Giáo trình Ngôn ngữ lập trình Pascal: Phần 1 - Lê Mạnh Thạnh

Chia sẻ: Bin Bin | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:51

Thêm vào BST

Báo xấu

151
lượt xem 25
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 Giáo trình Ngôn ngữ lập trình Pascal có kết cấu nội dung gồm 5 phần trình bày về: các kiểu dữ liệu đơn giản, hằng - biến - kiểu - biểu thức - câu lệnh - lệnh gán, xuất nhập dữ liệu, lệnh có cấu trúc. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Ngôn ngữ lập trình Pascal: Phần 1 - Lê Mạnh Thạnh

®¹i häc huÕ trung t©m ®µo t¹o tõ xa lª m¹nh th¹nh (Chñ biªn) – vâ v¨n tuÊn dòng gi¸o tr×nh ng«n ng÷ lËp tr×nh pascal (S¸ch dïng cho hÖ ®µo t¹o tõ xa) HuÕ – 2007 1
môc lôc Ch−¬ng 1 .................................................................................................................................... 6 Giíi thiÖu chung ............................................................................................................. 6 1.1. Më ®Çu .......................................................................................................................... 6 1.2. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n cña Turbo Pascal ................................................ 9 1.3. C¸c b−íc ®Ó ch¹y mét ch−¬ng tr×nh Turbo Pascal..................... 11 Ch−¬ng 2 .................................................................................................................................. 15 C¸c kiÓu d÷ liÖu ®¬n gi¶n........................................................................................ 15 2.1. KiÓu d÷ liÖu trong ng«n ng÷ lËp tr×nh................................................ 15 2.2. C¸c kiÓu d÷ liÖu ®¬n gi¶n .............................................................................. 15 Ch−¬ng 3 .................................................................................................................................. 21 H»ng, biÕn, kiÓu, biÓu thøc, c©u lÖnh, lÖnh g¸n........................................ 21 3.1. §Þnh nghÜa h»ng ................................................................................................... 21 3.2. BiÕn vµ khai b¸o biÕn ........................................................................................ 22 3.3. §Þnh nghÜa kiÓu d÷ liÖu ................................................................................... 22 3.4. BiÓu thøc................................................................................................................... 23 3.5. C©u lÖnh (Statement) ....................................................................................... 24 3.6 LÖnh g¸n (Assignment statement) ............................................................ 24 2
Ch−¬ng 4 .................................................................................................................................. 27 XuÊt nhËp d÷ liÖu ......................................................................................................... 27 4.1. XuÊt d÷ liÖu ............................................................................................................ 27 4.2. NhËp d÷ liÖu tõ bµn phÝm ................................................................................ 31 Ch−¬ng 5 .................................................................................................................................. 36 LÖnh cã cÊu tróc .......................................................................................................... 36 5.1. C©u lÖnh ghÐp (Compound Statement) .................................................. 36 5.2. C©u lÖnh lùa chän.............................................................................................. 36 5.3. C©u lÖnh lÆp ........................................................................................................... 41 Ch−¬ng 6 .................................................................................................................................. 