Giáo trình Gầm ô tô 1 - Trường Cao đẳng Công nghệ TP. HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Gầm ô tô 1 được biên soạn gồm 6 chương, cung cấp cho người học kiến thức chung về hệ thống khung gầm ô tô, phân loại, nhận biết được một số bộ phận, hệ thống chính của ô tô. Nhận biết được các khái niệm và cấu tạo hoạt động của khung gầm ô tô. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Gầm ô tô 1 - Trường Cao đẳng Công nghệ TP. HCM

LỜI GIỚI THIỆU Trong nhiều năm gần đây tốc độ gia tăng số lượng và chủng loại ô tô ở nước ta khá nhanh. Nhiều hệ thống hiện đại đã trang bị cho ô tô nhằm thỏa mãn càng nhiều nhu cầu của người sử dụng. Trong mô đun Gầm ô tô 1 nhằm giúp người học thu được kiến thức chung về hệ thống khung gầm ô tô, phân loại, nhận biết được một số bộ phận, hệ thống chính của ô tô. Nhận biết được các khái niệm và cấu tạo hoạt động của khung gầm ô tô. Với mong muốn đó giáo trình được biên soạn, nội dung giáo trình bao gồm sáu chương: Chương 1.Tổng quan về hệ thống truyền lực Chương 2. Bộ ly hợp Chương 3. Hộp số cơ khí Chương 4. Hộp số tự động Chương 5. Truyền động các đăng Chương 6. Cầu chủ động Kiến thức trong giáo trình được biên soạn dựa theo chương trình chi tiết môn học được Nhà trường phê duyệt, sắp xếp logic từ nhiệm vụ, cấu tạo, phương pháp bảo dưỡng sửa chữa. Do đó người đọc có thể hiểu một cách dễ dàng. Xin chân trọng cảm ơn khoa Cơ điện ô tô Trường Cao đẳng Công Nghệ TP HCM cũng như sự giúp đỡ quý báu của đồng nghiệp đã giúp tác giả hoàn thành giáo trình này. Mặc dù đã rất cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi sai sót, tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp của người đọc để lần xuất bản sau giáo trình được hoàn thiện hơn. Tp HCM, ngày…..tháng…. năm 2023 Võ Xuân Phúc 1
MỤC LỤC BÀI 1: BẢO DƯỠNG VÀ SỬA CHỮA BỘ LY HỢP.......................................................................3 1. BẢO DƯỠNG CƠ CẤU DẪN ĐỘNG LY HỢP .....................................................................3 2. Sửa chữa cơ cấu dẫn động ly hợp..........................................................................................4 2.1. Hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng của bộ ly hợp...........................................................4 2.2. Sửa chữa cơ cấu dẫn động ly hợp...................................................................................6 3. Sửa chữa ly hợp......................................................................................................................9 3.1 Hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng...................................................................................9 3.2 Sửa chữa ly hợp..............................................................................................................10 B. Phần thực hành.........................................................................................................................12 CÂU HỎI ÔN TẬP BÀI 1...............................................................................................................12 BÀI 2: SỬA CHỮA VÀ BẢO DƯỠNG HỘP SỐ CƠ KHÍ.............................................................13 1. BẢO DƯỠNG HỘP SỐ CƠ KHÍ ..........................................................................................13 2. Sửa chữa hộp số cơ khí ngang ............................................................................................14 2.1. Hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng của hộp số.............................................................14 