0
S GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGH AN
----------------
SÁNG KIN
Đề tài:
ÁP DNG GIÁO DC STEM VÀO DY HC CH ĐỀ
“SN XUẤT NƯỚC TƯƠNG 3K” GÓP PHẦN
PHÁT TRIN PHM CHẤT, NĂNG LỰC HC SINH
LĨNH VỰC: SINH HC
Tác gi:
Hoàng Đình Tám - THPT Đô Lương 3 - ĐT: 0986.168.226
Đinh Thị Thanh Lam - THPT Mai Hắc Đế - ĐT: 0975.509.739
Nguyn Th Tâm - THPT Thái Lão - ĐT: 0942.754.626
Ngh An, tháng 04 năm 2022
1
Phần 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
STEM viết tt ca các t Science (Khoa hc), Technology (Công ngh),
Engineering (K thut), Mathematics (Toán hc). Giáo dc STEM phương thc
giáo dc tích hp theo cách tiếp cn liên môn (interdisciplinary) và thông qua thc
hành, ng dng. Trong mi bài hc theo ch đề STEM, học sinh được đặt trước
mt tình hung có vấn đề thc tin cn gii quyết liên quan đến các kiến thc khoa
học. Để gii quyết vấn đ đó, học sinh phi tìm tòi, nghiên cu nhng kiến thc
thuc các môn học có liên quan đến vấn đề và s dụng chúng để gii quyết vấn đề.
Khoa hc t nhiên nói chung, môn sinh hc nói riêng nhiu kiến thc liên
quan vi thc tin, rt nhiu ng dng vào cuc sống hàng ngày, đc bit
phn vi sinh vt. Tuy vy, hin nay phn ln giáo viên vn s dụng phương pháp
dy hc truyn thng nng v kiến thc thuyết hàn lâm nên b phn không nh
hc sinh th hc tt các bài hc trong sách giáo khoa song lại mơ hồ v nhiu
kiến thc t thc tin cuc sống xung quanh địa phương mình đang sống.
Bản đồ m thc Ngh An, có những món ăn thân thuc mà ch nghe tên thôi đã
thấy hương quê, tình quê dậy lên từng giác quan trong đó đặc sản nước tương.
Tuy nghiên, ngh sn xut nước tương truyền thng ngày nay dn b lãng quên.
Mt khác, kiến thc trong sách giáo khoa phn sinh hc vi sinh vt liên quan mt
thiết với qui trình làm nước tương, ứng dng vi sinh vt.
Trong các tiết hc giáo viên cn tạo hội để các em th hiện năng lc, s
trường ca mình thông qua nhiu hoạt động tri nghim gn với lao động sn xut
phù hp vi tình hình ca địa phương Nghệ An, tc thc trạng nguy một s
ngành ngh sn xut truyn thng d b tt hu không lôi cun lp tr. Cn
giải pháp để lp tr va gi gìn, bo tn các ngh truyn thng x Ngh va hc
tt phn sinh hc vi sinh vật 10 phát huy năng lc hp tác, năng lc sáng to
vn dng kiến thc gii quyết vấn đề thc tiễn. Chúng tôi đã xây dng và trin
khai thc hiện đề tài: Áp dng giáo dc STEM vào dy hc ch đề “Sn xuất nưc
tương 3K” góp phần phát trin phm chất, năng lực hc sinh.
2. Mc tiêu
Phát trin các phm chất: yêu ớc, nhân ái, chăm ch, trung thc, trách
nhiệm qua hoạt động thiết kế chế to sn phẩm nước Tương truyền thng. Góp
phn quảng bá đặc sn x Ngh lan ta khp c ớc, đem lại ngun li v kinh tế
cho học sinh, gia đình cũng n địa phương.
Phát triển các năng lực chung và năng lực đặc thù b môn như năng lực nhn
thc sinh hc, năng lực vn dng kiến thức, năng lực tìm hiu thế gii sng. Góp
2
phn nâng cao hoạt động giáo dc và dy hc phn kiến thc sinh hc vi sinh vt
Sinh hc 10 và to niềm đam mê học hc sinh.
Thiết kế quy trình sn xuất nước tương đt tiêu chí 3K: Không màu tng hp,
Không cht 3-MCPD, Không cht to ngt tng hp.