52 KiÓu tËp hîp vµ kiÓu m¶ng...................................................................................... 52 6.1. KiÓu tËp hîp (Set Type) ..................................................................................... 52 6.2. KiÓu m¶ng (Array Type) ................................................................................... 54 Ch−¬ng 7 .................................................................................................................................. 59 Ch−¬ng tr×nh con ........................................................................................................ 59 7.1. Kh¸i niÖm vÒ ch−¬ng tr×nh con ................................................................. 59 7.2. Mét sè hµm vµ thñ tôc cña Turbo Pascal........................................... 62 Ch−¬ng 8 .................................................................................................................................. 68 KiÓu chuçi kÝ tù ............................................................................................................. 68 3
8.1. Khai b¸o kiÓu chuçi ........................................................................................... 68 8.2. C¸c phÐp to¸n trªn chuçi kÝ tù ................................................................. 69 8.3. C¸c thñ tôc trªn chuçi kÝ tù ...................................................................... 70 8.4. C¸c hµm trªn chuçi ........................................................................................... 71 Ch−¬ng 9 .................................................................................................................................. 75 KiÓu b¶n ghi vµ kiÓu tËp tin................................................................................... 75 9.1. KiÓu b¶n ghi (Record type) ............................................................................ 75 9.2. KiÓu tËp tin (File type) ..................................................................................... 83 Ch−¬ng 10 .............................................................................................................................. 100 KiÓu con trá vµ biÕn ®éng .................................................................................... 100 10.1. BiÕn con trá........................................................................................................ 100 10.2. BiÕn ®éng (Dynamic Variable)................................................................. 101 10.3. Danh s¸ch liªn kÕt (Linhked List) ........................................................ 104 4
lêi më ®Çu Ngµy nay ë n−íc ta, c¸c thµnh qu¶ cña C«ng nghÖ Th«ng tin ®· vµ ®ang ®−îc ®−a vµo øng dông trong mäi c¬ quan xÝ nghiÖp vµ do ®ã nhiÖm vô ®µo t¹o nh©n lùc C«ng nghÖ Th«ng tin ®· trë thµnh cÊp thiÕt ®èi víi ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. Chóng ta ph¶i ®ång thêi tiÕn hµnh 3 môc tiªu: më mang d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc vµ ph¸t triÓn nh©n tµi. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn ph¶i x©y dùng ch−¬ng tr×nh thÝch hîp theo tõng môc tiªu, cho tõng lo¹i h×nh, tõng ®èi t−îng. Trong nhiÒu m«n häc thuéc chuyªn ngµnh C«ng nghÖ Th«ng tin, Ng«n ng÷ lËp tr×nh Pascal lµ m«n häc ®−îc dïng cho nhiÒu ®èi t−îng vµ nhiÒu cÊp häc víi lÝ do: ®©y lµ mét ng«n ng÷ gi¶i thuËt cã tÝnh chÆt chÏ võa cã thÓ sö dông nh− lµ mét ng«n ng÷ gi¶i thuËt to¸n, võa lµ ng«n ng÷ phæ biÕn, thÝch hîp víi nhiÒu øng dông khoa häc, kÜ thuËt, qu¶n lÝ. Gi¸o tr×nh nµy ®−îc so¹n th¶o dùa trªn c¬ së Turbo Pascal phiªn b¶n 5.0 vµ chñ yÕu dµnh cho c¸c sinh viªn §¹i häc Tõ xa. Tuy nhiªn, nã còng cã thÓ dïng lµm tµi liÖu tham kh¶o vµ gi¶ng d¹y cho sinh viªn cña c¸c tr−êng §¹i häc, Trung häc chuyªn nghiÖp, kÓ c¶ c¸c tr−êng Phæ th«ng trung häc vµ c¸c Trung t©m ®µo t¹o kh¸c. T¸c gi¶ rÊt mong sù gãp ý cña c¸c ®éc gi¶ vÒ néi dung, h×nh thøc vµ sai sãt trong gi¸o tr×nh. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n. C¸c t¸c gi¶ 5