3. Sửa chữa hộp số cơ khí dọc.................................................................................................26 3.1. Hiện tượng nguyên nhân hư hỏng.................................................................................26 3.2 Sửa chữa hộp số cơ khí dọc...........................................................................................27 B. Phần thực hành.........................................................................................................................28 CÂU HỎI ÔN TẬP BÀI 2...............................................................................................................28 BÀI 3: BẢO DƯỠNG VÀ SỬA CHỮA HỘP SỐ TỰ ĐỘNG.........................................................29 1. Bảo dưỡng hộp số tự động ......................................................................................................29 2.2. Ssửa chữa hộp số tự động ngang..................................................................................30 3. Sửa chữa hộp số tự động dọc ..............................................................................................32 2
BÀI 1: BẢO DƯỠNG VÀ SỬA CHỮA BỘ LY HỢP 1. BẢO DƯỠNG CƠ CẤU DẪN ĐỘNG LY HỢP Bước 1: Chuẩn bị và An toàn Đảm bảo rằng phương tiện đã được tắt máy và thả tay phanh. Đảm bảo rằng bề mặt làm việc sạch sẽ và thoáng đãng. Đeo đồ bảo hộ như găng tay, kính bảo hộ để đảm bảo an toàn. Bước 2: Đánh giá Tình trạng Kiểm tra sự hoạt động của ly hợp bằng cách thử nghiệm qua các bước đi và chuyển số. Đánh giá các dấu hiệu của sự hỏng hóc như tiếng ồn, rung động không bình thường. Bước 3: Kiểm tra Mức dầu ly hợp Tìm vị trí nắp bình chứa dầu ly hợp (nếu có). Mở nắp và kiểm tra mức dầu, thêm dầu mới nếu cần. Bước 4: Kiểm tra Dây đồng hồ ly hợp Kiểm tra độ dãn của dây đồng hồ ly hợp (nếu có). Thay thế dây đồng hồ nếu cần. Bước 5: Kiểm tra Lực bám côn Kiểm tra lực bám của côn bằng cách kiểm tra bằng cách thử nghiệm đi bằng số nhả ga nhẹ. Nếu lực bám không đủ, điều chỉnh hoặc thay thế bộ côn. Bước 6: Kiểm tra Hệ thống thủy lực (nếu có) Kiểm tra mức dầu thủy lực (nếu có) và thêm dầu nếu cần. Kiểm tra các bộ phận thủy lực liên quan đến hoạt động của ly hợp. Bước 7: Kiểm tra Kết cấu vật lý và Kết nối Kiểm tra các kết nối vật lý của cơ cấu dẫn động ly hợp để đảm bảo chúng không bị lỏng lẻo hoặc hỏng hóc. Thay thế bất kỳ phần hỏng hóc hoặc bị mòn nếu cần. Bước 8: Kiểm tra Hệ thống điện (nếu có) Kiểm tra các bộ phận điện như cảm biến, dây cáp kết nối. Đảm bảo rằng hệ thống điện liên quan đến ly hợp hoạt động bình thường. Bước 9: Làm sạch và Bảo trì tổng thể Lau chùi bề mặt ly hợp và các bộ phận liên quan. Bôi trơn các điểm tiếp xúc và bộ phận chuyển động cần thiết. 3
Bước 10: Thử nghiệm và Đánh giá Thử nghiệm lại hệ thống ly hợp sau khi đã hoàn thành bảo dưỡng. Đánh giá lại hiệu suất và sự hoạt động của cơ cấu dẫn động ly hợp. 2. Sửa chữa cơ cấu dẫn động ly hợp 2.1. Hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng của bộ ly hợp Bảng 2.1: Các dạng hư hỏng thường gặp của bộ ly hợp Hiện tượng Nguyên nhân Biện pháp sửa chữa Điều chỉnh sai chiều dài cây đẩy Chỉnh lại. gắp vòng bi buýt tê. 1. Bị trượt trong Lò xo mâm ép bị gãy. Thay mới. lúc nối khớp ly Đĩa ly hợp bị mòn ma sát. Tán bố lại, thay đĩa mới. hợp. Ba cần bẩy bị cong. Chữa lại, không được kẹt. Đĩa ly hợp bị dính dầu mỡ. Rửa sạch hay thay mới. Chỉnh sai 3 cần bẩy. Chỉnh lại. Mặt bố đĩa ly hợp bị dính dầu Thay mới đĩa ly hợp. 2. Bị rung, mỡ hoặc long đinh tán. không êm khi Chiều cao 3 cần bẩy không Chỉnh lại. nối khớp ly thống nhất. Bôi trơn, sửa chữa. hợp. Đĩa ly hợp bị kẹt trên trục sơ cấp Thay mới các chi tiết hỏng. hộp số. Mặt bố đĩa ly hợp, các lò xo mâm ép bị vỡ. Khoảng hành trình tự do của bàn Chỉnh lại. đạp ly hợp không đúng. 3. Ly hợp Đĩa ly hợp hoặc mâm ép bị cong, Thay mới các chi tiết hỏng. không cắt hoàn vênh. Tán đinh lại. toàn được. Các mặt bố ma sát ly hợp bị long Chỉnh lại. đinh tán. Sửa chữa, bôi trơn. Chiều cao 3 cần bẩy không thống nhất. Moayơ ly hợp kẹt trên trục sơ cấp hộp số. 4
