intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giáo trình -Di truyền số lượng và chọn giống vật nuôi-chương 6

Chia sẻ: Song Song Cuoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST
Báo xấu
127
lượt xem 22
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương 6: Hiệu quả chọn lọc. Khái niệm: Hiệu quả chọn lọc ( Selection Response), ký hiệu R, là sự chênh lệch giữa giá trị kiểu hình trung bình của đời con sinh ra từ những bố mẹ được chọn lọc so với giá trị kiểu hình trung bình của toàn bộ thế hệ bố mẹ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình -Di truyền số lượng và chọn giống vật nuôi-chương 6

  1. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 72 Ch−¬ng 6 HiÖu qu¶ chän läc Môc tiªu chñ yÕu cña chän läc gia sóc lµ t¹o ®−îc thÕ hÖ sau cã n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm cao h¬n thÕ hÖ bè mÑ. HiÖu qu¶ chän läc lµ th−íc ®o cña môc tiªu nµy. Trong ch−¬ng nµy chóng ta sÏ xem xÐt hiÖu qu¶ chän läc cïng c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ chän läc. 1. Kh¸i niÖm HiÖu qu¶ chän läc (Selection Response), ký hiÖu R, lµ sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña ®êi con sinh ra tõ nh÷ng bè mÑ ®−îc chän läc so víi gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña toµn bé thÕ hÖ bè mÑ. Li sai chän läc (Selection Differential), ký hiÖu S, lµ sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña c¸c bè mÑ ®−îc chän läc so víi gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña toµn bé thÕ hÖ bè mÑ. VÝ dô: Trong mét ®µn bß s÷a cã n¨ng suÊt trung b×nh 2500 kg/kú v¾t s÷a, chän ra nh÷ng bß c¸i cã n¨ng suÊt cao nhÊt; n¨ng suÊt trung b×nh cña chóng lµ 3500 kg. Con g¸i cña nh÷ng bß c¸i nµy cã n¨ng suÊt trung b×nh 2800 kg. Ta cã: HiÖu qu¶ chän läc = Trung b×nh ®êi con - Trung b×nh toµn bé bè mÑ R = 2800 kg - 2500 kg = 300 kg Li sai chän läc = Trung b×nh bè mÑ ®−îc chän läc - Trung b×nh toµn bé bè mÑ S = 3500 kg - 2500 kg = 1000 kg 2. Mèi quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ chän läc vµ li sai chän läc Gi¶ sö mét quÇn thÓ ®éng vËt giao phèi ngÉu nhiªn, n¨ng suÊt cña tÝnh tr¹ng theo dâi ®−îc kh«ng phô thuéc vµo giíi tÝnh. N¨ng suÊt trung b×nh cña c¸c cÆp bè mÑ, n¨ng suÊt trung b×nh cña c¸c ®êi con sinh ra tõ c¸c cÆp bè mÑ kh¸c nhau ®−îc theo dâi. C¸c cÆp sè liÖu n¨ng suÊt trung b×nh bè mÑ vµ n¨ng suÊt trung b×nh ®êi con ®−îc biÓu diÔn trªn mét trôc to¹ ®é nh− sau: y * ** y = bx R . .* * . . . . . .* * . α. . .. . . .O . S x .. H×nh 6.1. §å thÞ biÓu diÔn c¸c ®iÓm mµ to¹ ®é lµ chªnh lÖch gi÷a n¨ng suÊt trung b×nh cña bè mÑ (trôc x) vµ n¨ng suÊt trung b×nh cña ®êi con (trôc y) so víi trung b×nh cña toµn thÕ hÖ bè mÑ. Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  2. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 73 Gèc to¹ ®é lµ trung b×nh cña toµn bé thÕ hÖ bè mÑ. §−êng håi quy y = bx biÓu thÞ håi quy cña trung b×nh ®êi con theo trung b×nh cña bè mÑ. C¸c ®iÓm ®−îc ®¸nh dÊu * lµ c¸c bè mÑ cã n¨ng suÊt cao (®−îc chän läc). ChÖnh lÖch gi÷a trung b×nh cña c¸c bè mÑ ®−îc chän läc so víi trung b×nh toµn bé bè mÑ, theo kh¸i niÖm li sai chän läc sÏ chÝnh lµ gi¸ trÞ cña S trªn trôc Ox. Tõ S, b»ng ph−¬ng ph¸p håi quy sÏ t×m ®−îc gi¸ trÞ chÖnh lÖch gi÷a trung b×nh cña ®êi con sinh ra tõ c¸c bè mÑ ®−îc chän läc so víi trung b×nh toµn bé bè mÑ, theo kh¸i niÖm hiÖu qu¶ chän läc sÏ chÝnh lµ gi¸ trÞ R trªn trôc Oy. Do ®ã: R = tgα S do tgα = b, nªn R = bS b lµ hÖ sè håi quy trung b×nh ®êi con theo trung b×nh bè mÑ, theo c¸ch tÝnh hÖ sè di truyÒn, b = h2. R = h2S Do vËy: [6.1] HiÖu qu¶ chän läc mét tÝnh tr¹ng nhÊt ®Þnh b»ng tÝch cña hÖ sè di truyÒn víi li sai chän läc cña tÝnh tr¹ng ®ã. Trong mét thùc nghiÖm kh¶o s¸t sè l−îng l«ng bông cña ruåi dÊm, Clayton (1957) x¸c ®Þnh ®−îc hÖ sè di truyÒn cña tÝnh tr¹ng nµy b»ng 0,52 vµ c¸c kÕt qu¶ sau: ThÕ hÖ TB c¸c quan s¸t TB c¸c c¸ thÓ chän läc Li sai chän läc R−íc tÝnh Rquan s¸t Bè-MÑ 35,3 40,6 5,3 2,8 Con 37,9 2,6 C¸c tÝnh to¸n cô thÓ nh− sau: S = 40,6 - 35,3 = 5,3 R−íc tÝnh = 0,52 x 5,3 = 2,8 Rquan s¸t = 37,9 - 35,3 = 2,6 Li sai chän läc phô thuéc vµo tû lÖ chän läc (tû lÖ c¸c c¸c bè mÑ ®−îc chän läc so víi tæng sè bè mÑ) vµ ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng chän läc. H×nh 6.2. HiÖu qu¶ chän läc phô thuéc vµo tû lÖ chän läc vµ ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng. §¬n vÞ tÝnh cña li sai chän läc lµ ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh (a): Chän läc 50%, σP = 2, S = 1,6 (b): Chän läc 20%, σP = 2, S = 2,8 (c): Chän läc 20%, σP = 1, S = 1,4 Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  3. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 74 §Ó gi¶m bít c¸c kh¸i niÖm vÒ c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ chän läc, ng−êi ta tiªu chuÈn ho¸ li sai chän läc theo ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng chän läc, do vËy h×nh thµnh mét kh¸i niÖm míi ®ã lµ c−êng ®é chän läc, ký hiÖu i: S i= σP Do ®ã: S = iσ, thay vµo c«ng thøc [6.1]: R = h2 i σ P [6.2] Cã thÓ quan s¸t mèi quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ chän läc vµ li sai chän läc qua s¬ ®å sau: ThÕ hÖ bè mÑ S ThÕ hÖ con R H×nh 6.3. Mèi quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ chän läc vµ li sai chän läc. ë thÕ hÖ bè mÑ: chªnh lÖch gi÷a trung b×nh cña c¸c bè mÑ ®−îc chän läc vµ trung b×nh quÇn thÓ lµ ly sai chän läc. ë thÕ hÖ con: chªnh lÖch gi÷a trung b×nh cña thÕ hÖ con sinh ra tõ c¸c bè mÑ ®−îc chän läc vµ trung b×nh quÇn thÓ lµ hiÖu qu¶ chän läc. VÝ dô sau ®©y minh ho¹ cho viÖc −íc tÝnh hiÖu qu¶ chän läc. VÝ dô: Mét quÇn thÓ bß thÞt ®−îc chän läc theo tÝnh tr¹ng khèi l−îng c¬ thÓ lóc 1 n¨m tuæi víi hÖ sè di truyÒn b»ng 0,25; ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh b»ng 20kg. Lóc 1 n¨m tuæi, c¸c bß c¸i cã khèi l−îng trung b×nh 175kg vµ khèi l−îng trung b×nh cña toµn bé 100 bß ®ùc lµ 200kg. - ¦íc tÝnh khèi l−îng 1 n¨m tuæi cña 10 bß ®ùc gièng tèt nhÊt? S®ùc = i®ùc σP Ta cã: p®ùc = 10/100 = 0,1; do ®ã i®ùc = 1,755 (tra b¶ng 6.1) S®ùc = 1,755 x 20 = 35,1kg (so víi khèi l−îng trung b×nh) Do vËy, khèi l−îng trung b×nh cña 10 bß ®ùc gièng tèt nhÊt sÏ b»ng: 200 + 35,1 = 235,1kg. Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  4. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 75 - HiÖu qu¶ chän läc khi sö dông 10 bß ®ùc gièng nµy phèi gièng víi ®µn bß c¸i? Do con c¸i kh«ng ®−îc chän läc nªn: ic¸i = 0; i®ùc + ic¸i 1,755 + 0 h σP = 2 R= x 0,25 x 20 2 2 = 4,3875kg (so víi khèi l−îng trung b×nh) Do vËy, ®êi con sÏ cã khèi l−îng lóc 1 n¨m tuæi nh− sau: Con ®ùc: 200 + 4,3875 = 204,3875kg Con c¸i : 175 + 4,3875 = 179,3875kg. - HiÖu qu¶ chän läc khi sö dông 10 bß ®ùc gièng tèt nhÊt nµy phèi gièng víi 1/2 sè bß c¸i tèt nhÊt ®µn? Do chän läc 1/2 c¸i tèt nhÊt, p = 0,5 nªn: ic¸i = 0,798 (tra b¶ng 6.1); i®ùc + ic¸i 1,755 + 0,798 h2σP = R= x 0,25 x 20 2 2 = 6,3825kg (so víi khèi l−îng trung b×nh) Do vËy, ®êi con sÏ cã khèi l−îng lóc 1 n¨m tuæi nh− sau: Con ®ùc: 200 + 6,3825 = 206,3825 kg Con c¸i : 175 + 6,3825 = 181,3825 kg. Theo c«ng thøc [6.2], hiÖu qu¶ chän läc ®¹t ®−îc sau mét thÕ hÖ. Do kho¶ng c¸ch thÕ hÖ dµi ng¾n phô thuéc vµo loµi gia sóc, vµo chÕ ®é qu¶n lý cña tõng ®µn gia sóc kh¸c nhau, hiÖu qu¶ chän läc ®¹t ®−îc qua tõng n¨m sÏ lµ: h2 i σ P R= [6.3] L trong ®ã, L lµ kho¶ng c¸ch thÕ hÖ (®¬n vÞ tÝnh lµ n¨m) Víi c¸ch tÝnh nµy, hiÖu qu¶ chän läc cßn ®−îc gäi lµ tiÕn bé di truyÒn hµng n¨m (∆g). 3. C−êng ®é chän läc Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  5. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 76 H×nh 7.4. C−êng ®é chän läc phô thuéc vµo ®é lín cña ®µn gia sóc vµ tû lÖ chän läc B¶ng 6.1. C−êng ®é chän läc phô thuéc vµo tû lÖ chän läc (p) (n =∞) p i p i p i p i 0,0001 3,960 0,001 3,367 0,01 2,655 0,1 1,755 0,0002 3,790 0,002 3,170 0,02 2,412 0,2 1,400 0,0003 3,687 0,003 3,050 0,03 2,268 0,3 1,159 0,0004 3,613 0,004 2,962 0,04 2,154 0,4 0,966 0,0005 3,554 0,005 2,892 0,05 2,063 0,5 0,798 0,0006 3,057 0,006 2,834 0,06 1,985 0,6 0,644 0,0007 3,464 0,007 2,784 0,07 1,918 0,7 0,497 0,0008 3,429 0,008 2,740 0,08 1,858 0,8 0,350 0,0009 3,397 0,009 2,701 0,09 1,804 0,9 0,195 Trªn thùc tÕ, tû lÖ chän läc con ®ùc kh¸c víi con c¸i do vËy ph¶i tÝnh c−êng ®é chän läc chung: i®ùc + ic¸i ichung = 2 MÆt kh¸c, nÕu viÖc chän läc thay thÕ ®µn diÔn ra ngay trong ®µn gia sóc theo s¬ ®å sau sÏ dÉn tíi 4 tû lÖ chän läc kh¸c nhau, v× vËy sÏ cã 4 c−êng ®é chän läc kh¸c nhau: Bè MÑ BB BM MB MM §ùc C¸i pBB: Tû lÖ chän läc trong ®µn bè ®Ó gi÷ ®êi con lµm ®ùc gièng Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  6. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 77 pBM: Tû lÖ chän läc trong ®µn bè ®Ó gi÷ ®êi con lµm c¸i gièng pMB: Tû lÖ chän läc trong ®µn mÑ ®Ó gi÷ ®êi con lµm ®ùc gièng pMM: Tû lÖ chän läc trong ®µn mÑ ®Ó gi÷ ®êi con lµm c¸i gièng iBB + iBM + iMB + iMM ichung = 4 4. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ lµ tuæi trung b×nh cña bè mÑ t¹i c¸c thêi ®iÓm ®êi con cña chóng ®−îc sinh ra. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ ®−îc tÝnh theo ®¬n vÞ thêi gian lµ n¨m. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ ®èi víi gia sóc c¸i phô thuéc vµo c¸c yÕu tè: - Tuæi ®Î løa ®Çu: cµng sím kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i; - Thêi h¹n sö dông lµm gièng: cµng ng¾n kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i; - Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 løa ®Î: cµng ng¾n kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ ®èi víi gia sóc ®ùc phô thuéc vµo c¸c yÕu tè: - Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu: cµng sím kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i; - Thêi h¹n sö dông lµm gièng: cµng sím kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i; - Sè gia sóc sinh ra hµng n¨m: sè gia sóc sinh ra hµng n¨m khi con ®ùc cßn non nhiÒu h¬n so víi khi con ®ùc ®· giµ sÏ rót ng¾n ®−îc kho¶ng c¸ch thÕ hÖ vµ ng−îc l¹i. VÝ dô: 1 bß c¸i sinh n¨m 1990, ®Î løa thø nhÊt vµo n¨m 1993, løa thø hai vµo n¨m 1995, løa thø ba vµo n¨m 1996, løa thø t− vµo n¨m 1998. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cña bß c¸i nµy sÏ lµ: (3 + 5 + 6 + 8)/4 = 5,5 n¨m 1 bß ®ùc gièng ë tr¹m thô tinh nh©n t¹o sinh n¨m 1990, n¨m 1992 cã ®−îc 200 bª, n¨m 1993 cã 300 bª, n¨m 1994 cã 500 bª. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cña bß c¸i nµy sÏ lµ: (2 x 200) + (3 x 300) + (4x500) 3300 = = 3,3 n¨m 200 + 300 + 500 1000 Còng nh− ®èi víi c−êng ®é chän läc, kho¶ng c¸ch thÕ hÖ gi÷a con ®ùc vµ con c¸i cã thÓ kh¸c nhau, do ®ã: L®ùc + Lc¸i Lchung = 2 Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cña mét ®µn gia sóc sÏ lµ con sè trung b×nh kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cña c¸c c¸ thÓ trong ®µn L®µn = Σ Li/n Lasley (1972) cho biÕt kho¶ng c¸ch thÕ hÖ trung b×nh (n¨m) cña mét sè lo¹i gia sóc nh− sau: Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  7. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 78 Loµi gia sóc Con ®ùc Con c¸i Bß thÞt, bß s÷a 3,0 - 4,0 4,5 - 6,0 Lîn 1,5 - 2,0 1,5 - 2,0 Gia cÇm 1,0 - 1,5 1,0 - 1,5 5. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ chän läc Dùa vµo c«ng thøc [6.3] ta thÊy hiÖu qu¶ chän läc tû lÖ thuËn víi hÖ sè di truyÒn, c−êng ®é chän läc (trùc tiÕp lµ tû lÖ chän läc) vµ ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng cÇn chän läc, tû lÖ nghÞch víi kho¶ng c¸ch thÕ hÖ. Van Vleck (1977) ®· tæng kÕt tãm t¾t c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi tiÕn bé di truyÒn ë bß s÷a nh− sau: - HÖ sè di truyÒn; - Quy m« ®µn gia sóc; - C−êng ®é chän läc; - Tû lÖ thay thÕ bß ®ùc gièng; - Tû lÖ bß c¸i ®−îc chän läc lµm c¸i sinh s¶n; - Tû lÖ bß c¸i ®−îc chän läc ®Ó s¶n xuÊt bß ®ùc hËu bÞ; - Sè bß c¸i ®−îc dïng ®Ó kiÓm tra chän läc bß ®ùc gièng; - Tû lÖ bß ®−îc thô tinh nh©n t¹o; - Tû lÖ chöa ®Î cña bß