Giáo án luật so sánh - Bài 4

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

227
lượt xem 97
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

HỆ THỐNG PHÁP LUẬT NƯỚC PHÁP I Lịch sử hình thành pháp luật nước Pháp Cách mạng tư sản Pháp 1789 là cách mạng triệt để, xóa bỏ hoàn toàn sự thống trị của giai cấp phong kiến ( khác với cách mạng tư sản Anh không triệt để ) 1 Giai đoạn trước 1789

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án luật so sánh - Bài 4

Caâu hoûi Khuynh höôùng hieän ñaïi laø keát hôïp öu ñieåm cuûa caû aùn leä vaø thaønh vaên Taïi sao coù söï phaân chia luaät coâng luaät tö Phaùp ñieån hoùa ( tieâu chí phuï ) trình ñoä cao hay thaáp, caùch hieåu khaùi nieäm 6 tieâu chí phaân loaïi thì tieâu chí naøo quan troïng nhaát Heä thoáng phaùp luaät XHCN khaùc vôùi heä thoáng phaùp luaät chaâu AÂu luïc ñòa ôû 3 ñieåm Chòu aûnh höôûng saâu saéc cuûa chuû nghóa Maùc Leânin Khoâng coù söï phaân chia luaät coâng vaø tö do quan nieäm quyeàn löïc nhaø nöôùc laø thoáng nhaát, khoâng theå taùch rôøi, chæ phaân coâng phaân nhieäm Khoâng coâng nhaän tö höõu neân hoaït ñoäng thöông maïi khoâng phaùt trieån ( laøm cho luaät tö khoâng phaùt trieån ) chaâu AÂu luïc ñòa phaân ñònh luaät tö ñeå nhaø nöôùc khoâng can thieäp saâu vaøo hoaït ñoäng thöông maïi. Trong khi ñoù nhaø nöôùc XHCN thoáng nhaát quaûn lyù toaøn boä caùc hoaït ñoäng Thaåm phaùn chaâu AÂu luïc ñòa haïn cheá laäp phaùp. Nhöng XHCN khoâng chaáp nhaän aùn leä neân thaåm phaùp khoâng coù khaû naêng laäp phaùp. Hieän nay, caùc cöïu quoác gia XHCN phaùt trieån theo höôùng naøo ? Ñieàu kieän naøo ñeå xeáp loaïi vaøo heä thoáng phaùp luaät Hoài giaùo Caùc ñaëc tröng : nguoàn luaät, vai troø cuûa nhaø nöôùc ( chæ ñeå thi haønh kinh Coran cuûa thaùnh Ala, vai troø laøm luaät raát haïn cheá ); haø khaéc, baát bình ñaúng cho phuï nöõ ( nhieàu vôï, ngoaïi tình ) ------------------------------------------------------------------------ BAØI 4 HEÄ THOÁNG PHAÙP LUAÄT NÖÔÙC PHAÙP I Lòch söû hình thaønh phaùp luaät nöôùc Phaùp Caùch maïng tö saûn Phaùp 1789 laø caùch maïng trieät ñeå, xoùa boû hoaøn toaøn söï thoáng trò cuûa giai caáp phong kieán ( khaùc vôùi caùch maïng tö saûn Anh khoâng trieät ñeå ) 1 Giai ñoaïn tröôùc 1789 1.1 Tình hình phaùp luaät Sau 475 ñeá cheá La maõ bò tan raõ vôùi söï xaâm löôïc cuûa nhöõng ngöôøi German töø mieàn Baéc, laõnh thoå bò phaân hoùa thaønh nhieàu vuøng khaùc nhau. Tuy nhieân luùc naøy ñaõ coù söï chuyeån tieáp töø vieäc aùp duïng luaät cuûa caù nhaân sang luaät cuûa vuøng. Ghi chuù Luaät caù nhaân caên cöù treân söï aùp duïng cuûa luaät La maõ. Ngöôøi cuûa boä toäc thò toäc naøo thì luaät cuûa boä toäc thò toäc ñoù seõ ñöôïc aùp duïng vôùi caù nhaân ñoù. Ví duï coâng daân La maõ seõ chòu söï ñieàu chænh cuûa luaät La maõ. Trong khi ñoù, luaät cuûa vuøng seõ ñöôïc aùp duïng cho ngöôøi sinh soáng hay thöïc hieän haønh vi phaùp lyù treân vuøng laõnh thoå ñoù Toaøn boä nöôùc Phaùp ñöôïc chia laøm 60 vuøng phaùp luaät khaùc nhau. Tuy nhieân khi caên cöù treân ranh giôùi cuûa soâng Loire, thì veà cô baûn phaùp luaät nöôùc Phaùp seõ ñöôïc phaân chia ra 2 vuøng : mieàn Nam laø vuøng phaùp luaät thaønh vaên, mieàn Baéc laø vuøng phaùp luaät taäp quaùn • Ñoái vôùi mieàn Nam, Luaät La maõ laø nguoàn luaät ñöôïc öu tieân aùp duïng vì neàn kinh teá thöông maïi raát phaùt trieån. Luaät La maõ vôùi baûn chaát chính xaùc, ñaày ñuû, phaïm vi ñieàu chænh roäng, ñaëc bieät trong lónh vöïc luaät daân söï cho neân raát ñöôïc thöôøng xuyeân aùp duïng taïi vuøng naøy. Ngoaøi
ra nhöõng vaán ñeà khoâng ñöôïc ñieàu chænh bôûi luaät La maõ, thì seõ ñöôïc giaûi quyeát baèng caùch aùp duïng taäp quaùn. Luaät La maõ ñöôïc aùp duïng ôû mieàn Nam laø nhöõng baûn cheùp tay toùm taét luaät La maõ töø naêm 526. Sau ñoù vaøo theá kyû 12, cuøng vôùi vieäc tìm laïi ñöôïc boä luaät Justinian I, thì boä luaät naøy ñöôïc aùp duïng thay theá cho baûn cheùp tay tröôùc ñoù. Ngoaøi ra taäp quaùn cuõng khoâng ñöôïc öa chuoäng ñeå aùp duïng vì tính chaát raát haïn cheá trong vieäc ñieàu chænh caùc quan heä xaõ hoäi. Ñoàng thôøi neàn kinh teá cuûa mieàn Nam nöôùc Phaùp cuõng raát phaùt trieån cho neân raát thích hôïp ñeå aùp duïng luaät La maõ. Beân caïnh ñoù xeùt veà ñòa lyù, mieàn Nam nöôùc Phaùp laø vuøng gaén lieàn vôùi ñeá cheá La maõ tröôùc ñaây • Ñoái vôùi mieàn Baéc nöôùc Phaùp Taäp quaùn ñöôïc xem laø nguoàn luaät chuû yeáu vì neàn kinh teá ôû ñaây mang tính chaát thuû coâng, töï cung töï caáp neân taäp quaùn laø nguoàn luaät raát thích hôïp ñeå aùp duïng. Nhöõng vaán ñeà luaät taäp quaùn khoâng ñieàu chænh thì luaät La maõ seõ aùp duïng nhö laø nguoàn luaät boå sung. Lyù do luaät La maõ khoâng ñöôïc aùp duïng ôû ñaây vì : Neàn kinh teá keùm phaùt trieån, Naèm raát xa naèm ngoaøi taàm aûnh höôûng cuûa luaät La maõ, Trình ñoä daân trí ôû möùc thaáp tröôùc theá kyû 11 ôû vuøng naøy chöa coù chöõ vieát cho neân raát