Giáo trình trang bị điện - Phần I Khí cụ điện và trang bị điện - Chương 7

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

107
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quá trình khởi động và hãm động cơ 7.1.Quá trình khởi động 7.1.1. khái niệm về đặc tính cơ và quá trình khởi động a. Khái niệm về đặc tính cơ của động cơ * Đặc tính cơ của động cơ điện là mối quan hệ giữa tốc độ quay(n hoặc?) và mô mem quay( M) * Có 2 loại đặc tính cơ: Đó là đặc tính cơ tự nhiên và đặc tính cơ nhân tạo + Đặc tính cơ tự nhiên của động cơ điện là nếu nh- động cơ vận hành ở chế độ định mức làm việc với...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình trang bị điện - Phần I Khí cụ điện và trang bị điện - Chương 7

th«ng qua tÝn hiÖu nhiÖt nhËn ®−îc tõ RX. Cô thÓ nhiÖt ®é gi¶m th× t¨ng gãc kÝch më Triac vµ ng−îc l¹i. Ch−¬ng VII Qu¸ tr×nh khëi ®éng vμ h∙m ®éng c¬ 7.1.Qu¸ tr×nh khëi ®éng 7.1.1. kh¸i niÖm vÒ ®Æc tÝnh c¬ vµ qu¸ tr×nh khëi ®éng a. Kh¸i niÖm vÒ ®Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ * §Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ ®iÖn lµ mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é quay(n hoÆcω) vµ m« mem quay( M) * Cã 2 lo¹i ®Æc tÝnh c¬: §ã lµ ®Æc tÝnh c¬ tù nhiªn vµ ®Æc tÝnh c¬ nh©n t¹o + §Æc tÝnh c¬ tù nhiªn cña ®éng c¬ ®iÖn lµ nÕu nh− ®éng c¬ vËn hµnh ë chÕ ®é ®Þnh møc lµm viÖc víi U®m, f®m , I®m, Φ®m…..vvv vµ kh«ng nèi thªm ®iÖn trë phô hoÆc cuén d©y ®iÖn kh¸ng vµo ®éng c¬. th× khi ®ã ®éng c¬ lµm viÖc trªn ®−êng ®Æc tÝnh c¬ tù nhiªn cã ®iÓm lµm viÖc æn ®Þnh ®Þnh møc øng víi m« mem ®Þnh møc, tèc ®é ®Þnh møc. + §Æc tÝnh c¬ nh©n t¹o lµ ®Æc tÝnh khi ta thay ®æi c¸c tham sè nguån( U thay ®æi, I thay ®æi…) hoÆc nèi thªm ®iÖn trë phô, cuén ®iÖn kh¸ng vµo ®éng c¬ * §Ó so s¸nh vµ ®¸nh gi¸ c¸c ®Æc tÝnh ng−êi ta ®−a ra kh¸i niÖm ®é cøng ®Æc ΔΜ tÝnh c¬ ký hiÖu β vµ ®−îc tÝnh theo c«ng thøc β = Δω Trong ®ã M lµ m« mem, ω lµ vËn tèc gãc quay ( Rad/s) + β lín cã ®Æc tÝnh c¬ cøng nh− ®−êng 2 h×nh 7-1a. Khi m« mem thay ®æi lín tèc ®é thay ®æi Ýt + β nhá cã ®Æc tÝnh c¬ mÒm nh− ®−êng 1h×nh 7-1a. Khi m« mem t¨ng (thay ®æi nhiÒu) th× tèc ®é gi¶m. + β b»ng v« cïng cã ®Æc tÝnh c¬ tuyÖt ®èi cøng nh− ®−êng 3 h×nh 7-1a b. Qu¸ trÝnh khëi ®éng ®éng c¬ + Lµ qu¸ tr×nh mµ khi ta ®Æt ®iÖn ¸p ®Þnh møc vµo ®éng c¬ th× tèc ®é ®éng c¬ sÏ t¨ng dÇn tõ 0 ®Õn ®Þnh møc + Trong qu¸ tr×nh khëi ®éng tèc ®é ®éng c¬ t¨ng dÇn cßn m« mem sÏ gi¶m dÇn vµ dßng ®iÖn khëi ®éng gi¶m dÇn + Khi khëi ®éng dßng ®iÖn khëi ®éng rÊt lín th−êng b»ng 5 → 7 lÇn dßng ®iÖn ®Þnh møc( ®èi víi ®éng c¬ r«to lång sãc) vµ 1,8 → 2,5 lÇn ( ®èi víi ®éng c¬ r«to d©y quÊn). Do vËy khi khëi ®éng ®éng c¬ th−êng cho ®éng khëi ®éng trªn c¸c ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh©n t¹o vÝ dô nh− khëi ®éng qua c¸c ®iÖn trë phô hoÆc cuén d©y ®iÖn kh¸ng..vvv nh»m ®Ó gi¶m dßng khëi ®éng. Nh−ng khi khëi ®éng xong tèc ®é ®éng c¬ ®¹t gÇn b»ng ®Þnh møc th× cho ®éng lµm viÖc trªn ®−êng ®Æc tÝnh c¬ tù nhiªn tøc lµ lóc nµy ph¶I lo¹i hÕt c¸c ®iÖn trë phô hoÆc cuén ®iÖn kh¸ng hoÆc m¸y biÕn ¸p..vv ra khái ®éng c¬. http://www.ebook.edu.vn 42
