Giáo trình Cờ vua: Phần 1

Chia sẻ: Codon_05 Codon_05 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:188

Thêm vào BST

Báo xấu

494
lượt xem 115
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cờ vua là môn thể thao có tác dụng phát triển tư duy lôgic, luyện trí thông minh, giáo dục những phẩm chất tốt đẹp như tính tổ chức kỉ luật, kiên cường, bình tĩnh; luyện mưu trí, óc sáng tạo; luyện cách nhìn xa trông rộng, biết phân tích, tổng hợp tình hình một cách khách quan khoa học,... Để tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này "Giáo trình Cờ vua: Phần 1" do Đàm Quốc Chính chủ biên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Cờ vua: Phần 1

GIÁO D Ụ C V À Đ À O TẠO D ư Á N Đ À O T Ạ O G I Ả O V I Ê N T H C S L O A N No 1718-VIE(SF) ĐÀM QUỐC CHỈNH (Chủ biên) - NGUYỀN H Ồ N G DƯỢNG N G Ô TRANG HƯNG - NGUYỀN M Ạ N H TUÂN G i á o t r ì n h c ờ V U A N H À XUẤT BẢN ĐAI H Ó C s ư PHÀM
TS. Đ À M Q U Ố C C H Í N H (Chủ biên) - TH.S. N G U Y Ễ N H Ồ N G D Ư Ơ N G Th.s. N G Ô T R A N G H Ư N G - N G U Y Ễ N M Ạ N H T U Â N G i á o t r ì n h C Ờ V U A ( G i á o t r ì n h C a o đ ă n g S ư p h à m ) ĐẠI HỌC THẢI N G U Y Ề N TRŨNG TẰM HỌC LIÊU NHÀ XUẤT BẨN ĐẠI HỌC s ư PHẠM
M ã số: 01.01.281/681 - Đ H 2007
Mục lục Trang Lời nói đầu 5 Chương í NHỮNG TRI THỨC cơ BẢN TRONG MÔN CỜ VUA 1.1. N g u ồ n gốc, lịch sử p h á t t r i ể n , x u h ư ớ n g p h á t t r i ể n , đặc đ i ể m , t í n h c h ấ t , t á c d ụ n g của m ô n Cờ V u a 7 1.2. Đặc đ i ể m , t í n h c h ấ t v à t á c d ụ n g của m ô n Cờ V u a 13 1.3. L u ậ t Cờ V u a 14 1.4. C á c t h u ậ t n g ữ t r o n g Cờ V u a 14 1.5. N h ữ n g quy ước t h ô n g t i n t r o n g Cờ V u a 16 1.6. C á c h t h ứ c g h i c h é p b i ê n b ả n t r o n g Cờ V u a 18 1.7. G i á t r ị t ư ơ n g đ ố i của các q u â n 19 1.8. N h ữ n g cơ sở t â m - s i n h lí t r o n g h o ạ t đ ộ n g t ậ p l u y ệ n v à t h i đ ấ u Cò V u a .' 20 1.9. B à i t ậ p r è n l u y ệ n t r i t h ứ c cơ b ả n t r o n g Cò V u a 29 Chương tỉ Lí LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY CÁC GIAI Đ O Ạ N C Ủ A VÁN ĐÂU 2.1. G i a i đ o ạ n k h a i cuộc 31 2.2. G i a i đ o ạ n t r u n g cuộc 82 2.3. G i a i đ o ạ n t à n cuộc 150 PHƯƠNG PHÁP TÍNH TOÁN TRONG CỜ VUA. CÁC P H Ư Ơ N G TIỆN B Ổ TRỢ c ơ BẢN TRONG GIẢNG DẠY VÀ HUẤN LUYỆN CỜ VUA 3.1. P h ư ơ n g p h á p t í n h t o á n t r o n g Cò V u a 187 3.2. Cờ t h ế . .. . .. 193 3
3.3. ứ n g d ụ n g T i n học t r o n g g i ả n g dạy - H u ấ r r l u y ệ n Cờ V u a 197 3.4. B à i t ậ p r è n l u y ệ n v à k i ế m t r a kĩ n ă n g t í n h t o á n 215 ChươngỈV LÍ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP TRONG GIẢNG DẠY - HUẤN LUYỆN CỜ VUA 4 . 1 . Lí l u ậ n v à p h ư ơ n g p h á p t r o n g g i ả n g d ạ y Cờ V u a 219 4.2. Lí l u ậ n v à p h ư ơ n g p h á p h u ấ n l u y ệ n Cờ V u a 229 4.3. B à i t ậ p k i ể m t r a k i ế n t h ứ c lí l u ậ n v à p h ư ơ n g p h á p g i ả n g d ạ y - H u ấ n l u y ệ n t r o n g Cờ V u a 256 Chương V PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC THI ĐẤU VÀ TRỌNG TÀI CỜ VUA 5.1. N g u y ê n t ắ c c h u n g v ế p h ư ơ n g p h á p t ổ chức t h i đ ấ u v à t r ọ n g t à i Cờ V u a 257 5.2. P h ư ơ n g p h á p tố chức t h i đ ấ u v à t r ọ n g t à i Cờ V u a 258 5.3. Bài t ậ p r è n l u y ệ n , k i ể m tra p h ư ơ n g p h á p tô chức t h i đ ấ u và t r ọ n g tài 286 Giải đáp bài tập 287 Tài liệu tham khảo 298 4
Lời nói đầu Cờ Vua là môn thê thao có tác dụng phát triển tư duy lôgic, luyện trí thông minh, giáo dục những phàm chất tốt đẹp như tính tô chức kí luật, kiên cường, binh tĩnh; luyện mưu trí, óc sáng tạo; luyện cách nhìn xa trông rộng, biết phân tích, tông hợp tinh hình một cách khách quan khoa học, rèn luyện cách làm việc có kê hoạch, tính quyết đoán và táo bạo trong xử lí tình huống. Chơi Cờ Vua chính là góp phần xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, nâng cao đời sông văn hóa tinh thần của nhân dân, thực hiện việc trao đôi văn hóa thê dục thê thao (TDTT) với các nước trên thê giới. Năm 1978, Tổng cục TDTT (nay là Uy ban TDTT) đã ra chi thị số 731CT đê hướng dẫn phong trào Cờ Vua rộng rãi trong mọi tầng lớp nhân dân, nhất là đôi với thanh thiêu niên, học sinh. Ngày 05/08/1980, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra văn bản số 1787/TDQS về việc chính thức đưa bộ môn Cờ Vua vào giảng dạy trong các trường phô thông, các trường Cao