Giáo trình hóa bảo vệ thực vật_Chương 1

Chia sẻ: Nguyễn Thị Giỏi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

553
lượt xem 216
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) hay nông được là những chất độc có nguồn gốc từ tự nhiên hay hóa chất tổng hợp được dùng để bảo vệ cây trồng và nông sản, chống lại sự phá hoại của những sinh vật gây hại đến tài nguyên thực vật. Những sinh vật gây hại chính gồm sâu hại, cỏ dại, chuột và các tác nhân khác.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình hóa bảo vệ thực vật_Chương 1

ÂAÛI HOÜC CÁÖN THÅ - KHOA NÄNG NGHIÃÛP GIAÏO TRÇNH GIAÍNG DAÛY TRÆÛC TUYÃÚN Ðường 3/2, Tp. Cần Thơ. Tel: (84.71)831005 Fax: (84.71)830814 Website: http://www.ctu.edu.vn/knn Email: tvhai@ctu.edu.vn GIAÏO TRÇNH HOÏA BAÍO VÃÛ THÆÛC VÁÛT Chæång 1 NHÆÎNG HIÃØU BIÃÚT CÅ BAÍN VÃÖ THUÄÚC BAÍO VÃÛ THÆÛC VÁÛT
Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1 CHÆÅNG 1 NHÆÎNG HIÃØU BIÃÚT CÅ BAÍN VÃÖ THUÄÚC BAÍO VÃÛ THÆÛC VÁÛT I. ÂËNH NGHÉA Thuäúc baío vãû thæûc váût (BVTV) hay näng dæåüc laì nhæîng cháút âäüc coï nguäön gäúc tæì tæû nhiãn hay hoïa cháút täøng håüp âæåüc duìng âãø baío vãû cáy träöng vaì näng saín, chäúng laûi sæû phaï hoaûi cuía nhæîng sinh váût gáy haûi âãún taìi nguyãn thæûc váût. Nhæîng sinh váût gáy haûi chênh gäöm sáu haûi, bãûnh haûi, coí daûi, chuäüt vaì caïc taïc nhán khaïc. II. CAÏC NHOÏM THUÄÚC BVTV Thuäúc BVTV âæåüc chia thaình nhiãöu nhoïm dæûa trãn âäúi tæåüng sinh váût haûi. - Thuäúc træì bãûnh - Thuäúc træì nhãûn - Thuäúc træì sáu - Thuäúc træì tuyãún truìng - Thuäúc træì coí - Thuäúc âiãöu hoìa sinh træåíng - Thuäúc træì äúc - Thuäúc træì chuäüt III. CAÏC DAÛNG THUÄÚÏC BVTV Daûng thuäúc Chæî viãút tàõt Thê duû Ghi chuï Nhuî dáöu ND, EC Tilt 250 ND, Thuäúc åí thãø loíng, trong Basudin 40 EC suäút. DC-Trons Plus Dãù bàõt læía chaïy näø 98.8 EC Dung dëch DD, SL, L, Bonanza 100 DD, Hoìa tan âãöu trong næåïc, AS Baythroid 5 SL, khäng chæïa cháút hoïa sæîa Glyphadex 360 AS Bäüt hoìa næåïc BTN, BHN, Viappla 10 BTN, Daûng bäüt mën, phán taïn WP, DF, Vialphos 80 BHN, trong næåïc thaình dung WDG, Copper-zinc 85 WP, dëch huyãön phuì SP Padan 95 SP. Huyãön phuì HP, FL, SC Appencarb super 50 FL, Làõc âãöu træåïc khi sæí Carban 50 SC duûng Haût H, G, GR Basudin 10 H, Regent Chuí yãúu raîi vaìo âáút 0.3 G Viãn P Orthene 97 Pellet, Chuí yãúu raîi vaìo âáút, laìm Deadline 4% Pellet baí mäöi. Thuäúc phun BR, D Karphos 2 D Daûng bäüt mën, khäng tan bäüt trong næåïc, ràõc træûc tiãúp Ts. Tráön Vàn Hai 5
Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1 ND: Nhuí Dáöu, EC: Emulsifiable Concentrate. DD: Dung Dëch, SL: Solution, L: Liquid, AS: Aqueous Suspension. BTN: Bäüt Tháúm Næåïc, BHN: Bäüt Hoìa Næåïc, WP: Wettable Powder, DF: Dry Flowable, WDG: Water Dispersible Granule, SP: Soluble Powder. HP: huyãön phuì FL: Flowable Liquid, SC: Suspensive Concentrate. H: haût, G: granule, GR: granule. P: Pelleted (daûng viãn) BR: Bäüt ràõc, D: Dust. IV. CAÏCH TAÏC ÂÄÜNG CUÍA THUÄÚC * Thuäúc træì sáu - Tiãúp xuïc: thuäúc taïc âäüng qua da. - Vë âäüc: thuäúc taïc âäüng qua miãûng. - Xäng håi: thuäúc taïc âäüng qua âæåìng hä háúp. - Näüi háúp hay læu dáùn: thuäúc tháúm vaìo trong tãú baìo vaì xám nháûp vaìo hãû thäúng maûch dáùn trong cáy. Sáu chêch huït hoàûc àn pháön voí cáy coï phun thuäúc räöi chãút. - Tháúm sáu: Thuäúc tháúm vaìo mä cáy vaì diãût nhæîng cän truìng säúng áøn dæåïi nhæîng pháön phun thuäúc. Ngoaìi ra coìn coï mäüt säú thuäúc coï tênh xua âuäøi hoàûc gáy ngaïn àn âäúi våïi cän truìng. * Thuäúc træì bãûnh Tiãúp xuïc: tiãu diãût náúm bãûnh nåi tiãúp xuïc våïi thuäúc vaì ngàn chàûn sæû xám nhiãùm tiãúp tuûc cuía náúm bãûnh. Näüi háúp (læu dáùn): thuäúc xám nháûp vaì chuyãøn vë trong cáy nhàòm tiãu diãût äø náúm bãûnh nàòm sáu trong mä cáy, åí xa nåi tiãúp xuïc våïi thuäúc. * Thuäúc træì coí - Tiãúp xuïc: thuäúc huíy diãût caïc mä cáy coí khi tiãúp xuïc træûc tiãúp våïi thuäúc. - Näüi háúp hay læu dáùn: thuäúc âæåüc cáy coí háúp thu vaì di trong maûch nhæûa, chuyãøn âãún caïc bäü pháûn khaïc laìm thay âäøi traûng thaïi sinh hoüc cuía coí hoàûc giãút chãút cáy coí. - Choün loüc: diãût coí daûi nhæng khäng haûi âãún nhoïm coí khaïc hoàûc cáy träöng. - Khäng choün loüc: diãût táút caí caïc loaìi coí kãø caí cáy träöng. Ts. Tráön Vàn Hai 6
Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1 - Tiãön náøy máöm: Thuäúc coï taïc duûng diãût coí træåïc khi haût coí sàõp náøy máöm hay ngay khi coí âang náøy máöm. Âiãöu kiãûn thaình cäng cuía biãûn phaïp naìy laì âáút phaíi bàòng phàóng, âuí áøm âäü. Thuäúc xám nháûp vaìo cáy coí qua rãù máöm vaì laï máöm. - Háûu náøy máöm såïm: diãût coí tæì khi cáy coí âang moüc vaì âaî moüc (âæåüc hai laï tråí laûi). - Háûu náøy máöm: thuäúc coï taïc duûng diãût coí sau khi coí vaì cáy träöng âaî moüc. Thuäúc xám nháûp vaìo cáy coí qua laï vaì mäüt pháön qua rãù. V. KYÎ THUÁÛT SÆÍ DUÛNG THUÄÚC 1. Sæí duûng theo 4 âuïng a. Âuïng thuäúc Càn cæï âäúi tæåüng dëch haûi cáön diãût træì vaì cáy träöng hoàûc näng saín cáön âæåüc baío vãû âãø choün âuïng loaûi thuäúc vaì daûng thuäúc cáön sæí duûng. Viãûc xaïc âënh taïc nhán gáy haûi cáön sæû tråü giuïp cuía caïn bäü kyî thuáût baío vãû thæûc váût hoàûc khuyãún näng. b. Âuïng luïc Duìng thuäúc khi sinh váût coìn åí diãûn heûp vaì åí caïc giai âoaûn dãù máùn caím våïi thuäúc, thåìi kyì sáu non, bãûnh chåïm xuáút hiãûn, træåïc khi buìng phaït thaình dëch. Phun trãù seî keïm hiãûu quaí vaì khäng kinh tãú. c. Âuïng liãöu læåüng, näöng âäü Âoüc kyî