7.1.2. §Æc tÝnh c¬ cña c¸ c¬ cÊu s¶n suÊt 7.1.2.1.§Æc tÝnh c¬ cña c¸c c¬ cÊu C¸c c¬ cÊu s¶n suÊt tuy rÊt kh¸c nhau nh−ng ®Æc tÝnh c¬ cña chóng phÇn lín ®−îc biÓu diÔn tæng qu¸t bëi c«ng thøc ®−îc rót ra tõ thùc tÕ ω MC = MCO + ( MC®m - MCO ) ( 1) ωdm Trong ®ã: MC lµ m« mem c¶n cña c¬ cÊu s¶n suÊt ë tèc ®é ω nµo ®ã MCO lµ m« mem c¶n cña c¬ cÊu s¶n suÊt ë tèc ®é ω =0 MCdm lµ m« mem c¶n cña c¬ cÊu s¶n suÊt ë tèc ®é ω = ωdm K lµ sè mò ®Æc tr−ng cho phô t¶i K = 0, K = 1, K = 2. + Tr−êng hîp K =0 th× ph−¬ng tr×nh 1 trë thµnh ph−¬ng tr×nh 2 sau MC = MCdm const ( 2) Nh− vËy ë tr−êng hîp nµy ®−êng ®Æc tÝnh c¬ kh«ng phô thuéc vµo tèc ®é. §−êng ®Æc tÝnh c¬ lµ ®−êng 1 nh− h×nh vÏ 7-1b ®ã lµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ cña c¬ cÊu n©ng h¹, m¸y trôc, thang m¸y….vvv + Tr−êng hîp K = 1th× ph−¬ng tr×nh 1 trë thµnh ph−¬ng tr×nh 3 sau Mcdm − Mco ω + Mco (3) MC = ωdm §−êng ®Æc tÝnh c¬ lµ ®−êng 2. M« mem c¶n tû lÖ bËc nhÊt theo tèc ®é. §ã lµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ cña MF§ 1 chiÒu víi t¶i thuÇn trë Tr−êng hîp K = 2 ph−¬ng tr×nh 1 trë thµnh ph−¬mng tr×nh 4 sau Mcdm − Mco ω + Mco (4) MC = ωdm §−êng ®Æc tÝnh c¬ lµ ®−êng 3. M«mem c¶n tû lÖ bËc 2 theo tèc ®é. §ã lµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ cña m¸y thuû khÝ. B¬m, qu¹t, ch©n vÞt tµu thuû Tr−êng hîp K = -1 ph−¬ng tr×nh 1 trë thµnh ph−¬ng tr×nh 5 sau Mcdm − Mco.ωdm + Mco MC = (5) ω §−êng ®Æc tÝnh c¬ lµ ®−êng 4. M« mem c¶n tû lÖ víi tèc ®é. §ã lµ ®Æc tÝnh c¬ cña c¬ cÊu m¸y quÊn d©y, c¬ cÊu truyÒn ®éng cña c¸c m¸y c¾t gät kim lo¹i 7.1.2.2.§Æc tÝnh c¬ cña c¸c ®éng c¬ ®iÖn c¬ b¶n 1. §Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch thÝch ®éc lËp vµ song song * S¬ ®å nh− h×nh vÏ 7- 2a vµ 7- 2b sau * Ph−¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ Khi ®éng c¬ lµm viÖc d©y quÊn phÇn øng quay trong tõ tr−êng cña cuén c¶m nªn trong d©y quÊn phÇn øng xuÊt hiÖn mét søc ®iÖn ®éng( gäi lµ søc ph¶n ®iÖn) cã chiÒu ng−îc víi ®iÖn ¸p ®Æt vµo phÇn øng U = E + I¦.R¦∑ + Tõ ph−¬ng tr×nh c©n b»ng ®iÖn ¸p ë m¹ch r«to: ( 8) Trong ®ã: U lµ ®iÖn ¸p ®Æt vµo phÇn øng (V) E lµ søc ®iÖn ®éng cña ®éng c¬ (V) http://www.ebook.edu.vn 43
I¦ lµ dßng ®iÖn phÇn øng cña ®éng c¬ (A) R¦∑ lµ ®iÖn trë toµn bé m¹ch phÇn øng ( Ω) R¦∑ = R¦ + RP R¦ lµ ®iÖn trë phÇn øng( Ω) R¦ = r− + rct + rcb + rcp .Trong ®ã R− lµ ®iÖn trë cuén d©y phÇn øng(Ω) Rct lµ ®iÖn trë tiÕp xóc gi÷a chæi than vµ cæ gãp(Ω) Rcb lµ ®iÖn trë cuén bï(Ω) Rcp lµ ®iÖn trë cuén phô nÕu cã(Ω) + MÆt kh¸c tõ søc ®iÖn ®éng phÇn øng E− = Ke.Φ.ω (9) 2Πn Πn NÕu ω tÝnh theo n ( vßng/phót) th× ω = ≈ 0.105.n = 60 30 Nªn E− cßn cã thÓ tÝnh theo biÓu thøc E− = Ke.Φ. n (10) + MÆt kh¸c khi cã lùc tõ tõ tr−êng t¸c dông vµo d©y dÉn r«to sÏ cã ßng phÇn øng g©y ra M quay (cßn gäi lµ m« mem ®iÖn tõ) M = KM .Φ. I¦ (11) P.n Trong ®ã KM = . Tõ ph−¬ng tr×nh 11 ta cã 2Π.aM I¦ = (12) K .φ U −E Vµ tõ ph−¬ng tr×nh (8) ta cã I¦ = (13) RΣ ¦ Tõ ph−¬ng tr×nh 8, 9, 11ta t×m ®−îc ph−¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ biÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é (ω hay n) vµ m« mm quay(M) ω = f(M) nh− sau. Thay biÓu thøc 12 vµo biÓu thøc 8 ta cã M RΣ U = E¦ + (14) Km.φ TiÕp tôc thay 9 vµo 14 ta cã M U = Ke .Φ.ω + R (15) Km.φ Tõ 15 suy ra ph−¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ lµ U R ω= (16) − M Kφ K .φ U R §Æt = a vµ = b ta cã thÓ viÕt ph−¬ng tr×nh 16 ng¾n gän nh− sau K .φ K .φ ω = a - b.M (17) Nh− vËy:Nh×n vµo ph−¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ 16 hoÆc ta thÊy khi m« mem mµ lín th× tèc ®é ®éng c¬ nhá vµ ng−îc l¹i khi m« mem nhá th× tèc ®é ®éng c¬ sÏ lín. * §−êng ®Æc tÝnh c¬: Tõ ph−¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ (16 ) cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é(ω) vµ m« mem(M) lµ mèi quan hÖ cã d¹ng hµm bËc nhÊt nªn ®−êng U ®Æc tÝnh c¬ lµ ®−êng th¼ng víi ®é dèc ©m vµ c¾t trôc tung Oω t¹i ®iÓm ω0 = Kφ * C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng:Tõ ph−¬ng tr×nh 16 ta thÊy ph−¬ng tr×nh chøa c¸c th«ng sè do ®ã nÕu ta th©y ®æi c¸c th«ng sè th× tèc ®é thay ®æi + ¶nh h−ëng cña ®iÖn ¸p phÇn øng: V× ®iÖn ¸p ®Æt vµo phÇn øng kh«ng thÓ v−ît http://www.ebook.edu.vn 44