Ch−¬ng 1 Giíi thiÖu chung 1.1. Më ®Çu 1.1.1. CÊu t¹o chÝnh cña m¸y tÝnh ®iÖn tö C¸c m¸y tÝnh ®iÖn tö nãi chung cã c¸c bé phËn sau ®©y: – Bé ®iÒu khiÓn trung t©m CPU (Central Processing Unit) lµ bé phËn thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh sè häc vµ logic b»ng viÖc ph©n tÝch chøc n¨ng cña c¸c lÖnh. – Bé nhí trong (Main Memory) lµ n¬i chøa c¸c ch−¬ng tr×nh vµ sè liÖu. – ThiÕt bÞ vµo (Input Device) lµ bé phËn ®−a ch−¬ng tr×nh vµ d÷ liÖu vµo m¸y. – ThiÕt bÞ ra (Output Device) lµ bé phËn ®−a kÕt qu¶ tõ bé nhí ra ngoµi. – Bé nhí phô (Auxiliary Memory) ®−îc dïng ®Ó l−u tr÷ ch−¬ng tr×nh vµ sè liÖu nh− bé nhí chÝnh song dung l−îng nhí lín h¬n vµ truy cËp chËm h¬n. §èi víi m¸y PC (Personal Computer), c¸c bé phËn chÝnh lµ: – Bé xö lÝ trung t©m CPU bao gåm 3 khèi : Khèi sè häc vµ logic ALU (Arithmetic Logic Unit) cã chøc n¨ng thùc hiÖn c¸c phÐp to¸n sè häc, so s¸nh, dÞch chuyÓn. Khèi ®iÒu khiÓn CU (Control Unit) cã chøc n¨ng ph©n tÝch lÖnh vµ ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña CPU. C¸c thanh ghi (Register) l−u tr÷ th«ng tin phôc vô trùc tiÕp cho tÝnh to¸n vµ ®iÒu khiÓn. Bé nhí trong bao gåm 2 phÇn chÝnh: ROM (Read Only Memory) lµ bé nhí cã cµi s½n ch−¬ng tr×nh phôc vô cho viÖc vµo ra – gäi lµ BIOS (Basic Input – Output System). RAM lµ bé nhí cho phÐp truy cËp tøc thêi, Ch−¬ng tr×nh vµ sè liÖu ®−îc l−u tr÷ t¹m thêi trong RAM trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, khi t¾t m¸y ch−¬ng tr×nh vµ sè liÖu trong RAM còng biÕn mÊt. – Bé nhí phô cña m¸y PC lµ c¸c æ ®Üa (Disk Driver). Cã 3 lo¹i chÝnh: ®Üa cøng HDD (Hard Disk Driver – th«ng th−êng chØ cã mét (hoÆc hai) ®Üa víi dung l−îng lín vµ th−êng ®−îc cè ®Þnh trong m¸y, ®−îc kÝ hiÖu lµ C (hoÆc C, D nÕu cã hai æ ®Üa); ®Üa mÒm FDD (Floppy Disk Driver) lµ lo¹i æ ®Üa dïng cho ®Üa mÒm cã dung l−îng nhá vµ cã thÓ thay ®æi th−êng xuyªn; æ ®Üa chØ ®äc CD – ROM (Compact Disk ROM) ®−îc cµi ®Æt m¸y ®Ó ®äc c¸c ®Üa CD. – ThiÕt bÞ vµo ®èi víi m¸y PC rÊt ®a d¹ng, th«ng dông nhÊt lµ bµn phÝm. Ngoµi ra cßn cã c¸c lo¹i kh¸c nh− con chuét (Mouse) ®Ó ®−a vµo c¸c tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn, m¸y quÐt (scanner) ®Ó nhËp vµo m¸y c¸c h×nh ¶nh. – ThiÕt bÞ ra chñ yÕu lµ mµn h×nh (monitor), m¸y in (printer). 6
1.1.2. ThuËt to¸n vµ ch−¬ng tr×nh a. Ng«n ng÷ lËp tr×nh Ng«n ng÷ c¬ së ®Ó lËp ch−¬ng tr×nh cho m¸y lµ ng«n ng÷ m¸y, ®ã lµ mét bé lÖnh, mçi lÖnh ®−îc biÓu diÔn trong m¸y b»ng mét d·y c¸c ch÷ sè nhÞ ph©n chØ cho m¸y c¸c c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn. C¸c lÖnh ®−îc thÓ hiÖn ra bªn ngoµi b»ng c¸c sè hÖ c¬ sè 8 hoÆc c¬ sè 16. §Ó tiÖn cho ng−êi sö dông, ng−êi ta x©y dùng c¸c ng«n ng÷ trung gian giao tiÕp gi÷a ng−êi vµ m¸y nh− Assembler, Basic, Angol, Fortran, Pascal, C, ... §Ó m¸y hiÓu ®−îc c¸c ng«n ng÷ trªn, cÇn ph¶i cã c¸c ch−¬ng tr×nh dÞch ®Ó dÞch c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh cÊp cao ra ng«n ng÷ m¸y. Ch−¬ng tr×nh dÞch cã hai lo¹i: Biªn dÞch (Compiler) vµ th«ng dÞch (Interpreter). b. ThuËt to¸n ThuËt to¸n lµ sù ph©n tÝch bµi to¸n thµnh mét sè h÷u h¹n b−íc gi¶i mµ theo thø tù ®ã ta cã thÓ lËp tr×nh cho m¸y. VÝ dô 1. §Ó x©y dùng ch−¬ng tr×nh gi¶i ph−¬ng tr×nh bËc 2: ax2 + bx + c = 0 (a, b, c ≠ 0) ta ph©n tÝch nh− sau: B−íc 1. §äc c¸c hÖ sè a, b, c. B−íc 2. TÝnh ∆ = b2 – 4ac. B−íc 3. NÕu ∆ < 0 th× tr¶ lêi : “ph−¬ng tr×nh kh«ng cã nghiÖm thùc” chuyÓn sang B−íc 5, nÕu ng−îc l¹i chuyÓn sang B−íc 4. B−íc 4. NÕu ∆ = 0 th× tr¶ lêi: “ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm kÐp X1 = X2 = – b/2a”, nÕu ng−îc l¹i th× tr¶ lêi: “Ph−¬ng tr×nh cã hai nghiÖm thùc lµ X1 = (–b + SQRT(∆))/2a, X2 = (–b – SQRT(∆))/2a”, chuyÓn sang B−íc 5. B−íc 5. Dõng m¸y. c. Ch−¬ng tr×nh Ch−¬ng tr×nh lµ mét d·y h÷u h¹n c¸c lÖnh hoÆc c¸c chØ thÞ cña mét ng«n ng÷ lËp tr×nh nµo ®ã ®−îc viÕt theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh nh»m gi¶i quyÕt mét líp bµi to¸n ®· cho. VÝ dô 2. Ch−¬ng tr×nh viÕt b»ng ng«n ng÷ Pascal sau ®©y gi¶i ph−¬ng tr×nh bËc 2 víi thuËt to¸n ®· chØ ra ë trªn. Program GPTB2; Var a, b, c, x1, x2, delta: Read; Begin Readln(a, b, c); delta:=b^2-4*a*c; If delta < 0 then Writeln(“Phuong trinh khong co nghiem thuc”) else 7
