Giáo án tiết 93: Chiều tối (Mộ) - Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Phuong Thảo | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

698
lượt xem 41
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu "Giáo án tiết 93: Chiều tối (Mộ) - Hồ Chí Minh" được biên soạn nhằm mục đích giúp các bạn học sinh nắm vững các kiến thức về: Cảm nhận được hình tượng thiên nhiên và bức tranh cuộc sống con người trong bài thơ cũng như thấy được vẻ đẹp tâm hồn của Hồ Chí Minh, dù Người ở trong hoàn cảnh khắc nghiệt đến đâu vẫn luôn hướng về ánh sáng, sự sống và tương lai. Đồng thời hiểu được vẻ đẹp cổ điển và tinh thần hiện đại của bài thơ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án tiết 93: Chiều tối (Mộ) - Hồ Chí Minh

Tiết 93:CHIỀU TỐI ( MỘ) Hồ Chí Minh I. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh: 1. Về kiến thức Cảm nhận được hình tượng thiên nhiên và bức tranh cuộc sống con người trong bài thơ Thấy được vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh: dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt đến đâu vẫn luôn hướng về ánh sáng, sự sống và tương lai. Hiểu được vẻ đẹp cổ điển và tinh thần hiện đại của bài thơ. 2. Về kỹ năng Rèn kỹ năng phân tích tác phẩm thơ trữ tình. 3. Về thái độ: Củng cố thêm lòng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống lao động của con người. Bồi đắp thêm tinh thần lạc quan, yêu đời. II. Phương pháp, phương tiện 1. Phương pháp Phương pháp đọc hiểu Phương pháp vấn đáp Phương pháp giảng bình 2. Phương tiện SGK Ngữ văn 11 tập 2, sách giáo viên, giáo án. Máy chiếu, màn chiếu. III. Yêu cầu học sinh chuẩn bị
HS đọc trước bài ở nhà (đọc kỹ 3 phần: phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ), soạn các câu hỏi trong phần đọc hiểu Chuẩn bị tìm hiểu trước: Tập thơ Nhật kí trong tù. IV. Dạy bài mới 1.Ổn định lớp: 30s 2. Kiểm tra bài cũ: Hãy nêu những hiểu biết của em về tiểu sử và sự nghiệp của Hồ Chí Minh? 3. Giới thiệu bài mới: (1phút) Mở đầu tập thơ Nhật kí trong tù, Bác có viết: Ngâm thơ ta vốn không ham Nhưng vì trong ngục biết làm chi đây Ngày dài ngâm ngợi cho khuây Vừa ngâm vừa đợi đến ngày tự do Đó là lời tâm sự mộc mạc của người chiến sĩ, thi sĩ Hồ Chí Minh trong Ngục trung nhật kí. Với tâm hồn sáng đẹp, lòng yêu thương con người và thiên nhiên dù không chủ ý làm nhà thơ thì thơ của Bác cũng sáng ngời vẻ đẹp truyền thống và hiện đại mà tiêu biểu là bài thơ Chiều tối mà cô và các em sẽ tìm hiểu ngày hôm nay.