qu¸ U®m nªn chØ cã thÓ thay ®æi vÒ phÝa gi¶m ®iÖn ¸p. Tr−êng hîp nµy ®é dèc ®Æc tÝnh c¬ kh«ng ¶nh h−ëng Nh− vËy: Khi gi¶m ®iÖn ¸p vµo phÇn øng ta cã c¸c hä ®−êng ®Æc tÝnh c¬ song song vµ thÊp h¬n so víi ®−êng ®Æc tÝnh tù nhiªn nh− h×nh vÏ + ¶nh h−ëng cña ®iÖn trë m¹ch phÇn øng V× R¦∑ nªn ®iÖn trë m¹ch phÇn øng chØ cã thÓ thay ®æi vÒ phÝa t¨ng RP.Tr−êng hîp nµy tèc ®é kh«ng t¶i lý t−ëng kh«ng bÞ ¶nh h−ëng Nh− vËy khi t¨ng ®iÖn trë RP trong m¹ch phÇn øng ta cã hä c¸c ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh©n t¹o cïng víi tèc ®é ω0 vµ ®é dèc lín h¬n.§iÖn trë RP cµng lín th× ®Æc tÝnh c¬ cµng dèc( tøc cµng mÒm) + ¶nh h−ëng cña tõ th«ng Thay ®æi tõ th«ng cã thÓ nhê biÕn trë ë m¹ch kÝch tõ hoÆc bé biÕn ®æi ®iÖn ¸p. V× chØ cã thÓ gi¶m tõ th«ng xuèng d−íi ®Þnh møc nªn chØ t¨ng RKT ë m¹ch kÝch tõ hoÆc gi¶m UKT. Tr−êng hîp nµy c¶ tèc ®é kh«ng t¶i lý t−ëng vµ ®é dèc cña ®−êng ®Æc tÝnh c¬ ®Òu thay ®æi 2.§éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ nèi tiÕp * S¬ ®å nh− h×nh vÏ 7-3a * Ph−¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬: XuÊt ph¸t tõ ph−¬ng tr×nh c¬ b¶n cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu nãi chung U = E + I¦.R¦∑ ( 16 ) E− = Ke.Φ.ω (9) vµ M = KM .Φ. I¦ (11) Mµ Φ = K/ .I¦ ( *) vµ I¦ = K/. Φ (18) suy ra M = KM.K/.I¦2 ( **) thay biÓu thøc * vµo 11 ta cã I¦ = K/. Φ ( 18) suy ra E = K.K/.I¦. ω (19) Thay 18 vµo 9 ta cã U = K.K .I¦.ω + I¦.R¦ / (***) Råi l¹i thay 19 vµo 16 ta cã RΣ U ω= − Suy ra K .K .I K .K Rót I¦ tõ biÓu thøc ** thay vµo biÓu thøc *** råi rót ω ta cã U I ω= - K .K . K .K VËy ph−¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ nèi tiÕp nh− RΣ U ω= − sau K .K .M K .K * §−êng ®Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ nèi tiÕp lµ mét ®−êng hypecbol nh− h×nh 7-3b + Khi t¶i nhá ®Æc tÝnh c¬ cã d¹ng hypecbol bËc 2 mÒm + Khi t¶i lín h¬n ®Þnh møc ®Æc tÝnh c¬ cã d¹ng gÇn th¼ng vµ cøng h¬n v× m¹ch b·o hoµ Φ = const http://www.ebook.edu.vn 45
+ Do ®Æc tÝnh c¬ mÒm nªn tèc ®é biÕn ®éng theo phô t¶i. ë vïng t¶I lín th× ®Æc tÝnh c¬ cøng h¬n do ®ã tèc ®é Ýt bÞ thay ®æi theo phô t¶I * ¶nh h−ëng cña c¸c th«ng sè : ¶nh h−ëng bëi ®Þªn trë m¹ch phÇn øng còng chÝnh lµ m¹ch kÝch tõ .§iÖn trë phô cµng lín th× ®Æc tÝnh c¬ cµng thÊp.ë ®éng c¬ ®iÖn lo¹i nµy kh«ng bÞ ënh h−ëng bëi ®iÖn ¸p 3.§éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ hçn hîp * S¬ ®å nh− h×nh vÏ 7-4a vµ n®−êng ®Æc tÝnh nh− h×nh 7-4b * §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ hçn hîp Ýt gÆp h¬n c¸c lo¹i trªn.§éng c¬ lo¹i nµy tõ th«ng t¹o ra do t¸c dông ®ång thêi cña 2 cuén d©y kÝch tõ.Do vËy ®−êng ®Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ hçn hîp lµ ®−êng 3 vµ ®−êng 4 ph©n bè gi÷a ®Æc tÝnh cña ®éng c¬ ®iÖn kÝch tõ nèi tiÕp ®−êng 2vµ song song ®−êng 1 + NÕu tõ tr−êng cña cuén song song t¹o ra m¹nh h¬n tõ tr−êng cña cuén nèi tiÕp th× ®−êng ®Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ kÝch tõ hçn hîp lµ ®−êng 3 vµ gÇn ®Æc tÝnh c¬ cña kÝch tõ song h¬n + NÕu tõ tr−êng cña cuén nèi tiÕp t¹o ra m¹nh h¬n tõ tr−êng cña cuén nèi tÝªp song songth× ®−êng ®Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ kÝch tõ hçn hîp lµ ®−êng 4 vµ gÇn ®Æc tÝnh c¬ cña kÝch tõ nèi tiÕp h¬n + §Æc ®iÓm cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ hçn hîp lµ ®Æc tÝnh c¬ mÒm cã thÓ ch¹y ë chÕ ®é kh«ng t¶i.V× tèc ®é cã gi¸ trÞ giíi h¹n. 4.§éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu 3 pha * S¬ ®å nguyªn lý cÊu t¹o nh− h×nh vÏ 7-5a, 7-5b sau * Ph−¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ 3.U21ph . R2 M= (21) R S.ω0 ( R1+ ) + X2nm S Trong ®ã U1ph lµ ®iÖn ¸p pha ®Æt vµo cuén d©y phÇn c¶m (V) R2/ lµ ®iÖn trë 1 pha cuén d©y phÇn øng quy ®æi vÒ Stato R1 lµ ®iÖn trë 1 pha cuén d©y phÇn c¶m Xnm = X1 + X2/ lµ ®iÖn trë ng¾n m¹ch X1 lµ ®iÖn kh¸ng 1pha cuén d©y phÇn c¶m X2/ lµ ®iÖn kh¸ng 1pha cuén d©y phÇn øng quy ®æi vÒ Stato * §−êng ®Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu lµ ®−êng cong phøc t¹p cã 2 ®o¹n AK vµ KB ph©n giíi t¹i ®iÓm tíi h¹n K + §o¹n AK gÇn th¼ng vµ cøng trªn ®o¹n nµy M ®éng c¬ t¨ng th× tèc ®é gi¶m vµ ng−îc l¹i.Do vËy ®éng c¬ lµm viÖc trªn ®o¹n nµy lµ æn ®Þnh + §o¹n KB cong víi ®é dèc d−¬ng trªn ®o¹n nµy ®éng c¬ lµm viÖc kh«ng æn http://www.ebook.edu.vn 46
®Þnh + §iÓm B øng víi ω = 0, S = 0 cã Mmm 3U 1 ph.R 2 Mmm = (22) ω.R + R 2 + Xnm + §iÓm A øng víi MC =0 víi tèc ®é ®ång bé 2Π. f ω0 = (23) P * ¶nh h−ëng c¸c th«ng sè ®iÖn tíi ®−êng ®Æc tÝnh c¬ Khi c¸c th«ng sè ®iÖn ( U, R1, R2…) trong ph−¬ng tr×nh 2 thay ®æi th× tèc ®é ®ång bé, hÖ sè tr−ît tíi h¹n, m« mem tíi h¹n sÏ biÕn ®æi. Do ®od ®−êng ®Æc tÝnh c¬ sÏ biÕn d¹ng R Sth = Mth = R + Xnm + ¶nh h−ëng cña ®iÖn ¸p U1ph ®Æt vµo phÇn c¶m Stato: ChØ thay ®æi vÒ phÝa gi¶m ®iÖn ¸p ( U1ph < U1ph ®m) Khi gi¶m ®iÖn ¸p U1ph th× Mth gi¶m nhanh theo cßn tèc ®é kh«ng t¶I lý t−ëng vµ Sth kh«ng thay ®æi. Hä ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ 7-5c + ¶nh h−ëng cña ®iÖn trë m¹ch r«to R2 ViÖc thay ®æi ®iÖn trë ë m¹ch r«to chØ së dông ®èi víi m¹ch r«to d©y quÊn S¬ ®å thay ®æi ®iÖn trë vµ hä ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ Khi ®iÖn trë R2 t¨ng th× Sth t¨ng cßn ω0 vµ Mth gÜ− nguyªn + ¶nh h−ëng cña ®iÖn trë R1, ®iÖn kh¸ng X1 ë m¹ch Stato: Tr−êng hîp nµy chØ thay ®æi vÒ phÝa t¨ng R1 hoÆc X1 khi ®ã ω0 kh«ng ®æi cßn Sth vµ Mth ®Òu gi¶m + ¶nh h−ëng cña sè ®«i cùc Khi P thay ®æi th× Sth , Mth còng thay ®æi do ®ã tèc ®é ®éng c¬ thay ®æi + ¶nh h−ëng cña tÇn sè f1 Khi thay ®æi f th× ω0, X1, X2 còn thay ®æi do ®ã Sth vµ Mth thay ®æi Khi thay ®æi f1 gi¶m th× Sth vµ Mth t¨ng m¹nh h¬n do vËy ®é cøng ®Æc tÝnh c¬ t¨ng khi f1 gi¶m Khi f1 gi¶m xuèng d−íi ®Þnh møc th× tænh trë cuén day gi¶m nªn nÕu gi÷ U cÊp cho ®éng c¬ th× dßng t¨ng lµm ®éng c¬ nãng qu¸ møc. Do vËy f1 gi¶m d−íi ®Þnh U 1 ph møc th× cÇn gi¶m ®ång thêi ®iÖn ¸p cÊp cho ®éng c¬ sao cho = const.Nh− f1 vËy Mth gi÷ kh«ng ®æi ë vïng f1< f®m. Cßn ë vïng f1 > f®m th× kh«ng thÓ t¨ng ®iÖn ¸p nguån mµ gi÷ cho U1ph = U®m nªn ë vïng nµy Mth sÏ gi¶m tû lÖ nghÞch víi 1 b×nh ph−¬ng f Mth = f 7.1.3. Nguyªn t¾c khëi ®éng ®éng c¬: Cã 3 nguyªn t¾c http://www.ebook.edu.vn 47
* Khëi ®éng ®éng c¬ theo nguyªn t¾c thêi gian: §ã lµ dùa vµo thêi gian ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh khèng chÕ khëi ®éng nh− qu¸ tr×nh lo¹i ®ieenj trë phô ra khái m¹ch phÇn øng ®éng c¬ hay nãi c¸ch kh¸c lµ nguyªn t¾c ®ãng toµn bé c¸c ®iÖn trë më m¸y vµo m¹ch ®éng c¬ lóc ban ®Çu råi c¾t dÇn c¸c ®Þªn trë nµy ra khái m¹ch ®éng c¬ theo thø tù mèc thêi gian t1, t2 …vvv. ThiÕt bÞ dïng ®Ó thùc hiÖn khëi ®éng lµ RTh * Khëi ®éng ®éng c¬ theo nguyªn t¾c tèc ®é: Lµ vµo qu¸ tr×nh t¨ng tèc ®é ®Ó khèng chÕ qu¸ tr×nh khëi ®éng ®éng c¬ hay nãi c¸ch kh¸c lµ nguyªn t¾c c¾t dÇn c¸c ®iÖn trë më m¸y ra khái ®éng c¬ khi tèc ®é ®éng c¬ ®¹t tíi gi¸ trÞ ω1, ω2 ThiÕt bÞ ®Ó khèng chÕ theo nguyªn t¾c nµy lµ r¬ le tèc ®é, c«ng t¾c t¬ gia tèc * Khëi ®éng ®éng c¬ theo nguyªn t¾c dßng ®iÖn:Lµ ta dùa vµo c¸c gi¸ trÞ dßng ®iÖn biÕn ®æi trong qu¸ tr×nh khëi ®éng ®Ó khèng chÕ qu¸ tr×nh khëi ®éng ®éng c¬ hay nãi c¸ch kh¸c lµ nguyªn t¾c c¾t dÇn ®iÖn trë më m¸y ra khái m¹ch ®éng c¬ khi ®éng c¬ tõ gi¸ trÞ ban ®Çu I1 = Ik ® gi¶m xuèng cßn I2 < Ik ®. ThiÕt bÞ dïng ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh khëi ®éng ®éng c¬ theo nguyªn t¾c nµy lµ r¬ le dßng ®iÖn 7.1.4.C¸c ph−¬ng ph¸p khëi ®éng ®éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu * Ph−¬ng ph¸p më m¸y ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp - song song b»ng ®iÖn trë phô ë m¹ch phÇn øng - NÕu thùc hiÖn cho ®éng c¬ khëi ®éng trùc tiÕp th× dßng ®iÖn khëi ®éng cña ®éng c¬ rÊt lín cã thÓ coi nh− ng¾n m¹ch Udm = (10 ÷ 20) I®m I− = Ik® = Inm = R NÕu khëi ®éng trùc tiÕp nh− trªn sÏ kh«ng cã lîi v× dßng ®iÖn lín sÏ g©y ra m« men më m¸y qu¸ lín lµm hÖ truyÒn ®éng bÞ giËt l¾c kh«ng tèt vÒ mÆt c¬ häc Mmm = Mnm = K.Ф®m . Inm - VËy ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho ®éng c¬ vµ hÖ truyÒn ®éng còng nh− gi¶m ¶nh h−ëng cña l−íi ®iÖn th× cÇn ph¶I h¹n chÕ dßng ®iÖn khëi ®éng sao cho kh«ng v−ît qu¸ gi¸ trÞ Udm Udm ≤ ( 1,5 ÷ 2,5) I®m = Inm = R + Rp RΣ - S¬ ®å vµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ A ω § E M http://www.ebook.edu.vn 48
- Trong qu¸ tr×nh khëi ®éng tèc ®é ®éng c¬ t¨ng dÇn, E t¨ng ( v× E = K .Φ.ω) do U −E ®ã dßng khëi ®éng ®éng c¬ gi¶m (I = ) dÉn ®Õn m« men còng gi¶m. Khi R + Rp M = (1,1 ÷ 1,3) I®m ph¶I c¾t ®iÖn trë phô ra khái m¹ch phÇn −mngs ®éng c¬ nhê ®ãng tiÕp ®iÓm cña c«ng t¾c t¬ K ®éng c¬ chuyÓn sang lµm viÖc trªn ®−êng ®Æc tÝnh c¬ tù nhiªn sè 2 vµ æn ®Þnh ë ®iÓm A øng víi m« mem ®Þnh møc vµ tèc ®é ®Þnh møc * Ph−¬ng ph¸p më m¸y ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp b»ng c¸ch thay ®æi ®iÖn ¸p phÇn øng : S¬ ®å vµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ 7.1.5.C¸c ph−¬ng ph¸p khëi ®éng ®éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu: gåm cã * Ph−¬ng ph¸p khëi ®éng b»ng ®iÖn trë ®èi xøng ë m¹ch r«to + Ph−¬ng ph¸p nµy chØ dïng cho ®éng c¬ r«to d©y quÊn + S¬ ®å vµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ * Ph−¬ng ph¸p khëi ®éng b»ng ®iÖn trë kh«ng xøng ë m¹ch r«to S¬ ®å vµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ * Ph−¬ng ph¸p khëi ®éng b»ng ®iÖn trë, ®iÖn kh¸ng ë m¹ch Stato +Ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho c¶ 2 lo¹i ®éng c¬ +S¬ ®å vµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ * Ph−¬ng ph¸p khëi ®éng b»ng ®éng c¬ b»ng m¸y biÕn ¸p tù ngÉu +Khi më m¸y ®Æt ®iÖn ¸p nhá vµo ®éng c¬ nh»m gi¶m dßng khëi ®éng +S¬ ®å vµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ + Khi më m¸y c¸c tiÕp ®iÓm K1, K2 ®ãng cßn K3 më. Khi K3 ®ãng vµ K1,K2 më th× kÕt thóc qu¸ tr×nh më m¸y * Ph−¬ng ph¸p më m¸y nhê ®æi nèi sao - tam gi¸c + Khi khëi ®éng ®Êu ®éng c¬ ë chÕ ®é sao nh»m môc ®Ých gi¶m ®iÖn ¸p ®Æt vµo cuén d©y Stato ®éng c¬ √3 lÇn ( V× ®Êu sao th× Ud = √3 .UP ) . Khi ®éng c¬ mang t¶i th× ta ®Êu ®éng c¬ ë chÕ ®é tam gi¸c khi ®ã Ud = UP ®óng b»ng ®iÖn ¸p ®éng c¬ +S¬ ®å vµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ 7.1.6.Mét sè m¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn khëi ®éng tù ®éng * S¬ ®å m¹ch ®iÖn khëi ®éng ë chÕ ®é sao - lµm viÖc ë chÕ ®é tam gi¸c + S¬ ®å nh− h×nh vÏ - §éng c¬ cã 6 ®Çu d©y ra - RTh lµ r¬le thêi gian - C«ng t¾c t¬ KY ®Ó chôm Y cho bé d©y Stato ®éng c¬ - C«ng t¾c t¬ KΔ ®Ó ®Êu Δ cho bé d©y Stato ®éng c¬ - C«ng t¾c t¬ K ®Ó ®ãng c¾t dßng ®iÖn cÊp cho ®éng c¬ + Ho¹t ®éng http://www.ebook.edu.vn 49