c¸i; - Tû lÖ chän läc bß ®ùc gièng sau khi kiÓm tra c¸ thÓ vµ kiÓm tra ®êi con. C¸c tÝnh to¸n vÒ vai trß cña c¸c kh©u chän läc ®èi víi viÖc n©ng cao tiÕn bé di truyÒn ë bß s÷a cho thÊy viÖc chän läc bß ®ùc gièng ®Ó g©y t¹o ®ùc gièng ®ãng vai trß quan träng nhÊt. S¬ ®å tÇm quan träng cña c¸c kh©u chän läc ®èi víi tiÕn bé di truyÒn ë bß s÷a ®−îc tãm t¾t nh− sau: Bè MÑ 45% 25% 25% 5% §ùc C¸i Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  8. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 79 B¶ng 6.2. TiÕn bé di truyÒn hµng n¨m cña mét sè tÝnh tr¹ng n¨ng suÊt ë c¸c loµi gia sóc kh¸c nhau (Charles Smith, 1984) Gia C¸c TiÕn bé di truyÒn so víi trung b×nh hµng n¨m(%) sóc tÝnh tr¹ng Dù tÝnh Thùc nghiÖm S¶n xuÊt Cõu T¨ng träng 1,4 1,5 1,2 Tû lÖ thÞt 0,9 Sè con/æ 2,1 1,2 2,9 Bß thÞt T¨ng träng 1,4 0,8 0,3 Tû lÖ thÞt 0,5 Bß s÷a S¶n l−îng s÷a 1,5 2,1 0,9 Lîn T¨ng träng 2,7 1,8 Tû lÖ n¹c 1,6 2,1 Sè con/æ 3,0 0,5 1,5 Gµ T¨ng träng 3,2 4,1 6,1 Tû lÖ thÞt 2,2 S¶n l−îng trøng 2,1 1,1 1,3 Gi÷a hiÖu qu¶ chän läc dù tÝnh theo lý thuyÕt vµ hiÖu qu¶ chän läc thùc tÕ ®¹t ®−îc th−êng cã nh÷ng sai kh¸c nhÊt ®Þnh. Nguyªn nh©n cña nh÷ng sai kh¸c nµy lµ: - Sai sãt khi lÊy mÉu ®Ó tÝnh hÖ sè di truyÒn cña tÝnh tr¹ng chän läc: Chñ yÕu do viÖc tÝnh to¸n hÖ sè di truyÒn dùa trªn c¸c tËp hîp sè liÖu nhá; - Sai lÖch cña hÖ sè di truyÒn tÝnh to¸n ®−îc so víi ®Þnh nghÜa cña hÖ sè di truyÒn theo nghÜa hÑp: C¸c ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh hÖ sè di truyÒn ®Òu cã nh÷ng sai lÖch nµy ë c¸c møc ®é kh¸c nhau nh− ®· ®Ò cËp trong ch−¬ng c¸c tham sè di truyÒn; - C−êng ®é chän läc trong thùc tÕ th−êng thÊp h¬n so víi tÝnh to¸n: Chñ yÕu do viÖc chän läc gia sóc tèt nhÊt gi÷ l¹i lµm gièng ch−a thËt chÝnh x¸c, c¸c gia sóc ®−îc chän läc bÞ chÕt, bÞ lo¹i th¶i do c¸c lý do kh¸c nhau; - CËn huyÕt: Do ghÐp phèi gi÷a nh÷ng gia sóc cã quan hÖ huyÕt thèng nhÊt ®Þnh víi nhau; - Phèi gièng cã lùa chän: ViÖc ghÐp phèi gi÷a nh÷ng ®ùc tèt nhÊt víi nh÷ng c¸i tèt nhÊt lµm t¨ng ®−îc hiÖu qu¶ chän läc ë ®êi sau mét c¸ch râ rÖt h¬n; - Chän läc tù nhiªn: C¸c tû lÖ thô thai, tû lÖ chÕt... ®· ¶nh h−ëng tíi c−êng ®é chän läc; - ¶nh h−ëng cña mÑ: Chñ yÕu ¶nh h−ëng tíi tÝnh tr¹ng sè con trong mét æ; - Møc ®é biÕn ®éng gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng gi¶m do t¸c ®éng cña chän läc; - §iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh thay ®æi lµm ¶nh h−ëng tíi gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng. 6. VÝ dô tæng hîp vÒ −íc tÝnh hiÖu qu¶ chän läc Gi¶ sö mét tr¹i lîn gièng cã quy m« th−êng xuyªn 1000 lîn n¸i sinh s¶n, 40 lîn ®ùc gièng. Tuæi sö dông trung b×nh cña lîn n¸i lµ 4 n¨m, ®ùc gièng lµ 3 n¨m. N¨ng suÊt sinh s¶n cña lîn n¸i lµ 18 lîn cai s÷a/n¸i/n¨m. Tr¹i gièng nµy cã mét hÖ thèng kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®¶m b¶o chän läc ®óng ®−îc nh÷ng lîn ®ùc gièng hËu bÞ tèt nhÊt vÒ tèc ®é t¨ng träng ®Ó thay thÕ cho ®µn ®ùc gièng ®−îc lo¹i th¶i hµng n¨m. H·y −íc tÝnh hiÖu qu¶ chän läc hµng n¨m ®èi víi tèc ®é t¨ng träng (g/ngµy), biÕt r»ng tÝnh tr¹ng nµy cã hÖ sè di truyÒn lµ 0,3; ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh lµ 40g/ngµy vµ c¬ cÊu tuæi cña ®µn lîn gièng sinh s¶n nh− sau: Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  9. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 80 Tuæi sö dông (n¨m) 2 3 4 Tæng sè §ùc gièng 25 15 40 N¸i sinh s¶n 370 330 300 1000 TÝnh kho¶ng c¸ch thÕ hÖ: §èi víi lîn ®ùc: L®ùc = [(25 x 2) + (15 x 3)]/ (25 + 15) = 2,375 n¨m §èi víi lîn c¸i: Lc¸i = [(370 x 2) + (333 x 3) + (300 x 4)]/(370 + 330 + 300) = 2,939 TÝnh c−êng ®é chän läc: Sè lîn cai s÷a hµng n¨m cña tr¹i gièng lµ: 1000 n¸i x 18 con/n¸i/n¨m = 18.000 con, trong ®ã cã 9.000 lîn ®ùc vµ 9.000 lîn c¸i Tû lÖ chän läc lîn ®ùc lµm gièng lµ: 25/9.000 = 0,028. Tra b¶ng chi tiÕt (phô lôc), c−êng ®é chän läc ®èi víi lîn ®ùc sÏ lµ i®ùc = 3,070. Do con c¸i kh«ng ®−îc chän läc theo tÝnh tr¹ng nµy, nªn ic¸i = 0. Nh− vËy hiÖu qu¶ chän läc trung b×nh hµng n¨m sÏ b»ng: i®ùc + ic¸i 3,070 + 0 h σP = 2 R= x 0,3 x 40 = 6,93 g/ngµy L®ùc + Lc¸i 2,375 + 2,939 Víi c¬ cÊu vµ tæ chøc chän läc nh− trªn, hµng n¨m lîn con cai s÷a do tr¹i gièng s¶n xuÊt ra sÏ cã tèc ®é t¨ng träng trung b×nh hµng ngµy t¨ng h¬n lµ 6,93 g/ngµy. NÕu ®µn lîn hiÖn t¹i cã tèc ®é t¨ng träng trung b×nh hµng ngµy lµ 700 g/ngµy, tiÕn bé di truyÒn hµng n¨m −íc tÝnh ®−îc lµ: 6,93/700 = 1%. 7. HiÖu qu¶ chän läc khi sö dông gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh Khi gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng ®−îc x¸c ®Þnh nhiÒu lÇn, viÖc sö dông con sè trung b×nh cña c¸c gi¸ trÞ ®−îc nh¾c l¹i m lÇn sÏ lµm cho hiÖu qu¶ chän läc t¨ng thªm. Ph−¬ng sai kiÓu h×nh cña trung b×nh m lÇn nh¾c l¹i (VP(m)) sÏ gi¶m ®i [1+(m-1)r]/m lÇn (trong ®ã ρ lµ hÖ sè lÆp l¹i cña tÝnh tr¹ng): 1 + (m-1)ρ 1 + mρ - ρ 1-ρ VP = ( ρ + VP(m) = VP = )V P m m m Do ®ã, ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña trung b×nh m lÇn nh¾c l¹i (σP(m)) sÏ b»ng: σP(m) = √ ρ+(1-ρ)/m σP [6.4] σP(m)/ σP = √ ρ+(1-ρ)/m vµ [6.5] Khi chØ cã 1 quan s¸t, hiÖu qu¶ chän läc R(1) b»ng: R(1) = h2 i σP = (σ2A/σ2P) iσP = iσ2A/σP Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  10. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 81 Khi cã m quan s¸t, σP ®−îc thay b»ng σP(m) do ®ã hiÖu qu¶ chän läc R(m) b»ng: R(m) = iσ2A/σP(m) Thay b»ng [6.4]: R(m) = iσ2A/(√ ρ + (1-ρ)/m σP) = iσ2AσP /(√ρ + (1-ρ)/m σ2P) R(m) = h2iσP /(√ ρ + (1-ρ)/m) Do ®ã: R(m) = R(1) /(√ ρ + (1-ρ)/m) [6.6] Thay b»ng [6.5]: R(m) = R(1) / σP(m)/σP Do ®ã: R(m) = R(1) σP/σP(m) [6.7] Nh− vËy, so víi 1 sè liÖu quan s¸t ®−îc, viÖc sö dông gi¸ trÞ trung b×nh cña m quan s¸t sÏ t¨ng thªm hiÖu qu¶ chän läc lªn σP/σP(m) lÇn (do σP lu«n lín h¬n σP(m)). VÝ dô: Chän läc nh»m n©ng cao sè con ®Î ra trong mét æ cña lîn víi hÖ sè lÆp l¹i ρ = 0,2. NÕu ta sö dông sè liÖu trung b×nh cña 2 løa ®Î lîn n¸i ®Ó chän läc (m=2), so víi chØ sö dông sè liÖu cña 