Hoạt động của GV và HS Mục tiêu cần đạt *Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung I.Tìm hiểu chung về tác phẩm: (10 phút) Tháng Tám năm 1942, Hồ GV: Chắc hẳn các em đã được tìm hiểu Chí Minh với danh nghĩa là rất nhiều về chủ tịch Hồ Chí Minh. đại biểu Việt Nam sang Người không chỉ là một nhà chính trị lỗi Trung Quốc để tranh thủ sự lạc mà còn là một nhà văn, nhà thơ lớn viện trợ của thế giới. Ngày của dân tộc với rất nhiều tác phẩm thuộc 29/8/1942, người bị chính nhiều thể loại khác nhau. Tiêu biểu là tập quyền Tưởng Giới Thạch bắt thơ Nhật kí trong tù. tại Túc Vinh. Trong thời gian bị cầm tù, bị giải đi gần 30 nhà lao của 13 huyện thuộc Em hãy cho biết mội vài nét về tập tỉnh Quảng Tây, Người đã thơ Nhật kí trong tù mà em biết? viết 133 bài thơ chữ Hán trong cuốn sổ tay và đặt tên là GV: Tập “ Nhật kí trong tù” là bức Ngục trung nhật kí (Nhật kí chân dung tự họa của người chiến sĩ trong tù). yêu nước Hồ Chí Minh. Đây là tấm gương nghị lực phi thường, một a) Nội dung chính bản lĩnh không có gì lung lạc được của Hồ Tập nhật kí ghi lại bức chân Chí Minh. dung tự họa của người tù Hồ Chí Minh: một tâm hồn yêu nước, yêu thiên nhiên, một tấm lòng nhân đạo và một ý chí kiên cường, bất khuất, vượt lên mọi thử thách, hiểm Dựa và phần chuẩn bị bài ở nhà và nguy... phần Tiểu dẫn trong SGK, em nào cho cô biết, hoàn cảnh ra đời của bài thơ
Chiều tối và vị trí của nó trong toàn bộ 2.Bài thơ: “ Chiều tối” tập thơ Nhật ký trong tù? + HS dựa vào phần chuẩn bị bài ở nhà và Hoàn cảnh sáng tác: a) phần Tiểu dẫn (SGK) và trả lời. Bài thơ được sáng tác vào năm + GV nhật xét, chốt ý. 1942 khi Bác bị cầm tù. Bài thơ + HS chú ý lắng nghe và ghi chép ý chính. Chiều tối được khởi hứng ở chặng đường chuyển lao của GV mời 1HS đứng lên đọc bài thơ: Bác từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo GV nhận xét, hướng dẫn cách đọc, và đọc vào lúc chiều tà. lại bài thơ b) Vị trí của bài thơ: GV: Hai câu đầu các em đọc giọng tự nhiên, Chiều tối là bài thơ thứ 31 trong qua hai câu sau phải đọc giọng vui tươi hơn, tập Nhật ký trong tù, sau bài thơ thể hiện được tâm trạng của Bác, chữ “ Đi đường (Tẩu lộ) hồng” được coi là điểm nhấn của bài thơ. Từ văn bản vừa đọc em có thể cho cô biết thể thơ và bố cục của bài thơ? Từ đó nêu ra điểm khác biệt giữa phiên âm và bản dịch? c) Thể thơ, bố cục .Được viết theo thể thơ: thất HS dựa vào văn bản trả lời câu hỏi, ngôn tứ tuyệt GV nhận xét và cho HS ghi bài; bố cục: 2 phần +Hai câu đầu: bức tranh thiên GV: lưu ý về một số từ, câu chưa chuyển nhiên hết ý nguyên tác của bản dịch. Câu 2: +Hai câu cuối: bức tranh sinh “Cô vân mạn mạn độ thiên không” dịch là hoạt của con người “Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không” chưa rõ ý cô đơn, lẻ loi Câu 3: + “ Thiếu nữ” dịch là “ cô em” + Phần dịch thơ có thêm chữ “ tối” => Sự khác biệt đó phần nào làm giảm đi ý nghĩa của nguyên tác Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc hiểu