khoù aùp duïng luaät La maõ voán laø luaät haønh vaên. Luaät taäp quaùn aùp duïng ôû vuøng naøy laø boä luaät Xa lích cuûa ngöôøi German hình thaønh ôû theá kyû 5 -6. Do chöa coù chöõ vieát caùc taäp quaùn chæ toàn taïi döiôùi hình thöùc noùi. Ñeå xaùc ñònh coù hay khoâng toàn taïi 1 taäp quaùn thì caàn phaûi thaønh laäp 1 hoäi ñoàng goàm 10 ngöôøi trôû leân ( ñaây laø nhöõng ngöôøi coù uy tín, coù thaâm nieân trong vuøng taäp quaùn ñoù ) vaø caû 10 ngöôøi naøy cuøng xaùc nhaän raèng coù toàn taïi taäp quaùn ñoù thì taäp quaùn ñoù môùi ñöôïc xem laø coù toàn taïi ôû vuøng ñoù Ñeán theá kyû 13, ôû mieàn Baéc nöôùc Phaùp dieãn ra quaù trình bieân soaïn caùc boä taäp quaùn do caùc caù nhaân töï thöïc hieän maø khoâng phaûi do nhaø nöôùc ban haønh vaø nhöõng taäp quaùn naøy ñöôïc bieân soaïn 1 caùch ngaãu nhieân khoâng tuaân theo 1 tieâu chí nhaát ñònh naøo cho neân raát khoù ñeå aùp duïng, raát khoù ñeå xaùc ñònh 1 taäp quaùn phuø hôïp trong 1 tröôøng hôïp cuï theå. Ñeán theá kyû 16 vieäc bieân soaïn caùc taäp quaùn ñöôïc thöïc hieän 1 caùch khoa hoïc caên cöù treân vuøng aùp duïng cuûa taäp quaùn vaø moái quan heä maø taäp quaùn ñoù ñieàu chænh. Luùc naøy ôû nöôùc Phaùp coù 30 vuøng taäp quaùn lôùn vaø taäp quaùn quan troïng nhaát laø taäp quaùn Paris ñöôïc bieân soaïn naêm 1510 döôùi aûnh höôûng cuûa toøa aùn Paris laø toøa aùn cuûa thuû ñoâ nöôùc Phaùp Phaùp luaät nöôùc Phaùp nhìn chung duø coù söï khaùc bieät, tuy nhieân xuyeân suoát töø trong quaù khöù ñaõ phaûn aùnh 1 thöïc traïng raèng phaùp luaät nöôùc Phaùp laø phaùp luaät thaønh vaên vôùi vieäc aùp duïng luaät La maõ ôû mieàn Nam vaø quaù trình bieân soaïn taäp quaùn ôû mieàn Baéc nöôùc Phaùp Beân caïnh luaät La maõ vaø taäp quaùn phaùp thì coøn coù nhöõng hình thöùc phaùp luaät khaùc ñöôïc aùp duïng treân toaøn nöôùc Phaùp. Ñoù laø Luaät cuûa nhaø vua Ñoái vôùi luaät cuûa nhaø vua, chuû yeáu ñieàu chænh trong lónh vöïc hình söï vaø daân söï lieân quan ñeán caùc vaán ñeà veà thöøa keá Luaät cuûa giaùo hoäi Ñoái vôùi luaät cuûa giaùo hoäi chuû yeáu ñieàu chænh caùc vaán ñeà lieân quan ñeán vieäc ñaêng kyù keát hoân, khai sinh khai töû vv
Caùc hoïc thuyeát phaùp lyù 1.2 Ñaëc ñieåm Chöa coù 1 heä thoáng phaùp luaät thoáng nhaát, phaùp luaät coøn mang tính chaát vuøng mieàn • cuøng vôùi nhieàu loaïi hình phaùp luaät khaùc nhau. Vì theá trong giai ñoaïn naøy caùc toøa aùn ñaõ hình thaønh caùc phöông phaùp giaûi quyeát xung ñoät phaùp luaät ñeå coù theå giaûi quyeát caùc tranh chaáp Ví duï Luaät giaùo hoäi ñöôïc aùp duïng cho vaán ñeà keát hoân ly hoân, luaät taäp quaùn cuûa nôi coù toøa aùn ñang phaân xöû seõ ñöôïc aùp duïng cho caùc tranh chaáp taøi saûn Phaùp luaät mang tính khoâng bình ñaúng vaø chia laøm 3 haïng ngöôøi : taêng löõ, quí toäc vaø • ñaúng caáp thöù 3 ( ñeå baûo veä cho quyeàn lôïi cuûa giai caáp thoáng trò ). Phaùp luaät seõ ñöôïc aùp duïng khaùc nhau ñoái vôùi nhöõng haïng ngöôøi khaùc nhau. Ví duï ñoái vôùi vaán ñeà phaân chia di saûn thöøa keá thì ñoái vôùi ñaúng caáp quí toäc taøi saûn seõ chæ ñöôïc chia cho ngöôøi con trai tröôûng, ñoái vôùi caùc haïng ngöôøi coøn laïi taøi saûn seõ ñöôïc chia ñoàng ñeàu cho taát caû nhöõng ngöôøi con trai Phaùp luaät mang tính chaát gia tröôûng, ngöôøi choàng coù vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi taát caû • nhöõng vaán ñeà quan troïng trong gia ñình vaø ngöôøi vôï khi veà nhaø choàng phaûi coù 1 khoái löôïng lôùn cuûa caûi hoài moân Phaùp luaät chæ baûo veä cho quyeàn lôïi cuûa giai caáp phong kieán • 1.3 Thaønh töïu • Coù söï keá thöøa cuûa luaät La maõ, laøm neàn taûng ñeå xaây döïng phaùp luaät trong giai ñoaïn sau • Ñaõ hình thaønh neân caùc nguyeân taéc giaûi quyeát xung ñoät phaùp luaät ñoàng thôøi cuõng hình thaønh neân tö duy phaùp ñieån hoùa, thoáng nhaát hoùa phaùp luaät cho toaøn boä nöôùc Phaùp Toàn taïi nhieàu raøo caûn cho söï phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn 2 Phaùp luaät nöôùc Phaùp trong giai ñoaïn chuyeån tieáp 1789 – 1799 2.1 Thöïc traïng phaùp luaät Caùch maïng tö saûn Phaùp 1789 laø cuoäc caùch maïng trieät ñeå laät ñoå hoaøn toaøn söï thoáng trò cuûa giai caáp phong kieán. Caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa cuoäc caùch maïng laø nhöõng ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo raát baøi baûn veà phaùp luaät tuy nhieân hoï vaãn chöa theå xaây döïng 1 heä thoáng phaùp luaät thoáng nhaát vaø toaøn dieän vì caùc tranh chaáp lieân quan ñeán yeáu toá chính trò. Saûn phaåm tieâu bieåu cuûa cuoäc caùch maïng tö saûn 1789 laø tuyeân ngoân daân quyeàn nhaân quyeàn ngaøy 10/8/1789 ghi nhaän nhöõng giaù trò raát tích cöïc vaø nhaän thöùc caùc vaán ñeà raát môùi veà nhaân quyeàn daân quyeàn. • Nhaân quyeàn bao goàm nhöõng quyeàn töï nhieân cuûa con ngöôøi : quyeàn ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng, quyeàn ñöôïc soáng, baàu cöû öùng cöû vv. • Daân quyeàn bao goàm nhöõng quyeàn daân söï cuûa coâng daân trong 1 phaïm vi laõnh thoå quoác gia Trong tuyeân ngoân ñaõ ghi nhaän nhöõng giaù trò cô baûn nhö sau : • Caùc quyeàn töï nhieân cuûa con ngöôøi
