Giáo trình Khám và làm bệnh án mắt

Chia sẻ: Than Kha Tu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

395
lượt xem 99
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việc khám mắt thường được tiến hành theo thứ tự: - Hỏi bệnh: Bệnh sử và tiền sử - Khám bệnh: Bao gồm các nghiệm pháp chức năng như: đo thị lực, đo nhãn áp, trong các trường hợp đặc biệt có thể có thêm tìm ám điểm, đo thị trường, làm siêu âm, điện võng mạc...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Khám và làm bệnh án mắt

kh¸m vµ lµm bÖnh ¸n m¾t ViÖc kh¸m m¾t th−êng ®−îc tiÕn hµnh theo thø tù : - Hái bÖnh: BÖnh sö vµ tiÒn sö. - Kh¸m bÖnh: Bao gåm c¸c nghiÖm ph¸p chøc n¨ng nh−: ®o thÞ lùc, ®o nh·n ¸p. trong c¸c tr−êng hîp ®Æc biÖt cã thÓ cã thªm t×m ¸m ®iÓm, thö kÝnh, ®o thÞ tr−êng, lµm siªu ©m, ®iÖn vâng m¹c... Vµ sau ®ã lµ kh¸m thùc thÓ. ViÖc kh¸m thùc thÓ th−êng ®i theo thø tù tõ tr−íc ra sau: mi m¾t, kÕt m¹c, gi¸c m¹c... cho ®Õn soi ®¸y m¾t. §©y lµ mét tr×nh tù chung mµ c¸c thÇy thuèc nh·n khoa cÇn tu©n thñ ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng bÖnh nh©n kªu ®©u, thÇy thuèc chØ kh¸m ë ®ã rÊt dÔ bá sãt bÖnh hoÆc kh«ng thÊy ®−îc ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè sinh bÖnh lý. I. hái bÖnh 1. BÖnh sö vµ tiÒn sö: 1.1. Lý do ®i kh¸m bÖnh: BÖnh nh©n m¾t th−êng ®Õn kh¸m bÖnh víi c¸c lý do cã thÓ chia thµnh c¸c nhãm chÝnh. - Mê m¾t. - §á m¾t. - §au nhøc m¾t ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. - Ch¶y n−íc m¾t. - ChÊn th−¬ng m¾t. - Nh÷ng nguyªn nh©n Ýt gÆp h¬n: låi m¾t, u c¸c lo¹i, sôp mi... Tuú theo c¸c lý do mµ chóng ta cã ®Þnh h−íng trong viÖc chØ ®Þnh c¸c xÐt nghiÖm chøc n¨ng hoÆc c¸c xÐt nghiÖm ®Æc biÖt kh¸c kh¸c. 1.2. BÖnh sö * Thêi gian xuÊt hiÖn bÖnh vµ diÔn biÕn: L−u ý sù khëi ph¸t, t×nh tr¹ng t¸i ph¸t, c¸ch ®iÒu trÞ cña tuyÕn tr−íc. 1
* Mét sè triÖu chøng th−êng gÆp mµ bÖnh häc nh·n khoa cÇn quan t©m kü l−ìng lµ: + Mê m¾t : CÇn ph¶i hái kü tÝnh chÊt cña mê m¾t . - Mê th−êng xuyªn liªn tôc hay mê tõng lóc. Mê th−êng xuyªn liªn tôc cã thÓ lµ hËu qu¶ cña bÖnh thùc thÓ. Mê tõng lóc cã khi do t¨ng chÊt tiÕt cña viªm kÕt m¹c che phñ qua gi¸c m¹c, dôi m¾t th× hÕt mê. Mê