hæåïng dáùn trãn nhaîn thuäúc, âaím baío âuïng liãöu læåüng hoàûc näöng âäü pha loaîng vaì læåüng næåïc cáön thiãút cho mäüt âån vë diãûn têch. Phun näöng âäü tháúp laìm sáu haûi quen thuäúc, hoàûc phun quaï liãöu seî gáy ngäü âäüc âäúi våïi cáy träöng vaì laìm tàng tênh chëu âæûng, tênh khaïng thuäúc. d. Âuïng caïch Tuìy vaìo daûng thuäúc, âàûc tênh thuäúc vaì nhæîng yãu cáöu kyî thuáût cuîng nhæ nåi xuáút hiãûn dëch haûi maì sæí duûng cho âuïng caïch. Nãn phun thuäúc vaìo saïng såïm hoàûc chiãöu maït. Nãúu phun vaìo buäøi træa, do nhiãût âäü cao, tia tæí ngoaûi nhiãöu laìm thuäúc nhanh máút taïc duûng, thuäúc bäúc håi maûnh dãø gáy ngäü âäüc cho ngæåìi phun thuäúc. Nãn âi trãn gioï hoàûc ngang chiãöu gioï. Nãúu phun åí âäöng xa nãn âi hai ngæåìi âãø coï thãø cæïu giuïp nhau khi gàûp naûn trong quaï trçnh phun thuäúc. 2. Häùn håüp thuäúc Laì pha hai hay nhiãöu loaûi thuäúc nhàòm træì cuìng mäüt luïc âæåüc nhiãöu dëch haûi. Tuy nhiãn cáön læu yï caïc âiãøm sau: Chè nãn pha caïc loaûi thuäúc theo sæû hæåïng dáùn ghi trong nhaîn thuäúc, baíng hæåïng dáùn pha thuäúc hoàûc sæû hæåïng dáùn cuía caïn Ts. Tráön Vàn Hai 7
Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1 bäü kyî thuáût biãút roî vãö âàûc tênh cuía thuäúc. Nãn häùn håüp täúi âa hai loaûi thuäúc khaïc nhoïm gäúc hoïa hoüc, khaïc caïch taïc âäüng, hoàûc khaïc âäúi tæåüng phoìng træì trong cuìng mäüt bçnh phun. * Häùn håüp thuäúc nhàòm mäüt trong nhæîng muûc âêch sau : o Måí räüng phäø taïc duûng. o Sæí duûng sæû tæång taïc coï låüi. o Haûn chãú sæû máút hiãûu læûc nhanh cuía mäüt säú hoaût cháút. o Gia tàng sæû an toaìn trong sæí duûng. o Tiãút kiãûm cäng lao âäüng, tàng hiãûu quaí kinh tãú. Tuy nhiãn khi häøn håüp cáön tuán thuí theo khuyãún caïo cuía nhaì saín xuáút vç coï nhæîng hoaût cháút khäng thãø häùn håüp våïi nhau. Khäng phäúi håüp thuäúc coï tênh acid våïi tênh kiãöm. Hiãûn nay âaî coï nhiãöu loaûi thuäúc âæåüc pha sàôn âãø pháön naìo âaïp æïng thë hiãúu cuía baì con näng dán nhæ thuäúc træì coí Butanil 55 EC âæåüc häùn håüp tæì hai hoaût cháút : Propanil vaì Butachlor, Tilt super 300 ND âæåüc häùn håüp tæì hai hoaût cháút Propiconazole vaì Difennoconazole, Sumibass 75 EC âæåüc häùn håüp tæì hai hoaût cháút Fenitrothion vaì Fenoburcarb. VI. GIAÍI THÊCH MÄÜT SÄÚ THUÁÛT NGÆÎ 1. Tãn thuäúc - Tãn thæång maiû: do Cäng ty saín xuáút hoàûc phán phäúi thuäúc âàût ra âãø phán biãût saín pháøm giæîa Cäng ty naìy vaì Cäng ty khaïc. Tãn thæång maûi gäöm 3 pháön: tãn thuäúc, haìm læåüng hoaût cháút vaì daûng thuäúc. Thê duû thuäúc træì sáu Basudin 10 H, trong âoï Basudin laì tãn thuäúc, 10 laì 10% haìm læåüng hoaût cháút vaì H laì daûng thuäúc haût. - Tãn hoaût cháút: laì thaình pháön chuí yãúu trong thuäúc coï taïc duûng tiãu diãût dëch haûi. Tãn hoaût cháút cuía Basudin laì Diazinon. - Phuû gia: laì nhæîng cháút trå, khäng mang tênh âäüc âæåüc pha träün vaìo thuäúc âãø taûo thaình daûng thæång pháøm giuïp cho viãûc sæí duûng dãù daìng. 