Giáo trình Tư duy thơ hiện đại Việt Nam: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn giáo trình "Tư duy thơ hiện đại Việt Nam" trình bày các nội dung: Tư duy thơ mới (1932 - 1945); định hướng tư duy và quan hệ chủ thể - khánh thể trong thơ cách mạng 1945 - 1985, tình cảm và lý trí trong thơ cách mạng 1945 - 1985,.... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Tư duy thơ hiện đại Việt Nam: Phần 2

Chuong 3 TIT DUY THO MOI (1932 - 1945) 3 .1. Su xuat hien cua con ngudi thi nhan 3 .2. Tu duy tho hudng noi true tiep 3.3. Su van dong cua cai toi truf tinh tu Tho M6i den tho cach mang qua mot so tac gia 3.1. Suxuat hien con ngudi cua thi nhan Nha phe binh Hoai Thanh rat tai ba khi sir dung hai chu "Thi nhan" de dat ten cho cong trinh bat hii cua minh. Va co le, ngoai nhung li do noi dung thi ten goi chinh xac cung la mot dieu kien de quyen sach ay tro thanh bat hu. Chung toi cho rang, 6 Viet Nam con ngudi thi nhan chi xuat hien tir Tan Da. Tan Da va cac nha Tho Mdi vdi nhung ten tuoi nhu The Lir, Luu Trong Lu, Han Mac Tir, Che Lan Vien, Xuan Dieu, Huy Can, Te Hanh, Vu Hoang Chuong, Dinh Hung, Anh T h o ...la mot the he xung dang vdi danh hieu la "thi nhan", "thi si". Bdi ho sinh ra dudng nhu de lam tho, va tho ra ddi vdi ho la tat ca. Con ngudi thi nhan ay co the xuat hien tir Ho Xuan Huong, nhung mot minh Ho Xuan Huong chua tao thanh duoc cai "dien dan tho" co tinh thdi dai nhu the he cac nha tho Mdi. Cac nha tho Mdi da dua tho hien dai Viet Nam budc sang mot giai doan chuyen nghiep. Va Tan Da la ngudi dau tien co vu cho cai
174 Nguyen Ba Thanh nghe lam tho ay. Co the noi, con nguoi thi nhan, thi si thuan tuy ay den giai doan sau da dan dan phai nhat, va lam tho nhu la mot viec tay trai, mot nghe phu. Da so cac nha tho cua phong trao Tho Mdi da tim g tuyen bo ve quan diem tho cua minh mot cach say sua, manh me: "H an Mac T u noi lam tho tuc la dien. Toi them: Lam tho la su phi thuong. Thi si khong phai la nguoi. No la N guoi mo, Nguoi say, Nguoi dien. No la Ma, la Quy, la Tinh, la Yeu. No thoat ly hien tai, om trum di vang va xoi tron tuong lai. Nguoi ta khong the hieu duoc no..." (Che Lan Vien - Loi tua Dieu tan). Xuan Dieu co han mot bai tho co tinh tuyen ngon ve thi si. Do la bai Cam xuc, ma cac dich gia Han Quoc djch la "Thi nhan": "La thi si nghia la ru voi gio/Mo theo trang vo van cung may/De tam hon rang buoc boi muon day/Hay la luat diu hiu cung ngQn lieu "...T he Lu trong Cay dan muon dieu cung do co nhung tuyen ngon tuong tu: Toi chi la mot khach tinh si/Ham ve dep co muon hinh muon the/Muon lay but nang Li - Tao toi ve/Va m uon cay dan ngan phim toi c a " .. .Con nguoi thi nhan xuat hien, nghia la nhung nha tho chuyen nghiep da xuat hien. Va nghe thuat thuc sir chi ra doi khi no tro thanh chuyen nghiep. So voi nhung giai doan tho ca khac trong tien trinh ljch sir van hoc cua dan toe thi quan niem ve tho va nguoi lam tho cua cac nha tho lang man la quan niem hoan toan m oi me. Quan niem do truoc het la sir khang dinh cai tu tuong "v i nghe thuat" cua nguoi nghe si, khang dinh tinh toi cao cua nghe thuat. Thi si la nguoi song chet vi tho. Quan niem do da vuot thoat khoi quan niem cho rang nghe thuat noi chung va tho ca
