLT  SLTT<br /> theo công thức SS(%)  *100(%)<br /> SLTT<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 10. Sai số tương đối giữa giá trị lý thuyết và giá thị đo thử nghiệm.<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số 59, 02 - 2019 103<br />  Kỹ thuật điều khiển & Điện tử<br /> <br /> Sai số của phép đo giữa giá trị lý thuyết và thực nghiệm ≤ 5% được thể hiện ở hình 10,<br /> Kết quả đo so sánh với các thiết bị đo phóng xạ RADOS-200, Máy đo phóng xạ SVG-2<br /> tại hình 11 cho thấy có sự tương đồng trong dải suất liều khảo sát.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 11. So sánh giá trị lý thuyết, thiết bị SVG-2, RADOS200<br /> và giá thị đo thực tế của detector thử nghiệm.<br /> 4. KẾT LUẬN<br /> Căn cứ vào kết quả thử nghiệm, hệ thống đáp ứng đầy đủ yêu cầu thu thập và xử lý số<br /> liệu đo một cách nhanh và chính xác. Thời gian đáp ứng trung bình của hệ thống (theo<br /> bảng 2,3,4): 15ms là chấp nhận được và đáp ứng yêu cầu thực tế. Số liệu đo thực tế tiệm<br /> cận giá trị lý thuyết, dữ liệu trên đường truyền được xử lý triệt để, ko có sai số và mất dữ<br /> liệu.<br /> Căn cứ vào giao diện và kết quả hiển thị, phương án dùng máy tính nhúng để xử lý và<br /> hiển thị kết quả có hiệu quả cao, dữ liệu được xử lý một cách mềm dẻo và chính xác, kết<br /> quả hiển thị trực quan và linh hoạt, đáp ứng các yêu cầu quan sát và lưu trữ khác nhau.<br /> Tóm lại, phương pháp sử dụng máy tính nhúng thu thập và xử lý số liệu từ detector<br /> phóng xạ qua đường truyền RS485 trên các tàu cảnh sát biển và tàu chiến đáp ứng được<br /> yêu cầu thực tế, vừa có khả năng xử lý nhanh và chính xác, vừa có khả năng lưu trữ đáp<br /> ứng yêu cầu khai thác, phân tích. Hệ thống có khả năng mở rộng, kết nối các hệ thống trên<br /> các tàu chiến và tàu cảnh sát biển khác nhau để quan sát các số liệu phóng xạ trên khu vực<br /> bất kỳ.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Lưu Tam Bát, “Hoàn thiện công nghệ chế tạo một số loại máy đo phóng xạ mới”,Báo<br /> cáo tổng kết đề tài cấp BQP (2003).<br /> [2]. Đinh Kim Chiến, “Hoàn thiện quy trình công nghệ cải tiến máy đo phóng xạ ĐP-5V<br /> và ĐP-3B”, Báo cáo tổng kết đề tài cấp BC Hóa học (2009)<br /> [3]. Nguyễn Thanh Long, “Nghiên cứu hoàn thiện chế tạo máy đo phóng xạ PX-6KT trên<br /> tầu hải quân”, Báo cáo tổng kết đề tài cấp Viện HHMTQS (2009)<br /> <br /> <br /> 104 Đ. K. Chiến, .., “Giải pháp thu thập … trên tàu biển dùng máy tính.”<br /> Nghiên cứu khoa học công nghệ<br /> <br /> [4]. C. L. Morns, J. E. Bolger, G.W. Hoffinan, C. F. Moore, L. E. Smith, and H.<br /> A.Thiessen, “A Digital Technique for Neutron-Gamma Fulse Shape<br /> Discrimination,” Nuclear Instruments and Methods 137,397 (1976)<br /> [5]. MIL-STD 810A (USAF) 23 June 1962, Military Standard Environemtal Test Methods for<br /> Aerospace and Ground Equipment. Wringht Patterson AFB, Ohio 454333<br /> [6]. Glenn F.Knoll. “Radiation detection and measurement”. Second edition. John Wiley<br /> & Son (1988)<br /> [7]. https://www.admnucleartechnologies.com.au/files/product/pdf/Thermo_SVG-<br /> [8]. http://www.laurussystems.com/Service/RDS200%20Survey%20Meter%20Manu<br /> [9]. https://www.lndinc.com/products/geiger-mueller-tubes/712-2/<br /> [10]. https://www.lndinc.com/products/geiger-mueller-tubes/71623/<br /> ABSTRACT<br /> THE METHOD COLLECTING AND PROCESSING RADIATION DATA ON THE<br /> SHIPS USING EMBEDED COMPUTER<br /> To improve the accuracy of measurements and to upgrade, improve the<br /> performance of the devices, this study presents a solution using embedded computer<br /> for collecting and processing radioactive data for radiation monitoring devices-<br /> equip on Navy and Vietnam Coast Guard ships<br /> Keywords: Detector; RS-232 interface; Gamma dose rate; Embeded computer.<br /> <br /> Nhận bài ngày 02 tháng 11 năm 2018<br /> Hoàn thiện ngày 15 tháng 01 năm 2019<br /> Chấp nhận đăng ngày 19 tháng 02 năm 2019<br /> <br /> Địa chỉ: 1Viện Hóa học - Môi trường quân sự /Binh chủng Hóa học;<br /> 2<br /> Viện Điện tử - Viện Khoa học và Công nghệ quân sự.<br /> *<br /> Email: dinhkimchien@gmail.com.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số 59, 02 - 2019 105<br />