Giáo trình thủy nông - Chương 11

Chia sẻ: Nguyễn NHi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

123
lượt xem 40
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

BIỆN PHÁP KHAI THÁC NƯỚC NGẦM ĐỂ TƯỚI Hiện nay yêu cầu nước của các ngành công nghiệp, nông nghiệp ngày càng tăng. Do đó việc sử dụng nước mặt ở một số vùng ngặp nhiều khó khăn. Vì vậy việc khai thác nước ngầm để đáp ứng nhu cầu trên là hết sức cấp thiết. *Dùng nước ngầm để tưới khi: - Nguồn nước mặt thiếu. - Không có điều kiện để chuyển nguồn nước mặt từ nơi khác đến. *Ưu điểm: - Lấy nước tại chỗ, đường kênh ngắn, tổn thất nước ít, hiêu quả lợi dụng nước...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình thủy nông - Chương 11

Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 CHÆÅNG 11: BIÃÛN PHAÏP KHAI THAÏC NÆÅÏC NGÁÖM ÂÃØ TÆÅÏI Hiãûn nay yãu cáöu næåïc cuía caïc ngaình cäng nghiãûp, näng nghiãûp ngaìy caìng tàng. Do âoï viãûc sæí duûng næåïc màût åí mäüt säú vuìng ngàûp nhiãöu khoï khàn. Vç váûy viãûc khai thaïc næåïc ngáöm âãø âaïp æïng nhu cáöu trãn laì hãút sæïc cáúp thiãút. *Duìng næåïc ngáöm âãø tæåïi khi: - Nguäön næåïc màût thiãúu. - Khäng coï âiãöu kiãûn âãø chuyãøn nguäön næåïc màût tæì nåi khaïc âãún. *Æu âiãøm: - Láúy næåïc taûi chäù, âæåìng kãnh ngàõn, täøn tháút næåïc êt, hiãu quaí låüi duûng næåïc cao. - Cäng trçnh láúy næåïc ngáöm âån giaín, väún âáöu tæ êt, hiãûu quaí cao. - Læåüng ngáûm buìn caït trong næåïc ngáöm beï, khäng gáy bäöi làõng kãnh mæång. - Duìng næåïc ngáöm âãø tæåïi goïp pháön caíi taûo âáút màûn *Nhæåüc âiãøm: - Læu læåüng êt, diãûn têch tæåïi nhoí vaì khaï phán taïn. - Âäü khoaïng hoaï cao khäng thêch håüp âäúi våïi yãu cáöu cháút læåüng næåïc tæåïi. - Nhiãût âäü næåïc ngáöm tháúp ( Nhiãöu khi khäng phuì håüp våïi yãu cáöu cuía cáy träöng ) aính hæåíng âãún sæû sinh træåíng cuía cáy träöng. - Khi màût næåïc ngáöm nàòm sáu viãûc khai thaïc khoï khàn, giaï thaình âàõt. 11-1 KHAÏI NIÃÛM NÆÅÏC NGÁÖM I. Phán loaûi næåïc ngáöm: 31
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 1.Næåïc ngáöm táöng trãn: -Næåïc ngáöm táöng trãn laì næåïc ngáöm nàòm åí trãn táöng khäng tháúm thæï nháút, nàòm saït màût âáút, laì màût næåïc tæû do khäng aïp. Nguäön næåïc cung cáúp chênh cho næåïc ngáöm táöng trãn laì do mæa ngáúm vaìo âáút, ngoaìi ra næåïc ngáöm táöng trãn coìn do næåïc säng, ao häö, kãnh mæång cung cáúp, do âoï cháút læåüng næåïc khäng täút vaì træî læåüng næåïc nhoí, khäng äøn âënh. -Âäüng thaïi næåïc ngáöm táöng trãn phuû thuäüc vaìo: Chãú âäü mæa, bäúc håi, tçnh hçnh thuyí vàn säng ngoìi ( Vaìo muìa mæa : Næåïc tæì säng, ao häö cung cáúp cho næåïc ngáöm, muìa khä næåïc ngáöm laûi cung cáúp næåïc cho säng, ao häö. 