Tu duy tho hien dai Viet Nam 175 noi rieng chi la m ot thu- phuong tien, mot cong viec mang tinh nghiep du. Dong thoi voi quan niem moi ve nguoi lam tho, cac nha tho m oi da phu nhan kieu tho cham khac chu nghia mot cach tinh vi, nan not "uon cau gieo vang" trong nhung khuon tho chet cung. Quan diem do la moi so voi loi tho tu chuong, tho tinh vat, tho vinh, tho hoa, dam minh trong nhung dien co da cu mon co tir hang may ngan nam trong lich sir van hoc Trung Quoc. Phong trao "T ho M oi" voi nhung ten tuoi nhu Che Lan Vien, Xuan Dieu, Han Mac Tir, Huy Can, The Lir, Luu Trong Lu, Nguyen Binh, v.v... se mai mai dupe nhac lai nhu la mot buoc ngoat cua tu duy tho, mot buoc nhay trong qua trinh phat trien cham chap va tuan tu cua lich sir tho ca Viet Nam. Neu nhu Nguyen Dinh Chieu, Phan Boi Chau, Phan Chu Trinh, cac nha nho yeu nuoc va cac vi cach mang tien boi da "coi troi" cho tho ve mat noi dung, thoat khoi su tii ham cua "phong, hoa, tuyet, ngu yet" thi cac nha tho moi cimg voi Tan Da, da coi troi cho tho ve mat hinh thuc, pha vo cai khuon hinh va tui tho nho be ma to tien da mang ben minh hang ngan nam cung voi mot bau rupu. Voi y nghia do, phong trao Tho M oi da tao ra mot sir doi moi ve tu duy tho, mot buoc chuan bi ve mat hinh thuc, loai the cho sir phat trien dai lau cua tho ca hien dai sau nay. Den phong trao Tho Moi, voi nhung sang tac hon nhien, sinh dong cua no, tho trir tinh Viet Nam da chuyen tir pham tru nghe thuat dao dire sang nghe thuat tinh yeu. Tho da chuyen tir chi sang tinh, hay noi dung hon, tho da tir triet ly the thai nhan tinh chuyen sang bieu hien cam xuc tinh te, tinh cam dat dao cua nhung ke tinh nhan.
176 Nguyen Ba Thanh T ha M ai that su la mot cuoc cach mang. Lan dau tren trong van hoc nghe thuat Viet Nam, nghe thuat da chu y den cai tu do ca nhan, tu khang dinh cai toi cua minh: Ta la Mot, la Rieng, la Thu Nhat Khdng co chi be ban noi cung ta. (Xuan Dieu) Con nguoi ca nhan do co coi nguon tu su giai phong con nguoi ca nhan cua thai hien dai, la ca nhan tu do y thuc ve ban nga cua minh, y thuc ve cai chu the. Chinh vi vay, cung voi Tan Da, cac nha Tho M ai da gop phan tao cho cai toi thi nhan ra doi duoi hinh thuc true tiep va vai tro quyet dinh cua no trong tu duy tho. T u duy tho khong con tuan theo khuon sao ve hinh thuc va dao ly ve noi dung nua ma no tuan theo nhung tinh cam chu the. 3.2. Ti/ duy tha huong noi true tiep Y thuc ve tu do ca nhan tren co so xa hoi nhung nam dau the ki XX da dan dan nay no va phat trien. Trong tho tru tinh, loi bieu hien xa xoi, bong gio khong con dap ung duoc nhu cau tam ly moi cua thai dai. Nhu cau boc lo cam xuc true tiep da tao tien de xa hoi cho mot loai th a ca mai, do la tieng noi cua tang lop thanh nien tri thuc co anh huong boi nhieu tu tucrng Au hoa. T ha M ai sinh ra tren co so nhu cau van hoa cua m ot lop cong chung nhat dinh a do thi. Tinh tu do ve m at loai the la bieu hien cu the cua nhung khat vong tu do ve tu tucrng. T h a ca
Tif duy tha hiin dai Viet Nam 177 tu1do la sir phan anh nhu cau va dieu kien ngon luan ty do dan chu cua nguoi lam tho. DT nhien tu do a day chua phai la tu do cho moi nguoi lao dong. Phong trao Tho M oi da ra doi, no khong chu y den co che xa hoi, den hien thuc doi song. No chi quan tam den nhung tinh cam cua ban than chu the. Dieu nay la do quan niem tho va the gioi quan cua cac nha Tho Moi quy dinh. Boi vi ho co tinh bieu lo ban than minh va khong co tinh mo ta xa hoi. H o khong nhan danh dan toe, giai cap de