If delta = 0 then Wrieln(“Phuong trinh co nghiem kep x1 = x2 =”,-b/2a) else x1 := (-b+sqrt(delta))/2 a; x2 := (-b-sqrt(delta))/2 a; Writeln(“Phuong trinh co 2 nghiem x1=”,x1, “x2=”,x2) End End. Ch−¬ng tr×nh ®−îc viÕt s½n ®Ó gi¶i quyÕt mét lo¹t bµi to¸n gäi lµ ch−¬ng tr×nh mÉu mµ mçi lÇn sö dông nã chØ viÖc ®−a vµo c¸c gi¸ trÞ thay cho c¸c tham sè. Ch¼ng h¹n, trong ng«n ng÷ lËp tr×nh Pascal hµm mÉu SQRT(x) lµ ch−¬ng tr×nh tÝnh c¨n bËc 2 cña x, hµm EXP(x) lµ ch−¬ng tr×nh con tÝnh ex, LN(x) tÝnh ln(x),... 1.1.3. Giíi thiÖu vÒ Pascal vµ Turbo Pascal Pascal lµ ng«n ng÷ lËp tr×nh cÊp cao do Niklaus Wirth, gi¸o s− ®iÖn to¸n tr−êng §¹i häc KÜ thuËt Zurich (Thuþ SÜ) ®Ò xuÊt vµo n¨m 1970. Lóc ®Çu môc ®Ých cña Wirth thiÕt kÕ Pascal lµ ®Ó gi¶ng d¹y lËp tr×nh. Nh−ng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, Pascal ®· ph¸t huy ®−îc −u ®iÓm cña m×nh vµ tá ra h¬n h¼n nhiÒu ng«n ng÷ cÊp cao kh¸c, Pascal ®· trë thµnh mét ng«n ng÷ m¹nh ®−îc øng dông trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. C¸c tæ chøc vµ c«ng ty chuyªn vÒ m¸y tÝnh dùa trªn Pascal chuÈn ®· ph¸t triÓn thªm vµ t¹o ra c¸c ch−¬ng tr×nh dÞch ng«n ng÷ Pascal víi nhiÒu phÇn thªm bít kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n nh−: – Turbo Pascal cña h·ng Borland – Quick Pascal cña h·ng Microsoft. – UCSD Pascal (University of California at San Diego), cña tr−êng §¹i häc California. – Ansi Pascal (American National Standard Institute), cña ViÖn c¸c tiªu chuÈn Quèc gia Mü. Trong nhiÒu ch−¬ng tr×nh dÞch Pascal, Turbo Pascal ®· tá ra cã nhiÒu −u ®iÓm vµ hiÖn nay ®−îc xem nh− lµ mét trong nh÷ng ng«n ng÷ lËp tr×nh cÊp cao phæ biÕn trªn thÕ giíi ®−îc sö dông réng r·i trong lÜnh vùc gi¶ng d¹y vµ lËp tr×nh chuyªn nghiÖp. ChØ trong vßng mÊy n¨m, Turbo Pascal ®−îc c¶i tiÕn qua nhiÒu phiªn b¶n: 1.0, 2.0, 3.0, 4.0, 5.0, 5.5, (1989), 6.0 (1990), 7.0 (1992). HiÖn nay Turbo Pascal 7.0 cã rÊt nhiÒu bæ sung, c¶i tiÕn so víi c¸c phiªn b¶n tr−íc, song míi b¾t ®Çu tiÕp cËn víi Turbo Pascal, b¹n nªn sö dông Turbo Pascal 5.5 v× nã t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n, dÔ sö dông vµ kh«ng ®ßi hái m¸y cã cÊu h×nh m¹nh. 1.1.4. C¸c tËp tin chÝnh cña Turbo Pascal §Ó ch¹y ®−îc ch−¬ng tr×nh Pascal th«ng th−êng cÇn sö dông c¸c tËp tin chñ yÕu sau: Turbo.exe : So¹n th¶o, dÞch vµ liªn kÕt ch−¬ng tr×nh. 8
Turbo.tpl : TËp tin th− viÖn, l−u tr÷ c¸c ®¬n vÞ chuÈn ®Ó ch¹y víi Turbo.exe (TPL : Turbo Pascal Library). Víi 2 tËp tin trªn chóng ta cã thÓ b¾t ®Çu viÕt ®−îc ch−¬ng tr×nh. Sau ®ã nÕu muèn sö dông ®å ho¹ th× thªm c¸c tËp tin sau: Graph.tpu: §¬n vÞ ch−¬ng tr×nh chøa c¸c ch−¬ng tr×nh con ®å ho¹. C¸c tËp tin cã phÇn më réng CHR (Sans.chr, Trip.chr,...) chøa c¸c font ch÷ trong chÕ ®é ®å ho¹. C¸c tËp tin cã phÇn më réng BGI (Ega.bgi, Vga.bgi,...) ®Ó ®iÒu khiÓn c¸c lo¹i mµn h×nh t−¬ng øng khi dïng ®å ho¹. 1.2. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n cña Turbo Pascal 1.2.1. Bé kÝ tù cña Turbo Pascal Ng«n ng÷ lËp tr×nh Pascal dùa vµo bé kÝ tù sau: – C¸c ch÷ c¸i: 26 ch÷ hoa (A, B, C, D, ..., Z) vµ 26 ch÷ th−êng (a, b, c, d, ..., z). – C¸c ch÷ sè thËp ph©n: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. – C¸c dÊu to¸n häc th«ng dông: + – * / = < > ( ) . – DÊu g¹ch nèi _ (kh¸c víi dÊu trõ (–)). – C¸c kÝ hiÖu ®Æc biÖt: . , ; ! ? : ‘ “ { } [ ] % @ & # $ ^. 1.2.2. Tõ kho¸ (Key word) Trong Turbo Pascal cã mét tõ cho s½n, cã ng÷ nghÜa ®· ®−îc x¸c ®Þnh vµ tu©n theo mét cÊu tróc ng÷ ph¸p nhÊt ®Þnh gäi lµ tõ kho¸. Sau ®©y lµ mét sè tõ kho¸ quen thuéc, th−êng gÆp trong Turbo Pascal: BEGIN, END, PROGRAM, CASE, OF, FOR, TO, DOWNTO, DO, WHILE, REPEAT, UNTIL, WITH, EXIT, GOTO, AND, OR, NOT, IN, DIV, MOD. Chó ý. Turbo Pascal kh«ng ph©n biÖt kÝ tù in th−êng (lower case char) hay in hoa (upper case char). Ch¼ng h¹n, c¸c c¸ch viÕt sau cã ý nghÜa hoµn toµn nh− nhau: BEGIN, begin, Begin, beGIN... 1.2.3. Tªn chuÈn Tªn chuÈn lµ tªn ®· ®−îc ®Þnh nghÜa s½n trong Turbo Pascal, nh−ng ng−êi lËp tr×nh cã thÓ ®Þnh nghÜa l¹i nÕu muèn. Sau ®©y lµ mét sè tªn chuÈn: – Tªn h»ng chuÈn: False, True, MaxInt, ... – Tªn kiÓu chuÈn: Boolean, Char, Integer, Word, Read, Byte, Text ... – Tªn hµm chuÈn: Abs, Arctan, Chr, Cos, Sin, Exp, Ln, Sqr, Sqrt ... – Tªn thñ tôc chuÈn: Read, Readln, Write, Writeth, ... 9