đẳng, Đại học Sư phạm và các trường Đại học TDTT trên phạm vi toàn quác. Tháng 10/1984, Liên đoàn Cờ Việt Nam chính thức được thành lập (tiền thân là Hội Cờ Việt Nam) và đã trở thành thành viên của Liên đoàn Cờ châu A. Năm 1988, Việt Nam chính thức được cồng nhận là thành viên của Liên đoàn Cờ Vua thê giới (FIDE). Xuất phát từ nhu cầu và thực tế phát triển môn thê thao này ở Việt Nam, củng như trong các nhà trường, các cấp, đòi hỏi phải có sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước, ngành TDTT củng như ngành Giáo dục - Đào tạo. Hiện nay, tại các trường Đại học TDTT, các trường Đại học và Cao đắng Sư phạm trên toàn quác đêu đã tiến hành giảng, dạy môn học này, nhưng việc tiến hành 5
giảng dạy chưa mang tính thống nhất, tài liệu phục vụ giảng dạy chưa được đáp ứng đầy đủ. Nhằm đáp ứng những nhu cầu nêu trên, chúng tôi biên soạn cuốn giáo trinh Cờ Vua này. Trong quá trinh biên soạn, chắc chắn sẽ không tránh khỏi những khiêm khuyết. Chúng tôi hi vọng sẽ nhận được những ý kiến đóng góp quý báu từ các nhà sư phạm, các nhà chuyên môn đê cuốn sách ngày càng hoàn thiện hơn. Tập thể tác giả 6
Chương NHỮNG TRI THỨC c ơ BẢN TRONG MÔN CỜ VUA 1.1. N G U Ồ N G Ố C , LỊCH s ử P H Á T T R I Ể N , x u H Ư Ớ N G P H Á T T R I Ể N , Đ Ặ C ĐIỂM, TÍNH CHẤT, T Á C DỤNG CỦA MÔN C Ờ V U A 1.1.1. Nguồn gốc của môn Cờ Vua Cò V u a x u ấ t h i ệ n ở Ấ n Đ ộ v à o t h ế k ỉ t h ứ V I sau C ô n g n g u y ê n . Cho đ ế n n g à y nay, n g ư ờ i ta k h ô n g b i ế t c h í n h x á c n g à y , t h á n g n à o v à ai là người k h ở i x ư ớ n g ra t r ò chơi n à y , chỉ b i ế t r ằ n g đ â y là m ộ t t r ò chơi phức t ạ p v ề đ ủ m ọ i p h ư ơ n g d i ệ n : B à n cò, h ì n h t h ứ c q u â n n h ấ t l à l u ậ t c h ơ i , p h o n g c á c h , đ ư ờ n g l ố i . c h i ế n t h u ậ t v à c h i ế n lược. Do v ậ y , Cờ V u a không p h ả i là sản p h ẩ m của m ộ t n g ư ờ i n à o m à là m ộ t t r ò chơi t r í t u ệ t ậ p thê của các d â n tộc p h ư ơ n g Đ ô n g . T r ả i qua n h i ề u t h ế h ệ , t r ò chơi n à y đ ã p h á t t r i ể n t h à n h m ộ t m ô n t h ể thao c u ố n h ú t h à n g t r i ệ u t r i ệ u n g ư ờ i t h a m gia t ậ p l u y ệ n v à t h i đ ấ u n h ư n g à y nay. Có t h ế nói r ằ n g , Cò V u a x u ấ t h i ệ n là do n h u c ầ u c ủ a đ ờ i s ố n g l o à i n g ư ờ i n h ằ m p h á t t r i ể n t r í t u ệ , l u y ệ n c á c h s u y n g h ĩ . c á c h t í n h t o á n v à l à sự đ ấ u t r a n h v ớ i n h a u v ề m ặ t lí t r í m à b ắ t đ ầ u cuộc đ ấ u n à y v ớ i n h i ề u đ i ề u k i ệ n n h ư n h a u , k h ô n g có y ế u t ố n g ẫ u n h i ê n , t r o n g đ ó ai l à n g ư ờ i t h ô n g m i n h h ơ n sẽ t h ắ n g cuộc. ơ A n Đ ộ , n g ư ờ i t a g ọ i t r ò c h ơ i n à y l à C h a t u g a r a có n g h ĩ a l à "4 t h à n h v i ê n " p h ù h ợ p v ớ i 4 l o ạ i b i n h c h ủ n g của q u â n đ ộ i t h ò i b ấ y giờ đó là: C h i ế n xa, T ư ợ n g xa. K Ị binh và Lục q u â n . N h ư v ậ y có t h ể cho r ằ n g , C ò V u a r a đ ờ i c ù n g v ớ i s ự h ì n h t h à n h và p h á t t r i ể n c ủ a n g h ệ t h u ậ t q u â n sự - n g h ệ t h u ậ t " b à i b i n h - b ố t r ậ n " v à " đ i ề u b i n h - k h i ê n t ư ớ n g " , g i á t r ị v ề n g u ồ n gốc ấ y c h o đ ế n n a y v ẫ n g i ữ n g u y ê n t r o n g Cờ V u a h i ệ n đ ạ i . 7
1.1.2. L ị c h s ử p h á t t r i ể n m ô n C ờ V u a t r ê n t h ế g i ò i T ừ A n Đ ộ , t r ò chơi n à y được c h u y ê n sang T r u n g A . ơ A R ậ p . n ó được m a n g t ê n m ớ i là S a t ơ r ă n g v à c ũ n g t ừ Ả R ậ p , S a t ơ r ă n g theo n h ữ n g cuộc chiến tranh, b u ô n bán... du n h ậ p vào T â y Ban Nha, Italia r ồ i lan rộng ra khắp châu Au. Ở c h â u Â u . S a t ơ r ă n g l ạ i được m a n g n h ữ n g t ê n m ớ i ở m ỗ i nước như: Schanh (Đức), Sacch (Tiệp), Szchung (Ba Lan), Chess (Anh), Echess ( P h á p ) v.v... L ị c h s ử C ờ V u a đ ã cho t h ấ y , m ỗ i t h ế k í l à m ộ t n ấ c t h a n g p h á t triển v à sự s á n g t ạ o t r o n g m ô n t h ể t h a o t r í t u ệ n à y . V à o c u ố i t h ế k ỉ t h ứ X V đ ế n đ ầ u t h ế k ỉ t h ứ X V I . l u ậ t c h ơ i Cờ V u a b ắ t đ ầ u đ ư ợ c h ì n h t h à n h . T h ờ i k ì n à y . m ô n Cờ V u a p h á t t r i ể n m ạ n h n h ấ t ỏ T â y B a n N h a v à I t a l i a v ố i sự tham gia của nhiều thiên tài của nhân loại như: Lêôna dơ Vanhxi, Raphaen Mikenlănggiêlô, Xecvăng-Leccluxena. Đ a m i a n i , Ruklôíềc... Đ ế n t h ê k ỉ t h ứ X I X , l u ậ t