• Caùc quyeàn trong lónh vöïc daân söï : ñöôïc töï do sôû höõu, töï do ngoân luaän, töï do laäp hoäi vv • Trong lónh vöïc thöông maïi ñöa ra chuû tröông töï do hoùa thöông maïi, baét buoäc caùc beân thöïc hieän caùc cam keát trong hôïp ñoàng • Trong lónh vöïc hình söï, ñöa ra nguyeân taéc suy ñoaùn voâ toäi vaø caùc bieän phaùp cheá taøi phaûi töông thích vôùi haønh vi phaïm toäi. • Ngoaøi ra söï töï do vaø bình ñaúng laø nhöõng yeáu toá khoâng theå thieáu trong 1 xaõ hoäi daân söï vaø ñoàng thôøi phaùp luaät chæ do cô quan coù thaåm quyeàn cuûa nhaø nöôùc ban haønh Beân caïnh ñoù coøn coù söï ra ñôøi cuûa caùc baûn hieán phaùp laàn löôït vaøo caùc naêm 1791, 1793, 1795 2.2 Ñaëc tröng cô baûn cuûa phaùp luaät • Ñeà cao caùc quyeàn veà bình ñaúng vaø töï do, daân chuû cuûa coâng daân nhö trong ñieàu 1 cuûa tuyeân ngoân “ con ngöôøi ñöôïc sinh ra vaø duy trì söï töï do veà bình ñaúng vaø quyeàn “ • Ñöa ra neàn taûng veà 1 nhaø nöôùc phaùp quyeàn daân chuû ñaàu tieân ôû chaâu AÂu 2.3 Thaønh töïu • Caùch maïng tö saûn Phaùp coù vò trí aûnh höôûng raát maïnh meõ ñeán caùc quoác gia chaâu AÂu khaùc veà vieäc xaây döïng 1 nhaø nöôùc cuûa giai caáp tö saûn. Nhöõng giaù trò cuûa baûn tuyeân ngoân daân quyeàn nhaân quyeàn vaãn ñöôïc xem laø kim chæ nam cho toaøn boä heä thoáng phaùp luaät nöôùc Phaùp trong quaù khöù laãn hieän taïi vaø ñöôïc xem laø phaàn môû ñaàu cuûa taát caû caùc baûn hieán phaùp cuûa nöôùc Phaùp veà sau • Naêm 1799 dieãn ra quaù trình thoáng nhaát phaùp luaät nöôùc Phaùp 3 Phaùp luaät nöôùc Phaùp sau 1799 3.1 Tình hình phaùp luaät Ñaõ dieãn ra söï khoâng tuaân thuû cuûa nhöõng giaù trò trong tuyeân ngoân nhaân quyeàn daân quyeàn. Ví duï trong hieán phaùp 1791 ñöa rakhaùi nieäm “ coâng daân tích cöïc” theo ñoù chæ nhöõng ngöôøi giaøu coù vaø ñoùng thueá cao cho nhaø nöôùc thì môùi coù quyeàn baàu cöû öùng cöû. Vaán ñeà naøy daãn ñeán keát quaû laø ñaõ dieãn ra raát nhieàu bieán ñoäng ñoái vôùi neàn chính trò cuûa nöôùc Phaùp. Naêm 1799, Napoleon leân naém chính quyeàn vaø coù nhöõng aûnh höôûng raát quan troïng ñoái vôùi vieäc hình thaønh vaø thoáng nhaát cuûa phaùp luaät nöôùc Phaùp. Naêm 1799 Napoleon cho thaønh laäp hoäi ñoàng nhaø nöôùc ( laø cô quan vöøa coù tö phaùp vöøa coù chöùc naêng haønh phaùp : laø cô quan tö vaán raát quan troïng ) Beân caïnh ñoù trong giai ñoaïn naøy Napoleon ñaõ cho bieân soaïn haøng loaït caùc boä luaät quan troïng. Ví duï naêm 1804 cho ban haønh boä luaät daân söï vaø tieáp theo laø naêm 1806 luaät toá tuïng daân söï, naêm 1807 luaät thöông maïi, naêm 1808 luaät toá tuïng hình söï, naêm 1810 boä luaät hình söï ( tröôùc ñoù chæ laø taäp quaùn ).
3.2 Ñaëc ñieåm cuûa phaùp luaät Dieãn ra quaù trình phaùp ñieån hoùa raát maïnh meõ vaø ñaït ñöôïc nhieàu thaønh quaû • Phaùp luaät mang tính keá thöøa nhöng coù söï giaùn ñoaïn, söï giaùn ñoaïn theå hieän ôû vieäc thay • ñoåi veà baûn chaát cuûa xaõ hoäi töø choã naèm trong tay cuûa giai caáp phong kieán chuyeån sang giai caáp tö saûn vôùi muïc ñích xaây döïng nhaø nöôùc phaùp quyeàn vaø 1 xaõ hoäi daân söï phaùt trieån Phaùp luaät mang tính bình ñaúng vaø daân chuû. Söï bình ñaúng vaø daân chuû laø nhöõng nguyeân • taéc hieán ñònh vaø cuõng mang tính töï do trong nhöõng khuoân khoå vaø giôùi haïn do phaùp luaät cho pheùp Hình thaønh neân söï thoáng nhaát cho vieäc xaây döïng 1 heä thoáng phaùp luaät chung. • Ngoaøi ra phaùp luaät nöôùc Phaùp coøn mang tính chaát keá thöøa töø nhöõng thaønh töïu cuûa • phaùp luaät trong giai ñoaïn tröôùc. Ví duï boä luaät daân söï Napoleon trong caùc vaán ñeà qui ñònh veà hôïp ñoàng, veà thöông maïi veà hình thöùc caáu truùc vaø ngoân ngöõ chòu aûnh höôûng raát maïnh meõ töø luaät La maõ. Trong khi ñoù, caùc vaán ñeà lieân quan ñeán luaät hình söï, hoân nhaân gia ñình chòu aûnh höôûng raát lôùn töø luaät taäp quaùn cuûa mieàn Baéc nöôùc Phaùp vaø luaät giaùo hoäi 3.3 Thaønh töïu • Ñaët ra vieäc hoaøn thieän vaø xaây döïng moät heä thoáng phaùp luaät thoáng nhaát treân toaøn quoác ñoàng thôøi taùc ñoäng maïnh meõ ñeán traøo löu phaùp ñieån hoùa taïi caùc quoác gia chaâu AÂu khaùc vaø goùp phaàn vaøo vieäc hình thaønh neân heä thoáng phaùp luaät chaâu AÂu luïc ñòa II Boä luaät daân söï Napoleon 1 Hình thöùc, ngoân ngöõ, caáu truùc, kyõ thuaät laäp phaùp cuûa boä luaät Veà caáu truùc, boä luaät ñöôïc chia thaønh quyeån - thieân - chöông - muïc – ñieàu, bao goàm 3 quyeån vôùi 2,283 ñieàu luaät trong 36 thieân trong ñoù quyeån 1 qui ñònh caùc vaán ñeà veà theå nhaân, quyeån 2 qui ñònh caùc vaán ñeà veà vaät quyeån 3 qui ñònh caùc phöông thöùc ñeå coù ñöôïc vaät. Boä luaät ñöôïc qui ñònh töø nhöõng vaán ñeà chung ñeán caùc vaán ñeà cuï theå, theå hieän tính logic vaø hôïp lyù ñoàng