1.2.4. Tªn (identifier) Tªn lµ mét d·y c¸c ch÷ c¸i, ch÷ sè vµ dÊu nèi ( _ ) b¾t ®Çu kh«ng ph¶i lµ ch÷ sè vµ ®−îc dïng ®Ó ®Æt cho c¸c ®¹i l−îng trong ch−¬ng tr×nh nh− tªn h»ng, tªn kiÓu d÷ liÖu, tªn biÕn, tªn m¶ng, tªn hµm, tªn ch−¬ng tr×nh ... Sè kÝ tù cña tªn gäi bÞ h¹n chÕ trong Pascal chuÈn lµ 8 cßn trong Turbo Pascal sè kÝ tù cña tªn tèi ®a lµ 127. Tªn kh«ng ®−îc ®Æt trïng víi tõ kho¸. C¸c vÝ dô ®óng vÒ tªn: PT_Bac_2, Delta, a_1. C¸c vÝ dô sai vÒ tªn: PT Bac 2 (cã kÝ tù trèng), 3ABC (kÝ tù ®Çu tiªn lµ ch÷ sè), g(x) (sö dông dÊu ()), Label (Trïng víi tõ kho¸). Chó ý. Khi viÕt ch−¬ng tr×nh ta nªn ®Æt c¸c tªn sao cho chóng nãi lªn ®−îc ý nghÜa cña ®èi t−îng mµ chóng biÓu thÞ ®Ó gióp cho ch−¬ng tr×nh ®−îc s¸ng sña vµ dÔ hiÓu. 1.2.5. CÊu tróc tæng qu¸t cña mét ch−¬ng tr×nh Turbo Pascal Mét ch−¬ng tr×nh Turbo Pascal ®Çy ®ñ gåm ba phÇn sau: PhÇn 1. PhÇn tiªu ®Ò cña ch−¬ng tr×nh. PhÇn nµy ®−îc b¾t ®Çu b»ng tõ kho¸ PROGRAM, tiÕp theo lµ tªn ch−¬ng tr×nh do ng−êi lËp tr×nh ®Æt ra vµ kÕt thóc bëi dÊu chÊm phÈy (;) PhÇn 2. PhÇn khai b¸o bao gåm c¸c khai b¸o theo thø tù sau – Khai b¸o nh·n: Label ... ; – Khai b¸o sö dông Unit: Uses ... ; – Khai b¸o c¸c h»ng: Const ... ; – Khai b¸o kiÓu d÷ liÖu: Type ... ; – Khai b¸o c¸c biÕn: Var ... ; – Khai b¸o c¸c ch−¬ng tr×nh con thñ tôc hay hµm: Procedure ... ; Function ... ; PhÇn 3. Th©n ch−¬ng tr×nh, bao gåm mét d·y c¸c lÖnh thùc hiÖn (cã thÓ lµ lÖnh ®¬n hoÆc ghÐp) ®−îc viÕt c¸ch nhau bëi dÊu chÊm phÈy, vµ b¾t ®Çu bëi Begin vµ kÕt thóc bëi End. BEGIN .................... { C¸c lÖnh cña ch−¬ng tr×nh } END. DÊu chÊm b¸o kÕt thóc ch−¬ng tr×nh. Chó ý. – PhÇn 1 chiÕm 1 dßng vµ cã thÓ cã hay kh«ng. 10
– PhÇn 2 tuú theo ch−¬ng tr×nh cô thÓ mµ c¸c khai b¸o cã thÓ cã hay kh«ng vµ cã thÓ lÆp l¹i mét sè lÇn. – PhÇn 3 b¾t buéc ph¶i cã ®èi víi mäi ch−¬ng tr×nh. – Lêi gi¶i thÝch: Turbo Pascal cho phÐp ng−êi lËp tr×nh cã thÓ ®−a vµo v¨n b¶n ch−¬ng tr×nh c¸c lêi gi¶i thÝch, ghi chó ®Ó lµm cho ch−¬ng tr×nh dÔ ®äc, dÔ hiÓu h¬n nh−ng kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn sù thùc hiÖn cña ch−¬ng tr×nh. C¸c lêi gi¶i thÝch ®−îc ®Æt gi÷a hai dÊu { } hoÆc gi÷a 2 côm dÊu (* *) vµ cã thÓ viÕt trªn 1 dßng hay nhiÒu dßng. – DÊu chÊm phÈy (;) dïng ®Ó ng¨n c¸ch c¸c c©u lÖnh cña Turbo Pascal (kh«ng ph¶i lµ dÊu kÕt thóc lÖnh). Tuy nhiªn, nÕu dÊu chÊm phÈy ®øng ngay tr−íc tõ kho¸ END cã thÓ bá. 1.3. C¸c b−íc ®Ó ch¹y mét ch−¬ng tr×nh Turbo Pascal 1.3.1. C¸c b−íc thùc hiÖn • B−íc 1. Khëi ®éng Turbo Pascal b»ng lÖnh TURBO (↵). Khi ®ã mµn h×nh lµm viÖc cña Turbo Pascal xuÊt hiÖn. Dßng trªn cïng mµn h×nh lµ b¶ng chän chÝnh. File Edit Run Compile Opion Debug Break/Watch • B−íc 2. §Æt tªn tËp tin ch−¬ng tr×nh. Chän môc File trong b¶ng chän chÝnh, khi ®ã Load F3 sÏ xuÊt hiÖn b¶ng chän däc. Trong b¶ng nµy chän Pick Alt – F3 Load, tiÕp theo mµn h×nh xuÊt hiÖn dßng: New Save Load file name (*.PAS) : Write to Directory _ Change Dir §−a vµo tªn tËp tin ch−¬ng tr×nh cÇn so¹n Dos shell th¶o råi Ên Enter, cã 3 kh¶ n¨ng x¶y ra: Quit Alt - X – TËp tin ®· cã trªn ®Üa : TËp tin ch−¬ng tr×nh nµy ®−îc n¹p vµo RAM vµ v¨n b¶n ch−¬ng tr×nh hiÖn lªn mµn h×nh. – TËp tin ch−a cã trªn ®Üa : mµn h×nh trèng hiÖn ra ®Ó so¹n th¶o ch−¬ng tr×nh míi. – Trong tªn tËp tin cã dïng kÝ tù * hay ? : Tªn c¸c tËp tin t−¬ng tù tªn ®· cho (b»ng c¸ch dïng c¸c phÝm mòi tªn vµ gâ Enter). Chó ý. – §Ó chän môc File cã thÓ Ên Alt – F hoÆc ®−a ®iÓm s¸ng ®Õn tªn File trªn b¶ng chän chÝnh råi gâ Enter. – §Ó chän Load trªn b¶ng chän däc ta cã thÓ ®−a ®iÓm s¸ng vÒ tõ Load råi gâ Enter. • B−íc 3. So¹n th¶o v¨n b¶n ch−¬ng tr×nh. 11