c h ơ i C ò V u a đ ư ợ c h o à n t h i ệ n cơ b ả n n h ư n g à y nay. C ũ n g t r o n g t h ò i k ì n à y ( t h ế k ỉ X V I - X V I I ) , c á c t r ư ờ n g p h á i cờ b ắ t đ ầ u x u ấ t h i ệ n n h ư t r ư ờ n g p h á i I t a l i a (1600 - 1634), t r ư ờ n g p h á i K a l a b r i - P ô l ô r i a , X e n v i ô , K l ê v a . . . V ớ i t ư t ư ở n g c h ủ đ ạ o l à phối hợp chiến thuật. Các t r ư ờ n g p h á i n à y đ ã tạo ra được t í n h n ă n g đ ộ n g của các q u â n cờ, n h ữ n g đ ò n p h ố i hợp đ ẹ p m ắ t , n h i ê u nước đi m a n g l ạ i h i ệ u q u ả b ấ t ngờ, t ạ o r a n h ữ n g t ì n h t h ế c h i ế u h ế t sức c h ớ p n h o á n g . Đ ó l à t r í t ư ở n g tượng t u y ệ t vòi v ớ i n h ữ n g t h ế b i ê n độc đ á o , n h ữ n g ý đ ồ c h i ế n t h u ậ t d ũ n g c ả m , t á o bạo. c ù n g với n h ữ n g v ấ n đ ể t r ê n là sự s á n g t ạ o t à i t ì n h t r o n g c á c v á n đ ấ u của n h ữ n g t r ư ờ n g p h á i Cò V u a t r o n g t h ờ i kì n à y . S a n g t h ế k ỉ t h ứ X V I I I , h ệ t h ố n g lí t h u y ế t C ờ V u a c ũ n g đ ạ t đ ế n đỉnh cao. t r u n g t â m C ờ V u a đ ã c h u y ê n s a n g v ù n g Đ ị a T r u n g H ả i v e n b ờ Đ ạ i T â y D ư ơ n g v à đi s â u v à o c h â u Â u , k h i đ ó P a r i đ ã t r ở t h à n h t r u n g t â m C ờ V u a . V à o t h ò i k ì n à y A . P h i l i đ ô ( 1 7 2 6 - 1795), v ậ n đ ộ n g v i ê n ( V Đ V ) C ờ V u a k i ệ t x u ấ t n g ư ờ i P h á p đ ã đ ư a r a cho c ô n g c h ú n g m ộ t l ố i c h ơ i m ớ i - l ố i c h ơ i thê trận liên hoàn. O n g v i ế t : " ý đồ chính của tôi là đưa ra cho cồng chúng một cách chơi mà chưa ai hiểu thâu đáo. Tôi muôn nói đèn cách chơi bằng các Tót, chúng là linh hồn của ván cờ, chỉ có chúng mới tạo ra thê tân công hay phòng thủ, cách bố trí chúng sẽ quyết định số phận của ván cờ". 8
C ũ n g trong thời gian này, nối lên các q u á n quân thành Nôđôma ( I t a l i a ) , Đ e n r i ô - P ô n s i a n i . . . đ ư a r a lôi c h ơ i t h o á n g v à p h ô i h ợ p , đ ó l à v ũ k h í c h í n h c ủ a c u ộ c đ ấ u c ò . N h ữ n g n h à c h ơ i cờ l ỗ i l ạ c c ủ a t h à n h Nôđôma đ ề u đ i đ ế n k ế t l u ậ n : "Thành công của ván cờ không chỉ phụ thuộc vào tân công và nghị lực mà còn phụ thuộc vào giai đoạn tàn cuộc. Ai là người biết chơi khôn ngoan hơn thỉ sẽ thắng cuộc!". Q u a đó, c h ú n g ta t h ấ y r ằ n g c ù n g v ớ i sự h o à n t h i ệ n v ề t ấ n c ô n g thì Cờ V u a c ũ n g k h ô n g n g ừ n g h o à n t h i ệ n v ề p h ò n g t h ủ . S a n g t h ê k ỉ t h ứ X I X , lối chơi l ạ i quay v ề t r ư ờ n g p h á i Italia. L ú c n à y các k i ệ n t ư ớ n g n g ư ờ i Nga. A n h , Đ ứ c c h í n h t h ứ c b ư ớ c l ê n v ũ đ à i Cờ V u a q u ố c t ê . T h ê k i t h ứ X I X l à sư kết hợp hài hoa giữa lối chơi phối hớp chiên thuãt và lối chơi thê trân liên hoàn do c á c V Đ V C ờ V u a n ố i tiếng như: V i m h e m Xtâynic, Alecxanđơ Pêtơrốp, M i k h a i n Trigôrin... đưa ra. v à đ â y c ũ n g c h í n h là m ộ t t r o n g n h ữ n g t r ư ờ n g p h á i m ạ n h của C ò V u a hiện đại. C ũ n g t r o n g t h ò i k ì n à y . P h i l i p X t a m m a đ ã đi v à o l ị c h s ử m ô n C ờ V u a , l à n g ư ờ i c ó c ô n g n g h i ê n c ứ u đ ê h o à n t h i ệ n c á c k í h i ệ u t r ê n b à n cờ ( h à n g , c ộ t . ô). N ă m 1 8 8 3 . m ộ t t h ợ đ ồ n g h ồ n g ư ờ i A n h t ê n l à U y n x ơ n đ ã s á n g c h ê ra đ ồ n g h ồ c h u y ê n d ụ n g t r o n g t h i đ ấ u Cờ V u a v à l o ạ i đ ồ n g h ồ n à y h i ệ n v ẫ n đ a n g được sử d ụ n g . N ă m 1886, g i ả i v ô đ ị c h C ò V u a t h ế giới d à n h cho n a m đ ư ợ c t ố chức l ầ n đ ầ u t i ê n , v à t ớ i n ă m 1927, g i ả i v ô đ ị c h d à n h cho n ữ m ớ i đ ư ợ c t ố chức. C h o đ ế n n a y đ ã c ó 14 n h à v ô đ ị c h n a m v à 8 n h à v ô đ ị c h n ữ . N ă m 1924, L i ê n đ o à n Cờ V u a t h ế giới ( F é d é r a t i o n i n t e r n a t i o n a l e des échecs - v i ế t t ắ t là F I D E ) được t h à n h l ậ p t ạ i Paris. P h á p . T h ê v ậ n h ộ i C ò V u a đ ư ợ c t h à n h l ậ p v à o n ă m 1927, t ổ c h ứ c t á c h b i ệ t v ớ i t h ê v ậ n h ộ i của c á c m ô n t h ê thao k h á c với chu kì 2 n ă m tố chức m ộ t l ầ n . 1.1.3. Xu hướng phát triển môn Cờ Vua trên thế giói H i ệ n nay, một trong những xu hướng mỏ rộng và p h á t triển ở hầu h ế t c á c m ô n t h ê thao. đó là x u h ư ớ n g t ậ n d ụ n g v à k h a i t h á c t r i ệ t đ ế c á c n g u ồ n lực t r o n g x ã h ộ i p h ụ c v ụ cho sự n g h i ệ p p h á t t r i ể n T D T T . Cờ V u a cũng k h ô n g p h ả i là m ô n t h ể thao ngoại lệ. Việc n ắ m b ắ t các xu hướng 9