Moayơ then hoa quá mòn lỏng Thay chi tiết mới đã mòn trên trục sơ cấp hộp số. khuyết. 4. Bộ ly hợp bị Các lò xo giảm dao động xoắn Thay mới đĩa ly hợp. khua ở vị trí nối của đĩa ly hợp bị yếu hoặc gãy. Định tâm và chỉnh lại. khớp. Động cơ và hộp số không ngay tâm. bi buýt tê bị mòn, hỏng, Vòng thiếu dầu bôi trơn. Tổ chức bôi trơn hoặc thay 5. Bộ ly hợp bị Cần bẩy bị chỉnh sai . mới. khua ở vị trí cắt Vòng bi gối đầu trục sơ cấp Chỉnh lại. khớp. trong tâm bánh đà bị mòn hỏng Bôi trơn hoặc thay mới. hoặc khô dầu bôi trơn. Động cơ hộp số không thẳng Chỉnh lại. hàng. Chỉnh lại. 6. Chấn rung Mâm ép bị vênh, nứt. Chỉnh lại. bàn đạp ly hợp. Chỉnh sai 3 cần bẩy. Chỉnh lại. Vỏ bộ ly hợp bị lệch tâm với Chỉnh lại, hoặc thay mới. bánh đà. Sửa chữa lại. Catte bộ ly hợp bị lệch. Bánh đà không được ráp đúng chốt định vị. Hành trình tự do của bàn đạp ly Chỉnh lại. hợp không đúng. 7. Đĩa ly hợp Ba cần bẩy bị cong, kẹt. Chỉnh lại, hoặc thay mới. chóng mòn. Mâm ép hoặc đĩa ly hợp bị vênh. Thay mới bộ phận hỏng. Sử dụng liên tục bộ ly hợp. Hạn chế việc sử dụng. Người điều khiển xe ấn mãi lên Không gác chân lên bàn đạp ly bàn đạp ly hợp. hợp khi ôtô chạy. 8. Bàn đạp ly Bàn đạp bị cong hoặc kẹt. Uốn thẳng, bôi trơn. hợp nặng. Các cần đẩy cơ khí không ngay Chỉnh lại. nhau. Đĩa ma sát bị cong. Nắn hoặc thay mới. 9. Ly hợp bị rơ. Do dầu mỡ dính vào đĩa ma sát. Rửa hoặc thay mới. Các răng then hoa trên trục vào Tổ chức bôi trơn, thay mới. hộp số bị sét hoặc bị hư. 5
10. Tiếng kêu Các bộ phận ly hợp bị mòn, có Thay mới. không bình độ rơ. Tổ chức bôi trơn. thường. Các bộ phận không được bôi Tổ chức bôi trơn, thay mới. trơn. Thay mới. Vòng bi bạc đạn chà bị hỏng Thay mới đĩa ly hợp hoặc khô mỡ. Bạc đạn dẫn hướng trên trục khuỷu bị mòn. Các lò xo trên đĩa ép bị yếu hoặc hư hỏng. 2.2. Sửa chữa cơ cấu dẫn động ly hợp Bước 1: Chèn các khối chặn vào dưới các bánh xe. Kéo hết phanh tay. Bước 2: Đạp ly hợp và khởi động động cơ. Bước 3: Thả bàn đạp ly hợp khi cần gạt số ở vị trí trung gian. Bước 4: Chuyển cần số chậm và thật nhẹ nhàng đến vị trí lùi mà không đạp lên ly hợp và đợi đến lúc phát ra tiếng va bánh răng. Bước 5: Khi có tiếng va bánh răng thì đạp ly hợp chầm chậm. Nếu tiếng va không còn khi đạp thêm ly hợp và chuyển số êm thì không có trục trặc về cắt ly hợp - Sự trượt ly hợp: Khi bị trượt thường tốc độ xe không tăng cùng với tốc độ dộng cơ khi tăng đột ngột, giảm công suất khi có mùi cháy khét từ ly hợp. Bước 1: Chèn các khối chặn vào dưới các bánh xe. Kéo hết phanh tay. Bước 2: Đạp ly hợp và khởi động động cơ. Bước 3: Cần số ở vị trí cao nhất. Tăng đều tốc độ động cơ và thả chậm ly hợp. Bước 4: Nếu máy bị chết thì ly hợp không trượt. - Ly hợp rung Bước 1: Tháo khối chặn dưới các bánh xe và chuyển cần gạt số tới số thấp. Bước 2: Ăn khớp ly hợp và cho xe khởi hành chậm. Nếu chuyển động mà không bị rung động, thì không có trục trặc khi ăn khớp. - Ly hợp có tiếng kêu không bình thường Bước 1: Chèn các khối chặn vào dưới các bánh xe. Đạp ly hợp và khởi động động cơ. Bước 2: Thả bàn đạp ly hợp trong khi để cần số ở vị trí trung gian. Bước 3: Đạp và nhả nhiều lần để xác định tiếng kêu không bình thường. - Kiểm tra rò rỉ Bước 1: Kiểm tra mức dầu, rò rỉ dầu của ly hợp 6