1 løa ®Î ®Ó chän läc hiÖu qu¶ chän läc sÏ t¨ng lªn: R(2) = R(1) /(√ 0,2 + (1-0,2)/2) = 1,29 lÇn hoÆc 29%. Trong khi ®ã, chän läc nh»m t¨ng tû lÖ mì s÷a ë bß s÷a víi hÖ sè lÆp l¹i ρ = 0,8, còng víi sè liÖu trung b×nh cña 2 kú tiÕt s÷a (m=2), ta cã: R(2) = R(1) /(√ 0,8 + (1-0,8)/2) = 1,05 lÇn hoÆc 5%. Nh− vËy, hiÖu qu¶ chän läc t¨ng lªn râ rÖt h¬n trong tr−êng hîp sö dông gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña mét sè lÇn nh¾c l¹i cña c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè lÆp l¹i nhá. §èi víi c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè lÆp l¹i lín, viÖc sö dông gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu quan s¸t nh¾c l¹i ®Ó chän läc Ýt cã ý nghÜa trong viÖc t¨ng thªm hiÖu qu¶ chän läc. 8. HiÖu qu¶ chän läc gi¸n tiÕp NÕu 2 tÝnh tr¹ng x vµ y cã liªn quan víi nhau, viÖc chän läc tÝnh tr¹ng x sÏ ¶nh h−ëng tíi tÝnh tr¹ng y vµ ng−îc l¹i. Gi¶ thiÕt r»ng, ta chØ chän läc trùc tiÕp tÝnh tr¹ng x, hÖ sè håi quy tuyÕn tÝnh gi¸ trÞ gièng cña tÝnh tr¹ng y theo gi¸ trÞ gièng cña tÝnh tr¹ng x sÏ b»ng: CovA(X,Y) σA(y) σA(y) CovA(X,Y) bA(yx) = = = rA σ2A(x) σ2A(x) σA(y) σA(x) HiÖu qu¶ chän läc trùc tiÕp ®èi víi tÝnh tr¹ng x: Rx = ix hx σA(x) HiÖu qu¶ chän läc gi¸n tiÕp ®èi víi tÝnh tr¹ng y: Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  11. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 82 CRy = bA(yx) Rx σA(y) ix hx σA(x) = rA σA(x) = ix hx rA σA(y) h2y = σ2A(y)/ σ2P(y) σA(y) = hy σ2P(y) V×: nªn Do ®ã: CRy = ix hx hy rA σP(y) NÕu chän läc trùc tiÕp tÝnh tr¹ng y sÏ ®−îc hiÖu qu¶ chän läc: Ry = iy h2y σP(y); trong khi ®ã chän läc tÝnh tr¹ng x ®ång thêi còng thu ®−îc hiÖu qu¶ chän läc gi¸n tiÕp ®èi víi tÝnh tr¹ng y: CRy = ix hx hy rA σP(y). Tû sè gi÷a hiÖu qu¶ chän läc gi¸n tiÕp vµ hiÖu qu¶ chän läc trùc tiÕp ®èi víi tÝnh tr¹ng y sÏ lµ: ix hx hy rA σP(y) CRy = iy h2y σP(y) Ry CRy ix hx = rA (tÝnh cho mét thÕ hÖ) [6.8] Ry iy hy CRy ix hx/Lx = rA Ry iy hy/Ly CRy ix hxLy = rA (tÝnh cho mét n¨m) [6.9] Ry iy hyLx VÝ dô: HÖ sè t−¬ng quan di truyÒn gi÷a hai tÝnh tr¹ng khèi l−îng (y) vµ dµi th©n (x) cña lîn lµ: rA = 0,95, c¸c hÖ sè di truyÒn t−¬ng øng lµ: h2y = 0,09 vµ h2x = 0,16. MÆc dï chØ chän läc lîn theo khèi l−îng, nh−ng còng sÏ t¹o ®−îc hiÖu qu¶ chän läc ®èi víi tÝnh tr¹ng dµi th©n. Gi¶ sö: ix = iy vµ Lx = Ly , nªn tû lÖ gi÷a hiÖu qu¶ chän läc gi¸n tiÕp vµ trùc tiÕp ®èi víi tÝnh tr¹ng y theo [6.9] ®−îc tÝnh nh− sau: CRy ix hx/Lx hx = rA = rA Ry iy hy/Ly hy √ 0,16 = 0,95 = 1,27 hoÆc 127%. √ 0,09 Nh− vËy, nÕu chän läc trùc tiÕp ®èi víi tÝnh tr¹ng y chØ ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ 100%, nh−ng chän läc tÝnh tr¹ng x l¹i mang l¹i hiÖu qu¶ gi¸n tiÕp ®èi víi tÝnh tr¹ng y lµ 127%, nghÜa lµ cao h¬n hiÖu qu¶ chän läc trùc tiÕp 27%. Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  12. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 83 9. C¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ chän läc HiÖu qu¶ chän läc lµ môc tiªu quan träng nhÊt ®èi víi viÖc chän läc gia sóc gièng. C¨n cø vµo [6.3] cã thÓ ®Ò ra nh÷ng h−íng chñ yÕu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ chän läc: - T¨ng c−êng ®é chän läc: ChØ cã thÓ ®¹t ®−îc c−êng ®é chän läc cao trªn c¬ së chän läc víi mét tû lÖ thÊp. CÇn l−u ý r»ng ph¶i ®¶m b¶o ®−îc sù chÝnh x¸c cña chän läc, nghÜa lµ chän ®óng ®−îc nh÷ng gia sóc cã gi¸ trÞ gièng cao nhÊt trong ®µn, nh÷ng sai lÇm trong ®¸nh gi¸ chän läc nh÷ng con vËt tèt nhÊt sÏ h¹ thÊp c−êng ®é chän läc do ®ã gi¶m hiÖu qu¶ chän läc. Ch¼ng h¹n cã 9 c¸ thÓ ®· ®−îc s¾p xÕp thø h¹ng, gi¸ trÞ cña chóng ®−îc biÓu thÞ b»ng ®¬n vÞ ®é lÖch tiªu chuÈn, gi¸ trÞ trung b×nh cña 9 c¸ thÓ b»ng 0. Thø tù xÕp h¹ng Gi¸ trÞ cña i ®−îc biÓu thÞ gia sóc gièng b»ng ®é lÖch tiªu chuÈn 1 1,49 2 0,93 3 0,57 4 0,29 5 0,00 6 -0,29 7 -0,57 8 -0,93 9 -1,49 Chän läc ®óng ®−îc 4 c¸ thÓ tèt nhÊt, c−êng ®é chän läc sÏ b»ng: i = (1,49 + 0,93 + 0,57 + 0,29)/4 = 0,82 NÕu ®¸nh gi¸ kh«ng chÝnh x¸c, lo¹i bá nhÇm c¸ thÓ tèt nhÊt ®µn, chän läc c¸c c¸ thÓ tõ thø 2 tíi thø 5, c−êng ®é chän läc sÏ b»ng: i = (0,93 + 0,57 + 0,29 + 0,00)/4 = 0,445. Tuy nhiªn, mét sè yÕu tè c¬ b¶n h¹n chÕ tû lÖ chän läc lµ: sinh s¶n, quy m« ®µn vµ cËn huyÕt. §èi víi c¸c lo¹i gia sóc cã kh¶ n¨ng nh©n ®µn nhanh nh− gia cÇm, lîn hoÆc ë con ®ùc, cã thÓ ¸p dông ®−îc tû lÖ chän läc thÊp, do vËy c−êng ®é chän läc sÏ cao. Ng−îc l¹i, c¸c loµi gia sóc ®¬n thai, c¸c nhãm gia sóc cã tû lÖ sinh s¶n thÊp, hoÆc ë gia sóc c¸i, nÕu ¸p dông tû lÖ chän läc cao sÏ lµm gi¶m quy m« ®µn. Sè l−îng ®ùc gièng qu¸ Ýt trong ®µn sÏ dÔ dÉn tíi t×nh tr¹ng cËn huyÕt. - T¨ng gi¸ trÞ cña hÖ sè di truyÒn: §Ó t¨ng gi¸ trÞ hÖ sè di truyÒn, cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p: gi¶m sù biÕn ®æi cña ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh, theo dâi nhiÒu quan s¸t nh¾c l¹i trong ®êi sèng c¸ thÓ. - T¨ng ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng chän läc: §èi víi c¸c quÇn thÓ gia sóc míi b¾t ®Çu ®−îc chän läc, ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng chän läc cßn cao, do ®ã hiÖu qu¶ chän läc cao. C¸c quÇn thÓ gia sóc ®· tr¶i qua nhiÒu thÕ hÖ ®−îc chän läc vÒ mét tÝnh tr¹ng nµo ®ã, ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng nµy gi¶m dÇn, do ®ã hiÖu qu¶ chän läc còng bÞ gi¶m theo. - Rót ng¾n kho¶ng c¸ch thÕ hÖ: C¸c biÖn ph¸p th«ng th−êng lµ: phèi gièng sím cho c¸c gia sóc ®ùc vµ c¸i tíi tuæi thµnh thôc vÒ tÝnh, gi¶m kho¶ng c¸ch gi÷a hai løa ®Î ë gia sóc c¸i, kh«ng kÐo dµi thêi h¹n sö dông gia sóc gièng. Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
  13. Di truyÒn sè l−îng vµ chän gièng vËt nu«i HiÖu qu¶ chän läc 84 Tuy nhiªn yÕu tè h¹n chÕ ®èi víi viÖc rót ng¾n kho¶ng c¸ch thÕ hÖ lµ ®Ó ®¶m b¶o viÖc ®¸nh gi¸ chän läc gia sóc chÝnh x¸c, thêi gian chê ®îi kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ th−êng bÞ kÐo dµi. Gi¸o tr×nh sau ®¹i häc Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2