2.Næåïc ngáöm táöng sáu: - Nàòm åí phêa dæåïi táöng khäng tháúm thæï nháút, thæåìng nàòm keûp giæîa caïc táöng khäng tháúm nãn coï aïp. Do nàòm dæåïi táöng khäng tháúm nãn næåïc ngáöm táöng sáu khäng træûc tiãúp nháûn nguäön cung cáúp cuía næåïc mæa. Nåi tiãúp nháûn nguäön næåïc laì nhæîng chäù tæìng tháúm næåïc chaûy läü ra màût âáút. Cháút læåüng næåïc täút vaì træî læåüng äøn âënh. 3. Næåïc ngáöm trong khe næït: Næåïc nàòm trong khe næït cuía nham thaûch, træî læåüng ráút êt khäng âaïng kãø. 4. Næåïc trong hang âäüng: Næåïc trong hang âäüng coìn goüi laì næåïc Kartå, nàòm trong caïc hang âäüng do næåïc xám thæûc nham thaûch taûo thaình, thæåìng coï åí caïc vuìng âaï väi. II .Yãu cáöu cháút læåüng næåïc ngáöm âãø tæåïi cho cáy träöng: 1. Yãu cáöu vãö nhiãût âäü cuía næåïc: Næåïc tæåïi âæa vaìo ruäüng phaíi coï nhiãût âäü thêch håüp thç cáy träöng måïi phaït triãøn täút. 2. Yãu cáöu vãö haìm læåüng muäúi åí trong næåïc: Täøng säú muäúi tan trong næåïc ngáöm < 1,0 g/l khäng aính hæåíng âãún sæû sinh træåíng cuía cáy. Täøng säú muäúi tan trong næïåc ngáöm 1,0÷4 g/l khi tæåïi cáön phaíi coï biãûn phaïp xæí lê thêch håüp. 11.2. CÄNG TRÇNH LÁÚY NÆÅÏC NGÁÖM Coï hai loaûi cäng trçnh láúy næåïc ngáöm theo chiãöu âæïng vaì cäng trçnh láúy næåïc ngáöm theo chiãöu ngang. Tuyì theo âäüng thaïi næåïc ngáöm nàòm näng hay sáu maì læûa choün phæång aïn láúy næåïc coï låüi nháút. A. Cäng trçnh láúy næåïc ngáöm theo chiãöu âæïng: Laì loaûi giãúng âaìo sáu vaìo táöng tháúm næåïc, duìng båm âãø båm næåïc lãn hãû thäúng kãnh mæång âæa næåïc âãún màût ruäüng. * Dæûa vaìo vë trê âaïy giãúng våïi táöng khäng tháúm ta chia laìm hai loaûi: - Giãúng hoaìn chènh: âaïy giãúng âaìo sáu xuäúng táöng khäng tháúm (Dãù tênh toaïn) - Giãúng khäng hoaìn chènh: Âaïy cuía noï khäng tiãúp xuïc våïi táöng khäng tháúm. 32
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 *Dæûa vaìo kãút cáúu vaì phæång phaïp xáy dæûng giãúng ta chia laìm caïc loaûi: - Giãúng thuìng, giãúng äúng, giãúng chán khäng, giãúng liãn håüp. I. Giãúng thuìng: Laì loaûi giãúng coï âæåìng kinh tæång âäúi låïn D > 1m. Váût liãûu xáy dæûng: Gaûch âaï, äúng bã täng, bã täng cäút theïp, giãúng thuìng chuí yãúu láúy næåïc næåïc ngáöm táöng trãn nãn læu læåüng giãúng nhoí vaì khäng äøn âënh. Giãúng thuìng sáu khoaíng 10÷20m, cuîng coï khi sáu tåïi 40÷60m, 100m. Phæång phaïp âaìo bàòng tay hay maïy âaìo âån giaín. 1/ Cáúu taûo: Giãúng thuìng gäöm coï ba bäü pháûn: - Miãûng giãúng: Laì pháön nàòm trãn màût âáút, nàõp âáûy vaì läù thäng håi. - Thán giãúng: Laì pháön tæì màût âáút âãún mæûc næåïc ngáöm. - Pháön vaìo næåïc cuía giãúng: Pháön nàòm sáu dæåïi mæûc næåïc ngáöm. Âáy laì bäü pháûn chuí yãúu cuía giãúng . äúng giãúng coï bäú trê bäü pháûn loüc næåïc åí âaïy giãúng vaì läù vaìo næåïc åí thaình giãúng. Nãúu váût liãûu laìm giãúng khäng phaíi laì nhæîng váût liãûu tæû tháúm næåïc, thç trãn thaình giãúng laìm nhæîng läù vaìo næåïc, trong caïc läù âoï coï nhæîng táöng loüc âãø loüc næåïc âæa vaìo giãúng. Táöng tháúm Kiãøu thàóng goïc Kiãøu nghiãng Kiãøu chæí V 33