Hình 2.15: Kiểm tra sự rò rỉ Bước 2: Kiểm tra rằng mức dầu trong bình chứa của xylanh chính nằm giữa vạch MAX và MIN. Bước 3: Kiểm tra từng chi tiết của ly hợp xem có rò rỉ dầu không - Kiểm tra rằng không có những vấn đề sau khi đạp bàn đạp ly hợp: • Bàn đạp bị hẫng • Tiếng kêu không bình thường • Quá lỏng • Cảm giác nặng Hình 2.16: Kiểm tra bàn đạp - Kiểm tra độ bao bàn đạp + Hãy dùng thước để kiểm tra xem độ cao bàn đạp có nằm trong tiêu chuẩn hay không. Nếu nó nằm ngoài tiêu chuẩn, hãy điều chỉnh độ cao bàn đạp. - Hành trình tự do bàn đạp + Hãy nhấn bàn đạp bằng ngón tay và đo hành trình tự do của bàn đạp bằng thước. Kiểm tra xem hành trình tự do có nằm trong tiêu chuẩn hay không. Nếu ngoài tiêu chuẩn, hãy điều chỉnh hành trình tự đo. - Hiệu chỉnh ly hợp 7
Bước 1: Kiểm tra chiều cao bàn đạp: Bước 1: Chiều cao kể từ sàn: (192.8 - 202.8) mm. Bước 1: Chiều cao kể tấm asphalt: (186.8- 196.8) mm. - Nếu cần kiểm tra lại chiều cao bàn đạp: + Nới lỏng ốc hãm và vặn bu lông cho đến chiều cao đúng qui định. - Kiểm tra hành trình tự do bàn đạp, thanh đẩy: Bước 1: Đạp bàn đạp ly hợp xuống cho đến khi cảm thấy có lực cản. Bước 2: Hành trình tự do của bàn đạp: 5.0- 15.0 mm. Bước 3: Đạp nhẹ bàn đạp cho đến khi lực cản bắt dầu tăng lên một chút. Bước 4: Hành trình tự do thanh đẩy ở đầu bàn đạp 1.0- 5.0 mm. - Chỉnh hành trình tự do bàn đạp và thanh đẩy Bước 1: Nới lỏng ốc hãm và vặn thanh đẩy cho đến khi hành trình tự do của bàn đạp và hành trình tự do của thanh đẩy như qui định. Bước 2: Vặn chặt ốc hãm, kiểm tra lại chiều cao của bàn đạp. Hình 2.17: Kiểm tra hành trình tự do 8
Hình 2.18: Kiểm tra hành trình tự do bàn đạp ly hợp 3. Sửa chữa ly hợp 3.1 Hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng Hiện tượng Nguyên nhân Biện pháp sửa chữa 1. Bị trượt trong lúc nối – Điều chỉnh sai hành → Điều chỉnh lại. khớp ly hợp trình tự do bàn đạp ly → Tán bố lại hoặc thay hợp. đĩa mới. – Đĩa ly hợp bị mòn mặt → Rửa sạch hoặc thay ma sát. mới. – Đĩa ly hợp bị dính dầu → Thay mới. mỡ. → Làm thẳng lại hoặc – Lò xo mâm ép bị gãy. thay mới. – Ba cần đẩy bị cong. → Chỉnh lại. – Chỉnh sai ba cần đẩy. 2. Bị rung, không êm khi – Điều chỉnh sai hành → Điều chỉnh lại. đóng ly hợp trình tự do bàn đạp ly → Tán bố lại hoặc thay hợp. đĩa mới. – Đĩa ly hợp bị mòn mặt → Rửa sạch hoặc thay ma sát. mới. – Đĩa ly hợp bị dính dầu → Thay mới. mỡ. → Làm thẳng lại hoặc – Lò xo mâm ép bị gãy. thay mới. – Ba cần đẩy bị cong. → Chỉnh lại. 9
– Chỉnh sai ba cần đẩy. – Điều chỉnh sai hành → Điều chỉnh lại. trình tự do bàn đạp ly → Thay mới các chi tiết hợp. hỏng. – Đĩa ly hợp bị mòn mặt → Tán đinh lại hoặc thay 3. Ly hợp không cắt ma sát. mới đĩa ly hợp hoàn toàn được – Đĩa ly hợp bị dính dầu → Điều chỉnh lại. mỡ. → Sửa chữa, bôi trơn. – Lò xo mâm ép bị gãy. – Ba cần đẩy bị cong. – Chỉnh sai ba cần đẩy. 3.2 Sửa chữa ly hợp Bước 1: Kéo hết phanh tay và chèn bánh xe. Bước 2: Khởi động động cơ và cho chạy không tải Bước 3: Không đạp bàn đạp ly hợp, từ từ chuyển cần số đến vị trí số lùi cho đến khi các bánh răng ăn khớp với nhau. Bước 4: Từ từ đạp bàn đạp ly hợp và đo khoảng cách từ điểm bánh răng hết kêu (điểm cắt ly hợp) đến vị trí cuối cùng của bàn đạp. Bước 5: Khoảng cách tiêu chuẩn: 25mm hoặc hơn (từ vị trí cuối cùng bàn đạp đến điểm cắt). Bước 6: Nếu khoảng cách không như tiêu chuẩn thì: Bước 7: Kiểm tra chiều cao bàn đạp. Hình 2.19: Kiểm tra điểm cắt ly hợp - Qui trình tháo, lắp, kiểm tra bộ ly hơp Bước 1: Thực hiện tháo bộ ly hợp từ trên xe Bước 2: Tháo bộ ly hợp từ trên xe cầu trước chủ động. Bước 3: Tháo bộ ly hợp từ trên xe sau trước chủ động. 10
