Giáo trình bơi ếch: Phần 1 - Th.S Nguyễn Thành Sơn, GV.Nguyễn Mạnh Kha

Chia sẻ: Bui Ngoc Ngu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

413
lượt xem 60
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình bơi ếch: Phần 1 do Th.S Nguyễn Thành Sơn, GV.Nguyễn Mạnh Kha biên soạn gồm 3 chương có nội dung trình bày về mở đầu giới thiệu về bơi ếch, phân tích kỹ thuật kiểu bơi ếch, nguyên lý kỹ thuật bơi ếch. Cùng tham khảo giáo trình để học môn bơi lội được tốt hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình bơi ếch: Phần 1 - Th.S Nguyễn Thành Sơn, GV.Nguyễn Mạnh Kha

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG CAO ÑAÚNG SÖ PHAÏM THEÅ DUÏC T.Ö2 GIAÙO TRÌNH BÔI EÁCH 1
NHAØ XUAÁT BAÛN THEÅ DUÏC THEÅ THAO 2005 2
Bieân soaïn: Th.S. Nguyeãn Thaønh Sôn GV. Nguyeãn Maïnh Kha 3
CHÖÔNG I MÔÛ ÑAÀU I. KHAÙI NIEÄM VEÀ MOÂN BÔI LOÄI THEÅ THAO Bôi loäi laø moân theå thao döôùi nöôùc, do taùc duïng cuûa söï vaän ñoäng toaøn thaân, ñaëc bieät laø söï vaän ñoäng cuûa chaân, tay maø ngöôøi bôi coù theå vöôït qua nhöõng khoaûng ñöôøng döôùi nöôùc vôùi nhöõng toác ñoä nhaát ñònh. Nhôø nhöõng yeáu toá cô baûn cuûa nöôùc nhö löïc noåi, löïc caûn… ngöôøi bôi coù theå vaän ñoäng treân maët nöôùc ñeå tieán veà phía tröôùc baèng nhieàu kieåu bôi khaùc nhau. Nöôùc laø moâi tröôøng loûng, vaän ñoäng trong nöôùc laø vaän ñoäng trong moâi tröôøng xa laï vôùi con ngöôøi. Khi bôi, thaân ngöôøi naèm ngang treân maët nöôùc. Vì theá, bôi loäi khaùc vôùi caùc moân theå thao treân caïn. 4
Tính chaát cô baûn cuûa bôi loäi laø vaän ñoäng coù chu kyø (tröø xuaát phaùt vaø quay voøng). Bôi loäi hình thaønh, phaùt trieån do nguoàn goác lao ñoäng cuûa con ngöôøi, yeâu caàu böùc thieát cuûa lao ñoäng saûn xuaát, choáng thieân tai, baûo veä cuoäc soáng. Töø ñoù bôi loäi laø phöông tieän phuïc vuï höõu ích cho cuoäc soáng con ngöôøi. Noäi dung cuûa moân bôi loäi ôû nöôùc ta hieän nay bao goàm (baûng 1): − Bôi, laën theå thao. − Bôi thöïc duïng. − Bôi ngheä thuaät. − Troø chôi giaûi trí trong nöôùc. Baûng 1: Bieåu ñoà phaân loaïi moân bôi loäi. 5
6
rí caàu TT thöïc duïn g ûi t B ia Nhaåy Nhaåy oùn g g áp äp sa ta nö aøi ôøn Bô ôù c B rö ic t Nhaåy ö ûa ôi öùu B ng ñu ùm oái b öô giaûi trí trong nöôùc Troø chôi B ôi ch i eá vo Bô Laën ö ô ùm B ôi b Laën B ô i ho ãn h ô ïp Bôi loäi Bô i tie áp Bôi thöïc duïng Laën sö ùc Bôi, laën theå thao khí taøi Bô iv öô ït s Bôi ngheä thuaät Bô o ân im g ar at B oân ôi g la ën Ñoàn g ñoäi Caù nhaân 7
8