3. Nhim v nghiên cu:
Nghiên cu lun v đổi mới phương pháp dy học, đổi mới phương pháp
kiểm tra đánh giá, khai thác và sử dng công ngh thông tin trong giáo dc.
Thiết kế và t chc bài hc ch đề STEM Sn xuất nước tương 3K
Thiết kế công c kim tra đánh giá theo hướng phát trin phm cht năng lực
4. Đối tượng, phm vi nghiên cu:
Vn dng giáo dc STEM vào hoạt động dy hc giáo dc phn vi sinh
vt trong sách Sinh hc 10 THPT.
Thi gian thc hin t năm học 2020 -2021 và 2021-2022
Hc sinh khi 10 tại 3 trường: THPT Đô Lương 3, THPT Thái Lão, THPT
Mai Hắc Đế.
5. Phương pháp nghiên cu
Nhóm các phương pháp nghiên cu thuyết: Nghiên cu tài liu v lun
dy hc, phi hợp các phương pháp phân tích, đánh giá, tổng hp, h thng hóa.
Nhóm các phương pháp nghiên cu thc tiễn: Điều tra, phng vn. Thc
nghiệm sư phạm đánh giá tính kh thi đề tài
Phương pháp thống kê toán hc x lí kết qu nghiên cu
6. Tính mi Đóng góp mới của đề tài
Thiết kế t chc bài hc ch đề “Sn xuất nước tương 3K” theo đnh
ng giáo dc STEM, góp phn phát trin phm chất, năng lực hc sinh.
Xây dng quy trình sn xuất nước tương đảm bo tiêu chí 3 không: Không
màu tng hp, Không cht 3-MCPD, Không cht to ngt tng hp.
Đa dạng hoá b công c kiểm tra đánh giá theo định hướng phát trin phm
chất năng lực hc sinh
7. Gi thuyết khoa hc
Nếu áp dng dy hc ch đề STEM nước tương 3K thì s phát triển được
năng lực phm cht cho học sinh, qua đó góp phn nâng cao chất lượng lĩnh hội
kiến thc môn hc.
3
Phn 2. NI DUNG NGHIÊN CU
Chương 1: CƠ SỞ LUN VÀ THC TIN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Cơ sở lý lun
1.1.1. Tng quan các nội dung đã tiến hành nghiên cu vSTEM  trưng
THPT và xu thế tt yếu ca dy hc STEM trong thi gian ti
- Giáo dục định hướng STEM: STEM thut ng viết tt ca các t Science
(khoa hc) Technology (công ngh), Engineering (k thut), Math (toán hc).
Thut ng này lần đầu tiên được gii thiu bi Qu Khoa hc M vào năm 2000.
Tùy thuc ni dung tng môn hc, tng bài học mà giáo viên linh động thay đổi vì
dy hc theo STEM không nht thiết phi tích hợp đủ 4 môn nhưng nhất thiết phi
gn vi ng dng cuc sng [5]. c M, dy hc STEM tr thành ch đề bt
buộc. Canada đứng th 12 trong s 16 nước t l sinh viên tt nghip theo hc
các chương trình STEM [7]. Vit Nam, dy học định hướng STEM đã thu hút một
s tác gi nghiên cứu như: Phan Duy Kiên (2015) - THPT Xoay Vĩnh Phúc với
đề tài: “Vận dng hình STEM trong dy hc môn công ngh 12”; Trần Kim
Lương (2019) - THPT Bc Yên Thành với đ tài: “Thiết kế bài hc STEM rau
thu canh”; Đậu Th Hng (2020) - THPT Viết Thut với đề tài “Xây dng ch
đề STEM đin vật lý”… Nhưng t trước đến nay chưa có đ tài nào nghiên cu v
qui trình sn xuất nước tương.
- Định hướng giáo dc STEM trong chương trình mới: Ti d thảo chương
trình GDPT mi, PGS.TS Huy Hoàng - thành viên ban phát triển chương trình
GDPT tng th cho biết “STEM vừa mang ý nghĩa thúc đẩy các lĩnh vực khoa hc,
công ngh, k thut và toán va phát trin năng lực, phm chất HS” [7]
1.1.2. Quy trình xây dng bài hc STEM
Ngày 7/10/2019, S Giáo dc Ngh An Công văn số: 1841/SGD&ĐT-
GDTrH V/v Hướng dn thc hin giáo dục STEM trong trường trung hc t năm
hc 2019-2020 c th như sau:
c 1: La chn ch đề bài hc
Căn co ni dung kiến thc trong chương trình các môn học vàc hin tưng,
quá tnh gn vi các kiến thc đó trong t nhn; quy trình hoc thiết b công ngh có s
dng ca kiến thc đó trong thực tin... để la chn ch đ ca bài hc.