thôøi deã daøng tieáp caän vaø löïa choïn caùc qui phaïm phuø hôïp Ngoân ngöõ cuûa boä luaät trong saùng deã hieåu, ñaày ñuû vaø chuaån xaùc veà caùc cheá ñònh cuûa luaät daân söï. Ñoù laø do boä luaät xuaát phaùt töø luaät La maõ, laø hình thöùc phaùp luaät thaønh vaên, ñöôïc ban haønh bôûi cô quan laäp phaùp. Toøa aùn khi xeùt xöû seõ caên cöù vaøo nhöõng qui ñònh trong boä luaät 1 caùch deã daøng do boä luaät söû duïng ngoân ngöõ ñôøi thöôøng. Ñoàng thôøi qua ñoù, boä luaät cuõng ñaït ñöôïc muïc ñích mong muoán aùp duïng 1 caùch nhanh choùng vaø thoáng nhaát treân caû nöôùc Kyõ thuaät laäp phaùp : thaønh phaàn soaïn thaûo boä luaät bao goàm caùc thaåm phaùn cuûa toøa phaù aùn, caùc hoïc giaû veà luaät, vaø caùc chuyeân gia ngoân ngöõ. Ñieàu naøy giuùp cho boä luaät daân söï coù ñöôïc ngoân ngöõ phaùp luaät chuaån xaùc roõ raøng ñoàng thôøi cuõng deã hieåu deã aùp duïng treân cô sôû phöông phaùp phaùp ñieån hoùa cuûa luaät La maõ Ghi chuù Boä luaät daân söï Phaùp khoâng caàn phaûi höôùng daãn maø vaãn coù theå aùp duïng chính xaùc, deã daøng khaùc vôùi luaät daân söï Vieät nam
2 Noäi dung cuûa boä luaät • Quyeån 1 qui ñònh caùc vaán ñeà veà theå nhaân, bao goàm 12 thieân qui ñònh caùc vaán ñeà veà coâng daân, quoác tòch vaø hoân nhaân gia ñình. Ñoàng thôøi trong boä luaät ñöa ra nguyeân taéc xaùc nhaän quoác tòch theo huyeát thoáng. Ñoái vôùi vaán ñeà cho vaø nhaän con nuoâi, qui ñònh cuï theå veà ñoä tuoåi cuûa ngöôøi con nuoâi vaø cha meï nuoâi cuõng nhö khoaûng caùch cheânh leäch veà ñoä tuoåi giöõa cha meï nuoâi vaø con nuoâi. Ngoaøi ra coøn coù thuû tuïc xin con nuoâi ruùt goïn : ñoù laø vieäc khoâng qui ñònh khoaûng caùch cheânh leäch veà ñoä tuoåi giöõa cha meï nuoâi vaø con nuoâi. Ñoái vôùi vaán ñeà hoân nhaân gia ñình, qui ñònh ñoä tuoåi keát hoân ñoái vôùi nöõ laø 15 tuoåi, ñoái vôùi nam laø 18 tuoåi, theo söï cho pheùp cuûa cha meï vaø coâng daân chæ coù quyeàn töï ñònh ñoaït vieäc keát hoân cuûa mình khi töø 25 tuoåi trôû leân. Ngoaøi ra trong quan heä giöõa vôï vaø choàng, giöõa cha vaø con coøn toàn taïi raát nhieàu baát bình ñaúng vaø khuyeát ñieåm. • Quyeån 2 qui ñònh caùc vaán ñeà veà vaät. Caùc qui ñònh ñoái vôùi taøi saûn, boä luaät daân söï Napoleon trong quyeån 2 naøy bao goàm 4 thieân, qui ñònh ñoái vôùi caùc vaán ñeà veà taøi saûn, sôû höõu vaø hoa lôïi. Laàn ñaàu tieân boä luaät ñöa ra khaùi nieäm phaân bieät giöõa ñoäng saûn vaø baát ñoäng saûn caên cöù treân tính chaát vaät lyù cuûa chuùng laø khaû naêng di dôøi ñoái vôùi caùc taøi saûn ñoù ( Hoa kyø phaân bieät döïa treân giaù trò cuûa taøi saûn phaûi treân 500 USD ) Ngoaøi ra boä luaät coøn ñöa ra khaùi nieäm ñòa dòch hay dòch quyeàn ( khaùc vôùi khaùi nieäm dòch quyeàn cuûa Vieät nam : chuyeån giao quyeàn sôû höõu ñoái vôùi taøi saûn ) : ñoái vôùi caùc chuû cuûa baát ñoäng saûn lieàn keà maø khoâng coù ñöôøng giao thoâng hay baát lôïi veà ñieàu kieän töï nhieân thì nhöõng chuû sôû höõu baát ñoäng saûn lieàn keà phaûi taïo ñieàu kieän cho hoï söû duïng quyeàn ñoái vôùi taøi saûn cuûa mình. Ví duï : ñieàu 637 cuûa boä luaät daân söï Phaùp • Quyeån 3 qui ñònh caùc phöông thöùc ñeå coù ñöôïc vaät, caùc phöông phaùp xaùc laäp quyeàn sôû höõu ñoái vôùi taøi saûn, ñöôïc qui ñònh trong 20 thieân. Trong ñoù nhaán maïnh ñeán caùc vaán ñeà veà ñieàu kieän hôïp ñoàng vaø quyeàn sôû höõu chung veà taøi saûn cuûa vôï choàng. Ñoái vôùi hôïp ñoàng, caùch maïng tö saûn Phaùp laø thaønh quaû cuûa giai caáp tö saûn. Vì theá khi leân naém chính quyeàn, giai caáp tö saûn ñaõ coù nhöõng qui ñònh thuaän lôïi nhaèm taïo ñieàu kieän cho chuû nghóa tö baûn phaùt trieån. Ñoái vôùi quyeàn sôû höõu chung veà taøi saûn cuûa vôï choàng, boä luaät khoâng coù nhöõng qui ñònh ñeå ñieàu chænh nhöõng moái quan heä naøy. Tuy nhieân thöøa nhaän söï thoûa thuaän cuûa caùc beân tröôùc khi tieán haønh ñaêng kyù keát hoân baèng caùch qui ñònh cuï theå trong hoân öôùc döôùi söï chöùng kieán cuûa coâng chöùng vieân. 3 Söï phaùt trieån vaø vò trí cuûa boä luaät daân söï ôû nöôùc Phaùp hieän nay Ñoái vôùi boä luaät daân söï, caùc qui phaïm phaùp luaät qui ñònh nhaèm höôùng ñeán 1 xaõ hoäi daân söï phaùt trieån baèng caùch qui ñònh caùc vaán ñeà maø phaùp luaät khoâng caám chöù khoâng phaûi laø nhöõng vaán ñeà maø phaùp luaät cho pheùp nhö tröôùc ñoù. Beân caïnh ñoù, boä luaät daân söï coøn coù nhöõng giaù trò tuyeät ñoái nhö sau : • Thöøa nhaän quyeàn bình ñaúng cuûa moïi coâng daân tröôùc phaùp luaät nhö qui ñònh taïi ñieàu 8 vaø ñoàng thôøi söï töï do phaûi ñöôïc thöïc hieän trong khuoân khoå cuûa phaùp luaät. • Trong boä luaät thöøa nhaän nhöõng qui ñònh veà toân troïng 1 caùch tuyeät ñoái caùc giao keát trong hôïp ñoàng • Ñoái vôùi vaán ñeà lieân quan sôû höõu tö nhaân, ñieàu 544 qui ñònh quyeàn höôûng duïng vaø söû duïng ñoái vôùi taøi saûn laø tuyeät ñoái maø khoâng coù baát kyø 1 söï vi phaïm naøo keå caû ñoái vôùi cô quan nhaø nöôùc