phat bieu ma ho nhan danh ca nhan. Ho khong lay tu cach mot con nguoi cua to chuc xa hoi, khong nhan danh cong dong de dai bieu cho tieng noi cong dong. Ho chi muon giai bay, muon boc lo nhimg tinh cam tu do, tham chi la tinh cam hoan toan ngay tho cua ho. Chinh vi vay Tho M oi da de cao cai toi, va tu duy Tho Moi la su hu ong noi hoan toan. Nhung cac nha Tho M oi la mot tang lop tri thuc moi, cho nen tinh cam cua ho co nhieu diem chung. Ho da tao nen mot am huong tho on ao, ron ra va hoa nhjp co tinh chat phong trao. Dieu do khong phai vi ho co to chuc, co lanh dao thong nhat, ma la vi tu duy cua ho cung huong ve mot phia, cung khai thac mot loai bieu tupng do xuat phat tir nhung quan diem tu tuong va nghe thuat giong nhau. Trong Tho M oi van co nhung hinh anh cua cai khach the, nhu hinh anh con voi gia trong tho Huy Thong, con ho sa co trong tho The Lu, con nai vang ngo ngac trong tho Luu Trong Lu... Nhung do khong phai la hinh anh thuc cua chung, do la anh ao. Nhung con vat do la nhung bieu hien khac nhau cua tam trang co don, la hinh anh cai toi trong quan he cua no doi
178 Nguyen Ba Thanh vai hien thirc. Nhung con voi, con ho, con nai do khong phai la nhung "cai duoc bieu hien", ma chi la cai bieu hien, cai phuong tien de bieu hien tinh cam, nhung khac vai loai tho ngu ngon hoac tho co 6 cho, nhirng bieu tuong do khong phai nham dan toi mot khai quat co tinh an du ve khach the. Cai khach the 6 day da mat di y nghia hien thuc, chan thirc du rang duoc xay dung tren ca so bieu tuong true quan. Nhir vay, Tho Moi da tao ra duoc mot cai chii the true tiep, mot cai toi noi cam thuc su, tich circ va chir dong trong sir dat dan hinh tuong. Tir duy tho huong vao phia trong de phan tich cac cam giac, trinh bay cac trang thai tinh cam. No cung co chuc nang nhan thuc, nhung khong phai nhan thuc thirc tai ma nhan thuc ban than la chii yeu. Nhan thuc ban than la mot dac diem cot yeu cua tu duy tho ma tho trir tinh thoi ky nao cung phai coi trong. Nhung Tho M oi noi rieng va tho tru tinh lang man noi chung da tap trung su chu y vao nhirng bieu tuong phi hien thuc. "M a", "Q u y", "T inh", "H u vo", "Q uen lang"... la nhung bieu tuong ve cai hu ao, khong phan anh thuc tai doi song ma phan anh quan niem ve thirc tai. M ot so tac gia Tho M oi da tien sau vao cai sieu hinh theo con duong tuong tuong thuan tuy do. De lam sang to van de nay, chung ta chi can lay hai bai noi ve mua cua Huy Can. Do la bai Buon dem mua, viet truoc Cach mang thang Tam, theo phuong phap lang man chu quan, va bai "Mua xuan tren bien" viet sau Cach mang, theo phuong phap hien thuc. Buon dem mua la noi buon tam trang cua ca nhan. Khong phai tac gia mo ta mot tran mua thuc tai, ma la mo ta noi buon do mua dem lai:
Tif duy tha hien dai Viet Nam 179 Tai nucrng giot nude mdi nha N ghe trdi nang nang, nghe ta buon buon M ua di rcri rac trong hon N hung noi xa vang dam buon le loi Rcri rcri diu dju rcri rcri Tram muon giot le noi Idi vu va (Buon dem mua) Trong khi do thi "M ua xuan tren bien", hay "M ua thu tren cong truong than" la nhung bai tho mo ta nhung tran mua khong phai trong hon minh ma 6 ngoai troi, mo ta niem vui: M ua xuan tren bien thuyen yen cho Tom ca ch ic day phien cha mai Sam tet thuyen ve dam khom do Dao xa tham tham vet mua dai Thuyen dau, thuyen di ha kin mui Lua thua m ua bien am chan trai Chiec tau cha da ve ben cang Xa lan mau may tudng dao khai Em be thuyen ai ra gian nude M ua Xuan tuoi tot ca cay buom Bien bang khong co giong xuoi nguac Cam giua ngay mua gao trang tham. (Mua xuan tren bien)