- §ãng cÇu dao CD - Ên nót M cuén hót K, KY, RTh cã ®iÖn, Khi cuén hót KY cã ®iÖn sÏ ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm KY bªn m¹ch ®éng lùc ®éng c¬ ®−îc ®Êu Y vµ lµm më c¸c tiÕp ®iÓm th−êng ®ãng KY bªn m¹ch ®iÒu khiÓn ra ®Ó khèng chÕ cuén hót KΔ kh«ng thÓ cã ®iÖn khi cuén hót KY ®ang cã ®iÖn. §ång thêi cuén hót K cã ®iÖn sÏ ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm K bªn m¹ch ®éng lùc, ®éng c¬ ®−îc cÊp ®iÖn vµ khëi ®éng ë chÕ ®é Y vµ lµm ®ãng tiÕp ®iÓm th−êng më K bªn m¹ch ®iÒu khiÓn l¹i ®Ó duy tr× dßng ®iÖn cho cuén hót K, KY, RTh. Cuén hót RTh cã ®iÖn sau mét thêi gian chØnh ®Þnh sÏ më c¸c tiÕp ®iÓm th−êng ®ãng më chËm RTh cuén hót KY mÊt ®iÖn ®éng c¬ kh«ng ®−îc ®Êu Y n÷a vµ tiÕp ®iÓm th−êng ®ãng KY ®ãng l¹i ®ång thêi ®ãng tiÕp ®iÓm th−êng më ®ãng chËm RTh cuén hót KΔ cã ®iÖn ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm th−êng më KΔ bªn m¹ch ®éng lùc ®éng c¬ ®−îc ®Êu Δ vµ chuyÓn sang lµm viÖc ë chÕ ®é Δ mÆt kh¸c më tiÕp ®iÓm th−êng ®ãng KΔ ®Ó khèng chÕ cuén hót KY kh«ng thÓ cã ®iÖn khi KΔ ®ang cã ®iÖn Muèn dõng ®éng c¬ ta Ên nót D tÊt c¶ c¸c cuén hót bªn m¹ch ®iÒu khiÓn mÊt ®iÖn sÏ më c¸c tiÕp ®iÓm bªn m¹ch ®éng lùc ®éng c¬ mÊt ®iÖn vµ dõng quay. * S¬ ®å m¹ch ®iÖn më m¸y ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp hoÆc song song theo nguyªn t¾c tèc ®é : + S¬ ®å nh− h×nh vÏ 6a 1G, 2G,3G lµ c¸c c«ng t¾c t¬ gia tèc ®iÖn ¸p U ®Æt vµo c¸c cuén hót cña c¸c c«ng t¸c t¬ gia tèc b»ng ®iÖn ¸p phÇn øng U− cña ®éng c¬. U = U− = E+ I−R− U = Ce.n.φ +I−R− §Ó ®¶m b¶o ®éng c¬ khëi qua ba cÊp ®iÖn trë phô ng−êi ta ph¶i chØnh ®Þnh ba cÊp ®iÖn trë phô ng−êi ta ph¶i chØnh ®Þnh ba c«ng t¸c t¬ gia tèc mçi c«ng t¸c t¬ t¸c ®éng ë mét cÊp tèc ®é lÇn l−ît ®iÖn ¸p ®Æt lªn mçi cuén hót c«ng t¾c t¬ lµ. U1G = Ce.n1.φ +I−R− U2G = Ce.n2.φ +I−R− U3G = Ce.n3.φ +I−R− Trong ®ã n1, n2, n3 lµ c¸c cÊp tèc ®é + Ho¹t ®éng: - Më m¸y: Ên nót M cuén hót §g cã ®iÖn (theo m¹ch tõ nguån→D→M→ cuén hót §g→nguån) sÏ hót lµm ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm §g bªn m¹ch ®éng lùc ®éng c¬ ®−îc khëi ®éng qua ba cÊp ®iÖn trë phô. §ång thêi ®ãng tiÕp ®iÓm th−êng më §g bªn m¹ch ®iÒu khiÓn ®Ó duy tr× dßng ®iÖn cho cuén hót §g(theo m¹ch tõ nguån→D→tiÕp ®iÓm th−êng më §g→ cuén hót §g→nguån) - Trong qu¸ tr×nh ®éng c¬ khëi ®éng tèc ®é ®éng c¬ sÏ t¨ng dÇn tõ 0 ®Õn n1 khi ®ã søc ®iÖn ®éng t¨ng, ë tèc ®é n1 ®iÖn ¸p ®Æt vµo cuén hót 1G b»ng víi ®iÖn http://www.ebook.edu.vn 50
¸p hót cña chÝnh nã. Do ®ã c«ng t¾c t¬ 1G sÏ hót lµm tiÕp ®iÓm th−êng më 1G ®ãng lo¹i ®iÖn trë Rf1 ra khá m¹ch phÇn øng ®éng c¬. §éng c¬ chuyÓn sang lµm viÖc trªn ®−êng ®Æc tÝnh sè 2 vµ tèc ®é ®éng c¬ vÉn tiÕp tôc t¨ng ®Õn tèc ®é n2 th× ®iÖn ¸p ®Æt vµo cuén hót 2G b»ng ®iÖn ¸p hót cña nã do ®ã c«ng t¾c t¬ 2G hót lµm ®ãng tiÕp ®iÓm th−êng më 2G lo¹i tiÕp ®iÖn trë phô Rf2 ra khái m¹ch phÇn øng ®éng c¬ chuyÓn sang lµm viÖc trªn ®−êng ®Æc tÝnh sè 3. Khi ®éng c¬ t¨ng tèc ®é ®Õn tèc ®é n3 th× ®iÖn ¸p dÆt vµo cuén hót 3G ®ñ hót lµm ®ãng tiÕp ®iÓm th−êng më 3G lo¹i nèt ®iÖn trë Rf3ra khái m¹ch phÇn øng ®éng c¬. §éng c¬ chuyÓn sang lµm viÖc ë ®−êng ®Æc tÝnh tù nhiªn sè 4 vµ t¨ng tèc ®Õn ®iÓm lµm viÖc N ♦ Víi ho¹t ®éng trªn ®iÖn ¸p hót cña c¸c c«ng t¾c t¬ rÊt kh¸c nhau nªn ph¶i chän ba c«ng t¾c t¬ gia tèc kh¸c nhau. §Ó kh¾c phôc nh−îc ®iÓm nµy ng−êi ta cã thÓ ®Êu m¹ch phÇn øng theo s¬ ®å (h×nh 6b). Khi ®ã ®iÖn ¸p ®Æt vµo c¸c cuén hót 1G, 2G, 3G ®−îc tÝnh nh− sau U1G = Ce.n1.φ +I−(R−+Rf1+Rf2) U2G = Ce.n2.φ +I−(R−+Rf1) U3G = Ce.n3.φ +I−R− Trong tr−êng hîp nµy U1G= U2G = U3G cho nªn ta chØ chän mét lo¹i c«ng t¾c t¬ n N n0 4 3 1 M * S¬ ®å m¹ch ®iÖn khëi ®éng ®éng c¬ r«to d©y quÊn qua 2 cÊp ®iÖn trë phô theo nguyªn t¾c dßng ®iÖn ♦ S¬ ®å: H×nh 11 - C«ng t¾c t¬ §g ®Ó ®ãng c¾t dßng ®iÖn cÊp cho ®éng c¬ - 1RI vµ 2RI lµ r¬le dßng ®iÖn: Dßng ®iÖn Inh¶ cña 1RI > Inh¶ cña 2RI - RU lµ r¬le ®iÖn ¸p thÊp. Thêi gian b¾t ®Çu hót cña RU lín h¬n thêi gian b¾t ®Çu hót cña 1RI vµ 2RI - C«ng t¾c t¬ 1G vµ 2G cã t¸c dông lo¹i ®iÖn trë phô Rf1 vµ Rf2 ra khái m¹ch r«to trong qu¸ tr×nh khë ®éng ®éng c¬ http://www.ebook.edu.vn 51