1. Hai câu thơ đầu: bức tranh thiên nhiên (15 phút) GV: Ở hai câu thơ đầu cảnh thiên II. Đọc hiểu văn bản nhiên chiều tối được miêu tả qua 1. Hai câu đầu: Bức tranh những chi tiết, hình ảnh nào? thiên nhiên. Giáo viên bổ sung làm rõ ý: Mở đầu bài thơ, tác giả đã +Sự xuất hiện của cách chim có giúp ta xác vẽ lên một bức tranh thiên định được thời gian không? Vì sao em biết nhiên vùng sơn cước trong điều đó? buổi chiều tà với hai nét vẽ GV: Trong thơ xưa, khi nói về cảnh buổi chính là: “cánh chim” và chiều,thường điểm xuyết bằng hình ảnh “chòm mây” “cánh chim” trong hoàng hôn, dường như nó Hình ảnh “ cánh chim” là hình đã trở thành hình ảnh ước lệ của thơ cổ. ảnh quen thuộc trong thi ca Trong Tràng giang ta bắt gặp hình ảnh “ Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa”, trong Cụm từ “ chim mỏi”: cảm Truyện Kiều “Chim hôm thoi thóp về rừng”, nhận rất sâu trạng thái bên trong hay trong thơ Bà huyện Thanh Quan “ Ngàn của cảnh vật mai gió cuốn chim bay mỏi, Dặm liễu sương Động từ “về” gợi cảm giác về sa khách bước dồn”, đó là nghệ thuật lấy một chốn nghỉ ngơi không gian để tả thời gian, đây là đặc trưng => Nghệ thuật ước lệ của thơ về thi pháp trong thơ cổ. Đường: cánh chim như mang Hình ảnh đám mây cô lẻ gợi cho em tâm trạng, đó cũng chính là tâm cảm giác như thế nào về khung cảnh trạng của thi nhân buổi chiều tối? “ Cô vân” hình ảnh chòm mây GV: Trên bầu trời thường có rất nhiều cô đơn, lẻ loi> bản dịch thiếu mây, tại sao Bác chỉ thấy có một chòm mất chữ “cô” mây cô đơn, lẻ loi? Phải chăng đó cũng Hình ảnh “chòm mây” cô đơn lẻ chính là tâm trạng của thi nhân, chòm mây loi như tâm trạng của người tù cô đơn cũng chính là hình ảnh cô độc của tha hương nơi đất khách đang người tù nơi đất khách quê người. nhớ về quê nhà HS tìm hiểu văn bản, trả lời > Nhà thơ không trực tiếp nói GV nhận xét về thời gian nhưng thời gian vẫn GV: Trong 2 câu thơ đầu, tác giả đã sử hiện về qua cảnh vật. dụng những biện pháp nghệ thuật nào? Nghệ thuật: Bằng nghệ thuật cổ điển, sử dụng hình ảnh ước lệ, tượng trưng, lấy điểm tả
diện.  Tính cổ điển Nhân hóa, ẩn dụ : cánh chim mỏi mệt; chòm mây cô đơn, lững lờ trôi. Tương phản: tìm về (của cánh chim ) >< tầng không (không có đích, vẻ đẹp tâm hồn của Bác? gợi sự vô định, không biết đi đâu HS dựa vào tác phẩm, cảm thụ và nêu lên về đâu). suy nghĩ. GV chốt lại những ý chính, HS ghi bài Tâm trạng của Bác: + Lòng yêu thiên nhiên, hòa mình GV chuyển dẫn: từ bức tranh thiên nhiên, tác vào thiên nhiên. giả đã di chuyển điểm nhìn đến gần hơn, đó +Chạnh lòng buồn trong cảnh là bức tranh cuộc sống sinh hoạt của con chiều hôm. người. +Trong nỗi buồn ẩn chứa khát vọng tự do, đoàn tụ. 2. Hai câu thơ sau( 15 phút) GV: Theo em, bức tranh sinh hoạt được tác giả miêu tả qua từ ngữ, hình ảnh nào? GV: Giữa rừng núi hoang sơ, hẻo lánh, thì 2. Hai câu sau: Bức tranh đập