Bước 4: Tháo rời các chi tiết chính của bộ ly hợp Hình 2.20: Các chi tiết chính của bộ ly hợp Quy trình lắp: Ngược lại quy trình tháo - Kiểm tra, sửa chữa hệ thống ly hợp điều khiển bằng cơ khí: Thông thường hệ thống ly hợp điều khiển bằng cơ khí thường có những hư hỏng sau Bước 1: Kiểm tra các khớp nối giữa các đầu trục xem có bị lỏng hay bị mòn quá gió hạn không, nếu lỏng thì điều chỉnh lại còn không thì thay mới. Bước 2: Các ren trên dầu các cần đẩy, đòn nối có bị sờn ren hay cháy ren không, nếu có thì tiện ren mới hoặc thay mới. Bước 3: Các điểm tựa của cơ cấu đổi chiều có bị mòn lỏng hay không, các ống lót bị mòn, xiết ốc điều chỉnh lại hoặc thay mới. - Xả gió ly hợp: Không khí bị lẫn trong dầu thủy lực phải được tách ra. Việc tách khí được thực hiện sau mỗi khi tháo rời một số bộ phận hoặc đường ống của hệ thống thủy lực hoặc khi mức dung dịch giảm quá thấp, vì khi mức dung dịch giảm thấp không khí có thể đi vào xylanh chính của ly hợp. Công việc được tiến hành như sau: Bước 1: Lau chùi tất cả bụi bám quanh bình chứa. Bước 2: Tháo nắp và tấm màn dưới bình chứa. Bước 3: Châm dung dịch mới vào bình chứa cho đến dấu FULL (dầu DOT3). Bước 4: Nối một ống cao su với vít xả trên xylanh làm việc. Bước 5: Đầu còn lại của ống nối với một bình chứa sẵn một dung dịch. Bước 6: Nhịp pedal một vài lần, rồi đặt một lực nhẹ vào pedal ly hợp. Bước 7: Nới lỏng vít xả cho đến khi có dung dịch từ xylanh chảy vào bình chứa (thấy bong bóng khí nổi lên). Bước 8: Tiếp tục nhấn pedal ly hợp khi pedal hạ thấp nhất thì đóng vít xả. 11
Bước 9: Lập lại trình tự trên cho đến khi không thấy bong bóng khí xuất hiện trong dung dịch. Bước 10: Đóng và xiết chặt vít xả. Bước 11: Nạp đầy dung dịch vào bình chứa lắp màng và lắp bình chứa. B. Phần thực hành - Tháo và lắp ly hợp từ trên động cơ xuống - Kiểm tra chiều cao bàn đạp ly hợp - Kiểm tra hành trình tự do bàn đạp ly hợp - Kiểm tra các chi tiết trong bộ ly hợp CÂU HỎI ÔN TẬP BÀI 1 Câu 1. Trình bày công dụng phân loại, yêu cầu của bộ ly hợp trên xe ô tô? Câu 2. Trình bày cấu tạo và nguyên lý hoạt động của bộ ly hợp trên xe ô tô? Câu 3. Nêu hiện tượng nguyên nhân hư hỏng của bộ ly hợp trên xe ô tô? Câu 4. Trình bày các phương pháp kiểm tra bảo dưỡng bộ ly hợp trên xe ô tô? 12
BÀI 2: SỬA CHỮA VÀ BẢO DƯỠNG HỘP SỐ CƠ KHÍ 1. BẢO DƯỠNG HỘP SỐ CƠ KHÍ Bước 1: Chuẩn bị và an toàn: Đảm bảo rằng xe đã được đỗ ở một nơi an toàn và không còn nhiệt độ cao. Đảm bảo rằng bạn đã đeo bảo hộ cá nhân như kính bảo hộ và găng tay. Bước 2: Kiểm tra hộp số: Kiểm tra mức dầu hộp số. Nếu cần, thêm dầu mới theo chỉ dẫn của nhà sản xuất. Kiểm tra các dấu hiệu của sự hỏng hóc như tiếng kêu lạ, khói, hoặc mùi khét. Bước 3: Thay dầu hộp số: Nếu cần, thay dầu hộp số theo lịch trình bảo dưỡng hoặc theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Lựa chọn dầu hộp số phù hợp với loại hộp số và theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Bước 4: Kiểm tra sự linh hoạt và tình trạng của dây ly hợp. Điều chỉnh lệch cắp ly hợp nếu cần. Bước 5: Kiểm tra và điều chỉnh dây đai đồng hồ đo tốc độ (nếu cần): Kiểm tra tình trạng dây đai và điều chỉnh độ căng nếu cần. Bước 6: Kiểm tra và bôi trơn các bộ phận: Kiểm tra và bôi trơn các bộ phận quan trọng như bạc đạn, trục, và cơ cấu khớp nối. Bước 7: Kiểm tra và thay các phụ kiện liên quan (nếu cần): Kiểm tra và thay các bộ phận kết nối như ống dẫn dầu, ống dẫn khí, và bộ truyền động. Bước 8: Kiểm tra và điều chỉnh dây ga (nếu cần): Kiểm tra độ tự do của dây ga và điều chỉnh nếu cần. Bước 9: Kiểm tra các bộ phận khác: Kiểm tra các bộ phận liên quan khác như hệ thống làm mát, hệ thống điện, và hệ thống treo. Bước 10: Thử nghiệm và kiểm tra hoạt động: Khởi động xe và kiểm tra các chức năng của hộp số như chuyển số, số lùi, và ly hợp. Thử nghiệm xe trong điều kiện thực tế để đảm bảo hoạt động bình thường. 13