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 Ngoaìi ra coï thãø duìng bã täng räùng âãø loüc næåïc vaìo giãúng. Bã täng räùng coï thãø laìm thaình tæìng âai hoàûc tæìng ä cæía bã täng âuïc sàôn. 2. Baïn kênh aính hæåíng cuía giãúng: Khi båm næåïc trong giãúng ra, mæûc næåïc trong giãúng seî haû tháúp xuäúng mäüt âäü sáu S, màût næåïc ngáöm trong âáút seî laìm thaình mäüi hçnh phãøu maì giãúng laì trung tám. Hçnh phãøu âoï laì khu væûc aính hæåíng cuía næåïc ngáöm khi båm næåïc. Baïn kênh hçnh phãøu chênh laì baïn kênh aính hæåíng cuía giãúng R. Baïn kênh aính hæåíng R coï quan hãû âãún viãûc bäú trê caïc giãúng vç baïn kênh R låïn thç khoaíng caïch låïn vaì ngæåüc laûi. Âãø xaïc âënh baïn kênh aính hæåíng cuía giãúng ta thæåìng duìng caïc phæång phaïp sau: a/ Båm næåïc thê nghiãûm: Âaìo caïc häú quan tràõc âãø âo mæûc næåïc ngáöm åí caïc vë trê khaïc nhau, tæì âoï ta coï thãø tênh âæåüc baïn kênh aính hæåíng R cuía giãúng. - Nãúu coï 2 häú quan tràõc: S1 log x 2 − S 2 log x 1 + Giãúng coï aïp: logR = S1 − S 2 S (2H − S1 ) log x 2 − S 2 (2H − S 2 ) log x 1 logR = 1 + Giãúng khäng coï aïp: S1 − S 2 - Nãúu coï 1 häú quan tràõc: S log x1 − S1 log r + Giãúng coï aïp: logR = S − S1 34
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 H(log r − log x 1 ) − h (log r − log x 1 ) 2 + Giãúng khäng coï aïp: logR = h 2 − h12 - Nãúu khäng coï häú quan tràõc: KM (H − h ) + log r + Giãúng coï aïp: logR = 2,73 Q K (H 2 − h 2 ) + log r + Giãúng khäng coï aïp: logR = 1,365 Q Kyï hiãûu: R: Baïn kênh aính hæåíng cuía giãúng (m) h1: Chiãöu sáu mæûc næåïc trong giãúng quan tràõc khi båm næåïc S1, S2: Âäü sáu haû tháúp cuía næåïc ngáöm trong häú quan tràõc thæï 1 vaì thæï 2 (m) x1, x2: Khoaíng caïch tæì giãúng âãún häú quan tràõc thæï 1 vaì thæï 2 (m) H: Mæûc næåïc ngáöm træåïc khi båm næåïc (m) h: Mæûc næåïc trong giãúng khi båm næåïc (m) S: Âäü haû tháúp cuía næåïc giãúng khi båm næåïc (m) S = H - h r: Baïn kênh cuía giãúng (m) K: Hãû säú tháúm (m/s) M: Âäü daìy cuía táöng tháúm næåïc cuía giãúng coï aïp (m) Q: Læu læåüng båm næåïc ra khoíi giãúng (m3/s) b/ Duìng cäng thæïc kinh nghiãûm: - Khi biãút træåïc H vaì S Cäng thæïc Ku sa kin: R = 575 S KH R,S (m) K: Hãû säú tháúm (m/s) H: Âäü daìy cuía táöng tháúm næåïc (m) R = 1,95S KH ≅ 2S KH (m) Nãúu K (m/ngaìy): - Nãúu khäng biãút træåïc H thç Duìng cäng thæïc Sichardt : R = 3000S K (m) Våïi k (m/s) R = 10S K (m) Våïi k (m/ngaìy âãm) 35