2. Näöng âäü, liãöu læåüng - Näöng âäü: læåüng thuäúc cáön duìng âãø pha loaîng våïi 1 âån vë thãø têch dung mäi, thæåìng laì næåïc. (âån vë tênh laì %, g hay cc thuäúc/säú lêt næåïc cuía bçnh phun). - Liãöu læåüng: læåüng thuäúc cáön aïp duûng cho 1 âån vë diãûn têch (âån vë tênh laì kg/ha, lêt/ha ). 3. Dëch haûi: laì nhæîng sinh váût, vi sinh váût gáy haûi cho cáy träöng vaì näng saín, laìm tháút thu nàng suáút hoàûc laìm giaím pháùm cháút näng saín. Caïc loaìi dëch haûi thæåìng tháúy laì sáu, bãûnh, coí daûi, chuäüt, cua, äúc, tuyãún truìng, nhãûn. . . Ts. Tráön Vàn Hai 8
Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1 4. Phäø taïc âäüng Laì nhiãöu loaìi dëch haûi khaïc nhau maì loaûi thuäúc âoï coï thãø taïc âäüng âãún. - Phäø räüng: thuäúc coï thãø træì âæåüc nhiãöu dëch haûi trãn nhiãöu loaûi cáy träöng khaïc nhau. - Phäø heûp: (coìn goüi âàûc trë) thuäúc træì âæåüc êt âäúi tæåüng gáy haûi (mäüt loaûi thuäúc træì dëch haûi coï tênh choün loüc caìng cao thç phäø taïc âäüng caìng heûp). 5. Phoìng trë - Phoìng: ngàn chàûn khäng cho taïc nhán gáy haûi xám nháûp vaì phaït triãøn trong cáy träöng. - Trë: bao váy, tiãu diãût caïc taïc nhán gáy haûi træåïc hoàûc sau khi chuïng âaî xám nháûp vaìo cáy. 6. Âäü âäüc - LD50 : Chè säú biãøu thë âäü âäüc cáúp tênh cuía mäüt loaûi thuäúc BVTV âäúi våïi âäüng váût maïu noïng (âån vë tênh laì mg cháút âäüc/Kg troüng læåüng chuäüt). Chè säú LD50 chênh laì læåüng cháút âäüc gáy chãút 50% säú caï thãø chuäüt trong thê nghiãûm. LD50 caìng tháúp thç âäü âäüc caìng cao. - LC50: âäü âäüc cuía mäüt hoaût cháút coï trong khäng khê hoàûc næåïc (âån vë tênh laì mg cháút âäüc/thãø têch khäng khê hoàûc næåïc). Chè säú LC50 caìng tháúp thç âäü âäüc caìng cao. - Ngäü âäüc cáúp tênh: thuäúc xám nháûp vaìo cå thãø mäüt láön, gáy nhiãùm âäüc tæïc thåìi biãøu hiãûn bàòng nhæîng triãûu chæïng âàûc træng. - Ngäü âäüc maîn tênh: khi thuäúc xám nháûp vaìo cå thãø våïi liãöu læåüng nhoí, nhiãöu láön trong thåìi gian daìi, thuäúc seî têch luîy trong cå thãø âãún mäüt luïc naìo âoï cå thãø seî suy yãúu, coï nhæîng bäü pháûn trong cå thãø bë täøn thæång do taïc âäüng cuía thuäúc phaït huy taïc duûng. 7. Tênh chäúng thuäúc cuía sinh váût haûi Laì khaí nàng cuía sinh váût haûi chëu âæûng âæåüc liãöu thuäúc âäüc gáy tæí vong cho caïc caï thãø khaïc trong chuíng quáön. Caïc yãúu täú coï thãø aính hæåíng âãún tênh chäúng thuäúc cuía sáu haûi laì: - Yãúu täú di truyãön (Khaí nàng coï thãø truyãön laûi cho thãú hãû sau). - Yãúu täú sinh hoüc (hãû säú sinh saín, säú læïa trong nàm...). - Yãúu täú sinh thaïi (âiãöu kiãûn khê háûu, nguäön dinh dæåîng...). - Yãúu täú canh taïc (phán boïn, giäúng träöng...). - Yãúu täú aïp læûc sæí duûng thuäúc trãn chuíng quáön (näöng âäü, liãöu læåüng, säú láön phun trong cuìng mäüt vuû träöng). Ts. Tráön Vàn Hai 9