p h á t t r i ể n n à y t ạ o t i ề n đ ề t h u ậ n l ợ i cho s ự p h á t t r i ể n c ủ a p h o n g t r à o c ả v ề b ề r ộ n g l ẫ n c h i ề u s â u . Đ i ể m l ạ i sự p h á t t r i ể n của p h o n g t r à o Cờ V u a t h ế g i ớ i t r o n g n h ữ n g n ă m g ầ n đ â y cho t h ấ y , có b a x u h ư ớ n g đ ặ c b i ệ t c ầ n quan tâm: - X u h ư ớ n g " t h ư ơ n g m ạ i hoa Cờ V u a " ( c ũ n g có t h ế n ó i đ â v l à xu hướng c h u y ê n nghiệp h ó a m ô n Cò Vua). N ế u n h ư t r ư ố c đ â y , h ầ u h ế t các V Đ V t h a m gia t h i đ ấ u vì l ò n g ham t h í c h , say m ê m ô n t h ể t h a o n à y v à m u ố n t h ể h i ệ n s ự s á n g t ạ o c ủ a mình. thì n g à y nay đ a s ố c á c V Đ V t h a m gia t h i đ ấ u v ớ i m ụ c đ í c h k h á c h ẳ n - m ụ c đ í c h k i n h t ê , c h ú n g t a đ ề u b i ế t r ằ n g cho đ ế n t h ò i đ i ể m h i ệ n t ạ i , t r ị g i á c á c g i ả i t h ư ở n g t r o n g c á c g i ả i v ô đ ị c h C ò V u a t h ế g i ớ i đ ã l ê n đ ế n con số h à n g t r i ệ u - đ i ề u m à t r ư ớ c n a y k h ô n g h ề có. C ũ n g n h ư g ầ n đ â y , g i ả i L i n a r e s s ( m ộ t g i ả i C ờ V u a d à n h cho c á c V Đ V c ó t r ì n h đ ộ cao n h ấ t ) c ó s ố t i ê n t h ư ở n g k ỉ l ụ c , t h ậ m c h í cho cả c á c V Đ V k h ô n g v ư ợ t q u a v ò n g đ ấ u loại. Đặc b i ệ t , sự ra đ ờ i của " H i ệ p h ộ i Cò V u a n h à n g h ề t h ế giới - PCA" là m i n h c h ứ n g r õ n h ấ t cho x u t h ế n à y . V à vì v ậ y , d ư ờ n g n h ư t r ê n t h ế giới t ồ n t ạ i h a i d ạ n g Cò V u a " l ớ n " v à " n h ỏ " m à t r o n g đó Cờ V u a " l ớ n " chỉ d à n h cho n h ữ n g V Đ V có t r ì n h đ ộ cao v ớ i t í n h c h ấ t c h u y ê n n g h i ệ p v à đ ư ợ c s ự bảo t r ợ của c á c t ậ p đ o à n t à i c h í n h k i n h t ế l ớ n , c ò n Cờ V u a " n h ỏ " có t h ê coi n h ư C ờ V u a q u ả n g đ ạ i q u ầ n c h ú n g . - X u h ư ớ n g "quay v ề cội nguồn". C h ú n g t a đ ề u b i ế t r ằ n g , C ò V u a có n g u ồ n gốc t ừ c h â u Á , t h ì x u h ư ớ n g quay v ề cội n g u ồ n của Cờ V u a h i ệ n nay là m ộ t t r o n g n h ữ n g t í n h i ệ u t ố t , đ á n g m ừ n g k h ô n g c h ỉ cho l à n g C ò V u a c h â u Á m à c ò n c ả cho C ò V u a V i ệ t N a m . Trong suốt một thời gian dài (từ k h i m ô n Cò Vua du n h ậ p vào c h â u Â u ) , c á c V Đ V C ò V u a c h â u Á k h ô n g t h ể g i à n h đ ư ợ c n h ữ n g . t h à n h t í c h cao n h ấ t t r o n g c á c cuộc t r a n h t à i quốc t ế v à t h ế giới của m ô n C ò V u a . Tuy n h i ê n , t h ự c t ế k ế t q u ả c á c g i ả i đ ấ u Cờ V u a t h ế giới t r o n g n h ữ n g n ă m gần đ â y đ ã có n h i ề u t h a y đ ô i l ố n , h ầ u h ế t c á c v ị t r í cao n h ấ t c ủ a l à n g C ờ V u a t h ế g i ớ i đ ề u do c á c V Đ V C ò V u a c h â u Á c h i ế m l ĩ n h . C á c V Đ V C ò V u a như: V. A n a n d (Ấn Độ), T ạ Q u â n (Trung Quốc), H o à n g T h a n h T r a n g (Việt Nam)... đ a n g t ừ n g bước k h ẳ n g đ ị n h vị t r í của m ì n h t r o n g l à n g C ò V u a thế giói. B ả n đ ồ C ò V u a t h ế giới đ a n g được v ẽ l ạ i m ộ t c á c h c h í n h x á c n h ấ t . 10
- X u h ư ớ n g t h i đ ấ u "cò n h a n h " . H i ệ n n a y t r ê n t h ế g i ớ i , c á c g i ả i đ ấ u Cờ V u a n h a n h đ a n g c h i ế m ư u t h ế h ơ n so v ớ i c á c g i ả i C ờ V u a " t r u y ề n t h ố n g " . V ớ i c á c g i ả i C ờ V u a t r u y ề n t h ố n g , m ỗ i v á n đ ấ u c ó t h ế k é o d à i n h i ề u giò, t h ậ m c h í v à i n g à y , t h ì v á n đ ấ u cò n h a n h c h ỉ k é o d à i t ố i đ a 60 p h ú t . V ớ i t h ờ i g i a n t h i đ ấ u n h ư v ậ y , c á c g i ả i C ò n h a n h d i ễ n ra sôi đ ộ n g , h ấ p d ẫ n h ơ n , t h u h ú t được n h i ề u k h á n g i ả , v à p h ù hợp h ơ n với các n g à y l ễ kỉ n i ệ m hay các b u ổ i t h i đ ấ u t r ì n h diễn... Vì v ậ y t r o n g t h ờ i g i a n qua, các g i ả i Cò n h a n h được t ổ chức k h á t h ư ờ n g x u y ê n . C h í n h v ì t h ế , t ạ i c á c g i ả i C ò V u a t r u y ề n t h ố n g , L i ê n đ o à n Cờ V u a t h ế g i ớ i ( F I D E ) đ ã q u y ế t đ ị n h r ú t n g ắ n t h ò i g i a n cho c á c đ ấ u t h ủ ở m ỗ i v á n cờ. 1.1.4. Lịch sử phát triển môn Cờ Vuaở Việt Nam 1.1.4.1. Lịch sử phát triển môn Cờ Vua ở Việt Nam T ố chức t i ề n t h