Mét sè thao t¸c cÇn thiÕt khi so¹n th¶o ch−¬ng tr×nh: * C¸c phÝm dÞch chuyÓn con trá – 4 mòi tªn : chuyÓn sang tr¸i, chuyÓn sang ph¶i mét kÝ tù, chuyÓn lªn chuyÓn xuèng mét dßng theo h−íng mòi tªn. – Enter thùc hiÖn viÖc chuyÓn sang dßng míi. – Home vµ End chuyÓn con trá vÒ ®Çu dßng vµ cuèi dßng. – Ins : chuyÓn chÕ ®é ghi chÌn vµ ghi ®Ì. – Backspace: xo¸ kÝ tù tr−íc con trá. – Del: xo¸ kÝ tù sau con trá. – Ctr + Y: xo¸ mét dßng. * C¸c thao t¸c khèi : – Chän khèi: Dïng mòi tªn ®−a con trá vÒ vÞ trÝ ®Çu khèi, gi÷ phÝm shift vµ dïng c¸c mòi tªn ®Ó chuyÓn ®Õn vÞ trÝ cuèi khèi, th¶ phÝm shift. Khèi ®−îc chän cã mµu s¸ng h¬n vïng kh«ng ®−îc chän. – Xo¸ khèi ®· chän : Ên phÝm Delete. – Xo¸ khèi ®· chän vµ ®−a néi dung khèi vµo vïng ®Öm: Ên Shift + Del hoÆc chän thùc ®¬n Edit/Cut. – Sao chÐp néi dung cña khèi ®· chän vµo vïng ®Öm: Ên Ctrl + Ins. – Sao chÐp néi dung vïng ®Öm vµo vïng b¾t ®Çu tõ vÞ trÝ con trá : Ên Shift + Ins. • B−íc 4. L−u v¨n b¶n. Khi v¨n b¶n ®· ®¸nh xong cÇn l−u vµo trong ®Üa ta lµm nh− sau: – Ên Alt + F ®Ó më thùc ®¬n File hoÆc Ên phÝm F3. – Dïng mòi tªn ®−a dßng s¸ng vÒ Save as vµ Ên Enter (hoÆc Ên phÝm A) ®Ó më hép tho¹i Save As. – §Æt tªn tËp tin víi ®Çy ®ñ ®−êng dÉn hoÆc dïng phÝm Tab chuyÓn ®iÓm nh¸y ®Õn hép Dir/Drive ®Ó chän æ ®Üa, th− môc (nÕu cÇn). – Ghi tªn tËp tin vµo hép File name. – Ên phÝm Enter. NÕu tËp tin v¨n b¶n ®· ®−îc ®Æt tªn th× chØ cÇn Ên Alt + F vµ chän Save hoÆc phÝm S. Muèn ghi v¨n b¶n ch−¬ng tr×nh vµo tËp tin ®ang më cã thÓ Ên phÝm F2. • B−íc 5. Biªn dÞch vµ thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh : gâ phÝm Ctrl – F9. Khi biªn dÞch, m¸y sÏ kiÓm tra ng÷ ph¸p cña tõng lÖnh, gÆp lÖnh sai hay nhËp sai m¸y dõng l¹i, trªn mµn h×nh cã th«ng b¸o nguyªn nh©n sai cña lçi, tiÕn hµnh söa lçi vµ gâ l¹i Ctrl – F9 ®Ó ch¹y tiÕp. LÆp l¹i qu¸ tr×nh nµy ®Õn khi söa hÕt lçi. 12
Sau khi biªn dÞch vµ thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh xong mµ kh«ng thÊy kÕt qu¶ ch−¬ng tr×nh trªn mµn h×nh th× gâ Alt – F5 ®Ó xem kÕt qu¶, xem xong gâ phÝm bÊt k× ®Ó trë l¹i mµn h×nh ban ®Çu. Khi ch−¬ng tr×nh ®· ch¹y th«ng suèt, muèn dÞch ch−¬ng tr×nh ra tËp tin trªn ®Üa cã më réng EXE ®Ó sau nµy cã thÓ ch¹y ®éc lËp trong m«i tr−êng DOS th× thùc hiÖn b−íc 6 vµ b−íc 7. • B−íc 6. Gâ Alt – C (chän môc Compile), trªn mµn h×nh xuÊt hiÖn b¶ng chän däc Compile, trong b¶ng chän nµy chän Destination lµ Disk ®Ó kÕt qu¶ dÞch ch−¬ng tr×nh ®−îc ghi ra ®Üa, råi gâ Alt – F9 ®Ó dÞch ch−¬ng tr×nh. Khi xuÊt hiÖn th«ng b¸o “Success: Press any key” th× dÞch xong. NÕu cã lçi m¸y còng dõng l¹i vµ th«ng b¸o nguyªn nh©n lçi trªn mµn h×nh. • B−íc 7. Tho¸t t¹m thêi khái Turbos Pascal trë vÒ DOS ®Ó ch¹y ch−¬ng tr×nh ®· dÞch thµnh c«ng: Gâ Alt – F ®Ó më menu File. Trong menu File chän Dos Shell. Sau ®ã tõ DOS cho ch¹y tËp tin ch−¬ng tr×nh cã ®u«i EXE ®· dÞch. Ch¹y xong ch−¬ng tr×nh, trë l¹i Turbo Pascal b»ng lÖnh Exit. • B−íc 8. Tho¸t khái h¼n Turbo Pascal: Gâ Alt – X hoÆc chän Quit trªn b¶ng chän däc File. 1.3.2. VÝ dô mét ch−¬ng tr×nh hoµn chØnh Sau ®©y lµ mét ch−¬ng tr×nh hoµn chØnh thùc hiÖn viÖc tÝnh chu vi, diÖn tÝch h×nh trßn víi b¸n kÝnh r nhËp vµo tõ bµn phÝm. Program HINH_TRON; Uses Ctr; Var r, P, S: Read; Begin CrlScr; {xo¸ mµn h×nh} Write(‘Nhap ban kinh r= ‘);Readln(r); Writeln(‘Dien tich S= ‘, pi*r*r:2:4); Writeln(‘Chu vi P= ‘,2*pi*r:2:4); Readln; End. KÕt qu¶ thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh: Nhap ban kinh r= 3.5 Dien tich S= 38.4845 Chu vi P= 21.9911 13
C©u hái – Bµi tËp ch−¬ng 1 1. Tr×nh bµy c¸c phÇn tö c¬ b¶n cña ng«n ng÷ Turbo Pascal. 2. Tõ kho¸ lµ g×? T¹i sao nªn häc thuéc c¸c tõ kho¸ cña Turbo Pascal? 3. Ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a tõ kho¸ vµ tªn chuÈn. 4. Tªn lµ g×? 5. C¸c tªn sau ®©y tªn nµo kh«ng ®óng trong Turbo Pascal? T¹i sao? Alpha1, Nghiem – nguyªn, 15A, $I. 6. Tr×nh bµy cÊu tróc ®Çy ®ñ cña mét ch−¬ng tr×nh viÕt b»ng Turbo Pascal. Trong cÊu tróc ®ã phÇn nµo b¾t buéc ph¶i cã, phÇn nµo kh«ng b¾t buéc ph¶i cã? 7. S¾p xÕp c¸c tõ sau ®©y thµnh 3 cét theo c¸c néi dung : Tªn chuÈn, Tõ kho¸, Tªn th«ng th−êng : Label, pascal, alpha, logic, boolean, real, with, exit, Lamda, Turbo, compiler, record. 8. X©y dùng thuËt to¸n gi¶i hÖ ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt hai Èn sè sau : ⎧ax + by = c ⎨ ⎩dx + hy = g trong ®ã x, y lµ c¸c Èn sè cßn a, b, c, d, h, g lµ hÖ sè cÇn ®−îc nhËp vµo tõ bµn phÝm. 9. X©y dùng thuËt to¸n t×m −íc sè chung lín nhÊt cña hai sè tù nhiªn a vµ b. 10. Cho hai d·y sè thùc a1, a2, ... , an vµ b1, b2, ... , bn. H·y x©y dùng thuËt to¸n ®äc c¸c sè liÖu vµo vµ tÝnh biÓu thøc : a1b1 + a2b2 + ... + anbn 14