tõng lóc cã thÓ do co th¾t m¹ch m¸u vâng m¹c côc bé... - Mê xuÊt hiÖn ®ét ngét cã thÓ do tæn th−¬ng m¹ch m¸u vâng m¹c, tæn th−¬ng cña thÇn kinh thÞ gi¸c. - Mê tiÕn triÓn nhanh: thÞ lùc gi¶m sót rÊt nhanh sau mét thêi gian ng¾n th−êng do bÖnh vïng hoµng ®iÓm, bÖnh ë thÇn kinh thÞ gi¸c. - Mê m¾t ®i cïng mái m¾t xuÊt hiÖn sau khi ®äc nhiÒu th−êng thÊy ë bÖnh nh©n viÔn thÞ hay l·o thÞ. - Mê m¾t khi nh×n xa nh−ng nh×n gÇn l¹i râ lµ kiÓu mê cña bÖnh cËn thÞ. - Mê ë trung t©m, s¸ng h¬n ë xung quanh lµ triÖu chøng cña bÖnh h¾c vâng m¹c trung t©m thanh dÞch, c¸c bÖnh lý cña hoµng ®iÓm. - Mê ë mét gãc cña thÞ tr−êng lµ tæn th−¬ng cña mét vïng vâng m¹c hoÆc bÖnh lý m¹ch m¸u vâng m¹c côc bé, xuÊt huyÕt dÞch kÝnh, ®ôc thuû tinh thÓ giai ®o¹n ch−a hoµn toµn ... - Mê chØ x¶y ra ë lóc cuèi chiÒu, xÈm tèi, ban ®ªm ®i l¹i rÊt khã kh¨n lµ kiÓu mê cña bÖnh viªm vâng m¹c s¾c tè. + §au nhøc m¾t: Th−êng ë c¸c møc ®é rÊt kh¸c nhau. - §au d÷ déi: C¬n ®au lan ra nöa ®Çu cïng bªn lµ kiÓu ®au cña c¬n glocom c−¬ng tô cÊp diÔn. - §au nhøc ©m Ø liªn tôc ngµy cµng t¨ng lµ kiÓu ®au cña nhiÔm trïng vïng m¾t nh−: ch¾p nhiÔm khuÈn, lÑo, viªm tæ chøc hèc m¾t, viªm mñ néi nh·n, viªm mñ tói lÖ .v.v... - §au nhøc nh− kim ch©m, gÆp ¸nh s¸ng ®au t¨ng kÌm theo chãi, sî ¸nh s¸ng th−êng gÆp ë bÖnh viªm loÐt gi¸c m¹c, viªm mµng bå ®µo, viªm mèng m¾t thÓ mi. - §au nãng r¸t, cém lµ triÖu chøng cña viªm kÕt m¹c. - §au khi liÕc m¾t gÆp trong viªm th−îng cñng m¹c, viªm bao Tenon. 2
- §au khi Ên vïng thÓ mi lµ dÊu hiÖu c¶m gi¸c thÓ mi (+), biÓu hiÖn cña viªm mèng m¾t thÓ mi, viªm mµng bå ®µo hoÆc viªm mñ néi nh·n. - §au nhøc, mái m¾t sau khi ®äc s¸ch kÐo dµi lµ triÖu chøng cña l·o thÞ hoÆc cña ng−êi viÔn thÞ do c¬ thÓ mi ph¶i lµm viÖc qu¸ søc. + DÊu hiÖu ruåi bay : bÖnh nh©n thÊy mét hay nhiÒu chÊm ®en l¬ löng di ®éng ë tr−íc m¾t, nh×n h−íng nµo c¸c chÊm ®en nµy di ®éng theo h−íng ®ã. C¸c chÊm ®en cã thÓ nhá nh− nh÷ng chÊm li ti hoÆc nh÷ng ®¸m ®en lín kÕt m¶ng nh− ®¸m rÔ bÌo. HiÖn t−îng ruåi bay cã khi ®i kÌm mê m¾t khi mµ ®ôc dÞch kÝnh nÆng. ë nh÷ng bÖnh nh©n ®ôc thuû tinh thÓ b¾t ®Çu, dÊu hiÖu ruåi bay cã khi lµ dÊu hiÖu sím nhÊt vµ ®¬n ®éc trong mét thêi gian