Vaøo naêm 1904, taïi hoäi nghò toång keát aùp duïng 100 naêm boä luaät daân söï Napoleon, caùc chuyeân gia ñöa ra nhaän ñònh laø boä luaät khoâng coù keõ hôû veà tính logic cuõng nhö keát caáu cuûa boä luaät, ñaëc bieät trong lónh vöïc luaät tö thì haàu nhö khoâng coù baát kyø 1 söï thay ñoåi naøo ( do coù ñeán 102 phieân phaûn bieän cho boä luaät daân söï 1804 ). Ví duï taïi ñieàu 4 boä luaät caám caùc thaåm phaùn töø choái xeùt xöû vì boä luaät thieáu nhöõng qui phaïm phuø hôïp, nhöõng qui phaïm khoâng roõ raøng hay maäp môø, taïi ñieàu 5 nghieâm caám caùc thaåm phaùn trong quaù trình giaûi quyeát caùc tranh chaáp ñöa ra nhöõng nguyeân taéc phaùp lyù môùi Ngoaøi ra caáu truùc cuûa boä luaät ñöôïc qui ñònh töø phaàn chung ñeán phaàn rieâng, taïo nhieàu cô hoäi cho caùc thaåm phaùn khi xeùt xöû coù theå löïa choïn nhöõng qui phaïm phaùp luaät phuø hôïp. Hieän taïi trong heä thoáng phaùp luaät nöôùc Phaùp, aùn leä coù theå ñöôïc chaáp nhaän laø 1 nguoàn luaät boå sung trong nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät ñeå laáp choã troáng, khieám khuyeát cuûa boä luaät daân söï Sau 200 naêm, boä luaät daân söï coù nhöõng thay ñoåi nhö sau : Veà ñònh löôïng, khoaûn 1 phaàn 2 caùc ñieàu luaät vaãn ñöôïc giöõ nguyeân so vôùi ban ñaàu. Khoaûng 1/3 soá ñieàu luaät bò baõi boû vaø soá ñieàu luaät coøn laïi thì ñöôïc taùch ra vaøo trong nhöõng boä luaät chuyeân ngaønh. Hieän taïi boä luaät daân söï coù hieäu löïc phaùp lyù ngang baèng vôùi caùc boä luaät khaùc tuy nhieân neáu coù söï maâu thuaãn giöõa boä luaät daân söï vaø caùc boä luaät khaùc thì luaät ban haønh sau seõ coù giaù trò aùp duïng (? ) III Heä thoáng toøa aùn 3.1 Ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng toøa aùn Heä thoáng toøa aùn nöôùc Phaùp ñöôïc toå chöùc theo nguyeân taéc nhò nguyeân, töùc laø coù söï phaân ñònh 1 caùch ñoäc laäp giöõa 2 nhaùnh toøa • Nhaùnh toøa thaåm quyeàn chung ( nhaùnh toøa tö phaùp ) chuyeân giaûi quyeát caùc vuï vieäc daân söï vaø hình söï. • Nhaùnh toøa thöù 2 laø nhaùnh toøa haønh chính chuyeân giaûi quyeát caùc tranh chaáp trong lónh vöïc haønh chính Nguyeân nhaân daãn ñeán caáu truùc nhò nguyeân cuûa heä thoáng toøa aùn Phaùp : • Thöù nhaát, tröôùc caùch maïng tö saûn, caùc toøa tö phaùp trong quaù trình giaûi quyeát caùc tranh chaáp trong lónh vöïc haønh chính ñaõ laøm aûnh höôûng vaø caûn trôû ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan haønh chính. Ñieàu naøy ñöôïc khaéc phuïc sau caùch maïng tö saûn baèng caùch cô quan nhaø nöôùc laø nghò vieän Phaùp ñaõ ban haønh boä luaät 16-24 thaùng 8/1790 vaø 1 ñaïo luaät nöõa vaøo thaùng 8/1795 nghieâm caám vieäc thaåm phaùn khi xeùt xöû laøm trôû ngaïi ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa cô quan haønh chính vaø hieän taïi ñaïo luaät naøy vaãn coøn hieäu löïc. Neáu vi phaïm caùc thaåm phaùn seõ bò truy cöùu traùch nhieäm hình söï • Thöù hai xuaát phaùt töø nguyeân taéc tam quyeàn phaân laäp : nhaèm baûo veä tính ñoäc laäp cuûa caùc cô quan haønh phaùp thì caùc toøa aùn tö phaùp khoâng ñöôïc laøm trôû ngaïi ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa cô quan haønh phaùp • Thöù ba, nhöõng toøa aùn coù thaåm quyeàn chung vì khoâng coøn chöùc naêng xeùt xöû caùc tranh chaáp haønh chính thì caàn coù 1 heä thoáng toøa aùn haønh chính ñoäc laäp vôùi nhaùnh toøa tö phaùp giaûi quyeát caùc tranh chaáp haønh chính naøy baèng caùch giao cho hoäi ñoàng nhaø nöôùc xeùt xöû caùc tranh chaáp ñoù. Veà sau, noù cuõng hình thaønh neân caùc toøa sô thaåm vaø phuùc thaåm haønh chính tröïc thuoäc hoäi ñoàng nhaø nöôùc
Coù toàn taïi hoäi ñoàng hieán phaùp laø cô quan baûo veä hieán phaùp cuûa nöôùc Phaùp, ñoäc laäp so vôùi heä thoáng tö phaùp ( khaùc bieät vôùi Myõ laø traùch nhieäm cuûa toøa aùn toái cao, khaùc vôùi Vieät nam laø quoác hoäi ) Heä thoáng toøa aùn ñöôïc phaân thaønh 3 caáp toøa : sô thaåm, phuùc thaåm, phaù aùn. Vaø coù 2 caáp xeùt xöû laø sô thaåm vaø phuùc thaåm. Tuy nhieân ñoái vôùi nhaùnh toøa haønh chính, nguyeân taéc naøy khoâng ñöôïc tuaân thuû tuyeät ñoái. Trong 1 soá tröôøng hôïp ñaëc bieät hoäi ñoàng nhaø nöôùc coøn coù chöùc naêng xeùt xöû sô thaåm. Toøa phaù aùn khoâng coù chöùc naêng xeùt xöû sô thaåm. Toøa aùn toái cao trong 1 soá tröôøng hôïp coù theå taïo ra aùn leä Khoâng coù söï phaân ñònh giöõa toøa daân söï vaø toøa hình söï 1 caùch ñoäc laäp nhö ôû Anh maø trong 1 toøa seõ coù caùc tieåu toøa laø tieåu toøa daân söï vaø tieåu toøa hình söï Cheá ñònh boài thaåm ñoaøn ñöôïc aùp duïng duy nhaát chæ ôû toøa aùn hình söï ñaëc bieät 3.2 Nhaùnh toøa thaåm quyeàn chung 3.2.1 Caùc toøa sô thaåm Toøa daân söï thaåm quyeàn heïp Ñöôïc toå chöùc theo nguyeân taéc laõnh thoå maø khoâng phuï thuoäc vaøo ñôn vò haønh chính vaø ôû moãi huyeän seõ coù ít nhaát 1 toøa. Hieän taïi Phaùp coù 455 toøa naøy. Veà toå chöùc, toøa naøy khoâng coù bieân cheá thaåm phaùn ñoäc laäp maø chæ coù caùc