Giaïo Trçnh Hoïa Baío Vãû Thæûc Váût Chæång 1 7.1. Cå chãú chäúng thuäúc cuía sáu haûi Ngæåìi ta tháúy sáu haûi coï nhæîng phaín æïng chäúng thuäúc sáu: - Phaín æïng láùn traïnh: sáu khäng àn thæïc àn coï thuäúc hoàûc di chuyãøn xa. - Haûn chãú háúp thuû cháút âäüc vaìo cå thãø: låïp da chæïa cutin seî dáöy thãm. - Phaín æïng chäúng chëu sinh lyï vaì têch luîy: cháút âäüc seî têch luîy åí mä måî, hoàûc åí nåi êt âäüc cho cå thãø, laìm giaîm khaí nàng liãn kãút men ChE. våïi cháút âäüc gäúc lán hoàûc caïc- ba-maït hæîu cå. - Cå chãú giaíi âäüc: cháút âäüc âæåüc chuyãøn hoïa thaình cháút êt âäüc hån ( DDT chuyãøn hoïa thaình DDE ). 7.2. Biãûn phaïp ngàn ngæìa sæû phaït triãøn hçnh thaình tênh chäúng chëu thuäúc cuía sáu haûi - Duìng thuäúc håüp lyï: hiãøu roî sinh váût haûi, aïp duûng biãûn phaïp bäún âuïng. - Aïp duûng chiãún læåüc thay thãú: sæí duûng tæìng nhoïm thuäúc cho tæìng vuìng, khu væûc trong tæìng thåìi âiãøm riãng. Coï kãú hoaûch khaío saït thuäúc måïi âãø thay thãú thuäúc cuî. - Duìng thuäúc häùn håüp: häùn håüp thuäúc våïi dáöu thæûc váût hoàûc dáöu khoaïng seî laìm cháûm phaït triãøn tênh khaïng thuäúc cuía sinh váût haûi. - Aïp duûng IPM: phaït triãøn quan âiãøm måïi vãö sæí duûng thuäúc trong IPM nhæ aïp duûng thuäúc coï nguäön gäúc sinh hoüc, luán phiãn sæí duûng thuäúc, thuäúc êt âäüc âãø baío vãû thiãn âëch. 8. Thåìi gian caïch ly (PHI: PreHarvest Interval): Laì khoaíng thåìi gian tæì khi phun thuäúc láön cuäúi âãún khi thu hoaûch näng saín nhàòm âaím baío cho thuäúc baío vãû thæûc váût coï âuí thåìi gian phán huíy âãún mæïc khäng coìn coï thãø gáy ra nhæîng taïc âäüng xáúu âãún cå thãø cuía ngæåìi vaì gia suïc khi tiãu thuû näng saín âoï. 9. Dæ læåüng Laì læåüng cháút âäüc coìn læu laûi trong näng saín hoàûc mäi træåìng sau khi phun thuäúc BVTV. Dæ læåüng âæåüc tênh bàòng µg (microgram) hoàûc mg (miligram) læåüng cháút âäüc trong 1 kg näng saín hoàûc thãø têch khäng khê, næåïc âáút... . Træåìng håüp dæ læåüng quaï nhoí, âån vë coìn âæåüc tênh bàòng ppm (pháön triãûu) hoàûc ppb (pháön tè). - MRL (Maximum Residue Limit): mæïc dæ læåüng täúi âa cho pheïp læu täön trong näng saín maì khäng aính hæåíng âãún sæïc khoíe con ngæåìi, váût nuäi. - ADI (Acceptable Daily Intake): læåüng cháút âäüc cháúp nháûn háúp thu vaìo cå thãø, khäng gáy haûi cho ngæåìi hoàûc váût nuäi trong 1 ngaìy, âæåüc tênh bàòng mg hay µg håüp cháút âäüc cho âån vë thãø troüng. ------oOo------ Ts. Tráön Vàn Hai 10