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 c/ Duìng nhæîng säú kinh nghiãûm: Nãúu båm næåïc haû tháúp mæûc næåïc trong giãúng xuäúng 1m thç R âæåüc xaïc âënh theo loaûi âáút nhæ sau: R = 50÷100 m Âáút caït nhoí R = 100÷200 m Âáút caït væìa R = 200÷400 m Âáút caït thä R = 400÷600 m Soíi vaì âaï cuäüi 3/ Tênh toaïn læu læåüng cuía giãúng thuìng: Giãúng thuìng láúy næåïc táöng trãn, âãø xaïc âënh læu læåüng cuía giãúng thuìng ta phán 2 træåìng håüp tênh toaïn: a/ Giãúng hoaìn chènh: Læu læåüng chaíy vaìo giãúng taûi màût càõt x naìo âoï = Diãûn têch qua næåïc x váûn täúc. dy Q = ω.V = (2 π xy)KJ = 2 π xyK (K: Hãû säú tháúm) dx dx = 2πydy Q x R H dx Q ∫ = 2 Kπ ∫ ydy x r h Q(LnR - Lnr) = K π (H2 - h2) ΠK ( H 2 − h 2 ) ΠK ( H 2 − h 2 ) = Q= R R Ln 2,3 log r r (H 2 − h 2 ) (H 2 − h 2 ) = 1,365K Q = 3,14K R R 2,3log log r r Nãúu thay h = H - S (2 H − S ) S Q = 1,365K R log r Q: Læu læåüng khai thaïc cuía giãúng hoaìn chènh khäng aïp (m3/s) hay (m3/ngaìy) 36
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 K: Hãû säú tháúm (m/s) (m/ngaìy) H: Âäü daìy táng tháúm næåïc (m) h: Âäü sáu næåïc trong giãúng (m) S: Âäü sáu haû tháúp cuía næåïc trong giãúng (m) R,r (m) b/ Giãúng khäng hoaìn chènh: Duìng cäng thæïc kinh nghiãûm Damarin H2 − h2 L 4 2h − L - Khi âaïy giãúng bët kên: Q = 1,365K R h h log r H − h2 L + 0,5r 4 2h − L 2 - Khi âaïy giãúng khäng bët kên: Q = 1,365K R h h log r Trong âoï: L: Âäü sáu mæûc næåïc cuía giãúng sau khi båm (m) Ha:Âäü sáu næåïc ngáöm coï êch (m) Trong træåìng håüp táöng âáút tháúm næåïc ráút daìy, phaûm vi aính hæåíng khäng phaíi toaìn bäü táöng næåïc ngáöm maì chè trong âäü sáu Ha thç phaíi thay H bàòng Ha vaì h bàòng ha vaìo caïc cäng thæïc trãn ha = Ha - S. Âãø xaïc âënh Ha thç Damarin âaî láûp ra quan hãû S vaì Ha âãø xaïc âënh âäü sáu næåïc ngáöm coï êch. S Ha 0,2(S + L) 1,3(S + L) 0,3(S + L) 1,5(S + L) 0,5(S + L) 1,7(S + L) 0,8(S + L) 1,85(S + L) 37
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 II. Giãúng äúng: Laì loaûi giãúng coï âæåìng kinh nhoí, âäü sáu giãúng låïn, coï thãø láúy âæåüc næåïc ngáöm táöng trãn vaì næåïc ngáöm táöng sáu. Giãúng äúng thæåìng sáu 30÷150m, coï khi sáu âãún 200m. Læu læåüng khai thaïc cuía giãúng låïn nãn diãûn têch tæåïi nhiãöu so våïi giãúng thuìng. 