II. LÔÏI ÍCH, TAÙC DUÏNG CUÛA MOÂN BÔI LOÄI II.1. Reøn luyeän yù chí, loøng duõng caûm, tính caàn cuø chòu khoù, tinh thaàn taäp theå: ngöôøi môùi taäp bôi phaûi coá gaéng raát lôùn ñeå khaéc phuïc nhöõng khoù khaên ban ñaàu nhö caûm giaùc sôï nöôùc, sôï laïnh, sôï cheát ñuoái… Vaän ñoäng vieân bôi phaûi taäp luyeän gian khoå, coù yù chí vaø quyeát taâm lôùn ñeå thöïc hieän khoái löôïng vaän ñoäng, taäp trung cao ñoä veà trí löïc vaø söùc löïc ñeå vöôn tôùi thaønh tích cao. II.2. Cuûng coá vaø naâng cao söùc khoûe: vaän ñoäng trong moâi tröôøng nöôùc coù aûnh höôûng toát ñeán vieäc naâng cao chöùc naêng moät soá boä phaän cuûa cô theå nhö heä tim maïch, hoâ haáp, taêng quaù trình trao ñoåi chaát. Bôûi vì nöôùc coù khaû naêng haáp thuï nhieät gaáp 4 laàn khoâng khí, nöôùc coù aùp suaát lôùn vaøo beà maët cô theå. Maët khaùc, khi bôi con ngöôøi phaûi chòu moät löïc caûn raát lôùn cuûa nöôùc, ñaëc bieät khi bôi nhanh phaûi chòu ñöïng taùc ñoäng “doøng chaûy” cuûa nöôùc. Do vaäy trong taäp luyeän bôi, con ngöôøi seõ thích öùng daàn, laøm cho caùc chöùc naêng vaän ñoäng cuûa cô theå ñöôïc hoaøn thieän naâng cao. Laøm cho cô theå thích nghi vôùi söï thay ñoåi cuûa khí haäu beân ngoaøi, phoøng ngöøa ñöôïc moät soá beänh caûm laïnh. Phoøng chöõa moät soá beänh veà hình thaùi nhö guø löng, thaân cong chöõ “C” thuaän vaø ngöôïc cuûa treû em, caùc coá taät cöùng khôùp do bò gaõy xöông gaây neân. II.3. Phaùt trieån heä thoáng thaàn kinh trung öông: 9
heä thoáng tieàn ñình phaùt trieån toát. II.4. Phaùt trieån heä thoáng tuaàn hoaøn: vaän ñoäng vieân taäp luyeän thöôøng xuyeân thì tim co boùp maïnh hôn ngöôøi bình thöôøng. Dung löôïng tim taêng, do vaäy taàn soá ñaäp cuûa tim luùc yeân tónh khoaûng 60–64 laàn/phuùt (ngöôøi bình thöôøng khoaûng 70–75 laàn/phuùt). Löu löôïng maùu trong moät phuùt coù theå taêng töø 4,5 lít luùc bình thöôøng leân 35 – 40 lít luùc vaän ñoäng. II.5. Phaùt trieån heä thoáng hoâ haáp: khi bôi, vaän ñoäng vieân thôû theo nhòp ñieäu cuûa ñoäng taùc tay, moãi chu kyø bôi thöïc hieän moät laàn thôû ra vaø hít vaøo. Khi bôi tieâu hao nhieàu naêng löôïng, nhu caàu ñoøi hoûi veà oxy raát lôùn. Do ñoù vaän ñoäng vieân phaûi hít thôû saâu. Maët khaùc, do aùp suaát cuûa nöôùc taùc ñoäng vaøo loàng ngöïc cho neân thôû phaûi ñöôïc thöïc hieän moät caùch chuû ñoäng, tích cöïc vaø saâu. Vì vaäy, cô hoâ haáp raát phaùt trieån, dung tích soáng khoaûng 6 – 7 lít (ngöôøi bình thöôøng: nam 3,4 lít – nöõ 2,4 lít). II.6. Phaùt trieån theå löïc toaøn dieän: khi bôi, caùc nhoùm cô cuûa toaøn thaân cuøng tham gia hoaït ñoäng, caùc toá chaát vaän ñoäng ñöôïc naâng cao laøm cho cô theå phaùt trieån caân ñoái haøi hoøa. II.7. Coù yù nghóa thöïc duïng: coù lôïi cho vieäc baûo veä tính maïng vaø cuoäc soáng con ngöôøi trong quaù trình soáng, saûn xuaát chieán ñaáu vaø choáng thieân tai. 10