thaåm phaùn ñöôïc bieät phaùi töø toøa sô thaåm daân söï thaåm quyeàn chung vôùi nhieäm kyø 3 naêm Veà thaåm quyeàn : ñoái vôùi caùc vuï vieäc daân söï coù thaåm quyeàn giaûi quyeát caùc tranh chaáp coù giaù trò döôùi 10,000 EUR. Ñoái vôùi caùc vuï vieäc hình söï thì coù möùc hình phaït cao nhaát laø 6 naêm tuø hay phaït tieàn ñeán 3,000 EUR. Veà thuû tuïc xeùt xöû : thöôøng ñöôïc xeùt xöû bôûi 3 thaåm phaùn. Ñoái vôùi caùc vuï vieäc nhoû goïn thì ñöôïc giaûi quyeát bôûi 1 thaåm phaùn. Caáp phuùc thaåm : nhöõng baûn aùn töø toøa naøy seõ ñöôïc giaûi quyeát theo trình töï phuùc thaåm taïi caùc toøa phuùc thaåm vuøng Giôùi haïn thaåm quyeàn phuùc thaåm : nhöõng tranh chaáp giaù trò döôùi 4,000 EUR thì seõ khoâng ñöôïc xeùt xöû phuùc thaåm. Tuy nhieân coù khaû naêng ñöôïc xeùt xöû theo trình töï phaù aùn taïi toøa phaù aùn nöôùc Phaùp. Toøa daân söï thaåm quyeàn chung Toaøn nöôùc Phaùp coù 181 toøa loaïi naøy (6 toøa haûi ngoaïi + 175 toøa quoác noäi ) vaø ôû moãi tænh seõ coù ít nhaát 1 toøa. Veà cô caáu toå chöùc, soá löôïng thaåm phaùn chuyeân nghieäp taïi caùc toøa naøy phuï thuoäc vaøo khoái löôïng coâng vieäc maø noù ñaûm nhieäm Trong toøa naøy seõ coù caùc tieåu toøa daân söï vaø caùc tieåu toøa hình söï. Phuï thuoäc vaøo khoái löôïng coâng vieäc maø noù giaûi quyeát thì soá löôïng tieåu toøa cuõng khaùc nhau. Ví duï : Pari coù 30 tieåu toøa trong khi Nancy chæ coù 3 tieåu toøa Thuû tuïc xeùt xöû : ñöôïc xeùt xöû bôûi 1 hay 3 thaåm phaùn chuyeân nghieäp Veà thaåm quyeàn : ñoái vôùi caùc vuï vieäc daân söï coù thaåm quyeàn giaûi quyeát caùc tranh chaáp coù giaù trò treân 10,000 EUR. Ñoái vôùi caùc vuï vieäc hình söï thì coù möùc hình phaït laø 6 naêm tuø trôû leân hay phaït tieàn töø 3,750 EUR trôû leân Caáp phuùc thaåm ( toøa phuùc thaåm vuøng ) xeùt xöû nhöõng baûn aùn töø toøa sô thaåm Giôùi haïn thaåm quyeàn phuùc thaåm : khoâng ñaët ra nhöõng giôùi haïn veà thaåm quyeàn xeùt xöû Toøa vi caûnh :
ñöôïc xeùt xöû bôûi 1 vieân caûnh saùt vaø hình thöùc phaït tieàn toái ña laø 1000 EUR ñoái vôùi caùc haønh vi vi phaïm luaät giao thoâng, hay caùc toäi hình söï nheï Toøa hình söï ñaëc bieät Cô caáu toå chöùc : bao goàm 1 chaùnh aùn vaø 2 thaåm phaùn töø toøa phuùc thaåm vuøng hay toøa daân söï sô thaåm thaåm quyeàn chung ñöôïc bieät phaùi theo vuï vieäc maø khoâng coù bieân cheá rieâng Thaåm quyeàn : xeùt xöû caùc vuï aùn hình söï nghieâm troïng nhö toäi gieát ngöôøi, khuûng boá, xaâm phaïm an ninh quoác gia vôùi hình phaït tuø töø 10 naêm cho ñeán chung thaân Thuû tuïc xeùt xöû : ñöôïc xeùt xöû bôûi 3 thaåm phaùn vaø söû duïng cheá ñònh boài thaåm ñoaøn. Baûn aùn cuûa toøa aùn naøy chæ ñöôïc xem xeùt laïi ôû toøa phaù aùn Caùc toøa ñaëc bieät khaùc : toøa thöông maïi, toøa lao ñoäng, toøa noâng nghieäp Söû duïng löïc löôïng laø caùc thaåm phaùn hoøa bình, laø nhöõng ngöôøi coù chuyeân moân trong lónh vöïc cuï theå, laøm vieäc khoâng höôûng löông Caáp phuùc thaåm : ñöôïc giaûi quyeát taïi toøa phuùc thaåm vuøng 3.2.2 Caùc toøa phuùc thaåm Toaøn nöôùc Phaùp coù 35 toøa phuùc thaåm vuøng ñöôïc toå chöùc theo khoâng gian laõnh thoå. Moãi toøa phuùc thaåm vuøng seõ coù traùch nhieäm xeùt xöû phuùc thaåm töø caùc baûn aùn sô thaåm cuûa caùc toøa sô thaåm trong phaïm vi vuøng maø noù phuï traùch Thaåm quyeàn xeùt xöû : xeùt xöû caû veà tình tieát laãn noäi dung cuûa phaùp luaät, caùc baûn aùn daân söï vaø hình söï Thuû tuïc xeùt xöû : töø 3 ñeán 7 thaåm phaùn töø caùc ban lieân quan ñeán baûn chaát cuûa vuï vieäc 3.2.3 Caùc toøa phaù aùn Chöùc naêng : Ñaây laø caáp cao nhaát cuûa nhaùnh toøa tö phaùp coù chöùc naêng thoáng nhaát vieäc aùp duïng phaùp luaät trong phaïm vi caû nöôùc ñoái vôùi nhaùnh toøa tö phaùp ( gioáng Vieät nam veà aùp duïng phaùp luaät ) Thaåm quyeàn : chæ xem xeùt vieäc aùp duïng phaùp luaät cuûa caùc baûn aùn bò khaùng caùo khaùng nghò ( khoâng bao giôø xem xeùt laïi maët tình tieát , noäi dung cuûa baùn aùn ) Caùc baûn aùn ñöôïc pheùp khaùng caùo khaùng nghò leân toøa aùn toái cao bao goàm : baûn aùn bò giôùi haïn thaåm quyeàn phuùc thaåm, baûn aùn cuûa caùc toøa ñaëc bieät, baûn aùn bò phuùc thaåm Keát quaû cuûa hoaït ñoäng xem xeùt seõ cho ra 2 loaïi quyeát ñònh : giöõ nguyeân baûn aùn ( coù giaù trò chung thaåm ) huûy baûn aùn ( ñaây laø teân goïi cuûa toøa phaù aùn ) baèng caùch traû laïi cho 1 toøa aùn caáp döôùi khaùc cuøng caáp vôùi toøa ñaõ ra baûn aùn bò khaùng caùo, khaùng nghò hay traû laïi cho chính toøa aùn ñaõ ra baûn aùn nhöng seõ giao cho hoäi ñoàng xeùt xöû khaùc hoøa toaøn. Chuù yù : Khi traû baûn aùn laàn 1 thì toøa phaù aùn coù quyeàn ñöa ra yù kieán cuûa mình nhöng caùc toøa aùn caáp döôùi khoâng baét buoäc tuaân theo. Heä quaû laø toøa aùn caáp döôùi vaãn coù theå xeùt xöû khaùc ñi, daãn ñeán khaùng caùo khaùng nghò laàn 2.Nhöng neáu toøa phaù aùn tieáp tuïc traû laïi baûn aùn laàn thöù 2 thì yù kieán cuûa toøa phaù aùn baét buoäc toøa aùn caáp döôùi phaûi tuaântheo. Hoäi ñoàng xeùt xöû cuûa toøa phaù aùn thöôøng coù töø 3-5 thaønh vieân ôû laàn phaù aùn thöù nhaát, nhöng taát caû caùc thaønh vieân cuûa toøa phaù aùn seõ phaûi tham gia ôû laàn thöù hai,. Chuù yù