Ch−¬ng 2 C¸c kiÓu d÷ liÖu ®¬n gi¶n 2.1. KiÓu d÷ liÖu trong ng«n ng÷ lËp tr×nh Mét kiÓu d÷ liÖu (Data type) lµ mét sù quy ®Þnh vÒ cÊu tróc, miÒn trÞ cña d÷ liÖu vµ tËp c¸c phÐp to¸n t¸c ®éng lªn miÒn gi¸ trÞ ®ã. Mét ng«n ng÷ lËp tr×nh chØ chÊp nhËn vµ xö lÝ nh÷ng d÷ liÖu tu©n theo sù quy ®Þnh vÒ kiÓu cña ng«n ng÷ lËp tr×nh ®ã. Trong mét ng«n ng÷ lËp tr×nh, mét d÷ liÖu bao giê còng thuéc vÒ mét kiÓu d÷ liÖu nhÊt ®Þnh. D÷ liÖu trong Turbo Pascal ®−îc chia thµnh 2 lo¹i chÝnh: – KiÓu d÷ liÖu ®¬n gi¶n (simple type). – KiÓu d÷ liÖu cã cÊu tróc (structure type). Tæng quan ph©n lo¹i c¸c kiÓu d÷ liÖu trong Turbo pascal KiÓu logic (*) KiÓu sè nguyªn (*) KiÓu ChuÈn KiÓu sè thùc ®¬n KiÓu ký tù (*) gi¶n KiÓu x©u ký tù KiÓu d÷ Do ng−êi lËp KiÓu ®o¹n con liÖu tr×nh ®Þnh nghÜa KiÓu liÖt kª (Data type) KiÓu KiÓu m¶ng Chó ý: C¸c kiÓu cã cã KiÓu tËp hîp dÊu(*) gäi lµ kiÓu v« h−íng ®Õm ®−îc cÊu tróc KiÓu b¶n ghi hay cã thø tù KiÓu tËp tin 2.2. C¸c kiÓu d÷ liÖu ®¬n gi¶n 2.2.1. KiÓu Logic (Boolean type) D÷ liÖu kiÓu logic chØ cã 2 gi¸ trÞ True (®óng) vµ False (sai). Mét gi¸ trÞ Logic ®−îc l−u tr÷ trong 1 byte. Quy −íc : False < True C¸c phÐp to¸n t¸c ®éng ®−îc lªn c¸c ®¹i l−îng kiÓu logic lµ : AND, OR, XOR, NOT. KÕt qu¶ cña c¸c phÐp to¸n nµy ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau 15
X Y X AND Y X OR Y X XOR Y NOT X FALSE FALSE FALSE FALSE FALSE TRUE FALSE TRUE FALSE TRUE TRUE TRUE FALSE FALSE TRUE TRUE FALSE TRUE TRUE TRUE TRUE FALSE (X vµ Y lµ gi¸ trÞ kiÓu Boolean) Ch¼ng h¹n, kÕt qu¶ cña c¸c tÝnh to¸n sau sÏ cho gi¸ trÞ logic : Delta > 0 ; A 0 ; (Delta > 0 AND (A 0). 2.2.2. KiÓu sè nguyªn (Integer type) a. KiÓu sè nguyªn Cã 5 kiÓu sè nguyªn mµ tõ kho¸, ph¹m vi sè vµ sè byte cÇn thiÕt ®−îc x¸c ®Þnh bëi b¶ng sau: Tõ kho¸ Ph¹m vi Yªu cÇu bé nhí Shortint –128 ®Õn 127 1 byte Integer –32768 ®Õn 32767 2 byte Longint –2147483648 ®Õn 2147483647 4 byte Byte 0 ®Õn 255 1 byte Word 0 ®Õn 65535 1 byte b. C¸c phÐp tÝnh sè häc ®èi víi sè nguyªn §èi víi c¸c ®¹i l−îng kiÓu sè nguyªn chóng ta cã thÓ sö dông c¸c phÐp tÝnh sau : + (céng), – (trõ), * (nh©n), / (phÐp chia lÊy kÕt qu¶ lµ sè thùc read), DIV (phÐp chia lÊy sè nguyªn) MOD (phÐp chia lÊy sè d− cña hai sè nguyªn). Chó ý. 1. Khi viÕt c¸c sè nguyªn ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh: – Kh«ng cã kho¶ng trèng gi÷a c¸c sè. – DÊu + hay – (nÕu cã) ph¶i ®Æt ngay tr−íc ch÷ sè ®Çu tiªn. – Kh«ng ®−îc sö dông dÊu chÊm thËp ph©n. 16
2. Khi thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh trªn sè nguyªn, cÇn hÕt søc thËn träng xem phÐp to¸n ®ã cã cho kÕt qu¶ v−ît qu¸ ph¹m vi biÓu diÔn cña sè nguyªn kh«ng. VÝ dô 1. Khai b¸o a, b lµ d÷ liÖu Integer. Khi ®ã 2 c©u lÖnh sau: a:=80; b:=(a*1245) div 200 cho kÕt qu¶ sai v× a*1245=99600 v−ît qu¸ ph¹m vi cña Integer. 2.2.3. KiÓu sè thùc (Real type) a. KiÓu sè thùc KiÓu sã thùc ®−îc ®Þnh nghÜa b»ng mét trong c¸c tõ kho¸ REAL, SINGLE, DOUBLE tuú theo yªu cÇu vÒ ®é chÝnh x¸c cÇn ®Õn. Cô thÓ chóng ta cã b¶ng (xem trang sau) : Tõ kho¸ Ph¹m vi Yªu cÇu bé nhí Real 2.9×1099 ®Õn 1.7×1038 6 byte Single 1.5E-45..3.4E+38 4 byte Double 5.0E-324..1.7E+308 8 byte Extended 1.9E-4951..1.1E+4932 10 byte b. C¸ch viÕt mét sè thùc C¸c gi¸ trÞ thùc ®−îc biÓu diÔn theo 2 c¸ch : C¸ch 1. Sè thùc dÊu phÈy tÜnh ®−îc biÓu diÔn nh− mét sè thùc th«ng th−êng trong To¸n häc chØ kh¸c dÊu chÊm thay cho dÊu phÈy trong c¸ch viÕt cña tiÕng ViÖt Nam. Ch¼ng h¹n: 25.3456789; 0.0000007; –2.12; +4.0. C¸ch 2. Sè trong biÓu diÔn d−íi d¹ng dÊu phÈy ®éng ®−îc t¸ch thµnh 2 phÇn: phÇn ®Þnh trÞ vµ phÇn mò. – PhÇn ®Þnh trÞ lµ mét sè nguyªn hay sè thùc viÕt theo kÝ ph¸p tù nhiªn. – PhÇn mò lµ mét sè nguyªn. – 2 phÇn c¸ch nhau bëi ch÷ E hay e. 17