1/ Cáúu taûo: Miãûng giãúng Läø thoaït næåïc Táöng tháúm næåïc Äúng thán giãúng Thán giãúng Táöng khäng tháúm Læåïi theïp baío vãû Bp vaìo næåïc Táöng tháúm næåïc Äúng loüc næåïc Táöng khäng tháúm Giãúng äúng gäöm coï 3 bäü pháûn: - Miãûng giãúng: Laì pháön gáön màût âáút, gäöm: Häú giãúng + Miãûng giãúng. - Thán giãúng: Âoaûn tæì miãûng giãúng âãún táöng láúy næåïc. Váût liãûu tháng giãúng bàòng: Gäù, saình nãúu giãúng sáu duìng äúng gang, äúng theïp... - Bäü pháön vaìo næåïc: Pháön äúng loüc næåïc nàòm trong táöng loüc næåïc. Bäü pháûn naìy ráút quan troüng vç aính hæåíng âãún cháút læåüng næåïc vaì læu læåüng næåïc âæåüc khai thaïc. Yãu cáöu âäúi våïi bäü pháûn vaìo næåïc: - Phaíi kiãn cäú - Coï táöng loüc âãø chäúng âæåüc haût buìn caït vaìo giãúng - Næåïc vaìo giãúng dãù daìng Ngoaìi bäü pháûn vaìo næåïc nãn coï læåïi loüc næåïc bao ngoaìi äúng. Læåïi loüc næåïc coï thãø laìm bàòng læåïi sàõt, læåïi bàòng coïi, bàòng aïo dæìa. 2/ Tênh toaïn læu læåüng cuía giãúng äúng: Giãúng äúng láúy næåïc táöng dæåïi thæåìng coï aïp. a/ Giãúng hoaìn chènh: dy Q = ω.V = (2 π x M)KJ = 2 π xMK (K: Hãû säú tháúm) dx dx = 2Kπdy Q x R H dx Q∫ = 2KπM ∫ dy x r h Q(LnR - Lnr) = 2K π M(H - h) 38
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 2KπM (H − h ) 2KπM (H − h ) = Q= R R Ln 2,3 log r r KM ( H − h) 2.73KMS = Q = 2,73 R R log log r r b/ Giãúng khäng hoaìn chènh: Coï 3 træåìng håüp tênh toaïn - Næåïc vaìo giãúng qua thán giãúng, coï âaïy giãúng âæåüc bët kên theo Damarin 2,73KMS L 4 2M − L Q= R M M log r - Næåïc vaìo giãúng qua thán vaì âaïy giãúng R 2,73KMS L + 0,5r 4 2M − L Q= R M M MNN log S r Táöng khäng tháúm H h M 39
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 - Næåïc vaìo giãúng chè qua âaïy maì khäng qua thán giãúng 4 KπMS Q= ⎛ 3 R⎞ ⎛M ⎞ − 1⎟ + 4,6 log⎜ ⎟ π⎜ ⎜ 2⋅M ⎟ ⎝r ⎠ ⎝ ⎠ Nãúu táöng tháúm quaï daìy (Tæïc M quaï låïn) thç phaûm vi aính hæåíng haûn chãú åí âäü daìy táöng tháúm næåïc coï êch Ma. Do âoï ta phaíi thay M bàònh Ma vaìo caïc cäng thæïc trãn. Xaïc âënh Ma cuîng nhæ Ha. III. Giãúng chán khäng: Bët kên pháön träúng nàòm giæîa äúng huït cuía maïy båm vaì thaình giãúng, laìm cho màût næåïc trong giãúng khäng tiãúp xuïc våïi khê tråìi. Do âoï khi båm næåïc, mæûc næåïc trong giãúng haû xuäúng vaì trãn màût næåïc hçnh thaình chán khäng, læu læåüng giãúng chán khäng khai thaïc âæåüc gáúp 2÷3 láön giãúng thuìng. Maïy båm Äúng aïp læûc Âáút seït Táöng loüc âaïy IV. Giãúng liãn håüp: Laì giãúng coï bäü pháûn trãn laì giãúng thuìng, bäü pháûn dæåïi laì giãúng äúng. Giãúng liãn håüp âæåüc dung khi: ì - Táöng tháúm ráút sáu, tæì giãúng thuìng âaìo thaình giãúng liãn håüp âãø giaím khäúi læåüng âaìo - Âãø láúy næåïc åí caïc táöng tháúm næåïc phêa dæåïi - Duìng giãúng äúng âãø láúy næåïc, giãúng thuìng âãø chæïa næåïc (Láúy næåïc tæû chaíy hay baïn tæû chaíy) - Giãúng sáu, cäüt næåïc båm cuía maïy båm coï haûn, maïy âæåüc âàût åí âaïy pháön giãúng thuìng. 40
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 B. Cäng trçnh láúy næåïc ngáöm theo chiãöu ngang: I/ Cáúu taûo: ÅÍ nhæîng nåi næåïc nàòm näng (