Toøa phaù aùn Phaùp chæ xem xeùt laïi vieäc aùp duïng phaùp luaät cuûa caùc toøa khaùc Toøa toái cao Vieät nam cuõng coù chöùc naêng xeùt xöû phuùc thaåm Toøa toái cao Myõ coù chöùc naêng xeùt xöû sô thaåm vaø phuùc thaåm Taïi sao vieäc thoáng nhaát phaùp luaät laø ñaëc ñieåm cuûa caùc nöôùc chaâu AÂu luïc ñòa, raát quan troïng ñoái vôùi phaùp luaät thaønh vaên ? 3.3 Nhaùnh toøa haønh chính Xeùt xöû caùc vuï vieäc mang yeáu toá coâng ( khaùc vôùi nhaùnh toøa thaåm quyeàn chung xeùt xöû caùc vuï vieäc mang yeáu toá tö ). Ñieàu ñaëc bieät cuûa nhaùnh toøa haønh chính khoâng chæ coù chöùc naêng xeùt xöû maø coøn coù chöùc naêng tö vaán cho haønh phaùp ( tröø toøa phuùc thaåm haønh chính ) Veà phaân caáp, nhaùnh toøa haønh chính cuõng ñöôïc chia ra 3 caáp toøa roõ raøng : • toøa haønh chính sô thaåm, • toøa haønh chính phuùc thaåm, • toái cao phaùp vieän ( hoäi ñoàng nhaø nöôùc, tham chính vieän ) Khaùc vôùi nhaùnh toøa tö phaùp, nhaùnh toøa haønh chính khoâng coù söï phaân ñònh roõ raøng veà caáp xeùt xöû. Hoäi ñoàng nhaø nöôùc vöøa coù chöùc naêng xeùt xöû sô thaåm, xeùt xöû phuùc thaåm, xeùt xöû phaù aùn ( xem xeùt laïi vieäc aùp duïng phaùp luaät ) Hoäi ñoàng nhaø nöôùc ( tham chính vieän ) Chöùc naêng tö vaán cuûa hoäi ñoàng nhaø nöôùc: Coù 2 tröôøng hôïp baét buoäc phaûi coù söï tham vaán cuûa hoäi ñoàng nhaø nöôùc nhöng yù kieán tham vaán naøy khoâng baét buoäc phaûi tuaân theo • Khi chính phuû chuaån bò trình 1 döï aùn luaät leân nghò vieän • Khi nghò vieän qui ñònh roõ raøng baèng vaên baûn raèng nghò ñònh cuûa chính phuû höôùng daãn thi haønh 1 ñaïo luaät naøo ñoù baét buoäc phaûi coù yù kieán cuûa hoäi ñoàng nhaø nöôùc Ngoaøi ra baét ñaàu töø 1963, hoäi ñoàng nhaø nöôùc coù theâm 1 chöùc naêng laø ñeà xuaát caùc caûi caùch caàn thieát ñoái vôùi heä thoáng phaùp luaät haønh chính hieän haønh trong baûn baùo caùo hoaït ñoäng haøng naêm gôûi leân cho toång thoáng Chöùc naêng xeùt xöû cuûa hoäi ñoàng nhaø nöôùc Hoäi ñoàng nhaø nöôùc ñoàng thôøi coù chöùc naêng xeùt xöû sô thaåm ñoàng thôøi chung thaåm caùc vuï vieäc haønh chính phöùc taïp coù khaû naêng taïo ra nhöõng nguyeân taéc phaùp lyù môùi, caùc vuï vieäc coù lieân quan ñeán coâng chöùc, vieân chöùc cao caáp cuûa chính phuû Toøa seõ xeùt xöû phuùc thaåm caùc baûn aùn ñöôïc chuyeån leân töø caùc toøa aùn haønh chính ñaëc bieät : khi aùp duïng thuû tuïc xem xeùt tính hôïp phaùp cuûa haønh vi haønh chính theo thuû tuïc sô boä, khi coù khieáu naïi veà baàu cöû hoäi ñoàng thaønh phoá, thò traán ( Chuù yù : khieáu naïi veà baàu cöû toång thoáng seõ do hoäi ñoàng baûo hieán xöû ) khi coù khaùng caùo phuùc thaåm ñeán töû caùc toøa aùn haønh chính ñaëc bieät Hoäi ñoàng nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn phaù aùn ñoái vôùi baát kyø toøa aùn haønh chính naøo ( trong khi ñoù, nhaùnh toøa aùn tö phaùp thì chæ coù thaåm quyeàn phaù aùn ñoái vôùi toøa phuùc thaåm, toøa sô thaåm ñaëc bieät ) Theo ñoù, hoäi ñoàng nhaø nöôùc seõ xem xeùt tính hôïp phaùp vaø tuyeân huûy hay giöõ nguyeân baûn aùn cuûa toøa aùn caáp döôùi. Caên cöù quan troïng nhaát khi xem xeùt theo thuû tuïc phaù aùn laø coù daáu hieäu vi phaïm veà maët thaåm quyeàn, sai phaïm trong thuû tuïc hay aùp duïng phaùp luaät
sai. Sau khi huûy phaùn quyeát cuûa toøa aùn caáp döôùi, hoäi ñoàng nhaø nöôùc coù theå trao vuï vieäc cho toøa aùn khaùc cuøng caáp vôùi toøa aùn ñaõ xeùt xöû. Khaùc vôùi toøa phaù aùn trong nhaùnh toøa tö phaùp, sau khi huûy aùn hoäi ñoàng nhaø nöôùc coù theå tröïc tieáp xeùt xöû veà maët noäi dung neáu thaáy “coù lôïi cho coâng taùc quaûn lyù xeùt xöû “. Ngoaøi ra hoäi ñoàng nhaø nöôùc coù quyeàn ñöa ra yù kieán höôùng daãn giaûi quyeát vuï vieäc theo yeâu caàu cuûa toøa haønh chính sô thaåm vaø toøa haønh chính phuùc thaåm 3.4 Toøa xung ñoät Do ranh giôùi phaân bieät luaät coâng tö khoâng roõ raøng ( Ví duï : vuï vieäc hình söï Phaùp coù theå laø luaät tö ) caàn coù toøa xung ñoät, coù vò trí ñoäc laäp vôùi caû nhaùnh toøa tö phaùp vaø haønh chính Chöùc naêng cuûa toøa xung ñoät Toøa xung ñoät coù chöùc naêng phaân ñònh thaåm quyeàn giöõa 2 nhaùnh toøa haønh chính vaø nhaùnh toøa tö phaùp trong caùc tröôøng hôïp sau : • Khi caû toøa haønh chính vaø toøa tö phaùp töø choái xeùt xöû • Khi caû toøa haønh chính vaø toøa tö phaùp ñeàu giaønh nhau xeùt xöû • Khi caû toøa haønh chính vaø toøa tö phaùp ñeàu xeùt xöû nhöng laïi ñöa ra phaùn quyeát traùi ngöôïc nhau Toøa xung ñoät laø 1 toøa ñoäc laäp trong heä thoáng toøa aùn Phaùp. Thaønh phaàn toøa bao goàm 9 thaåm phaùn, trong ñoù chaùnh aùn seõ do boä tröôûng boä Tö phaùp ñaûm nhieäm, 4 thaåm phaùn cuûa nhaùnh toøa tö phaùp, 4 thaåm phaùn cuûa nhaùnh toøa haønh chính