â n của L i ê n đ o à n Cờ V i ệ t N a m l à H ộ i C ò T ư ớ n g V i ệ t N a m , được t h à n h l ậ p n g à y 14/02/1965 t ạ i N h à k h a i t r í k i ế n t h ứ c (nay l à T r u n g t â m P h ư ơ n g p h á p C â u l ạ c b ộ - 14 L ê T h á i T ổ , H à N ộ i ) do b á c sĩ L ê Đ ì n h T h á m l à m H ộ i t r ư ở n g . T h á n g 8 n ă m 1976, V i ệ t N a m n h ậ n được t h ư m ờ i t h a m d ự cuộc t h i đ ấ u Cờ V u a t ố chức t ạ i t h à n h p h ô T ô v i p ô l i ( t h ủ Ịj í đ ô L i b i ) do L i ê n đ o à n C ờ c ủ a c á c n ư ớ c A R ậ p t ô c h ứ c . V ố i s ự g h i n h ậ n v ề t ư ơ n g l a i p h á t t r i ể n m ô n C ò V u a ỏ V i ệ t N a m , T ổ n g cục T D T T đ ã c ử m ộ t đ o à n đ ế n t h a m d ự v ớ i t ư c á c h là q u a n s á t v i ê n . Năm 1978, T ổ n g cục T D T T đ ã r a chỉ t h ị s ố 7 3 / C T đ ể h ư ớ n g dẫn phong t r à o Cò V u a r ộ n g r ã i t r o n g m ọ i t ầ n g lớp n h â n d â n , n h ấ t là đ ố i với t h a n h t h i ế u n i ê n , học sinh. N g à y 05/08/1980, B ộ G i á o dục v à Đ à o tạo đ ã ra v ă n b ả n s ố 1787/TDQS về việc c h í n h thức đ ư a Cò V u a v à o giảng dạy trong các t r ư ờ n g p h ổ t h ô n g , c á c t r ư ờ n g Cao đ ẳ n g . Đ ạ i h ọ c S ư p h ạ m v à t r ư ờ n g Đ ạ i h ọ c T D T T t r ê n p h ạ m vi t o à n quốc. N g à y 15/12/1980, H ộ i Cờ được t h à n h l ậ p l ạ i , l ấ y t ê n là H ộ i C ò V i ệ t Nam do ô n g H ồ T r ú c , T h ứ t r ư ở n g B ộ G i á o d ụ c v à Đ à o t ạ o l à m Hội t r ư ở n g . T r ư ớ c b ố i c ả n h m ớ i , H ộ i đ ã m ạ n h d ạ n đ ư a m ô n Cờ V u a v à o V i ệ t N a m v à t h ự c t ế đ ã c h ứ n g m i n h cho q u y ế t đ ị n h s á n g s u ố t đ ó : C ờ V u a V i ệ t N a m bước đ ầ u đ ã p h á t t r i ể n s â u , r ộ n g ở m ọ i đ ố i t ư ợ n g t r o n g x ã h ộ i . 11
T h á n g 1 0 / 1 9 8 4 . H ộ i Cờ V i ệ t N a m c h í n h t h ứ c l à t h à n h v i ê n c ủ a Liên đ o à n Cờ V u a c h â u Á v à n ă m 1988, V i ệ t N a m c h í n h t h ứ c đ ư ợ c c ô n g n h ậ n là t h à n h v i ê n c ủ a L i ê n đ o à n Cờ V u a t h ế g i ớ i ( F Ĩ D E ) . C u ố i n ă m 1 9 9 1 . H ộ i Cò tố chức Đ ạ i h ộ i t o à n quốc l ầ n l i v à đ ố i t ê n t h à n h L i ê n đ o à n Cờ V i ệ t N a m do ô n g N g u y ễ n H ữ u T h ọ , T ổ n g b i ê n t ậ p b á o N h â n D â n l à m C h ủ t ị c h . Đ ạ i h ộ i t o à n quốc l ầ n t h ứ I U của L i ê n đ o à n Cờ V i ệ t N a m đ ã được tố chức v à o n g à y 28/09/1997 v à ô n g N g u y ễ n M i n h H i ể n - U y v i ê n Trung ư ơ n g Đ ả n g - B ộ t r ư ở n g B ộ G i á o dục v à Đ à o t ạ o được b ầ u l à m C h ủ tịch Liên đ o à n Cò V i ệ t N a m . Đ ạ i hội đ ã tống k ế t và đề ra p h ư ờ n g h ư ó n g hoạt d ộ n g đ ổ i m ớ i n h ằ m đ ẩ y m ạ n h sự p h á t t r i ể n m ô n Cờ V u a . C ò T ư ớ n g nước ta t r o n g g i a i đ o ạ n m ớ i . S a u 5 n ă m p h á t t r i ể n ( 1 9 9 0 - 1 9 9 5 ) . đ ã c ó 20 n g à n h , đ ị a p h ư ơ n g x â y d ự n g được p h o n g t r à o ớ m ô n t h ế thao n à y . K h i đó. có m ộ t s ố địa phương đ ã đ ư a m ô n Cờ V u a v à o c h ư ơ n g t r ì n h h o ạ t đ ộ n g của c á c t r ư ờ n g v à tố chức đ à o t ạ o V Đ V C ờ V u a ở m ộ t s ố t r ư ờ n g n ă n g k h i ế u T D T T . T ừ đ ó . H ộ i Cờ V i ệ t N a m (sau n à y là L i ê n đ o à n Cờ V i ệ t N a m ) , tố chức đ ể u đ ặ n g i ả i vô địch t o à n quốc h à n g n ă m cho t h a n h t h i ê u n i ê n , học s i n h v à n g ư ờ i lớn. N h ữ n g n ă m g ầ n đ â y , p h o n g t r à o Cờ V u a p h á t t r i ể n r ấ t m ạ n h m ẽ trên p h ạ m v i t o à n quốc. N h i ề u nơi, p h o n g t r à o đ ã b i ê u h i ệ n c h i ề u s â u với h à n g l o ạ t t r u n g t â m Cờ V u a được t h à n h l ậ p n h ư : H à N ộ i , t h à n h p h ố H ồ Chí M i n h . Q u ả n g Ninh, c ầ n Thơ. Đồng Tháp... H à n g n ă m , g i ả i Cờ V u a cho c á c đ ố i t ư ợ n g đ ư ợ c t ổ c h ứ c r ộ n g r ã i vói c á c g i ả i đ ỉ n h cao c ũ n g n h ư c á c g i ả i p h o n g t r à o n h ư g i ả i C ò V u a A i , A 2 , g i ả i c á c đ ấ u t h ủ m ạ n h , g i ả i C ò V u a t r ẻ , g i ả i C ò V u a cho học s i n h , s i n h v i ê n v à đ ặ c b i ệ t g i ả i Cờ V u a t r o n g k h u ô n k h ố H ộ i k h ỏ e P h ù Đ ổ n g với t r ê n 5 0 0 V Đ V n a m , n ữ t h a m g i a . N g o à i c á c g i ả i t r o n g n ư ớ c , đ ộ i t u y ể n Cờ Vua quốc gia với c á c lứa t u ổ i đ ã được h ì n h t h à n h t h ô n g qua các g i ả i t o à n quốc. C á c đ ộ i t u y ể n đ ó t h ư ờ n g x u y ê n t h a m d ự c á c g i ả i t h i đ ấ u quốc t ế v à đã t h ư được k h ô n g ít n h ữ n g t h à n h công: Đ ạ t 4 huy c h ư ơ n g V à n g lứa tuổi t ừ 12 đ ế n d ư ớ i 2 0 v à đ ư ợ c F I D E p h o n g c ấ p Đ ạ i K i ệ n t ư ớ n g t h ế g i ớ i cho 3 V Đ V , c ù n g v ớ i g ầ n 20 V Đ V k h á c đ ạ t d a n h h i ệ u K i ệ n t ư ớ n g t h ế giới. K i ệ n t ư ớ n g F I D E . G ầ n đ â y n h ấ t t ạ i c á c g i ả i v ô đ ị c h Cờ V u a c h â u Á . g i ả i t r ẻ t h ê giới v à c ú p Cò V u a c h â u Á, các V Đ V V i ệ t N a m m ộ t l ầ n n ữ a l ạ i chứng tỏ được k h ả n ă n g v à t r ì n h độ của m ì n h trong m ô n t h ê thao n à y . 