180 Nguyen Ba Thanh N hu vay, ro rang la Huy Can truoc Cach mang khong nhSm mo ta thuc tai, ma nham bieu hien true tiep cai tam trang cua minh ma sau Cach mang thi tho ong lai huong ve thuc tai. Tu duy tho qua bai "Buon dem m ua" la kieu tu duy tho huong noi true tiep. Hau het cac nha Tho M oi deu tu duy huong noi nhu the. Do la co so de ta khang dinh, tu duy Tho M oi la tu duy tho huong noi true tiep. So voi tho thoi ky khang chien thi Tho M oi da tien mot buoc ve phia chu the, nhung lai lui m ot bu oc tu phia khach the. Du sao thi khai niem "thien ha" cua tho co cung con sang ro hon khai niem "c5i ta" hay "tran gian" cua Tho M oi. Do la chua ke co nhung thoi ky, tho co d a phan anh dupe nhung buoc thang tram cua lich su tuy la rat dai lupc. Tho M oi da cu the hoa cai toi ve m at cam xuc, nhung lai trim tupng hoa cac quan he cua no doi voi thuc tai, da doi lap cai toi tru tinh voi cai toi tac gia. Do do ve co ban, cai toi trong Tho M oi van la mot cai toi nghe thuat, m ot cai toi tucrng tupng. Tu duy hucmg vao phia trong de bieu hien chii the. Cho nen neu tac gia khong phu nhan nhirng moi quan he cua minh voi hien thirc thi luc do tho dat dupe nhirng dinh cao trong bieu hien tinh cam true tiep. Do la truong hop so Ion tho cua Xuan Dieu, tho Nguyen Binh, tho Han Mac Tir... Nguyen Binh khong roi vao tu bien vi ong viet bam chac vao nhim g quan he tinh cam co tinh hien thirc. Nguyen Binh se dupe nguoi doi sau ua chuong, vi ong hon nhieu nha Tho M oi khac khong chi 6 tinh chan that cua tinh cam ma con hon ca tinh chan thuc cua hinh
TU duy tho hien dai Viet Nam 181 anh. Va 6 N guyen Binh, cai toi tru tinh khong hoan toan doi lap voi cai toi tac gia. M ot so bai Tho Moi khac cua Xuan Dieu, Nguyen Vy, Vu Dinh Lien, Han Mac Tu, Te Hanh, Huy Can v.v... dam bao dupe tinh chan that cua tinh cam, cho nen tinh chan thuc cua hinh anh cung tang len. O day, cac nha tho da dat dupe su can bang giua cai chu the va cai khach the. Khi khach the khong con la doi tupng true tiep thi no tro thanh phuong tien bieu hien cai chu the. Du sao thi Tho Moi cung da de lai nhieu bai hay, nhieu tac gia Ion va nhieu tap tho co gia tri nghe thuat cao. Con duong huong noi true tiep la con duong chan chinh cua tho tru tinh. (Nhung co dieu tinh cam phai chan thuc va dien hinh). Con duong do cac nha Tho Moi van chua di tron. 3.3. Su van dong cua cai toi trur tinh tCr Tha Mdi den tha cach mang qua mot so tac gia Tu duy tho cua cac nha tho lang man chu yeu la huong noi, nghia la ho tu khai thac ban than minh. Cai toi tru tinh trong tho lang man luon luon dupe coi la trung tam cua hinh tupng tho. Noi rang cac nha Tho Moi 6 ta, nguoi thi thoat ly vao coi Tinh, nguoi thi thoat ly vao coi Mong, coi Tien, nguoi thi tim ve coi Am... nhung chung quy lai, ho chi co mot con duong la thoat ly vao chinh minh, tam su voi minh, voi m ot cai Toi viet hoa that la trong vong. Boi vi coi Mong hay coi Tien... chi la nhung ao anh do tri tuong tupng tao lap nen. Hinh anh cai Toi that la hien ngang, kieu hanh va tao bao, khong khoi mang tinh chat mot hiep si. Co the goi cai toi chung cua cac nha Tho M oi cua ta 6 thoi ky dau la cai toi - hiep si.