Toøa naøy khoâng xeùt xöû veà maët noäi dung cuûa caùc tranh chaáp maø chæ ñöa ra phaùn quyeát vuï vieäc thuoäc thaåm quyeàn cuûa nhaùnh toøa haønh chính, hay thuoäc thaåm quyeàn cuûa nhaùnh toøa tö phaùp. Nhöng keå töø 1932, nguyeân taéc naøy coù 1 ngoaïi leä : tröôøng hôïp duy nhaát maø toøa xung ñoät ñöôïc xeùt xöû noäi dung vuï vieäc laø khi moät vuï vieäc ñaõ ñöôïc xeùt xöû bôûi caû 2 nhaùnh toøa aùn, 2 baûn aùn ñaõ ñöôïc coâng boá nhöng maâu thuaãn vôùi nhau, caùc beân ñöông söï seõ ñöôïc ñöa söï vieäc ra toøa xung ñoät. 3.5 Hoäi ñoàng baûo hieán Hoäi ñoàng baûo hieán ñöôïc laäp ra nhaèm theo doõi, giaùm saùt vieäc tuaân thuû hieán phaùp cuûa nghò vieän, chính phuû cuõng nhö theo doõi vieäc phaân chia quyeàn löïc giöõa nghò vieän vaø chính phuû do Phaùp theo thuyeát tam quyeàn phaân laäp Thaønh phaàn hoäi ñoàng baûo hieán bao goàm caùc cöïu toång thoáng Phaùp ( ñaây laø thaønh phaàn ñöông nhieân vaø coù nhieäm kyø suoát ñôøi ). Chín thaønh vieân khaùc bao goàm 3 thaønh vieân seõ do toång thoáng chæ ñònh, 3 thaønh vieân seõ do chuû tòch thöôïng vieän chæ ñònh, 3 thaønh vieân seõ do chuû tòch haï vieän chæ ñònh. Nhieäm kyø cuûa hoäi ñoàng baûo hieán laø 9 naêm vaøkhoâng ñöôïc taùi boå nhieäm khi heát nhieäm kyø. Chuù yù : cöù 3 naêm 1 laàn, hoäi ñoàng baûo hieán seõ baàu laïi hay chæ ñònh laïi 1/3 soá thaønh vieân nhaèm traùnh tính baûo thuû, trì treä. Chuû tòch hoäi ñoàng baûo hieán seõ do toång thoáng boå nhieäm. Caùc thaønh vieân cuûa hoäi ñoàng baûo hieán khoâng ñöôïc kieâm nhieäm theâm caùc chöùc danh sau : boä tröôûng, nghò syõ, uûy vieân hoäi ñoàng kinh teá xaõ hoäi vaø laõnh ñaïo caùc ñaûng phaùi chính trò nhaèm ñaûm baûo tính khaùch quan cuûa hoäi ñoàng baûo hieán. Chöùc naêng cuûa hoäi ñoàng baûo hieán • Kieåm tra tính hôïp hieán ñoái vôùi caùc vaên baûn do cô quan laäp phaùp ban haønh trong 2 tröôøng hôïp sau :
Neáu 1 vaên baûn ñöôïc ban haønh vôùi tö caùch laø 1 luaät toå chöùc hay 1 qui taéc toá tuïng thì baét buoäc phaûi coù yù kieán cuûa hoäi ñoàng baûo hieán Neáu khoâng thuoäc tröôøng hôïp treân hay neáu laø 1 ñieàu öôùc quoác teá thì coù theå ñöôïc hoäi ñoàng baûo hieán xem xeùt khi coù yeâu caàu cuûa 1 trong caùc chuû theå sau : toång thoáng, thuû töôùng, chuû tòch cuûa 1 trong 2 vieän, khi coù ít nhaát 60 thaønh vieân cuûa 1 trong 2 vieän ñeà nghò • Xöû lyù nhöõng khieáu naïi lieân quan ñeán caùc cuoäc baàu cöû nghò vieän, toång thoáng, thöôïng nghò syõ, haï nghò syõ hay tröng caàu daân yù chöùc naêng naøy ñöôïc qui ñònh taïi ñieàu 58, 59, 50 cuûa hieán phaùp 1958. Hoäi ñoàng baûo hieán thöïc hieän chöùc naêng naøy thoâng qua caùc hoaït ñoäng nhö cung caáp yù kieán tö vaán hay giaûi quyeát caùc khieáu naïi . Vôùi chöùc naêng naøy hoäi ñoàng baûo hieán coù vai troø nhö cô quan tö vaán vaø giaùm saùt cho caùc cuoäc baàu cöû Heä quaû phaùp lyù cuûa vieäc kieåm tra tính hôïp hieán ñoái vôùi caùc vaên baûn phaùp luaät : Trong thôøi gian hoäi ñoàng baûo hieán ñang xem xeùt tính hôïp hieán thì vieäc coâng boá vaên baûn luaät bò taïm ñình chæ cho ñeán khi coù quyeát ñònh cuûa hoäi ñoàng. Khi vaên baûn luaät bò tuyeân boá vi hieán thì khoâng theå coù hieäu löïc phaùp luaät. Neáu 1 vaên baûn luaät bò tuyeân boá vi hieán 1 phaàn thì phaàn vi hieán ñoù khoâng laøm aûnh höôûng ñeán phaàn coøn laïi cuûa vaên baûn Thôøi ñieåm kieåm tra tính hôïp hieán : Thöïc hieän khi vaên baûn luaät ñaõ ñöôïc nghò vieän thoâng qua nhöng chöa ñöôïc coâng boá ( giaùm saùt tröôùc ) Thôøi haïn kieåm tra tính hôïp hieán : Thôøi haïn ñeå hoäi ñoàng baûo hieán ra quyeát ñònh laø 1 thaùng keå töø ngaøy nhaän ñöôïc yeâu caàu. Trong tröôøng hôïp khaån caáp, theo yeâu caàu cuûa chính phuû thì thôøi haïn treân ñöôïc ruùt xuoáng coøn 8 ngaøy Hình thöùc, hieäu löïc cuûa vaên baûn do hoäi ñoàng baûo hieán ban haønh Caùc vaên baûn do hoäi ñoàng baûo hieán ban haønh ñöôïc theå hieän döôùi hình thöùc quyeát ñònh ( khaùc vôùi Myõ ) coù giaù trò chung thaåm, khoâng theå bò khaùng caùo khaùng nghò, coù giaù trò baét buoäc thi haønh ñoái vôùi taát caû caùc caáp caùc ban ngaønh. Quyeát ñònh ñöôïc ñaêng toaøn vaên treân coâng baùo vaø phaûi coù ñaày ñuû chöõ kyù cuûa caùc thaønh vieân. Nhöôïc ñieåm Thôøi gian ngaén vaø chæ ñöôïc thöïc hieän ñoái vôùi caùc vaên baûn ñaõ ñöôïc coâng boá Khoâng ñöôïc xem xeùt caùc vaên baûn do chính phuû ban haønh IV Ngheà luaät – Ñaøo taïo luaät Phaùp laø 1 trong nhöõng quoác gia coù ngheà luaät ña daïng nhaát treân theá giôùi taïi sao ? Taïi sao ôû Anh khoâng coù ngheà coâng chöùng vieân ? ÔÛ Phaùp coù 1 soá ngheà luaät mang tính ñoäc quyeàn : coâng chöùng vieân, luaät sö … Toøa Phaùp phaân ra 2 nhaùnh toøa tö phaùp vaø toøa haønh chính thaåm phaùn ñöôïc ñaøo taïo khaùc nhau Thaåm phaùn, luaät sö , coâng toá vieân ( ngoaøi ra coøn coù thöøa phaùt laïi, coâng chöùng vieân ) ------------------------------------------------------------------------ BAØI 5 HEÄ THOÁNG PHAÙP LUAÄT ANH