12
1.1.4.2. Xu hướng phát triển môn Cờ Vua ở Việt Nam Ó n ư ớ c t a , Cờ V u a p h á t t r i ể n s a u n h i ề u m ô n t h ể t h a o k h á c n h ư n g t ố c đ ộ p h á t t r i ể n k h á n h a n h . Cho đ ế n nay ở h ầ u h ế t 60 t ỉ n h , t h à n h v à n h i ề u n g à n h đ ã có p h o n g t r à o Cờ V u a k h á r ộ n g r ã i . P h á t t r i ể n m ạ n h n h ấ t là c á c t r ư ờ n g P h ố t h ô n g , c á c t r ư ờ n g Đ ạ i học v à c á c t ỉ n h t h à n h n h ư : H à N ộ i . t h à n h p h ố H ồ Chí M i n h , Đồng Tháp. Quảng Ninh,... H i ệ n n a y , C ờ V u a l à m ộ t t r o n g 10 m ô n m ũ i n h ọ n c ủ a t h ế t h a o V i ệ t N a m v à đ a n g đ ư ợ c đ ầ u t ư , q u a n t â m p h á t t r i ể n đ ế p h ụ c v ụ cho m ụ c t i ê u c h i ê n lược m à n g à n h T D T T đ ã đ ề ra. Sự t h à n h c ô n g của c á c đ ấ u t h ủ Cờ V u a V i ệ t N a m t r ê n t r ư ờ n g quốc tê t r o n g n h ữ n g n ă m g ầ n đ â y đ ã c h ứ n g m i n h và k h ẳ n g đ ị n h q u a n đ i ể m đ ú n g đ ắ n đó. N g à y 28/09/1997. Đ ạ i h ộ i t o à n quốc L i ê n đ o à n C ò V i ệ t N a m l ầ n t h ứ I I I được tô chức t ạ i H à N ộ i , đ ạ i h ộ i đ ã đ ề ra hai mục t i ê u của m ô n Cờ V u a V i ệ t N a m v à đ â y c ũ n g là hai xu h ư ớ n g p h á t t r i ể n của C ò V u a V i ệ t Nam t r o n g giai đ o ạ n t ớ i , đ ó là: - T h ứ n h ấ t : P h ả i có p h o n g t r à o p h ổ b i ế n , s â u r ộ n g t r o n g cả nước, đặc b i ệ t là t r o n g c á c t r ư ờ n g học. Đ â y c ũ n g là x u h ư ớ n g t h ứ n h ấ t của C ò V u a Việt Nam: X u h ư ớ n g q u ầ n c h ú n g hoa m ô n Cờ Vua. - T h ứ hai: G i à n h huv c h ư ơ n g t ừ 2 đ ế n 3 h ạ n g tuổi ỏ các giải trế t h ế g i ớ i : Đ ạ t t h ứ h ạ n g 10 n ư ớ c h à n g đ ầ u đ ố i v ớ i đ ộ i n ữ v à 2 0 n ư ớ c h à n g đ ầ u đ ô i v ớ i đ ộ i n a m t r o n g g i ả i O l i m p i c Cờ V u a t h ê g i ớ i ; Đ ạ t t h ứ h ạ n g 5 g i ả i đồng đ ộ i v à g i ả i vô địch cá n h â n c h â u Á, r i ê n g đ ộ i n ữ v à g i ả i cá nhân p h ấ n đ ấ u có h u y c h ư ơ n g . . . Đ â y là x u h ư ớ n g p h á t t r i ể n t h ứ h a i của Cờ Vua Việt Nam: X u h ư ớ n g h ộ i n h ậ p t r ì n h đ ộ t h ế giới. 1.2. ĐẶC ĐIỂM, TÍNH CHẤT VÀ TÁC DỤNG CỦA MÔN CỜ VUA C ò V u a l à m ộ t m ô n t h ê t h a o có đ ặ c t r ư n g l à í t đòi h ỏ i cao v ê c á c t ô c h ấ t t h ê lực. s o n g l ạ i c ó y ê u c ầ u cao v ề sự b ề n bỉ, m ư u t r í , t h ô n g m i n h , óc s á n g t ạ o ở n g ư ờ i c h ơ i . C h í n h vì v ậ y , Cờ V u a p h ù h ợ p v ớ i con n g ư ờ i v à c ó đ i ề u k i ệ n p h á t t r i ể n ở V i ệ t N a m . C h ơ i cò k h ô n g đòi h ỏ i d ụ n g cụ. s â n b ã i p h ứ c t ạ p n h ư m ộ t s ố m ô n t h ê t h a o k h á c . t ậ p l u y ệ n k h ô n g đòi h ỏ i p h ả i c ầ n t h i ế t đ ô n g n g ư ờ i . H ì n h t h ứ c t ậ p l u y ệ n p h o n g p h ú . đ a d ạ n g , có t h ê t ự m ì n h n g h i ê n c ứ u 13
t à i l i ệ u s á c h b á o , m á y đ á n h cò, h o ặ c c h ơ i t r ê n m á y v i t í n h t ù y t h e o t ừ n g t r ì n h độ k h á c nhau. Cờ V u a l à m ô n t h ể t h a o có t á c d ụ n g p h á t t r i ể n t ư d u y lôgic, l u y ệ n t r í t h ô n g m i n h , giáo dục n h ữ n g p h ẩ m c h ấ t t ố t đẹp n h ư t í n h t ổ chức k ỉ l u ậ t . k i ê n c ư ờ n g b ì n h t ĩ n h , l u y ệ n m ư u t r í , óc s á n g t ạ o , l u y ệ n c á c h n h ì n xa trông rộng, biết p h â n tích, tổng hợp t ì n h h ì n h một cách k h á c h quan khoa học, r è n l u y ệ n c á c h l à m v i ệ c c ó k ê h o ạ c h , t í n h q u y ế t đ o á n v à t á o bạo t r o n g x ử lí t ì n h h u ố n g . C h ơ i Cờ V u a c h í n h là g ó p p h ầ n x â y d ự n g con n g ư ờ i m ớ i x ã h ộ i c h ủ n g h ĩ a , n â n g cao đ ò i s ố n g v ă n h ó a t i n h t h ầ n c ủ a n h â n d â n , t h ự c h i ệ n v i ệ c t r a o đ ổ i v ă n h ó a T D T T v ớ i c á c n ư ớ c t r ê n t h ế g i ớ i . C h ơ i cờ l à m ộ t m ô n g i ả i t r í tao n h ã , t ạ o r a c ả m g i á c s ả n g k h o á i của sự s á n g t ạ o v à m ư u trí, bởi c ó s ự b i ê n h ó a k ì d i ệ u t r o n g m ỗ i n ư ớ c cờ, m ỗ i t h ê b i ê n . H ầ u h ế t c á c l ã n h t ụ t h i ê n tài, các n h à b á c học, c á c n h à v ă n như L ê n i n , L e r m o n t ô p , T ô n x t ô i , M e n đ ê l ê é p . . . đ ê u r ấ t t h í c h c h ơ i cò. Đ ặ c b i ệ t là ở l ứ a t u ổ i t h a n h t h i ê u n i ê n , học s i n h , các em đ ề u h a m t h í c h c h ơ i cờ. C h í n h do t ậ p l u y ệ n m ô n t h ể t h a o n à y đ ã g i ú p c h o c á c e m h ọ c t ậ p , t i ế p t h u k i ê n t h ứ c v ề c á c m ô n K h o a học t ự n h i ê n v à X ã h ộ i t ố t h ơ n . 1.3. LUẬT CỜ VUA - B à n cờ, q u â n cờ, q u y ề n đ i q u â n , n ư ớ c đ i , c á c h d i c h u y ê n q u â n (xem c á c đ i ề u Ì , 2, 3, 4, 5 p h ầ n ì, Luật Cờ Vua, N X B T D T T - 2001). - H o à n t h à n h nước đi, c h ạ m q u â n , n h ữ n g vị t r í đ ứ n g sai l u ậ t , c h i ế u V u a , k ế t t h ú c v á n cờ... ( x e m c á c đ i ề u 6, 7, 8, 9, 1 0 , 1 1 p h ầ n ì , Luật Cờ Vua, N X B T D T T - 2001). 1.4. CÁC THUẬT NGỮ TRONG CỜ VUA - P á t : L à t r ư ờ n g h ợ p h ò a c ò do h ế t n ư ớ c đ i : M ộ t đ ấ u t h ủ đ ế n l ư ợ t đ i c ủ a m ì n h k h ô n g t h ể t h ự c h i ệ n đ ư ợ c m ộ t n ư ớ c đ i n à o đ ú n g l u ậ t , v á n cờ kết thúc hòa. - X u c x v ă n g : L à t ì n h t h ế b ó buộc - tức l à b ê n có l ư ợ t đi b ắ t b u ộ c p h ả i t h ự c h i ệ n n ư ớ c đ i d ẫ n t ớ i m ộ t t h ế cò k é m h ơ n . 14
- T e m p : L à n h â n t ố thời gian của m ộ t nước đi. L ợ i m ộ t t e m p t ư ơ n g đ ư ơ n g v ớ i l ợ i m ộ t n ư ớ c đ i v à n g ư ợ c l ạ i , t h i ệ t t e m p có n g h ĩ a l à t h i ệ t n ư ớ c đ i . - P h i a n k é t T ư ợ n g : L à k h i q u â n T ố t ở cột "b" h o ặ c T ố t ở cột "g" t ừ vị trí ban đ ầ u d ị c h c h u y ế n l ê n m ộ t ô, s a u đó p h á t t r i ể n q u â n T ư ợ n g của m ì n h lên chiếm ô m à Tốt vừa giải phóng. - C h i ế u vĩnh v i ễ n : L à m ộ t đ ố i t h ủ liên tục thực h i ệ n nước chiếu Vua đối p h ư ơ n g v à đ ố i p h ư ơ n g k h ô n g t h ê c h ấ m d ứ t được nước c h i ế u Vua ( n h ư n g k h ô n g b ị c h i ê u h ế t ) , v á n cò k ế t t h ú c h ò a . - C h i ế u M Á T : c h i ế u h ế t . K h i đ ố i t h ủ đ ế n lượt đi của m ì n h , k h ô n g t h ể đ ư a V u a của m ì n h t h o á t k h ỏ i nước c h i ế u của đ ố i p h ư ơ n g b ằ n g m ộ t t r o n g 3 cách: + Tiêu diệt q u â n đ a n g chiếu. + D ù n g q u â n cồ k h á c che c h ắ n cho Vua. + D i c h u y ể n V u a đ ế n m ộ t ô cò k h á c h ợ p l ệ . - Blốc: L à sự n g ă n c h ặ n , t h ô n g t h ư ờ n g t h u ậ t n g ữ n à y sử d ụ n g t r o n g việc n g ă n c h ặ n T ố t t i ế n x u ố n g phong cấp. - T ố t cô l ậ p : L à m ộ t q u â n T ố t đứng đ ơ n l ẻ . H a i c ộ t b ê n c ạ n h k h ô n g có q u â n T ố t n à o của b ê n mình. - T ố t chồng: L à k h i hai q u â n T ố t của một bên n ằ m t r ê n m ộ t cột. Ví d ụ Tốt T r ắ n g ở c4 v à c5 h o ặ c c4 v à c6. - T ố t p h o n g tỏa: L à hai q u â n T ố t của h a i b ê n đ ứ n g đ ố i d i ệ n n h a u v à cả hai đ ề u k h ô n g t h ể d i c h u y ể n được. a b c d e í g h - Đ a s ố T ố t : L à s ự so s á n h ( h ơ n ) v ề Hình Ì số lượng T ố t của m ộ t trong hai đ ấ u thủ ở c á n h H ậ u hoặc c á n h Vua. - T ố t c h ậ m tiến: K h i d ã y T ố t liên h o à n n ằ m t r ê n m ộ t đường chéo, thì q u â n T ố t sau c ù n g sẽ được g ọ i là T ố t c h ậ m t i ế n k h i m ộ t q u â n T ố t c ủ a đ ố i p h ư ơ n g p h o n g toa q u â n T ố t t r ê n nó. 15
V í d ụ : ỏ h ì n h Ì t h ì T ố t f'3 g ọ i l à T ố t c h ậ m t i ế n . - Tốt thông có bảo vệ: Là quân Tốt không bị cản trở bởi Tốt đối p h ư ơ n g t r o n g việc t i ế n x u ố n g phong cấp n h ư n g l ạ i được m ộ t q u â n Tốt bên m ì n h bảo vệ. Ở ví dụ trên thì Tốt hô được gọi là Tốt thông có bảo vệ. - Chiến lược Cò Vua: Là định hướng trung tâm cơ bản của ván cờ. h o ặ c m ộ t g i a i đ o ạ n c ủ a v á n cờ. - Chiến thuật Cò Vua: Là tổ hợp một loạt các nước đi có định hướng n h ằ m g i ả i q u y ế t m ộ t mục đích n à o dó, t ạ i t ì n h h u ố n g đ ã được định trưóc t r o n g d i ễ n b i ế n của v á n cò. 1.5. NHỮNG QUY ƯỚC T H Ô N G TIN TRONG C Ờ V U A 1.5.1. Kí h i ệ u c á c q u â n cờ QUÂN CỜ TIẾNG VI ÉT TI ịENG NGA TIẾNG ANH TIẾNG ĐÚC Q u â n Vua V Kỹ K K Quân Hậu H Q D ị Q u â n Xe X À R T Quân Tượng T c B L Quân Mã M K N s Quân Tốt K h ô n g c ó k í hièu, m à k í hiêu c h í n h là ỏ n ó đ ứ n s T h e o l u ậ t c ủ a L i ê n đ o à n Cờ V u a t h ế g i ớ i h i ệ n h à n h , c á c k í h i ệ u t r ô n đ ề u được sử d ụ n g t r o n g ghi b i ê n b ả n t h i đ ấ u . 16