dµi. + Nh×n h×nh biÕn d¹ng: Khi nh×n b»ng m¾t bÖnh, bÖnh nh©n cã c¶m gi¸c c¸c ®−êng th¼ng trong sinh ho¹t h»ng ngµy nh− mÐp bµn, mÐp s¸ch vë, cét ®iÖn... bÞ cong hoÆc g·y khóc, nh÷ng mÆt ph¼ng th× bÞ vªnh. §ã lµ dÊu hiÖu cña c¸c tæn th−¬ng nh− phï hoÆc bong vâng m¹c. Nh÷ng bÖnh nh©n bÞ bÖnh h¾c vâng m¹c trung t©m còng rÊt hay kÓ víi thÇy thuèc triÖu chøng nµy. + Song thÞ: Lµ nh×n mét vËt ho¸ hai. CÇn hái kü: nÕu song thÞ ë mét m¾t (bÞt m¾t bªn kia) th× ®ã lµ dÊu hiÖu cña lÖch thuû tinh thÓ, cña ®øt ch©n mèng m¾t do chÊn th−¬ng. NÕu song thÞ hai m¾t th× ®ã lµ dÊu hiÖu cña liÖt vËn nh·n hoÆc cña u hèc m¾t ®Èy lÖch nh·n cÇu. 3. TiÒn sö vµ yÕu tè toµn th©n: Mét sè bÖnh m¾t cã yÕu tè gia ®×nh, yÕu tè di truyÒn vÝ dô nh− bÖnh glocom, bÖnh viªm vâng m¹c s¾c tè. BÖnh viªm kÕt m¹c cÊp, bÖnh m¾t hét th−êng cã yÕu tè dÞch tÔ l©y lan. Tæn th−¬ng cò ë mèng m¾t, ë thuû tinh thÓ... rÊt cã thÓ lµ di chøng cña chÊn th−¬ng nhiÒu n¨m, th¸ng vÒ tr−íc. Mét sè h×nh ¶nh ®¸y m¾t nh− xuÊt tiÕt, xuÊt huyÕt vâng m¹c, chïm mao m¹ch vâng m¹c... lµ gîi ý nghÜ tíi bÖnh toµn th©n nh− ®¸i th¸o ®−êng, cao huyÕt ¸p, bÖnh m¸u ... II. Kh¸m m¾t 3
1. Dông cô vµ ph−¬ng tiÖn: - §Ìn chÐo kiÓu Landolt víi nguån s¸ng 75w. - Lóp cÇm tay. - §Ìn soi ®¸y m¾t. - Vµi c¸i n©ng mi, b«ng hÊp −ít, cån s¸t trïng. - Thuèc gi·n ®ång tö: . Lµ lo¹i thuèc gi·n ®ång tö nhanh (Homatropin 1%, Tropicamid …) - Mét sè thuèc cÇn dïng kh¸c (Fluorescein 1%- 0,5%, Chlorocit 4%) - G−¬ng soi bãng ®ång tö. - Hép kÝnh Parent. - Mét hép kÝnh thö. - M¸y sinh hiÓn vi. 2. Tr×nh tù kh¸m: BÖnh nh©n ngåi ®èi diÖn, ch©n ®Ó so le víi ch©n thÇy thuèc. §Ìn chÐo ë bªn tay ph¶i cña b¸c sÜ, lÇn l−ît kh¸m c¸c chi tiÕt tõ ngoµi vµo trong, tõ tr−íc ra sau. 2.1. Mi m¾t: Cã thÓ thÊy c¸c dÊu hiÖu bÖnh lý sau. - Co qu¾p mi: Khe mi hÑp l¹i, bÖnh nh©n kh«ng thÓ tù më réng khe mi nh− tr−íc khi bÞ bÖnh. Th−êng kÌm theo cã s−ng nÒ mi, ch¶y n−íc m¾t giµn giôa. §ã lµ triÖu chøng cña viªm loÐt gi¸c m¹c, glocom cÊp, viªm mèng thÓ mi cÊp, vÕt th−¬ng nh·n cÇu. - Sôp mi: ë ng−êi b×nh th−êng trong t− thÕ nh×n th¼ng ®»ng tr−íc th× bê tù do mi trªn lÊn xuèng chõng 2mm qu¸ r×a gi¸c m¹c phÝa 12giê. NÕu bê tù do mi trªn ë thÊp h¬n giíi h¹n nµy th× ®ã lµ dÊu hiÖu sôp mi. Sôp mi cã thÓ do bÈm sinh, do thø ph¸t sau nh−îc c¬, sau chÊn th−¬ng hoÆc do liÖt d©y III. CÇn ®¸nh gi¸ chøc n¨ng c¬ n©ng mi trªn cã cßn hay kh«ng vµ nÕu cßn th× ë møc ®é nµo. - Hë mi: Khi bÖnh nh©n nh¾m m¾t hai bê tù do mi trªn vµ mi d−íi kh«ng gÆp nhau vµ ®Ó hë kÕt m¹c nh·n cÇu th× ®ã lµ chøng hë mi. Cã thÓ gÆp hë mi do låi m¾t trong bÖnh Basedo vµ ë ®©y th−êng cã kÌm hiÖn t−îng co rót c¬ n©ng mi. Co rót mi trªn lµm cho bê tù do cña mi kh«ng nh÷ng kh«ng lÊn xuèng qu¸ r×a gi¸c m¹c mµ cßn ë bªn trªn vïng r×a lµm cho gi¸c m¹c bÞ lé hoµn toµn ë khe mi. DÊu hiÖu nµy g©y c¶m gi¸c låi m¾t cho dï cã 4
thÓ thùc sù lµ m¾t kh«ng bÞ låi. Hë mi cßn ®−îc gÆp trong liÖt d©y VII ngo¹i vi (dÊu hiÖu Charles-Bell (+)) hoÆc do sÑo co kÐo nhÊt lµ sÑo báng vïng mÆt. - Lén mi: Th−êng gÆp do sÑo co kÐo nhÊt lµ sÑo báng vïng mÆt. §«i khi gÆp lén mi d−íi do l·o suy. Khi mi bÞ lén, bê tù do cña mi kh«ng ¸p s¸t ®−îc vµo nh·n cÇu. ë møc ®é nÆng h¬n cã khi kÕt m¹c sôn bÞ lËt h¼n ra ngoµi. KÕt m¹c khi ®ã c−¬ng tô ®á do liªn tôc bÞ kÝch thÝch v× giã, bôi, vµ do kh«ng ®−îc n−íc m¾t lµm ®ñ −ít. - QuÆm vµ l«ng xiªu: QuÆm cã thÓ do bÈm sinh vµ thÊy ë bÖnh nh©n cßn nhá tuæi. Khi ®ã th−êng lµ quÆm mi d−íi, nÆng h¬n ë gãc trong. Trªn ng−êi lín tuæi quÆm th−êng do biÕn chøng cña bÖnh m¾t hét. Khi bÞ quÆm, c¶ hµng l«ng mi kh«ng mäc chÜa ngang ra tr−íc mµ côp xuèng vµ chäc vµo bÒ mÆt nh·n cÇu. L«ng xiªu còng lµ do di chøng cu¶ bÖnh m¾t hét vµ cña c¸c sang chÊn g©y sÑo nhá ë mi m¾t. §ã lµ mét vµi l«ng mi mäc côp vµo trong hoÆc chäc vµo nh·n cÇu. - S−ng tÊy mi, u mi: Hay gÆp nhÊt lµ do ch¾p lÑo ë giai ®o¹n ®Çu. BÖnh nh©n ®Õn kh¸m víi mi m¾t s−ng mäng ®á, sê cã ®iÓm ®au chãi vµ ®ã chÝnh lµ n¬i mäc ch¾p hoÆc lÑo. S−ng nÒ mi cßn gÆp trong tr−êng hîp viªm da, viªm tæ chøc hèc m¾t do c¸c nguyªn nh©n vÝ dô nh− dÞ øng ... Khi hÕt giai ®o¹n viªm tÊy, ch¾p ®· khu tró râ hoÆc gÆp æ ch¾p kh«ng nhiÔm trïng ta sÏ thÊy mét u nhá kh«ng dÝnh da, lËt mi sÏ thÊy mÆt phÝa kÕt m¹c cã mµu x¸m hoÆc mµu ®á xÉm hoÆc h¬i tr¾ng khi ®· lµm mñ. U ë mi mµ nh×n thÊy râ th−êng lµ u b· ®Ëu, u d¹ng b×. Nh÷ng u d¹ng nµy th−êng di ®éng, Ên ch¾c vµ kh«ng ®au. NÕu u to cã thÓ ®Ì Ðp lµm cho nh·n cÇu bÞ lÖch. Riªng u tuyÕn lÖ thÊy ë gãc trªn ngoµi, n»m d−íi trÇn hèc m¾t vµ ®Èy lÖch nh·n cÇu xuèng d−íi, vµo trong. CÇn l−u ý tr−êng hîp u m¸u hoÆc ø m¸u do th«ng ®éng m¹ch c¶nh - xoang hang còng lµm cho mi s−ng nÒ nh−ng kÌm theo hiÖn t−îng ø m¸u giËt lïi, sê vµo u mÒm vµ Ên th× cã thÓ xÑp bít, nghe vïng m¾t cã tiÕng thæi. - Låi m¾t: §é låi cña m¾t ë ng−êi b×nh th−êng cã biªn ®é dao ®éng rÊt cao. Sè ®o ®é låi trung b×nh ë ng−êi ViÖt Nam theo Ng« Nh− Hoµ lµ 12±1,75mm. Khi kh¸m ®é låi m¾t chóng ta l−u ý ë chç bÖnh nh©n cã sù thay ®æi ®é låi kh¸c th−êng so víi tr−íc ®ã. Låi mét m¾t cã thÓ gÆp trong bÖnh viªm hèc m¾t, u hèc m¾t, th«ng ®éng m¹ch c¶nh - 5
xoang hang, còng cã thÓ låi m¾t do Basedow trong giai ®o¹n ®Çu. Låi hai m¾t hay gÆp nhÊt lµ trong Basedow ... 2.2. LÖ bé: Gåm tuyÕn lÖ chÝnh, c¸c tuyÕn lÖ phô vµ ®−êng dÉn lÖ. - U tuyÕn lÖ chÝnh: Sê thÊy ë gãc trªn ngoµi hèc m¾t. - Lç lÖ: ë gÇn gãc trong mi trªn vµ mi d−íi. Lç lÖ cã thÓ t¾c bÈm sinh hay thø ph¸t. Cã thÓ gÆp tr−êng hîp lç lÖ bÞ xÐ r¸ch däc bê mi do t¸c ®éng cña viÖc th«ng lÖ ®¹o kh«ng ®óng nguyªn t¾c. - Ên vµo vïng tói lÖ: Xem t×nh tr¹ng viªm mñ hay viªm mñ - nhµy tói lÖ. - Th¨m dß lÖ ®¹o: Dïng b¬m tiªm vµ kim tiªm ®Çu tï ®Ó b¬m thuèc hoÆc rá thuèc m¾t sau ®ã hái c¶m gi¸c vÞ gi¸c. Cã thÓ dïng Fluorescein rá m¾t vµ ®Ó côc b«ng vµo ng¸ch mòi d−íi cïng bªn ®Ó xem sù l−u th«ng thuèc qua lÖ ®¹o. 2.3. KÕt m¹c: Kh¸m kÕt m¹c nh·n cÇu kh«ng chØ ë phÇn hë cña khe mi mµ cÇn kÐo mi kÕt hîp víi ®éng t¸c liÕc m¾t cña bÖnh nh©n ®Ó quan s¸t cho tíi tËn tói cïng kÕt m¹c. Kh¸m kÕt m¹c nh·n cÇu vµ tói cïng kÕt m¹c nhÊt thiÕt ph¶i thµnh th¹o ®éng t¸c lËt mi. C¸c dÊu hiÖu ë kÕt m¹c t−¬ng ®èi phong phó: - C−¬ng tô n«ng: Xung huyÕt kÕt m¹c trªn diÖn réng, ®á xÉm ë tói cïng, nh¹t dÇn vÒ phÝa r×a. - C−¬ng tô r×a: KÕt m¹c ®á xÉm ë quanh r×a vµ nh¹t dÇn vÒ phÝa tói cïng kÕt m¹c - Phï nÒ kÕt m¹c: KÕt m¹c dµy lªn, mê ®ôc, khi phï nÒ nÆng kÕt m¹c cã thÓ phßi qua khe mi (báng, viªm tæ chøc hèc m¾t, sau phÉu thuËt bá m¾t ...) - XuÊt huyÕt kÕt m¹c: Do chÊn th−¬ng, do cao huyÕt ¸p, do ho gµ… thµnh m¹ch vèn yÕu l¹i thªm t¨ng ¸p lùc g©y vì m¹ch xuÊt huyÕt. -Hét vµ sÑo hét: §©y lµ tæn th−¬ng ®Æc hiÖu cña bÖnh m¾t hét nÕu ë kÕt m¹c mi trªn. Hét nÕu xuÊt hiÖn ë cïng ®å d−íi cã ®Æc ®iÓm hét to, mµu trong, xÕp thµnh d·y vµ kÑp kh«ng vì vµ rÊt l©u tho¸i lui (hµng th¸ng). Lo¹i hét nµy gÆp trong bÖnh viªm kÕt m¹c bÓ b¬i, bÖnh hét ë trÎ em, viªm kÕt m¹c m¹c thµnh dÞch (do Adenovirus) ... 6
Hét thùc chÊt lµ nh÷ng nang lympho nhá, ë n«ng, mµu tr¾ng ®ôc, dÔ vì n»m lÉn trong ®¸m gai m¸u. C¸ch s¾p xÕp c¸c tÕ bµo lympho ë trong hét: .Trung t©m: Gåm nh÷ng tÕ bµo non s¸ng mµu. .Ngo¹i vi: Gåm nh÷ng tÕ bµo lympho ®· biÖt ho¸ t¹o thµnh mét vµnh ®ai xÉm mµu -ThÈm lËu: lµ sù th©m nhiÔm tÕ bµo viªm tõ lßng m¹ch biÓu hiÖn b»ng: . KÕt m¹c dµy lªn, che lÊp c¸c chi tiÕt ë phÝa sau cña nã. . Nhó gai: N»m san s¸t nhau thµnh mét th¶m ®á. -SÑo: Nh÷ng vÖt tr¾ng, ®ã lµ tæ chøc x¬, kÕt qña cña mét qu¸ tr×nh x¬ ho¸. Trong c¸c lo¹i viªm kÕt m¹c cã t¹o hét, chØ cã Trachoma míi t¹o sÑo (dÊu hiÖu ®Æc hiÖu t−¬ng ®èi) - Mµng m¸u m¾t hét: ë ng−êi b×nh th−êng vïng r×a lµ mét vïng xam x¸m, réng h¬n ë phÝa 12 giê vµ 6 giê. Mµng m¸u lµ mét vïng ®ôc mê h×nh b¸n ®¶o ph¸t triÓn tõ phÝa 12 giê lÊn xuèng gi¸c m¹c. Mµng m¸u gåm cã 3 yÕu tè cÊu thµnh: ThÈm lËu gi¸c m¹c T©n m¹ch Cã thÓ cã hét §Ó x¸c ®Þnh cã ®óng lµ thÈm lËu gi¸c m¹c cÇn biÕt ranh giíi vïng r×a. §iÓm gi÷a chiÒu cao vïng r×a, ®ã lµ n¬i ngän cña nh÷ng quai m¹ch håi qui cña kÕt m¹c. - Gai m¸u: th−êng ®i kÌm thÈm lËu do viªm kÕt m¹c. Trªn sinh hiÓn vi thÊy nh÷ng nô mao m¹ch mäc th¼ng gãc víi bÒ mÆt kÕt m¹c. Mçi nô mao m¹ch lµ t©m cña mét gai. C¸c gai ë s¸t nhau vµ chÌn Ðp nhau t¹o nªn h×nh ¶nh nh− tÊm th¶m xï x×. Trong viªm kÕt m¹c muµ xu©n c¸c gai nµy ph¸t triÓn m¹nh t¹o h×nh ¶nh nh− ®¸ l¸t ë sôn mi trªn. - ChÊt tiÕt ë kÕt m¹c (dö m¾t): cã c¸c ®Æc ®iÓm riªng tuú t¸c nh©n g©y bÖnh. +D¹ng n−íc dÝnh: do n−íc m¾t vµ dÞch viªm th−êng gÆp trong viªm kÕt m¹c do virus. +Nhµy mñ: N−íc m¾t kÕt hîp dÞch viªm, chÊt nhÇy vµ tÕ bµo chÕt gÆp trong viªm kÕt m¹c do vi khuÈn. Mñ cµng nhiÒu th× chøng tá vi khuÈn cã ®éc tè cµng m¹nh (tô cÇu. lËu cÇu ) 7