CHÖÔNG II NGUYEÂN LYÙ KYÕ THUAÄT BÔI I. ÑAËC TÍNH VAÄT LYÙ CUÛA MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC COÙ LIEÂN QUAN ÑEÁN KYÕ THUAÄT BÔI I.1. Tính khoù eùp nhoû Caùc chaát loûng, trong ñoù coù nöôùc, chòu taùc duïng cuûa söï thay ñoåi nhieät ñoä, aùp suaát khaùc nhau seõ laøm cho theå tích bò thu nhoû laïi. Song ñoái vôùi nöôùc vieäc eùp nhoû laïi theå tích laïi khoâng roõ reät. Ngöôøi ta ñaõ thöû nghieäm cöù taêng leân moät AÙt-moát-phe nöôùc chæ coù theå thu nhoû laïi theå tích khoaûng 1/200000. Nhö vaäy coù theå coi nöôùc laø moät chaát khoù eùp nhoû (trong ñoù khoâng khí coù theå thu nhoû 844 laàn so vôùi nöôùc). I.2. Tính baùm dính Tính baùm dính cuûa nöôùc laø do löïc huùt beân trong (löïc noäi tuï). Tính baùm dính taêng leân khi nhieät ñoä giaûm vaø ngöôïc laïi. Neáu nöôùc ôû 260C coù ñoä baùm dính gaáp 48 laàn so vôùi khoâng khí thì khi ôû 200C coù theå taêng leân gaáp 59 laàn. Trong ñieàu kieän yeân tónh, aùp löïc töø moïi phía caân baèng, tính baùm dính cuûa nöôùc khoâng bieåu hieän roõ reät. Song moät khi coù löïc beân ngoaøi lôùn hôn löïc huùt beân trong, aùp löïc cuûa taàng nöôùc thay ñoåi, söï lieân keát giöõa caùc phaân töû bò taùc ñoäng, do söùc huùt laãn nhau giöõa caùc 11
phaân töû maø taïo ra löïc ma saùt ñeå choáng laïi löïc beân ngoaøi laøm cho löïc beân ngoaøi suy yeáu vaø trieät tieâu daàn. Hieän töôïng naøy goïi laø quaù trình löïc caûn. Löïc beân ngoaøi caøng lôùn löïc huùt beân trong bò phaân taùn caøng lôùn, ma saùt giöõa caùc phaân töû nöôùc caøng maïnh (ma saùt taêng). Khi bôi taát caû caùc ñoäng taùc bôi ñeàu chòu taùc ñoäng cuûa löïc caûn do tính baùm dính cuûa nöôùc gaây neân. Ñoù laø nhaân toá quan troïng cuûa löïc moâi tröôøng khi bôi. I.3. Tính löu ñoäng Do löïc huùt laãn nhau giöõa caùc phaân töû nöôùc töông ñoái nhoû neân söùc choáng laïi löïc beân ngoaøi cuõng yeáu. Neáu löïc beân ngoaøi lôùn hôn löïc huùt beân trong seõ taïo ra söï cheânh leäch aùp löïc. Nöôùc seõ chaûy töø vuøng aùp löïc cao sang vuøng aùp löïc thaáp hoaëc chaûy theo phöông höôùng cuûa löïc beân ngoaøi. Söùc choáng ñôõ löïc beân ngoaøi cuûa caùc phaân töû nöôùc tyû leä thuaän vôùi toác ñoä cuûa löïc beân ngoaøi. Neáu toác ñoä quaït nöôùc chaäm, nöôùc seõ chaûy ra phía cuøng chieàu quaït nöôùc nhieàu hôn. Khi toác ñoä quaït nöôùc taêng leân seõ ñaït tôùi söï phaân phoái laïi, aùp löïc nöôùc ñaåy veà phía cuøng chieàu seõ giaûm ñi, phaàn lôùn nöôùc seõ voøng qua maët baøn tay veà vuøng aùp löïc thaáp phía sau baøn tay. Neáu cöù tieáp tuïc taêng toác ñoä quaït nöôùc coù theå ñöôïc coi nhö quaït nöôùc trong ñieàu kieän nöôùc töông ñoái tónh laïi. 12