182 Nguyen Ba Thanh Cai toi ay khi thi say sua lao vao tinh yeu, mong tim duoc mot tinh yeu tuyet dich, khi thi lao vao nghia dia tam su voi hon ma bong quy, voi xucmg ngudi: H ai chiec so ta vo cung ro dai M uon riei mi trong su e manh tay ta (Che Lan Vien) Khi thi tu ton minh len thanh mot dinh nui co don: Hon dan chiec nhu dao roi dam bien Suot mot dai nhu nui dung rieng tay (Huy Can) N hung tieu bieu nhat, cao ca nhat la tu vi minh voi Hy - Ma - Lap - Son, dinh nui dupe coi la mai nha cua the gioi: "Ta la Mot, la Rieng, la Thu Nhat/Khong co chi be ban noi cung ta" (Xuan Dieu). Truoc day, cac nha nghien curu M ac-xit da phe phan cai toi nhieu ve mat noi dung tu tuong, so sanh no voi yeu cau cach mang va nhiem vu cap bach tuyen truyen, giac ngo quan chung luc bay gio. N guoi ta da nhan manh tinh chat hoang mang dao dong tieu tu san cua no, ve tinh chat tuyet doi hoa den sieu hinh cua no. N hung chung ta cung phai thira nhan m ot dieu la, no la nhan vat tru tinh so mot cua toan bo Tho M oi. Su xuat hien cua no m ot cach true tiep, lo lo, da lam thay doi phuong thirc van dong cua hinh tupng, tao dieu kien doi mcri tho. Hay noi m ot cach chinh xac hon, tao dieu kien de tu duy tho khai thac sau hon nua vao phia noi tam. Do do, su xuat hien cua no duoi dang true tiep la mot buoc tien cua tu duy tho.