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 1/ Træåìng håüp láúy næåïc mäüt bãn: Læu læåüng taûi màût càõt x naìo âoï: dy Q = ωxVx = LyK dx R H Q ∫ dx = KL ∫ ydy b h ( ) KL 2 H − h2 Q(R-b) = 2 KL( H − h 2 ) 2 Q= 2( R − b ) Q: Læu læåüng (m3/s) H: Âäü sáu næåïc ngáöm khi khäng bë aính hæåíng cuía cäng trçnh láúy næåïc (m) h: Âäü sáu næåïc trong âæåìng háöm (m) L: Chiãöu daìi cuía cäng trçnh láúy næåïc (m) R: Chiãöu räüng aính hæåíng cuía âæåìng háöm (m) K: Hãû säú ngáúm (m/s) 2/ Træåìng håüp láúy næåïc tæì hai bãn: Læu læåüng láúy næåïc vaìo hai bãn âæåìng háöm âæåüc tênh theo cäng thæïc: KL( H 2 − h 2 ) Q= (R − b ) 12.3. HÃÛ THÄÚNG TÆÅÏI BÀÒNG NÆÅÏC NGÁÖM: I. Nguyãn tàõc låüi duûng täøng håüp nguäön næåïc ngáöm: 1/ Phaíi phäúi håüp chàût cheî giæîa viãûc låüi duûng nguäön næåïc màût âáút vaì næåïc ngáöm: - Táûn duûng nguäön næåïc màût âáút træåïc nãúu thiãúu måïi duìng næåïc ngáöm. - Duìng næåïc trong khu væûc tæåïi (Næåïc màût vaì næåïc ngáöm) nãúu thiãúu måïi âiãöu phäúi næåïc khu væûc khaïc âãún. - Cäng trçnh khai thaïc nguäön næåïc ngáöm phaíi táûn duûng täúi âa kãnh mæång sàôn coï. 2/ Phaíi phäúi håüp chàût cheî giæîa thæåüng vaì haû læu khu væûc: - ÅÍ nhæîng vuìng coï nguäön næåïc ngáöm tæång âäúi phong phuï (Vuìng âáút bàòng saït nuïi) nãn táûn duûng nguäön næåïc ngáöm, coìn næåïc màût (Næåïc cuía säng suäúi) âæa vãö nhæîng vuìng thiãúu næåïc ngáöm åí haû læu. 3/ Phaíi täøng håüp nguäön næåïc ngáöm: Ngoaìi viãûc thoaí maîn nhu cáöu næåïc tæåïi coìn phaíi xeït âãún nhu cáöu duìng næåïc cuía caïc ngaình khaïc: Næåïc duìng cho sinh hoaût, saín xuáút, chàn nuäi... II. Hãû thäúng tæåïi bàòng næåïc ngáöm: Hãû thäúng tæåïi næåïc ngáöm coï ba bäü pháûn: - Cäng trçnh láúy næåïc. - Cäng trçnh træî næåïc. - Âæåìng kãnh dáùn næåïc. 42
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 1/ Bäú trê cäng trçnh láúy næåïc (Bäú trê giãúng): Nãúu næåïc ngáöm laì nguäön næåïc chuí yãúu cuía khu tæåïi trong træåìng håüp naìy khi qui hoaûch bäú trê caïc giãúng cáön càn cæï vaìo: - Âiãöu kiãûn âëa cháút thuyí vàn ( Træî læåüng vaì âäüng thaïi næåïc ngáöm, sæû phán bäú caïc táöng âáút tháúm næåïc). - Sæû phán bäú diãûn têch tæåïi, loaûi cáy träöng, nhu cáöu tæåïi... - Âëa hçnh khu tæåïi (Giãúng phaíi âæåüc bäú trê åí khu væûc cao âãø viãûc dáùn næåïc thuáûn låüi). - Cäng cuû láúy næåïc vaì khaí nàng sæí duûng cäng cuû âoï. Hinh thæïc bäú trê: - Phaíi xaïc âënh âæåüc âäü sáu cuía giãúng (Càn cæï vaìo yãu cáöu næåïc vaì tçnh hçnh næåïc ngáöm, xaïc âënh chiãöu sáu giãúng âãø âaím baío læu læåüng khai thaïc Q). - Xaïc âënh khoaíng caïch L giæîa hai giãúng khaïc nhau. Âãø caïc giãúng laìm viãûc âäüc láûp thç: L> 