Do vaäy muoán taïo ñöôïc toác ñoä bôi cao caàn quaït nöôùc taêng daàn toác ñoä. II. LYÙ LUAÄN LÖÏC HOÏC CHAÁT LOÛNG COÙ LIEÂN QUAN ÑEÁN KYÕ THUAÄT BÔI Do moâi tröôøng nöôùc coù 3 ñaëc tính treân neân ñaõ chi phoái raát lôùn tôùi söï chuyeån ñoäng cuûa vaät theå trong moâi tröôøng nöôùc yeân tónh cuõng nhö khi nöôùc chuyeån ñoäng. Ñeå xaây döïng ñöôïc kyõ thuaät bôi hôïp lyù caàn phaûi hieåu saâu saéc lyù luaän löïc hoïc chaát loûng döôùi ñaây: II.1. Löïc noåi Vaät theå naèm trong nöôùc coù theå noåi leân treân maët nöôùc moät phaàn ñeàu goïi laø vaät noåi. Coøn löïc do nöôùc tónh taïi taùc duïng vaøo vaät theå laøm cho vaät theå noåi leân ñöôïc goïi laø löïc noåi. Löïc noåi laø do cheânh leäch tyû troïng cuûa vaät theå nhoû hôn so vôùi tyû troïng cuûa nöôùc. Phöông höôùng cuûa löïc noåi höôùng leân treân. Löïc noåi lôùn hay nhoû baèng troïng löôïng theå tích khoái nöôùc maø vaät chieám choã (töùc löïc ñaåy Acsimeùt). II.2. Hieän töôïng chìm noåi Vaät theå naèm trong nöôùc bò chìm xuoáng hay noåi leân phuï thuoäc vaøo tyû troïng cuûa vaät theå lôùn hay nhoû. Tyû troïng laø tyû leä cuûa troïng löôïng vaät theå vôùi theå tích. P D= V D: tyû troïng; P: troïng löôïng; V: theå tích. 13
Do troïng löôïng 1cm3 nöôùc thuaàn chaát ôû nhieät ñoä 40C laø 1 gram cho neân ngöôøi ta laáy tyû troïng cuûa nöôùc laø tieâu chuaån ñeå ño tyû troïng caùc vaät theå khaùc. Neáu vaät theå coù tyû troïng lôùn hôn 1, vaät theå ñoù seõ bò chìm xuoáng, ngöôïc laïi tyû troïng cuûa vaät theå nhoû hôn 1 vaät theå seõ noåi leân. Do tyû troïng cuûa caùc boä phaän cô theå con ngöôøi khoâng gioáng nhau, tyû troïng cuûa ñaàu laø 1,994, xöông laø 1,38, cô baép laø 1,058. Trong khi ñoù ôû nam tyû leä cô, da, thòt, noäi taïng laø 45% toång troïng löôïng cô theå, nöõ tyû leä laø 35% toång troïng löôïng cô theå. Tyû troïng noäi taïng laø 1,05, tyû troïng cuûa môõ laø 0,414. Tyû leä môõ ôû nam chieám 18%, nöõ 25%. Treû em vaø nöõ coù tyû troïng nhoû hôn ngöôøi lôùn vaø nam. Vì vaäy ôû moãi ngöôøi khaùc nhau, giôùi tính khaùc nhau seõ coù tyû troïng khaùc nhau. Maët khaùc tyû troïng luùc thôû ra lôùn hôn luùc hít vaøo. Khi thôû ra tyû troïng khoaûng 1,02 – 1,05 khi hít vaøo, giaûm xuoáng tôùi möùc 0,96 – 0,99. Do vaäy, khi bôi neáu thöôøng xuyeân trong phoåi coù khí thì cô theå seõ noåi cao hôn. II.3. Hieän töôïng thaêng baèng tónh Thaêng baèng mang tính tónh löïc yeâu caàu troïng taâm cô theå phaûi naèm treân moät ñöôøng thaúng vôùi trung taâm noåi. Coù theå khoâng cuøng treân moät ñieåm nhöng troïng taâm cô theå phaûi naèm phía döôùi trung taâm noåi. Neáu khoâng seõ taïo ra söï quay laät (hình 1). 14