Tu' duy tha hien dai V iit Nam 183 Khong ai bao ai nhung duong nhu, cac nha Tho Mdi den khi theo cach mang deu da co tinh giau kin cai toi tren day cua minh. Do la thdi ky khang chien chong Phap het sue gay go, gian kho. Phan dong cac nha Tho Mdi da mang ba lo di theo khang chien. Cong viec cua ho giai doan dau, chu yeu chua phai la sang tac tho ma chu yeu la gay dung phong trao van hoa khang chien "khai hoi", "yeu cau", "chat van" va cuoc song "ba cung" vdi nhung ngudi khang chien, cac nha "th o mdi" da dat van de doi mdi ban than, doi mdi cuoc song trudc khi ddi mdi tho. Phai doi mdi con ngudi tac gia, cai toi tac gia, trudc khi ddi mdi nhan vat tru tinh. Chinh vi vay, sau nhung van tho reo vui "chao m ung" cach mang theo kieu lang man, cac nha tho nay da chung lai m ot thdi gian kha dai. Xuan Dieu sau "Ngon quoc ky" va "H oi nghi non song", chi lam them duoc mot so bai co tinh chat the nghiem. Trong nhung bai tho nay, cai toi tru tinh cu da bien mat, con cai toi tru tinh mdi thi chua xuat hien, cho nen tho thieu chieu sau bieu hien. Vai tro chu the con md nhat, cai khach the trong tho thi rdi rac, dau cuoi khong that dinh ket vdi nhau theo mot trat tu nghe thuat tieu bieu. O day chi co su liet ke bieu tuong thi giac va mot vai nhan xet co tinh trao phung (M ot cuoc bieu tinh, Tong bat dinh cong). O Che Lan Vien, tu "Dieu tan" den "G ui cac anh" la mot chang dudng dai (gan 15 nam). Nhung "G ui cac anh" la nhung bai tho ma tu duy van xuoi lan at tu duy tho. O day, tri tudng tuong ve mot cai toi co don, buon tham trudc mot nude Cham xua da duoc thay the bang nhung loi "chao m ung" cach mang, khang chien. Cai toi tru tinh da an khuat sau "anh Y ", "anh V", "anh C "... nhung ngudi khang chien hy sinh trong lira dan. Cung nhu Xuan Dieu, Che Lan Vien da dau cai toi cu cua minh
184 Nguyen Ba Thanh va de cho cai toi moi xuat hien duoi danh nghia "chung con", "con"... ma tac gia xung ho vdi ba me khang chien. Phai doi den "A nh sang va phu sa", cai toi tru tinh moi xuat hien true tiep va mang y nghia noi dung. Den "A nh sang va phu sa" cai toi tru tinh cua Che Lan Vien da gianh lai vi tri cua no truoc day. O nhung bai tho tu tuyet, the tho ma Che Lan Vien bat dau su dung co hieu qua nhat de noi ve tam trang cua minh, cai toi tru tinh cua ong dan dan hien ro. Tu nhung canh "trong thu", "nho m e", "nho que N am " - ong da cho xuat hien cai toi true tiep, cai toi noi dung: "Ta la ai?" nhu ngon gid sieu hinh, Cau hoi hu vo thoi nghin nen tat "Ta vi a i?" khe xoay chieu ngon bac Ban tay ngucri thap lai trieu choi xanh (19, tr. 70) Day la mpt trong nhung bai tho dau tien viet duoi dang "tu lien he ban than". Ong dang chuan bi de dua cai toi tru tinh cu ra truoc cong luan, phanh phui no, ke toi no va ket an no. De co dupe luc lupng nham chong lai cai toi - hiep si, nha tho phai tao ra dupe mot cai toi moi, cai toi - chien si. Cai toi cua ong nhu con "chim luon tram vong" tren minh To quoc de khang dinh mot tinh yeu moi. Che Lan Vien da tim dupe huong di cho doi minh va cho tho minh. Che Lan Vien chinh vi the ma da pha dupe cai toi cu: Trong thung lung dau thuong van tim ra vu khi Pha co don, ta hoa hop voi ngudi (19, tr. 80)
Til duy tho hien dai Viet Nam 185 Day la thai ky ong tir dau tranh vai minh mot cach say sua, soi noi va khong he gian dan; long ong la mot bai chien truong, noi do cai m ai va cai cu dang dau tranh nhau quyet liet: bai "V ang cua long tin", ong goi "d i vang" cua minh la "giac"(19, tr. 81). Song song voi Anh sang va phu sa, Xuan Dieu cung dua tac pham Rieng - Chung vao cuoc chien dau chong cai toi cu. Den Rieng - Chung thi th a Xuan Dieu mai that sir no ro, that sir boi thu. Do la thai ky ma cai toi tru tinh cua ong xuat hien rat da dang, rat cu the. "R ieng - Chung" la tap tha tieu bieu cua Xuan Dieu danh dau bu ac chuyen "tir chan trai mot nguai, den chan trai tat ca". Tir day, cai toi m ai cua ong di ve trong tha het sue linh hoat. No la cau noi, la diem giao hoa cho cac hinh anh, cac y nghl tha, tao cho tho co duoc ket cau sinh dong. Trong tha chinh luan va nhung bai co tinh thai sir cua minh, Xuan Dieu van de cai toi chay di chay lai. Khi nhan danh mot cai Ta rong lan co tinh chat dan toe, dat nuac, thai dai, ong van khong bo quen cai toi doc dao cua minh. Dieu do lam cho tha Xuan Dieu mang tinh chat boc bach, giai bay. O dau cai toi cua Xuan Dieu cung to ra xong xao, hoat bat, rat tir tin nhung cung rat that tha, "Toi cam thu che do cu vi no giet ngu ai", "Toi thang than ngoi ca nen chuyen chinh". Bai tha "Cha dang ngoai, me a dang trong" cua ong la m ot bai tha giau tinh tir thuat, nhung qua do cung neu len d u ac m ot tinh chat pho bien cua tinh cam ruot thit B3c Nam luc bay gia. Do do, cai rieng va cai chung trong tha Xuan Dieu cung rat hai hoa. Trong nhirng bai tha nay, cai rieng manh han, tieu bieu han cai chung. Nhirng nhimg bai nhu vay khong nhieu.