2R. - Caïc giãúng nãn bäú trê thàóng goïc våïi hæåïng doìng chaíy cuía næåïc ngáöm. - Bäú trê caïc giãúng coï nhiãöu caïch: Bäú trê theo tuyãún thàóng, hçnh vuäng, hçnh hoa mai. Tuyãún thàóng phuì håüp våïi vuìng coï næåïc ngáöm coï læu læåüng Q phong phuï. Tuyãún hçnh vuäng & hoa mai phuì håüp våïi vuìng næåïc ngáöm ténh vaì læu læåüng Q beï. 2/ Cäng trçnh træî næåïc Khi læu læåüng næåïc ngáöm coï thãø khai thaïc âæåüc quaï beï, hoàûc khaí nàng cuía maïy båm khäng båm âæåüc nhiãöu cáön phaíi xáy dæûng cäng trçnh træî næåïc.(Kho næåïc cuía giãúng) båm næåïc vaìo âãø træî laûi. Cäng trçnh træî næåïc coï nhiãûm vuû træî læåüng næåïc caïc giãúng khi khäng tæåïi âãø duìng vaìo nhæîng luïc cáön tæåïi. Nhæ thãú cäng trçnh træî næåïc coï nhiãûm vuû nhæ sau: - Tàng cæåìng låüi duûng nguäön næåïc. - Tàng säú giåì hoaût âäüng cuía maïy båm. - Måí räüng diãûn têch tæåïi. - Laìm tàng nhiãût âäü cuía næåïc ngáöm phuì håüp theo yãu cáöu cuía næåïc tæåïi. - Nuäi caï. Cäng trçnh træî næåïc coï thãø phán theo ba loaûi âiãöu tiãút: Âiãöu tiãút ngaìy, âiãöu tiãút theo láön tæåïi vaì âiãöu tiãút nàm. 43
Giaïo trçnh Thuíy Näng 2 CHÆÅNG 11 a/ Cäng trçnh træî næåïc âiãöu tiãút ngaìy: Nhæîng ngaìy khäng tæåïi váùn båm âãø træî næåïc cho ngaìy sau. Dung têch cuía cäng trçnh âiãöu tiãút ngaìy âæåüc tênh theo cäng thæïc sau: W0 = Q0(24 -t1)3,6 (m3) Q0 : Læu kæåüng båm cuía giãúng (l/s) t1 : Säú giåì tæåïi trong mäüt ngaìy (giåì) b/ Cäng trçnh træî næåïc âiãöu tiãút theo láön tæåïi: Trong thåìi gian giæîa hai láön tæåïi, båm næåïc træî laûi âãø duìng cho láön tæåïi sau, nhæ váûy tàng âæåüc diãûn têch tæåïi. Nãúu goüi Q laì læu læåüng tæåïi, t laì thåìi gian tæåïi mäùi láön tæåïi (Nãúu hai láön tæåïi saït nhau thç thåìi gian tæåïi liãn tuûc bàòng täøng thåìi gian cuía hai láön tæåïi âoï). Nãúu Q> Q0 : Dung têch nhoí nháút cuía cäng trçnh træî næåïc: W = t(Q-Q0)(1+η). t: Thåìi gian tæåïi liãn tuûc. η: Hãû säú täøn tháút cuía cäng trçnh træî næåïc η= 0,1÷0,4. W Thåìi gian cáön båm næåïc âãø træî: t 0 = Q0 Nãúu thåìi gian khäng tæåïi t’ < t0 Phaíi båm træî næåïc hoàûc giaím diãûn têch tæåïi. c/ Cäng trçnh træî næåïc âiãöu tiãút nàm: Nãúu âaî coï ω, M, t toaìn nàm duìng phæång phaïp tênh toaïn âiãöu tiãút häö chæïa âãø xaïc âënh dung têch cuía cäng trçnh træî næåïc. 3/ Cäng trçnh dáùn næåïc: Laì âæåìng kãnh dáùn, hçnh thæïc bäú trê giäúng nhæ kãnh mæång duìng næåïc màût âáút. Nhæng do nguäön næåïc åí gáön màût ruäüng nãn kãnh dáùn khäng cáön låïn. Coï hai phæång aïn bäú trê: - Giãúng åí giæîa khäúng chãú diãûn têch tæåïi xung quanh, thêch håüp vuìng coï âëa hinh bàòng phàóng. - Giãúng bäú trê åí cao khäúng chãú tæåïi phêa tháúp, thêch håüp vuìng coï âëa hçnh däúc mäüt phêa. 44