Bước 11: Đánh giá và ghi chép: Đánh giá tình trạng tổng thể của hộp số và các bước đã thực hiện. Ghi chép lại thông tin về quá trình bảo dưỡng và những phát hiện quan trọng. Bước 12: Làm sạch và hoàn tất: Lau chùi và làm sạch các bộ phận đã thao tác. Đảm bảo vệ sinh cho khu vực làm việc và đỗ dầu cũ/hoang hóa đúng cách. Lưu ý rằng quy trình bảo dưỡng có thể thay đổi tùy theo loại hộp số và xe cụ thể. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, nên tham khảo hướng dẫn của nhà sản xuất và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia kỹ thuật nếu cần. 2. Sửa chữa hộp số cơ khí ngang 2.1. Hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng của hộp số Bảng 2.1: Các dạng nguyên nhân hư hỏng của hộp số ngang Hiện tượng Nguyên nhân Cách khắc phục - Chỉnh sai cơ cấu cài số. → Chỉnh lại. - Cơ cấu cài số thiếu bôi trơn. → Tiến hành bôi trơn. - Ly hợp không cắt. → Chỉnh lại. - Khoảng cách hành trình tự do bàn đạp → Chỉnh lại. ly hợp quá lớn. 1. Cài số khó - Gắp cài số bị cong. → Nắn lại. - Bánh răng di động hay bộ đồng tốc kẹt → Thay mới các chi tiết trên trục thứ cấp. hỏng. - Bánh răng bị sứt mẻ. → Thay thế. - Bộ đồng tốc hỏng hay ráp sai lò xo. → Thay mới chi tiết hỏng hay cả bộ đồng tốc, ráp đúng các lò xo. - Vòng bi hay bạc thau đuôi trục khuỷa → Bôi trơn hay thay mới hỏng làm lệch tâm trục sơ cấp hộp số. vòng bi. - Các cần cài số chỉnh sai hay bị sút, → Chỉnh hay xiết lại. hỏng. - Cơ cấu cài số thiếu bôi trơn. → Bôi trơn. - Ly hợp không cắt. → Chỉnh lại. 2. Bị kẹt số - Các viên bi định vị ống trượt bị kẹt. → Bôi trơn, cho di chuyển tốt. - Bộ đồng tốc hỏng. → Sửa chữa. - Hộp số thiếu bôi trơn. → Châm thêm nhớt đúng 14
mức quy định. - Hỏng bên trong hộp số. → Tháo hộp số, kiểm tra sửa chữa. - Chỉnh sai cơ cấu cài số. → Chỉnh lại. - Cần sang số bị cong. → Chữa lại. - Lo xo bi định vị yếu. → Thay mới. 3. Số nhảy trở - Bạc đạn hay bánh răng bị mòn. → Thay mới. về - Độ lỏng dọc của trục hay của các bánh → Thay mới hay sửa chữa. răng quá lớn. - Bộ đồng tốc mòn hay hỏng. → Sửa chữa hoặc thay mới. → Chỉnh ngay lại rồi xiết - Hộp số xiết không chặt tay bị lệch đối chặt. với bộ ly hợp. → Chỉnh lại ngay tâm. - Bộ ly hợp bị lệch đồi với động cơ. → Thay mới. - Bạc thau nơi rốn đuôi trục khuỷa bị vỡ. - Chụp đậy trục sơ cấp bị lỏng hay vỡ. → Xiết chặt hay thay mới. - Chân máy bị vỡ. → Thay mới. 4. Mô men của - Ly hợp bị trượt. → Chỉnh lại. trục khuỷa - Bánh răng bị lờn răng. → Thay mới. không truyền - Có chi tiết trong cơ cấu cài số bị vỡ. → Thay mới. đến hộp số - Bánh răng hay trục bị vỡ. → Thay mới. được - Bứt chốt clavet. → Thay mới. - Các bánh răng mòn, răng bị vỡ hay → Thay mới các bánh răng. trờn. → Bôi trơn hay thay mới. - Bạc đạn gối các trục khô mỡ hay bị 5. Hộp số khua mòn. → Thay mới. ở vị trí số 0 - Bạc đạn trục sơ cấp hỏng. → Thay mới. - Bạc thau đuôi trục khuỷa mòn hay hỏng. → Chỉnh lại. - Hộp số gắn lệch với động cơ. → Thay mới các chi tiết - Trục trung gian mòn hay cong, miếng hỏng. chận hay rôn đen giữ bị hỏng. - Đĩa ma sát hỏng. → Thay mới - Bôi trơn không đủ. → Châm đúng loại và đúng - Bạc đạn (vòng bi) sau của trục thứ cấp dầu bôi trơn. 6. Hộp số khua khô hay mòn cũ. → Bôi trơn hay thay mới. khi cài số - Bánh răng lỏng trên trục thứ cấp. - Bộ đồng tốc mòn hay hỏng. → Thay mới chi tiết mòn. 15