186 Nguyen Ba Th&nh Nhin chung, ca Che Lan Vien va ca Xuan Dieu - hai nha tha kien tri nhat trong viec duy tri cai toi tru tinh true tiep - deu tang cuong manh me cai hien thuc, cai yeu to khach the trong hinh tuong tho. Do do, so voi truoc cach mang, cai toi tru tinh cua moi ong cung dan dan phan hoa thanh hai. Do la mot cai toi - chung, cai toi nhan danh cai ta, cai toi thay mat cho cac nhan vat tru tinh khac. Cai toi nay lan hon, be the han cai toi rieng, cai toi thuc cua tac gia duoc dien hinh hoa len. Cai toi nay duoc cac nha tha bao ton tu truoc cach mang den sau cach mang. Trong cac tap tho cua hai ong va ca Huy Can thuong ton tai song song hai mang tho rieng - chung. Xuan Dieu viet nhung bai tho tinh yeu giau tinh chat tu thu, tu the nghiem. Che Lan Vien viet nhung bai tho ve "co n ", ve "H oa nhung ngay thuong" de tang nguoi ban doi cua minh (tang Vu Thi Thuong). Hinh anh nhung nguoi yeu xa nhau ra mat tran, nhung em be so tan trong nhung nam danh My da dupe Che Lan Vien ghi lai bang chinh cuoc doi cua nhung nguoi than trong gia dinh minh, trong cai to am cua rieng minh. Huy Can co nhung bai tho nhu "Ba di, ba mp, ba co", "N ghe con tho", "Quat cho con ngu"... Do la nhung bai lay "nguyen m au" trong gia dinh minh, trong cai to am cua rieng minh. Canh ngo rieng lam cho tho tang tinh chan thuc va tao dieu kien cho tu duy tho phat trien ve be sau. Sir co mat cua cai rieng ben canh nhung bai tho viet ve cai chung nhu vay tao cho nen tho mot tinh chat phong phu va can doi. Tha ca khong chi chu y den cai hinh anh cong dong, tieng noi cong dong, va tha khong chi nhan danh mot cai "ta " rong 1cm la giai cap, dan toe, dang... ma phai gan nhung cai do voi minh,
Tu duy tha hiin dai Viet Nam 187 tu goc do ban than minh de viet ve cai chung. Mat khac, tho noi den cai rieng khong phai duoi goc do cai dac thu. Cai rieng tay cho tat ca moi nguoi, nhu- tinh yeu, hanh phuc gia dinh. Tuy nhien, nhung bai tho viet tu canh ngo rieng cua ban than nha tho nhu vay khong nhieu, khong lan at dugc nhung de tai chung, nhung hinh anh ve cai chung. Xet m ot cach toan dien va he thong, tho cua Che Lan Vien, Xuan Dieu, Huy Can, Te Hanh... sau cach mang, nhat la nhung nam 60, 70 da giam bot su xuat hien cai toi tru tinh true tiep. Khong nhung so voi truoc cach mang, ma so giai doan chong My voi giai doan "Rieng - Chung" cung da thay ro xu huong giam manh cai toi tru tinh. Thoi ky hoa binh sau chong Phap la thoi ky duy nhat trong khoang 30 nam 1945 - 1975, cai toi tru tinh xuat hien nhieu. N hung xuat hien duoi dang tu lien he, tu kiem diem. Thoi gian nay la thoi gian ma cai toi tru tinh tro lai cuong vj la doi tugng phan anh. Con sau do, nhat la giai doan chong My, cai toi khong con la mot doi tugng nhan thuc cua thi ca nua. Tu duy tho da huong ve thuc tai, phan anh thuc tai. Cai toi khi do tro thanh mot phuong tien phan anh chu khong con la muc dich phan anh. N hung nha tho von la lang man ay da don cai toi tru tinh rieng cua minh vao mot mang de tai nho nho. Con vi tri so mot cua nhan vat tru tinh trong tho thoi chong My la mot cai Ta. Cai ta lan at cai toi.