+Mµng gi¶: Mét líp mµng mµu tr¾ng ®ôc ë trªn bÒ mÆt cña kÕt m¹c, râ h¬n ë kÕt m¹c mi. §ã lµ do c¸c vi khuÈn cã ®éc tè m¹nh g©y viªm kÕt m¹c ®−a tíi gi·n m¹ch tho¸t fibrrin cïng tæ chøc ho¹i tö kÕt chÆt l¹i thµnh mµng. Mµng nµy khã bãc, bãc dÔ ch¶y m¸u. - U ë kÕt m¹c; +Méng thÞt: ®−îc coi nh− lµ mét u x¬ cña kÕt m¹c. Méng chÝnh danh ph¸t triÓn tõ gãc trong hoÆc gãc ngoµi cña kÕt m¹c nh·n cÇu. ë ®Çu méng lµ mét vïng gi¸c m¹c thÈm lËu ®ôc, cã thÓ cã nh÷ng tæn th−¬ng n«ng ë biÓu m« b¾t mµu fluorescein thµnh chÊm. Nh÷ng méng giµu t©n m¹ch t¹o mµu ®á lµ méng m¸u rÊt dÔ t¸i ph¸t sau mæ. +Nèt vµng ë kÕt m¹c (pingueculum): ë trªn kÕt m¹c vïng t−¬ng øng khe mi s¸t r×a. Mµu cña nã vµng nh¹t, h¬i nh« lªn khái bÒ mÆt kÕt m¹c xung quanh. . CÇn chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi u nang b× th−êng ë vïng r×a phÝa d−íi ngoµi. +C¸c lo¹i u kÕt m¹c kh¸c: Cã thÓ gÆp u biÓu m« lµnh tÝnh, u biÓu m« ¸c tÝnh (epithelioma), u s¾c tè. CÇn c¨n cø vµo c¸c dÊu hiÖu l©m sµng, sù tiÕn triÓn, sù ph©n bè m¹ch m¸u vµ gi¶i phÉu bÖnh ®Ó chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh. 2.4. Gi¸c m¹c : B×nh th−êng gi¸c m¹c trong suèt, ®−êng kÝnh 11-12mm -H×nh thÓ : Gi¸c m¹c qu¸ to trªn mét m¾t trÎ em, ®ã cã thÓ lµ do gloc«m bÈm sinh. Gi¸c m¹c h×nh chãp: bÖnh bÈm sinh keratocone. -Gi¸c m¹c ®ôc: do thÈm lËu, do ho¹i tö, do thay ®æi cÊu tróc (sÑo) gÆp trong . Viªm loÐt gi¸c m¹c. . SÑo gi¸c m¹c. -C¸cvïng tæn th−¬ng gi¸c m¹c ®−îc thÊy râ b»ng nhuém Fluorescein natri 0,5% -C¸c tæn th−¬ng ë gi¸c m¹c, tña ë mÆt sau gi¸c m¹c ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ®Ìn khe -C¶m gi¸c gi¸c m¹c: chia gi¸c m¹c thµnh 9 « theo 3 ®−êng ®øng, 3 ®−êng ngang t−ëng t−îng. Dïng b«ng vª nhá ®Çu chÊm lªn tõng «. C¶m gi¸c gi¸c m¹c tèt lµ m¾t ph¶n x¹ nh¾m ngay l¹i. L−u ý tr¸nh ®Ó m¾t nh×n thÊy b«ng. 2.5. TiÒn phßng: -§é s©u: tuú theo tuæi, giíi, tËt khóc x¹, t¸c gi¶ vµ ph−¬ng ph¸p ®o. .Calmettes (1958): nam3,61mm, n÷ 3,41mm (ng−êi tõ 30 -50 tuæi). 8