VÝ dô 2. 123.456E-4 biÓu diÔn sè 0.0123456 0.12E+5 biÓu diÔn sè 12000.0 2E8 biÓu diÔn sè 200000000.0 -52.4e2 biÓu diÔn sè 5240.0 PhÇn ®Þnh trÞ ↑ ↑PhÇn mò c. C¸c phÐp to¸n sè häc ®èi víi sè thùc + (céng), – (trõ), * (nh©n), / (chia) d. C¸c hµm sè häc dïng cho sè nguyªn vµ sè thùc Tªn hµm KiÓu cña KiÓu cña ý nghÜa ®èi sè kÕt qu¶ Sqr Nguyªn gièng Sqr(x) = x2 Abs hay Thùc ®èi sè Abs(x)= ⎮x⎮ : trÞ tuyÖt ®èi cña x Sqrt, Sqrt(x)= x ; Sin(x), Cos(x) Nguyªn Sin, Cos, Arctan(x), Ln(x) : tÝnh gi¸ trÞ hay Thùc Arctan sin(x), cos(x), arctan(x), ln(x) Thùc Ln, Exp Exp(x)=ex Trunc Nguyªn Trunc(x) : c¾t bá phÇn lÎ thËp ph©n cña x nÕu cã hay Nguyªn Round(x) : cho sè nguyªn gÇn Round thùc x nhÊt Succ Succ(n) = n + 1 Nguyªn Nguyªn Pred Pred(n) = n-1 Odd(n) cho kÕt qu¶ true nÕu n lÎ, Odd Nguyªn KÝ tù False nÕu ng−îc l¹i. 2.2.4. KiÓu kÝ tù (Charater type) a. KiÓu d÷ liÖu C¸c kiÓu d÷ liÖu cã d¹ng ch÷ viÕt (kÝ tù) ®−îc khai b¸o bëi tõ kho¸ Char. Mét gi¸ trÞ kiÓu Char chiÕm 1 byte vµ biÓu diÔn ®−îc mét kÝ tù th«ng qua b¶ng m· ASCII. M· cña 1 kÝ tù chÝnh lµ sè thø tù cña nã trong b¶ng m·. Cã tÊt c¶ 256 gi¸ trÞ cã thÓ ®−îc biÓu diÔn trong mét byte (®¸nh sè tõ 0 ®Õn 255) nªn cã thÓ m· ho¸ 256 gi¸ trÞ kiÓu Char. 18
Trong b¶ng m· ASCII, c¸c kÝ tù tõ 0 ®Õn 31 lµ c¸c kÝ tù ®iÒu khiÓn kh«ng in ra ®−îc vµ dïng ®Ó ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh vµo ra trªn c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi. Ch¼ng h¹n, khi m¸y nhËn ®−îc kÝ tù cã m· lµ 7 (Bell) nã sÏ ph¸t ra mét tiÕng chu«ng. §Ó biÓu diÔn mét kÝ tù cã thÓ dïng 1 trong 3 c¸ch : – §Æt kÝ tù trong 2 dÊu nh¸y ®¬n. – Dïng hµm Char (sÏ tr×nh bµy bµi sau). – Dïng #n (trong ®ã n lµ m· cña kÝ tù cÇn biÓu diÔn). Ch¼ng h¹n, ®Ó biÓu diÔn kÝ tù A ta cã thÓ viÕt: ‘A’, hoÆc Char(65), hoÆc #65. Sau ®©y lµ mét phÇn cña b¶ng m· ASCII M· (sè thø tù) KÝ tù 7 Bell 32 Space 43 + 48 0 49 1 65 A 66 B 97 a 98 b 134 ∑ b. PhÐp to¸n ChØ cã phÐp to¸n so s¸nh theo gi¸ trÞ m· kÝ tù. Ch¼ng h¹n, ‘A’< ‘a’ (v× m· ASCII cña A lµ 65, cßn cña a lµ 97). c. C¸c hµm chuÈn liªn quan ®Õn kiÓu kÝ tù – Hµm UPCASE(ch) cho ra kÝ tù hoa t−¬ng øng víi kÝ tù ch. Ch¼ng h¹n, Upcase(‘a’)=‘A’; Upcase(‘b’)=‘B’ – Hµm ORD(x) cho sè thø tù (m· ASCII) cña kÝ tù x trong b¶ng m·. Ch¼ng h¹n, ord( ‘A’ )=65, ord( ‘1’ )=49. – Hµm PRED(x) cho kÝ tù ®øng tr−íc kÝ tù x trong b¶ng m· ASCII. Ch¼ng h¹n, Pred( ‘b’ )=‘a’. – Hµm SUCC(x) cho kÝ tù ®øng sau kÝ tù x trong b¶ng m· ASCII. Ch¼ng h¹n, Succ( ‘c’ )=‘d’. 2.2.5. KiÓu chuçi kÝ tù (String type) Mét gi¸ trÞ kiÓu String lµ mét d·y kÝ tù bÊt k×. Sè kÝ tù cña d·y kh«ng qu¸ 255. Chuçi kh«ng cã kÝ tù nµo c¶ gäi lµ chuçi rçng. H»ng chuçi kÝ tù ®−îc ®Æt trong cÆp nh¸y ®¬n. 19
VÝ dô 3. Sau ®©y lµ c¸c h»ng chuçi kÝ tù: ‘Hä vµ tªn’ lµ mét chuçi gåm 9 kÝ tù “ lµ mét chuçi rçng. D÷ liÖu kiÓu String sÏ ®−îc tr×nh bµy chi tiÕt h¬n ë c¸c ch−¬ng sau. C©u hái – Bµi tËp Ch−¬ng 2 1. KiÓu d÷ liÖu lµ g×? 2. Tr×nh bµy c¸c kiÓu d÷ liÖu ®¬n gi¶n cña Turbo Pascal. 3. Trong Turbo Pascal cã thÓ biÓu diÔn ®−îc bao nhiªu kÝ tù kh¸c nhau? 4. Khi cÇn tÝnh c¸c sè cã gi¸ trÞ tõ 0 ®Õn 245 ta nªn dïng d÷ liÖu kiÓu g×? 5. C¸c gi¸ trÞ sau thuéc kiÓu d÷ liÖu ®¬n gi¶n chuÈn nµo? a) 15.0 b) 1996 c) ‘I ’ d) Sqrt(4) e) Int(12.5) f) 4>= 5 g) –1e10 h) 15/6 6. NÕu sö dông 3 byte ®Ó l−u tr÷ mét sè nguyªn kh«ng ©m th× gi¸ trÞ cña sè n»m trong kho¶ng nµo? 7. B¹n h·y gi¶i thÝch t¹i sao ®Ó l−u tr÷ sè thùc trong Pascal l¹i cã ®Õn 4 kiÓu d÷ liÖu : Real, Single, Double, Extended? 8. Trong tr−êng hîp nµo th× cÇn sö dông d¹ng sè thùc dÊu phÈy ®éng? 9. Trong c¸c phÐp to¸n d−íi ®©y phÐp nµo cã thÓ thùc hiÖn ®−îc trong Turbo Pascal vµ lµ kÕt qu¶ cña phÐp to¸n thuéc kiÓu d÷ liÖu nµo? Trong tr−êng hîp kh«ng thùc hiÖn ®−îc h·y gi¶i thÝch t¹i sao? a) 14/10 + ord( ‘a’ ) b) sin(0.5) + 12 c) abs(a) + 25.7 d) odd(12) + ord(12) 20