_________________________ PHAM II_________________________ T if DUY T H O VIET NAM 1945-1985
Chirong 4 DjNH HLTONG TLf DUY VA QUAN Hf CHU TH§ - KHACH THf: TRONG THO CACH MANG 1945 - 1985 4 .1 . Nha tho va tho phat trien co dinh hudng 4 .2 . Hien thirc cach mang la doi tuong phan anh 4.3. Tu duy tho hudng ngoai 4.4. Nhurng hinh tuong chung cua ca nen tho 4.5. Su van dong tu cai Toi den cai Ta trong tho 4.1. Nha tho va tho phat trien co dinh hurdng O day chung toi dung thuat ngu "T h o Cach mang" de chi mot loai tho mang tu tucrng Cach mang, tinh cam Cach mang, nham giai phong dan toe, va xay dung xa hoi moi theo quan diem cua Dang cong san Viet Nam. Con tho cach mang cua cac tac gia Phan Boi Chau, Phan Chu Trinh va cac chien si cach mang truoc dau the ki XX, khong theo xu huong cong san chu nghia thi chung toi khong dua vao muc nay. Tho Cach mang tu sau 1945 la mot nen tho tu giac. Do la mot nen tho co lanh dao, co to chuc va phat trien theo mot quy dao chung. Tu duy tho luon luon nham muc dich phan anh tap trung va toan dien hien
192 Nguyen Ba Th£nh thirc cach mang. Tho dirge sang tac khong phai hoan toan do tuy hung ca nhan ma do yeu cau cach mang. Nha tho truong thanh tir phong trao xay dung van nghe quan chung, tu cac trai sang tac va chi hoi van nghe... Do la dac diem khac hoan toan so voi van hoc tu phat, khong co lanh dao va to chuc. Bielinxki da noi rat khac ve dieu nay: "N gu oi ta khong the xay dung mot nen van hgc dugc, no tir sang tao lay, cung nhu ngon ngu va phong tuc tu sang tao, khong le thuoc vao y muon cua nhan dan va khong he dugc nhan dan y thuc" (12, tr. 96). Nen van hgc cach mang Viet Nam la mot nen van hoc tu giac, no thoat khoi tinh chat lich su tu phat, tinh chat mo mam va phat trien vo huong cua cac nen van hoc qua khu. Van hoc la "cai banh xe cai dinh oc nho" trong bo may su nghiep cach mang khong lo do "D ang cua giai cap cong nhan lanh dao". Vi vay, tho ca noi rieng, van hgc noi chung co nhung yeu cau moi, khac voi qua khu. Do la m ot nen van nghe phat trien theo mot con duong da dugc hoach dinh. "D ang ta phai giuong cao ngon co xa hoi chu nghia tren cac m at sang tac, ly luan va phe binh, phai chung m inh bang tac pham con duong ma Dang da vach ra la con duong dung dan nhat dua nen van nghe dan toe toi nhung dinh cao" (Ha Xuan Truong, 30, tr. 130). N hu vay van hoc nghe thuat Cach mang dugc xay dung tu dau, nam trong ke hoach xay dung mot nen van hoc m oi cua dang cach mang. Ghi nhan dac diem nay de chung ta nhin thay