♦ Ho¹t ®éng: + Më m¸y: Ên nót M cuén hót §g cã ®iÖn (theo m¹ch tõ nguån→D→M→cuén hót §g→nguån) ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm th−êng më §g bªn m¹ch ®éng lùc ®éng c¬ ®−îc cÊp ®iÖn khëi ®éng. §ång thêi ®ãng tiÕp ®iÓm th−êng më §g bªn m¹ch ®iÒu khiÓn ®Ó duy tr× dßng ®iÖn cho cuén hót §g. Khi khëi ®éng dßng ®iÖn khëi ®éng rÊt lín nªn r¬le 1RI vµ 2RI sÏ t¸c ®éng ngay lµm më tiÕp ®iÓm th−êng ®ãng1RI 4-6 vµ tiÕp ®iÓm th−êng ®ãng 2RI6-8. MÆt kh¸c khi ®éng c¬ khëi ®éng th× ®iÖn ¸p l−íi ®iÖn sôt m¹nh v× vËy r¬le RU t¸c ®éng chËm ( ch−a t¸c ®éng ngay mµ ph¶i chê khi ®iÖn ¸p l−íi ®iÖn æn ®Þnh trë l¹i míi t¸c ®éng) nªn cuén hót 1G vµ 2G ch−a cã ®iÖn ®Ó ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm 1G vµ 2G bªn m¹ch ®éng lùc do ®ã c¸c ®iÖn trë phô ®−îc ®Êu vµo m¹ch R«to trong qu¸ tr×nh khëi ®éng. Khi khëi ®éng tèc ®é ®éng c¬ t¨ng dÇn dßng khëi ®éng gi¶m dÇn. Khi dßng ®iÖn r«to gi¶m tíi mét gi¸ trÞ nµo ®ã th× 1RI nh¶ tr−íc lµm tiÕp ®iÓm th−êng ®ãng 1RI4-6 ®ãng l¹i ®ång thêi lóc nµy r¬le RU ®· hót lµm ®ãng tiÕp ®iÓm th−êng më RU5-4 do ®ã cuén hót 1G cã ®iÖn (theo m¹ch tõ nguån→D→tiÕp ®iÓm th−êng më §g3-5 →tiÕp ®iÓm th−êng më RU5-4→tiÕp ®iÓm th−êng ®ãng 1RI4-6→ cuén hót 1G→nguån) lµm c¸c tiÕp ®iÓm th−êng më 1G bªn m¹ch ®énglùc ®ãng l¹i lo¹i ®iÖn trë Rf1ra khái m¹ch r«to. §éng c¬ chuyÓn sang lµm viÖc trªn ®−êng ®Æc tÝnh sè 2. §ång thêi ®ãng tiÕp ®iÓm th−êng më 1G4-6 ®Ó duy tr× dßng ®iÖn cho cuén hót 1G. Tèc ®é ®éng c¬ tiÕp tôc t¨ng vµ dßng ®iÖn r«to tiÕp tôc gi¶m ®Õn mét trÞ sè nµo ®ã th× r¬le 2RI nh¶ lµm ®ãng tiÕp ®iÓm th−êng ®ãng 2RI6-8 cuén hót 2G cã ®iÖn (theo m¹ch tõ nguån→D→tiÕp ®iÓm th−êng më §g3-5 →tiÕp ®iÓm th−êng më RU5-4→tiÕp ®iÓm th−êng më 1G4-6→tiÕp ®iÓm th−êng ®ãng 2RI6-8 →cuén hót 2G→nguån) ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm th−êng më 2G bªn m¹ch ®éng lùc lo¹i ®iÖn trë Rf2 ra khái m¹ch r«to ®éng c¬ chuyÓn sang lµm viÖc trªn ®−êng ®Æc tÝnh tù nhiªn vµ æn ®Þnh ë ®iÓm N ®ång thêi ®ãng tiÕp th−êng më 2G6-8 ®Ó duy n tr× dßng ®iÖn cho cuén hót 2G - Muèn dõng ®éng c¬ ta Ên nót D n0 M 7.2.Qu¸ tr×nh h·m 0 7.2.1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc tÝnh h·m ®éng c¬ a. Kh¸i niÖm * H·m mét hÖ T§ § lµ nh»m mét trong c¸c môc ®Ých sau + Dõng hÖ truyÒn ®éng ®iÖn + Gi÷ hÖ thèng ®øng yªn trong khi hÖ thèng ®ang chÞu mét lùc cã su h−íng g©y chuyÓn ®éng ( vÝ dô nh− m¸y trôc ®ang gi÷ mét vËt trªn cao) http://www.ebook.edu.vn 52
+ Gi¶m tèc ®é hÖ truyÒn ®éng + Gh×m cho hÖ truyÒn ®éng lµm viÖc víi mét tèc ®é æn ®Þnh ( vÝ dô gi÷ cho xe ®iÖn ch¹y ®Òu xuèng dèc, h¹ vËt ë m¸y trôc) * §Ó thùc hiÖn h·m truyÒn ®éng cã 2 ph−¬ng ph¸p ®ã lµ ph−¬ng ph¸p h·m b»ng ®iÖn vµ ph−¬ng ph¸p h·m b»ng c¬ + Ph−¬ng ph¸p h·m b»ng c¬ : Phanh h·m ®iÖn c¬ th−êng ®−îc ®Æt ë cæ trôc ®éng c¬. Nã cã nhiÒu kiÓu, nhiÒu lo¹i nh− phanh guèc, phanh ®Üa nh−ng nguyªn t¾c cña chóng ho¹t ®éng nh− nhau.Phanh h·m cã 2 phÇn dã lµ m¸ phanh tú vµo cæ trôc ®éng c¬ ®Ó h·m cæ trôc ®éng c¬ vµ cuén phanh ®Ó ®iÒu khiÓn m¸ phanh.Cã 2 c¸ch ®iÒu khiÓn - C¸ch 1: B×nh