Troïng taâm laø ñieåm toång hôïp löïc cuûa caùc troïng löïc thaønh phaàn. Khi tyû troïng cuûa caùc boä phaän vaät theå ñoàng ñeàu, troïng taâm seõ rôi vaøo trung taâm hình hoïc cuûa vaät theå ñoù. Trung taâm noåi laø ñieåm toång hôïp löïc cuûa caùc löïc noåi thaønh phaàn, laø trung taâm cuûa theå tích nöôùc bò vaät theå chieám choã. Khi cô theå naèm saáp ngang trong nöôùc do nguyeân nhaân khoang ngöïc coù 2 laù phoåi chöùa khí neân phía chaân naëng hôn phía ñaàu. Do vaäy troïng taâm naèm ôû phía döôùi (phía buïng döôùi caùch roán khoaûng 2cm). Khi 2 tay ñeå caïnh thaân, thaân seõ chìm xuoáng tröôùc. Muoán thaêng baèng toát 2 tay phaûi duoãi thaúng tröôùc ñaàu (hình 1). II.4. ÖÙng duïng nguyeân lyù löïc noåi trong khi bôi - Khi vung tay ra tröôùc caàn coá gaéng vöôn xa ra tröôùc ôû döôùi nöôùc ñeå coù lôïi cho löïc noåi. 15
- Khi hoïc bôi caùc kieåu bôi phaûi hoïc ñoäng taùc chaân tröôùc ñeå giöõ thaêng baèng. - Khi bôi caàn giöõ thaân ngöôøi noåi cao ñeå giaûm löïc caûn. Muoán vaäy khi thôû ra phaûi töø töø ôû döôùi nöôùc baèng mieäng vaø khi hít vaøo khoâng ñöôïc ngaång ñaàu hoaëc quay ngöôøi cao. - Khi vung tay treân khoâng caàn thaû loûng cô baép, duøng tay keùo caúng tay, co khuyûu tay ñeå vung tay vôùi ñöôøng ngaén nhaát vaø vung tay coù gia toác ñeå thöïc hieän vung tay trong thôøi gian ngaén nhaèm giöõ cho cô theå coù toác ñoä noåi oån ñònh. II.5. Löïc thaêng II.5.1. Khaùi nieäm cô baûn veà löïc thaêng Löïc thaêng coøn ñöôïc goïi laø löïc naâng. Trong thöïc tieãn bôi, chuùng ta coù theå nhaän thaáy khi laøm ñoäng taùc “ñaïp thaønh hoà löôùt nöôùc”, ñuøi vaø caúng chaân thaû loûng töï nhieân seõ coù theå naâng cao leân gaàn maët nöôùc; hoaëc khi bôi ñöùng ñeå duy trì cô theå ñöùng thaúng, tay khoâng caàn aán xuoáng döôùi maø chæ khoûa nöôùc sang hai beân. Trong ñoäng taùc quaït tay bôi tröôøn saáp vaän ñoäng vieân caûm thaáy mình quaït tay ra sau. Song treân thöïc teá hoï laïi quaït tay hình chöõ “S”. Nhöõng löïc ñaåy cô theå leân vò trí cao goùp phaàn ñaåy cô theå tieán ra tröôùc goïi laø löïc naâng. Choã döïa lyù luaän cuûa löïc naâng ñoù laø ñònh luaät Beùc-nu-li, ñeå coù theå roõ theâm ta coù theå duøng “nguyeân lyù caùnh maùy 16