ớc 2: Xác định vấn đề cn gii quyết
Sau khi chn ch đề ca bài hc, cần xác đnh vấn đ cn gii quyết đ giao
cho hc sinh thc hin sao cho khi gii quyết vấn đề đó, học sinh phi học được
nhng kiến thức, năng cần dạy trong chương trình môn học đã được la chn
i vi STEM kiến to) hoc vn dng nhng kiến thc, k năng đã biết (đối vi
STEM vn dụng) để xây dng bài hc.
4
c 3: Xây dng tiêu chí ca thiết b/gii pháp gii quyết vấn đề
Sau khi đã xác định vấn đ cn gii quyết/sn phm cn chế to, cần xác định
tiêu chí ca gii pháp/sn phm. Những tiêu chí này căn c quan trọng để đề
xut gi thuyết khoa hc/gii pháp gii quyết vấn đề/thiết kế mu sn phm.
c 4: Thiết kế tiến trình t chc hoạt động dy hc
Mi bài học STEM được t chc theo 5 hoạt động: Xác định vấn đề; Nghiên
cu kiến thc nền đề xut gii pháp; La chn gii pháp; Chế to mu, th
nghiệm và đánh giá; Chia sẻ, tho luận, điều chnh.
Mi hoạt động dy học đu các phn: Mục đích; Nội dung hoạt động; Sn
phm hc tp ca hc sinh; Cách t chc hoạt động
Tiến trình bài học STEM tuân theo quy trình thuật nêu trên nhưng các
"bước" trong quy trình không được thc hin mt cách tuyến tính (hết bước n mi
sang bước kia) mà những bước được thc hiện song nh, tương hỗ ln nhau.
Vic "Nghn cu kiến thc nền" đưc thc hin đồng thi với "Đ xut gii pháp";
"Chế tạo mô hình" được thc hiện đồng thi vi "Th nghim đánh giá", trong
đó bước này va là mc tiêu va điều kiện để thc hiện bước kia.
Tiến trình mi bài học STEM được thc hin phỏng theo quy trình thuật,
trong đó vic "Nghiên cu kiến thc nn" trong tiến trình dy hc mi bài hc
STEM chính là vic học để chiếm lĩnh nội dung kiến thức trong chương trình giáo
dc ph thông tương ng vi vấn đề cn gii quyết trong bài học, trong đó học
sinh người ch động nghiên cu sách giáo khoa, tài liu b tr, tiến hành các
thí nghiệm theo chương trình học (nếu có) dưới s ng dn ca giáo viên; Vn
dng kiến thức đã học để đề xut, la chn gii pháp gii quyết vấn đề; Thc
hành thiết kế, chế to, th nghim mu; Chia s, tho luận, điu chnh thiết kế.
Thông qua quá trình hc tập đó, học sinh được rèn luyn nhiều kĩ năng đ phát
trin phm chất, năng lực.
1.1.3. Nước tương v vai tr đi với đi sng con ngưi
ớc tương một trong nhng gia v lâu đời nht trên thế giới đã được s
dng Trung Quốc trong hơn 2500 năm. nước ta tương được s dng trong ba
ăn hằng ngày (Anh đi anh nh quê nhà, nh canh rau mung nh dầm tương)
bởi hương vị thơm ngon đặc biệt mà giàu dinh dưỡng.
Xét v thành phần dinh dưỡng trong 100g nước tương cung cp 53k calo vi
thành phn gm 8% protein, 4-5% là cacbohydrate như đường, chất xơ, t 2-3% là
các nguyên t vi lượng vitamin còn lại nước [8]. Hai phương pháp chính trong
sn xuất nước tương: phương pháp truyn thống (lên men) phương pháp
không (sn xut công nghip):
- Phương pháp lên men truyền thng: Hn hp nếp, đậu nành được “tiếp xúc”
vi các chng nm mc c th mang tên Aspergillus oryzae, giúp phá v các
protein trong hn hp. Tiếp theo, quá trình lên men tiếp tc xy ra thông qua vic