vào mắt người tù là hình ảnh “cô em sinh hoạt xóm núi” đang “xay ngô tối” cắt ngang mọi dòng suy nghĩ lẫn cảm xúc. Khi niềm Hình ảnh : hy vọng trong việc tìm kiếm điểm dừng +Cô gái xóm núi xay ngô gợi chân sau một ngày đi đường mệt mỏi được nét đẹp trẻ trung, khỏe đang dần vụt tắt thì “xóm núi” hiện ra khoắn của người lao động trước mắt người tù, khiến bao mệt mỏi, + Lò than rưc hồng: tạo cảm lo toan dường như biến mất. Cái vẻ bình giác ấm áp, xua tan cái lạnh lúc yên của xóm núi càng khiến lòng người chiều tối thêm ấm áp bởi sự hiện diện của người Chữ “ hồng” được xem là nhãn thiếu nữ. Vẻ đẹp trẻ trung đầy sức sống tự của bài thơ, làm sáng rực lên của người thiếu nữ trong tư thế lao động toàn bộ bài thơ trở thành tâm điểm của bức tranh thiên Điệp ngữ liên hoàn “ ma bao nhiên buổi chiều, tạo nên sự tươi vui, túc, bao túc ma” gợi tả vòng
khỏe khoắn cho cả bài thơ. quay liên tục, đều đặn của cối HS theo dõi văn bản trong SGK và trả lời xay ngô GV : + Trong phần nguyên tác, dù nhà thơ Hình tượng thơ có sự vận động không nói tới một chữ “tối” nào nhưng nhất quán: người đọc vẫn cảm nhận được sự thay đổi + Từ cảnh thiên nhiên> sinh của thời gian từ chiều đến tối. hoạt của con người + Chữ “ma bao túc” ở cuối câu ba được + Từ tối> sáng điệp vòng ở đầu câu bốn “bao túc ma +Từ buồn> vui hoàn” đã tạo nên một sự nối âm liên hoàn, +Từ cô đơn, lẻ loi> ấm áp nhịp nhàng như vừa diễn tả vòng quay của > Bút pháp hiện đại động tác xay ngô vừa diễn tả vòng lưu Tâm trạng của Bác: chuyển của thời gian từ chiều đến tối. Có cái nhìn đầy nhân ái với con + Hoàng Trung Thông từng nhận xét rằng: người lao động, thể hiện niềm “chữ hồng đã gánh được 27 chữ còn lại, xua tin, sự lạc quan ,yêu đời của tan đi bòng đêm, sự lạnh lẽo, tỏa hơi ấm, người chiến sĩ cộng sản Hồ Chí niềm vui, ánh sáng cho cả bài thơ”. Minh. GV: Diễn tả sự vận động của hình tượng thơ, tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào? HS : phát hiện và trả lời III. Tổng kết(3 phút) GV : Qua sự vận động của hình tượng thơ, em cảm nhận được điều gì về tâm trạng và 1. Nội dung vẻ đẹp tâm hồn trong thơ Bác ? HS : nêu cảm nhận của mình. “Chiều tối” là bài thơ hay trong GV nhận xét, chốt ý. tập Nhật kí trong tù. Bài thơ giúp HS lắng nghe và ghi chép bài ta cảm nhận tấm lòng nhân đạo bao la, cũng như tâm hồn luôn hướng đến ánh sáng, sự sống và tương lai của nghệ sĩ, chiến sĩ Hồ Chí Minh. 2. Nghệ thuật Ngôn ngữ thơ hàm súc, hình tượng thơ luôn vận động Từ ngữ, hình ảnh thơ giàu sức gợi tả, gợi cảm, được chọn lọc
tinh tế IV. Củng cố Em hãy chỉ ra nghệ thuật vừa cổ điển vừa hiện đại trong bài thơ? Vẻ đẹp cổ điển Vẻ đẹp hiện đại Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt Sự vận động của tứ thơ hướng về sự sống Văn tự: Chữ Hán Con người làm trung tâm, chủ thể của Bút pháp: Lấy điểm vẽ diện bức tranh Khai thác thi đề phổ biến: “ Chiều tối” V. Dặn dò Học thuộc bài thơ, soạn bài Từ ấy