bay” vaø “nguyeân lyù vaùn tröôït” ñeå giaûi thích hieän töôïng treân. + Nguyeân lyù caùnh maùy bay: khi maùy bay bay nhanh do hình daïng phía treân vaø phía döôùi caùnh maùy bay khaùc nhau, phía treân loài phía döôùi phaúng. Do vaäy toác ñoä doøng khoâng khí hoaøn löu cuûa phía treân vaø phía döôùi caùnh maùy bay khaùc nhau. Töø ñoù taïo ra cheânh leäch aùp löïc phía döôùi caùnh lôùn hôn phía treân (S>S1) töø ñoù taïo ra löïc naâng F (hình 2). Khi bôi cuõng dieãn ra töông töï, do hình daïng phía treân vaø phía döôùi tay chaân khoâng gioáng nhau vaø ôû goùc ñoä khaùc nhau neân cheânh leäch aùp löïc giöõa treân vaø döôùi cuûa chaân tay cuõng khaùc nhau, töø ñoù taïo ra löïc naâng F höôùng leân treân (hình 3). 17
+ Nguyeân lyù vaùn tröôït: khi moät taám vaùn phaúng tröôït trong nöôùc vôùi moät goùc ñoä nhaát ñònh, do maët treân vaø maët döôùi taám vaùn cheânh leäch aùp löïc neân taïo ra löïc naâng F (hình 4). Trong ñieàu kieän nhaát ñònh löïc naâng seõ taêng daàn theo söï taêng leân ñoä leäch cuûa vaùn (goùc ñoùn). Song ñeán khoaûng 160 – 180 trôû laïi seõ giaûm ñi nhanh choùng. Trong bôi loäi goùc ñoä nghieâng coù hieäu quaû khoaûng treân döôùi 450, neáu vöôït qua phaïm vi naøy thì löïc naâng seõ giaûm ñi ñoät ngoät. Trong löïc hoïc chaát loûng goïi laø hieän töôïng “maát toác ñoä”. 18
II.5.2. Taùc duïng ñaåy tieán cuûa löïc naâng Tröôùc ñaây ngöôøi ta thöôøng cho raèng: chæ coù baøn tay quaït thaúng töø tröôùc ra sau, döïa vaøo löïc phaûn taùc duïng cuûa löïc caûn nöôùc môùi laø ñoäng löïc duy nhaát ñeå ñaåy cô theå tieán ra phía tröôùc. Song gaàn ñaây ngöôøi ta döïa vaøo nguyeân lyù cuûa caùnh quaït chaân vòt cuûa taøu thuûy, quan saùt quaït nöôùc ñöôøng cong ñaõ phaùt hieän thaáy cuøng luùc taïo ra löïc naâng thì löïc naâng cuõng coù taùc duïng taïo ra löïc tieán (hình 5). Neáu quaït nöôùc theo ñöôøng thaúng ra sau (hình 5.1) thì löïc caûn D höôùng ra tröôùc, löïc naâng L seõ höôùng sang beân traùi. Neáu quaït nöôùc vuoâng goùc vôùi phöông höôùng tieán cuûa cô theå thì löïc caûn D höôùng sang beân phaûi, löïc naâng höôùng ra tröôùc. Neáu quaït nöôùc theo höôùng taïo thaønh goùc nhoïn vôùi höôùng tieán cuûa cô theå thì löïc caûn D seõ höôùng sang beân traùi phía truôùc, löïc naâng L höôùng ra beân phaûi phía tröôùc. 19
V: phöông höôùng tay quaït nöôùc; D: löïc caûn; L: löïc thaêng (naâng) Töø söï phaân tích ôû treân coù theå nhaän thaáy: khi quaït nöôùc ñöôøng thaúng ra sau thì löïc caûn laøm thaønh löïc ñaåy vaø ñöôïc goïi laø “löïc ñaåy cuûa löïc caûn”. Khi quaït nöôùc theo phöông höôùng vuoâng goùc vôùi höôùng tieán cuûa cô theå thì löïc naâng laïi thaønh löïc ñaåy vaø ñöôïc goïi laø “löïc ñaåy cuûa löïc naâng”. Khi quaït nöôùc taïo thaønh goùc heïp vôùi höôùng tieán cuûa cô theå thì caû löïc caûn vaø löïc naâng ñeàu thaønh löïc ñaåy cô theå tieán ra tröôùc vaø ñöôïc goïi laø “löïc ñaåy cuûa löïc caûn vaø löïc naâng”. Do vaäy tuøy töøng ñoäng taùc, töøng giai ñoaïn ñoäng taùc caàn coù söï phaân tích cuï theå. 20