.Tornquist (1953): §o trªn nam giíi ë c¸c løa tuæi. Tuæi 19-21 34-36 49-51 64-66 §é s©u 3,18 2,98 2,76 2.96 Nh− vËy, ®é s©u tiÒn phßng gi¶m theo tuæi v× kÝch th−íc tr−íc sau cña thuû tinh thÓ t¨ng. .Reader (1922) ®o ë ng−êi 40 tuæi: M¾t viÔn thÞ: 2,99mm. M¾t chÝnh thÞ ;3,14mm. M¾t cËn thÞ ;3,63mm .Khóc ThÞ Nhôn (1984): Tuæi < 40 > 40 §é s©u 2,98 +0,28 2,81+ 0,29 KÕt qu¶ trung b×nh: 2,94 ± 0,29 -TiÒn phßng ≤1mm th× 100% bÞ gloc«m gãc ®ãng . -TiÒn phßng qu¸ s©u trong chÊn th−¬ng lÖch thÓ thuû tinh. -TiÒn phßng n«ng bÊt th−êng do: rß vÕt mæ, vÕt th−¬ng mÊt thuû dÞch ... -§o ®é s©u cña tiÒn phßng: dïng ®Ìn khe c¾t qua gi¸c m¹c - tiÒn phßng. G¹t khe ®Ó ®o kÝch th−íc (t¹o h×nh vu«ng ABCD ). .AB lµ ®é s©u cña tiÒn phßng .AD lµ ®é g¹t ®Ìn khe cho kÝch th−íc in s½n ë kÝnh -TiÒn phßng ®ôc: Dïng ®Ìn khe c¾t qua tiÒn phßng thÊy nh÷ng h¹t bôi l¬ löng trªn ®−êng ®i cña tia s¸ng (dÊu hiÖu Tyndall (+)). BiÓu hiÖn mét qu¸ tr×nh viªm mèng m¾t thÓ mi hoÆc viªm mµng bå ®µo. -TiÒn phßng cã m¸u: gÆp trong chÊn th−¬ng ®ông dËp, vÕt th−¬ng nh·n cÇu.. TiÒn phßng cã mñ viªm loÐt gi¸c m¹c, viªm èng m¾t thÓ mi, vÕt th−¬ng nh·n cÇu... 2.6. Mèng m¾t ®ång tö: -R¸ch, ®øt ch©n mèng trong chÊn th−¬ng ®ông dËp, vÕt th−¬ng nh·n cÇu -B¹c mµu: do tho¸i ho¸, viªm mèng m¾t, gloc«m giai ®o¹n muén. 9
-DÝnh mèng m¾t vµo gi¸c m¹c: do viªm loÐt gi¸c m¹c nÆng, dÝnh mèng m¾t vµo mÆt tr−íc thÓ thuû tinh do viªm mèng m¾t g©y mÐo ®ång tö. Rá thuèc gi·n ®ång tö thÊy râ rµng nh÷ng chç dÝnh. - Rung rinh mèng: lÖch thÓ thuû tinh hoÆc trªn m¾t ®· mæ lÊy bá thÓ thuû tinh. -Nh÷ng sîi nh− t¬ nhÖn ë mÆt tr−íc mèng m¾t cã thÓ b¾c cÇu qua ®ång tö: di tÝch nh÷ng m¹ch m¸u thÓ thuû tinh ë thêi kú bµo thai. -Ph¶n x¹ ®ång tö : .Ph¶n x¹ ¸nh s¸ng trùc tiÕp: chiÕu ¸nh s¸ng vµo m¾t, ®ång tö co l¹i. .Ph¶n x¹ ®ång c¶m: chiÕu ¸ng s¸ng vµo m¾t nµy, ®ång tö m¾t kia co l¹i. 2.7. Thuû tinh thÓ: ph¶i gi·n ®ång tö dïng ®Ìn khe ®Ó kh¸m -DÊu hiÖu ruåi bay sím, ®¬n ®éc. -§ôc thuû tinh thÓ ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. -LÖch thuû tinh thÓ do chÊn th−¬ng. -Vì thuû tinh thÓ do chÊn th−¬ng. 2.8. DÞch kÝnh: -Dïng ®Ìn khe c¾t: dÞch kÝnh cã h×nh nh− nh÷ng d¶i lôa chuyÓn ®éng. -Dïng ®Ìn soi ®¸y m¾t soi tõ kho¶ng c¸ch 40-50cm, chØnh kÝnh ®Ó thÊy toµn thÓ mét mµu hång. NÕu cã ®ôc th× xuÊt hiÖn nh÷ng chÊm ®en l¬ löng. NÕu xuÊt huyÕt th× ¸nh ®ång tö cã mµu x¸m. -DÞch kÝnh cã thÓ phßi vµo tiÒn phßng do chÊn th−¬ng. -XuÊt huyÕt. 2.9. §¸y m¾t: 10
11