- Bánh răng dẫn động dây cáp tốc độ kế → Thay mới. bị mòn. → Thay mới. - Bộ đồng tốc hỏng. →Chữa hay thay mới. - Ly hợp cắt không tốt, hành trình tự do → Chỉnh lại. bàn đạp ly hợp quá lớn. 7. Khua bánh - Cơ cấu thủy lực điều khiển ly hợp → Kiểm tra, thêm dầu. răng trong lúc hỏng gài số - Vận tốc cầm chừng động cơ quá cao. → Chỉnh lại. - Bạc thau hay vòng bi cuối đuôi trục khuỷa hỏng. → Thay mới. - Các gắp gài số hỏng. - Nhớt bôi trơn không đúng loại. → Chỉnh lại. → Thay nhớt tốt. - Bánh răng lùi hay bạc thau gối trục của → Thay mới. 8. Hộp số khua bánh răng này mòn, hỏng. khi cài số - Bánh răng trục trung gian mòn, hỏng. → Thay mới. - Cơ cấu cài số hỏng. → Sửa chữa. - Dùng dầu nhờn kém chất lượng làm → Thay dầu tốt. 9. Hộp số bị sủi bọt. rò, nhiễu dầu - Mức dầu nhờn trong hộp số quá cao. → Châm nhớt đúng mức. nhờn - Đệm hỏng. - Phốt nhớt hỏng. → Thay mới. - Nút xả nhớt xiết không chặt. → Thay mới. - Bu lông gắn hộp số lỏng. →Siết chặt. - Vỏ hộp số nức. → Siết chặt. - Ốc chụp giữ bánh răng dẫn động tốc → Thay mới. độ kế lỏng. →Siết chặt. - Nắp hông bị lỏng. → Siết chật. 2.2. Sửa chữa hộp số ngang - Hộp số ngang 16
Hình 3.21: Bảo dưỡng hộp số ngang 1. Rò rỉ dầu Kiểm tra những khu vực sau của hộp số xem có rò rỉ dầu không: • Bề mặt lắp ghép của vỏ hộp số • Những vùng mà ở đó có các trục và cáp chui ra • Các phớt dầu • Nút xả và đổ dầu 2. Mức dầu Tháo nút đổ dầu ra khỏi hộp số. Cắm ngón tay bạn vào lỗ và kiểm tra vị trí mà tại đó dầu tiếp xúc với tay bạn - Thay dầu hộp số thường + Tháo nút đổ dầu, nút xả dầu và 2 đệm. Sau đó, xả dầu hộp số. + Sau khi xả dầu, lắp lại nút xả với đệm mới. + Đổ một lượng dầu tiêu chuẩn. + Lắp lại nút đổ dầu và đệm mới 1: Nút đổ dầu 2: Nút xả dầu 17
Hình 3.23: Thay dầu hộp số thường - Quy trình các bước thay dầu hộp số: Khi xe vừa hoạt động về (dầu hộp số đang nóng), nếu xe không hoạt động ta phải kích cầu chủ động, nổ máy, vào số để một lát cho dầu nóng sau đó tắt máy, xả hết dầu cũ trong hộp số ra khay đựng. Bước 1: Đổ dầu rửa hoặc dầu hoả vào hộp số. Bước 2: Nổ máy, cài số 1 cho hộp số làm việc vài phút để làm sạch cặn bẩn, dầu bẩn, keo cặn sau đó xả hết dầu rửa ra. Bước 3: Có thể cho dầu loãng vào để rửa sạch dầu rửa, nổ máy cài số 1 vài phút, sau đó xả dầu loãng ra. Bước 4: Đổ dầu bôi trơn hộp số đúng mã hiệu, chủng loại đầy ngang lỗ dầu, hoặc đúng vạch qui định. Bước 5: Đối với truyền động các đăng: ta bơm mở vào các ổ bi kim, ổ bi trung gian (nếu có), vào rãnh then hoa, siết chặt các mặt bích... Bước 6: Ở bảo dưỡng các cấp cao người ta tháo rời hộp số để kiểm tra mòn, cong, gãy, rạn nứt...các chi tiết. Lưu ý: Với các hộp số, hộp phân phối thuỷ lực phải thay dầu truyền động đúng mã hiệu, chủng loại. - Phương pháp kiểm tra hộp số trên xe + Mỗi bánh răng và vòng bi của hộp số luôn luôn phải chịu ma sát (ma sát lăn và ma sát trượt). Dầu hộp số giúp làm giảm ma sát hoặc tản nhiệt sinh ra bởi ma sát. Tuy nhiên các chi tiết không thể được bảo vệ để hoàn toàn không mòn hoặc mỏi trong thời gian dài. Hầu hết các sự cố liên quan đến hộp số xảy ra khi độ mòn hoặc mỏi vượt qua giới hạn 18