th−êng khi ch−a cÊp ®iÖn cho ®éng c¬ th× 2 m¸ phanh kÑp chÆt cæ trôc ®éng c¬ do ®ã khi cÊp ®iÖn cho ®éng c¬ quay ®ång thêi cÊp ®iÖn cho cuén phanh ®Ó ®iÒu khiÓn 2 m¸ phanh më ra níi láng c[r trôc ®éng c¬ ®éng c¬ quay. Cßn khi c¾t ®iÖn ®éng c¬ th× cuén phanh mÊt ®iÖn cæ trôc ®éng c¬ ®−îc kÑp chÆt - C¸ch 2: B×nh th−êng 2 m¸ phanh kh«ng tú kÑp vµo cæ trôc ®éng c¬.Khi cÊp ®iÖn cho ®éng c¬ quay cuén phanh kh«ng ®−îc cÊp ®iÖn khi ®ã 2 m¸ phanh kh«ng tú vµo cæ trôc ®éng c¬.Cßn khi c¾t ®iÖn ®éng c¬ cuén phanh ®−îc cÊp ®iÖn ®Ó ®iÒu khiÓn cho 2 m¸ phanh kÑp chÆt cæ trôc ®éng c¬ + Ph−¬ng ph¸p h·m b»ng ®iÖn: Lµ trôc ®éng c¬ kh«ng bÞ phÇn tö nµo tú vµo mµ chØ cã m« mem ®iÖn tõ t¸c ®éng vµo r«to ®éng c¬ ®Ó c¶n l¹i sù chuyÓn ®éng quay mµ ®éng c¬ ®ang cã Cã 3 tr¹ng th¸i h·m ®iÖn ®ã lµ h·m ®éng n¨ng, h·m ng−îc, h·m t¸i sinh. §Æc ®iÓm cña 3 tr¹ng th¸i lµ ®éng c¬ ®Òu lµm viÖc ë chÕ ®é m¸y ph¸t ®ã lµ biÕn c¬ n¨ng thµnh ®iÖn n¨ng ®Ó hoµn tr¶ vÒ l−íi ω b. §Æc tÝnh h·m M 7.2.2.H·m ®éng n¨ng * Kh¸i niÖm: Lµ ta ph¶i c¾t ®éng c¬ ra khái l−íi ®iÖn vµ thùc hiÖn nèi ®iÖn trë h·m vµo m¹ch phÇn øng ®éng c¬ * VÝ dô: H·m ®éng n¨ng ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp nh− h×nh vÏ http://www.ebook.edu.vn 53
®Ó thùc hiÖn h·m ®éng n¨ng ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp nguån cÊp cho d©y quÊn kÝch tõ gi÷ nguyªn cßn c¾t nguån cÊp cho phÇn øng ®éng c¬ ®ång thêi nè kÝn phÇn øng víi ®iÖn trë h·m. Do ®éng n¨ng tÝch luü nªn ®éng c¬ tiÕp tôc vÉn quay trong tõ tr−êng cña phÇn c¶m do ®ã trong cuén d©y phÇn øng xuÊt hiÖn E = K. Ф. ω khi ®ã E t¹o ra dßng ®iÖn khÐp kÝn qua ®iÖn trë h·m K .φ .ω E * Ih = =- R + Rh R + Rh Mh = K.Φ. Ih < 0 ** DÊu trõ biÓu thÞ Ih ng−îc chiÒu I¦ ( R + Rh) Ih R + Rh M R + Rh Tõ * vµ * * suy ra ω = - . .M =- =- K .φ K .φ Kφ ( K .φ ) 7.2.3. H·m ng−îc * Kh¸i niÖm: + Tr¹ng th¸i h·m ng−îc cña ®éng c¬ ®iÖn lµ tr¹ng th¸i ®æi nèi m¹ch ®éng c¬ ®Ó t¹o ra m« mem ®iÖn tõ cã chiÒu ng−îc víi chiÒu quay mµ ®éng c¬ ®ang cã + H·m ng−îc cã thÓ x¶y ra 2 tr−êng hîp - H·m ng−îc nhê ®−a ®iÖn trë phô vµo m¹ch phÇn øng - H·m ng−îc nhê ®æi nèi ®¶o chiÒu quay * VÝ dô + H·m ng−îc nhê ®−a ®iÖn trë phô vµo m¹ch phÇn øng - S¬ ®å h·m ngù¬c ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp vµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ - S¬ ®å h·m ngù¬c ®éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu K§B 3 pha r«to d©y quÊn vµ ®−êng ®Æc tÝnh c¬ nh− h×nh vÏ + H·m ng−îc nhê ®æi nèi ®¶o chiÒu quay - §èi víi ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp h·m ng−îc nhê ®¶o chiÒu quay cã thÓ thùc hiÖn ®¶o chiÒu dßng kÝch tõ hoÆc ®¶o chiÒu dßng ®iÖn phÇn øng trong thùc tÕ th−êng ®¶o chiÒu phÇn øng. S¬ ®å vµ ®−êng ®Æc tÝnh nh− h×nh vÏ - §èi víi ®éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu 3 pha h·m ng−îc nhê ®¶o chiÒu quay b»ng c¸ch ch¸o 2 trong 3 pha cho nhau. S¬ ®å vµ ®−êng ®Æc tÝnh nh− h×nh vÏ 7.2.4. H·m t¸i sinh * Kh¸i niÖm:Tr¹ng th¸i h·m t¸I sinh lµ tr¹ng th¸I x¶y ra khi tèc ®é quay cña ®éng lín h¬n tèc ®é kh«ng t¶I lý t−ëng * VÝ dô: Mét ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒ kÝch tõ ®éc lËp ®ang lµm viÖc ë ®iÓm A trªn ®−êng ®Æc tÝnh c¬ tù nhiªn sè 1. §Ó gi¶m tèc ®é ®éng c¬ dïng ph−¬ng ph¸p h¹ tèc ®é ®éng c¬ cÊp cho phÇn øng ®éng c¬. §éng chuyÓn sang lµm viÖc t¹i ®iÓm B trªn ®−êng ®Æc tÝnh c¬ sè 2 thÊp h¬n cã ω02 < ω01. Do qu¸n tÝnh c¬ nªn mÆc dï gi¶m ®iÖn ¸p nh−ng tèc ®é kh«ng thÓ thay ®æi tøc thêi ®−îc nªn ωA = ωB. Sau ®ã tèc ®é míi b¾t ®Çu gi¶m tõ B → C .§o¹n BC lµ ®o¹n h·m t¸i sinh nh− h×nh vÏ http://www.ebook.edu.vn 54