1.5.2. C á c kí h i ệ u đ ê g h i c h é p v á n đ â u v à n g h i ê n c ứ u t à i l i ệ u B ả n g 1: B ả n g kí h i ệ u t h ô n g t i n q u y ư ớ c t r o n g C ờ Vua + I Bẽn Trắng có ưu thế nhỏ. X • ỏ yếu, điểm yếu. + Ị Bên Đen có ƯU thế nhỏ. -L Chuyển vé tàn cuôc. + Ị Bẽn Trắng có ưu thế lớn. [HẸP Ưu thế hai Tượng. ị Bẽn Đen có ưu thế lớn. HÍP Hai Tương khác màu ô. + Ì Bẽn Trắng có ưu thế quyết định. +_ Hai Tượng cùng màu ô. _+ Bẽn Đen có ưu thế quyết định. o o Tốt liên kết. = Thế cờ cân bằng. o - ó Tốt cô láp. Ị 0 0 Thế cờ không rõ ràng. ẵ Tốt chổng. eo Thế cờ có bù đắp vế chất. ỏ Tốt thống. Ó Ưu thế vé phát triển quân. > Ưu thế vé số lượng Tốt. o Ưu thế vé khống gian. © Sêinốt (thiếu thời gian). —*- VỚI sư tấn công. Quân Vua (V). ị Với viêc phát triển ưu thế. m Quàn Hậu (H). .. .cõng. Phán ' 2 Quân Xe (X). © Xuxvãng (tỉnh thế bó buộc). ì Quân Tượng (T). ị # Chiếu hết (chiếu Mát). à Quân Mã (M). Ị Nước đi mạnh. Quán Tốt (không có kí hiệu). ầ ỊỊ Nước đi rất mạnh. N Nước đi mới. ? Nước đi yếu. (ch) Giải vỏ địch, lấy từ giải vỏ địch. ỉ ?? Nước đi sai lấm. (izt) Giải khu vực, liên khu vực. ị , ? Nước đi đang chú ý. (ct) Vòng đâu tranh chức vô địch. 91 Nước đi gãy tranh luận. (ni) Trận giao hữu. Ã Với ý đồ. (oi) Giải Olimpic. • Nước đi duy nhất corr Ván đánh qua thư. Tốt hơn, tốt hơn là. RR Bình luân của ban biên tập. í Hàng ngang. R Còn những nước đi khác. Đường chéo. L Với, cùng với. + Trung tàm. ' J " . Không có, thiếu. » Cánh Vua. n i Vân vãn. « Cánh Hậu. — Nước đi quàn - hoặc xem tiếp. Ì NƯỚC chiếu Vua. Ăn quân, nước đi ăn quân. + lỉ-GTCỞVUA 17
1.6. C Á C H THỨC GHI C H É P BIÊN B Ả N TRONG C Ờ V U A Có hai h ì n h thức ghi c h é p b i ê n b ả n (ghi các nước đi của h a i b ê n k h i thực h i ệ n v á n đấu): C á c h ghi ngắn gọn và cách ghi đầy đủ. - C á c h ghi đ ầ y đủ: L à ghi t h ứ t ự nước đi c ù n g với vị trí x u ấ t p h á t q u â n cò v à v ị t r í n ó d ị c h c h u y ể n t ớ i , ở g i ữ a c h ú n g c ó k í h i ệ u n ư ớ c đ i "-" hoặc k í h i ệ u b ắ t q u â n Ví dụ: + T ố t T r ắ n g t ừ ô e2 đ i l ê n ô e4 ở n ư ớ c đ i t h ứ n h ấ t đ ư ợ c g h i l à 1. e2 - e4 + M ã t ừ ô g i l ê n ô f 3 ở n ư ớ c đ i t h ứ 5 c ủ a T r ắ n g đ ư ợ c g h i l à : 5. M g l - f 3 + T ố t T r ắ n g e4 ă n T ố t Đ e n d ô ở n ư ớ c đ i t h ứ b ả y g h i l à : 7. e4 : d ô + H ậ u d i ă n q u â n M ã ở d 4 ở n ư ớ c đ i t h ứ b a c ủ a T r ắ n g g h i l à : 3. H d l : d4 - C á c h ghi n g ắ n gọn: L à chỉ ghi t h ứ t ự nước đi c ù n g v ớ i vị t r í m à q u â n cờ n à o đ ó d ị c h c h u y ể n t ớ i . T r o n g t r ư ờ n g h ợ p n h i ề u q u â n t ớ i đ ư ợ c v ị t r í đ ó , t h ì c ầ n t h i ế t p h ả i s ử d ụ n g t h ê m h à n g n g a n g h o ặ c c ộ t d ọ c c ủ a q u â n cò đó ở vị t r í ban đ ầ u đ ể l à m s á n g tỏ nước đi. Ví dụ: - T ố t T r ắ n g ở ô e2 đ i l ê n ô e4 ở n ư ớ c đ i t h ứ n h ấ t đ ư ợ c g h i l à 1. e4 - M ã t ừ ô g i l ê n ô f 3 ở n ư ớ c đ i t h ứ n ă m c ủ a T r ắ n g đ ư ợ c g h i l à : 5. M f 3 - H ậ u d i ă n q u â n M ã ỏ d 4 ở n ư ớ c đ i t h ứ b a c ủ a T r ắ n g g h i l à : 3. H : d4 - T ố t T r ắ n g ở ô d 4 ă n T ố t Đ e n ở ô e5 ở n ư ớ c đ i t h ứ h a i đ ư ợ c g h i l à 2. ed. H a i q u â n M ã , m ộ t ở ô f3, m ộ t ở b i c ù n g đ ế n được ô d2, t h ì p h ả i ghi r õ M f d 2 , hoặc M b d 2 . T ư ơ n g t ự n h ư v ậ y , n ế u n ó c ù n g n ằ m ở t r ê n m ộ t cột thì d ù n g h à n g ngang đ ể b i ể u t h ị nước đi: M l d 2 hoặc M3d2... T r o n g C ò V u a , n g ư ờ i t a q u y đ ị n h c á c h g h i b i ê n b ả n n h ư sau: M ỗ i m ộ t n ư ớ c đ i bao g ồ m h a i l ư ợ t đi, m ộ t l ư ợ t đ i c ủ a b ê n T r ắ n g v à m ộ t l ư ợ t đ i c ủ a b ê n Đ e n . Ví dụ: 1. e2 - e4 e7 - e5 2. M g l - f 3 M b 8 - c6 N ế u t r o n g m ộ t t h ế cờ n à o đ ó m à q u y đ ị n h b ê n Đ e n đ i t r ư ớ c t h ì s ẽ g h i số t h ứ t ự của nước đi v à nước đi của b ê n Đ e n còn nước đi của b ê n T r ắ n g thì bỏ t r ố n g b ằ n g c á c h t h a y v à o đó là 3 d ấ u c h ấ m . Nước t i ế p theo được ghi b ì n h thường. 18