nào đó. Các sự cố này được tìm ra theo dạng kêu bánh răng khi chuyển số, khó vận hành cần gạt số, nhảy số, tiếng lêu lạ hoặc ồn từ hộp. - Tiếng kêu bánh răng khi chuyển số a. Hiện tượng: + Tiếng kêu hoặc tiếng nghiến các răng nghe được từ bên trong hộp số khi lên số hoặc lùi số trong khi lái xe. Vì hiện tượng này liên quan chặt chẽ tới hoạt động của ly hợp, do đó ly hợp nên được kiểm tra trước để xem tính năng của nó chính xác không. b. Các bước kiểm tra Bước 1: Kiểm tra chức năng của ly hợp theo các bước kiểm tra “vấn đề khi cắt ly hợp”. Bước 2: Lái xe, thỉnh thỏang lên số hoặc lùi số. Ly hợp hoạt động đúng chức năng nếu bánh răng không kêu ở tất cả các vị trí số. Bước 3: Nếu kêu bánh răng xảy ra khi chuyển sang một số bất kỳ nào đó, thì hầu như chắc chắn là sự cố xảy ra trong bản thân hộp số. Nếu nó xảy ra ở tất cả các vị trí số thì vấn đề chắc chắn là cắt ly hợp kém. Nếu vấn đề thuộc về ly hợp thì tiến hành kiểm tra và sửa chữa ly hợp, nếu vấn đề thuộc về hộp số thì tiến hành kiểm tra và sửa chữa hộp số. - Các vấn đề khi chuyển số a. Hiện tượng + Các vấn đề khi chuyển số có thể là cần chuyển số cần một lực vận hành lớn để ăn khớp hoặc nhả khớp bánh răng. Một vấn đề chuyển số là cẩn chuyển số yêu cầu một lực vận hành rất lớn để ăn khớp hoặc nhả khớp bánh răng. b. Các bước kiểm tra Bước 1: Nếu xảy ra hiện tượng sang số khó tiến hành kiểm tra các vấn đề sau: Bước 2: Kiểm tra xem ly hợp có hoạt động đúng chức năng không. Bước 3: Chuyển sang kiểm tra các chi tiết trong hộp số: kiểm tra cơ cấu đồng tốc, kiểm tra thanh nối cần chuyền số. Bước 4: Nếu ly hợp có vần đề thì tiến hành kiểm tra sửa chữa lại. Nếu vấn đề thuộc về hộp số thì tiến hành tháo, kiểm tra, sửa chữa hay thay thế các chi tiết hộp số. Lưu ý: Vấn đề chuyển số có xu hướng xảy ra thường xuyên đối với hộp số điều khiển gián tiếp hơn là so với hộp số điều khiển trực tiếp. Nó thỉnh thoảng là do mòn hoặc hỏng cơ cấu tránh ăn khớp kép. - Nhảy số a. Hiện tượng: + Trong trường hợp nhảy số, một bánh răng đã ăn khớp đột nhiên không ăn khớp mà không có tác động chuyển số của người lái, nó thường xảy ra khi rung động hoặc thay đổi tải của hộp số. Vấn đề cũng hay gặp khi tăng tốc hay giảm tốc nhanh. b. Các bước kiểm tra Bước 1: Nếu xảy ra hiện tượng nhảy số thì ta chuyển sang kiểm tra hộp số 19
Bước 2: Kiểm tra vị trí tương đối của bánh răng ăn khớp tại thời điểm chuyển số, thay đổi tải hay dao động. Tiến hành điều chỉnh lại. Bước 3: Kiểm tra ống trượt và then của bánh răng, mòn bánh răng, khe hở dọc trục của bánh răng. Tiến hành điều chỉnh lại hay thay mới. - Tiếng kêu lạ hoặc tiếng ồn a. Hiện tượng + Vấn đề này là tiếng ồn trong hộp số vì khe hở do mòn của các chi tiết bên trong, tiếng kêu lạch cạch, hoặc tiếng ồn rung động từ cần chuyển số. b. Các bước kiểm tra: Nếu vấn đề nảy sinh ra từ hộp số hoặc từ các chi tiết khác, ta tiến hành kiểm tra để xác định nguyên nhân và biện pháp sửa chữa Bước 1: Kiểm tra xem tiếng ồn có xuất phát từ hộp số hay không. Cho ly hợp ăn khớp khi xe chạy không tải. Nếu tiếng kêu nghe được khi ly hợp ăn khớp và mất khi cắt ly hợp thì ta kết luận nguyên nhân là do hộp số. Bước 2: Tiến hành tháo rã hộp số và kiểm tra các chi tiết hộp số để chỉnh lại hay thay mới. Bước 3: Kiểm tra khi xe đang chạy vì lúc này hộp số đang hoạt động. Nếu có trục trặc tháo và kiểm tra các chi tiết trong hộp số. - Tháo và lắp hộp số (hộp số C50) Bước 1: Tháo hộp số Bước 2: Tháo trục cần chọn và chuyển số Bước 3: Tháo trục cần chọn và chuyển số khi hộp số ở vị trớ trung gian. Bước 4: Tháo ốc hãm trục thứ cấp Hình 3.24: Tháo hộp số (a) Ăn khớp hai bánh răng bất kỳ để ngăn không cho trục xoay. (b) Đục các tai của đai ốc hãm. (c) Tháo đai ốc hãm. (d) Nhả khớp hai bánh răng đã cho ăn khớp ở bước đầu. Bước 5: Tháo vòng hãm của bánh răng số 5 20