giáo trình vật liệu cơ khí, chương 10

Chia sẻ: Nguyen Van Dau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

242
lượt xem 127
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Độ nóng chảy không cao lắm nên có thể nấu luyện, đúc thành các chi tiết có hình dạng khác nhau. - Tính dẻo rất tốt nên có thể rèn, cán, dát, kéo, cắt gọt thành những hình dạng khác nhau. - Cơ tính khá cao, có khả năng chống mài mòn, ăn mòn cao. - Tính dẫn nhiệt, điện tốt. - Có cơ tính hóa học tốt không bị gỉ, dùng trong công nghiệp hóa học. II. ĐỒNG VÀ HỢP KIM ĐỒNG: 1. Đồng nguyên chất: - Kim loại màu đỏ, trọng lương riêng 8,93 G/cm3, nhiệt độ nóng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: giáo trình vật liệu cơ khí, chương 10

Chöông 10: KIM LOAÏI MAØU VAØ HÔÏP KIM MAØU I. ÑAËC ÑIEÅM TÍNH CHAÁT KIM LOAÏI MAØU: - Ñoä noùng chaûy khoâng cao laém neân coù theå naáu luyeän, ñuùc thaønh caùc chi tieát coù hình daïng khaùc nhau. - Tính deûo raát toát neân coù theå reøn, caùn, daùt, keùo, caét goït thaønh nhöõng hình daïng khaùc nhau. - Cô tính khaù cao, coù khaû naêng choáng maøi moøn, aên moøn cao. - Tính daãn nhieät, ñieän toát. - Coù cô tính hoùa hoïc toát khoâng bò gæ, duøng trong coâng nghieäp hoùa hoïc. II. ÑOÀNG VAØ HÔÏP KIM ÑOÀNG: 1. Ñoàng nguyeân chaát: - Kim loaïi maøu ñoû, troïng löông rieâng 8,93 G/cm3, nhieät ñoä noùng chaûy = 10830C, coù tinh theå laäp phöông, theå taâm. - Daãn ñieän, nhieät cao. - Bò oxi hoùa ôû nhieät ñoä cao, beàn trong khoâng khí. - Deã hoøa tan trong Axit nitrít HNO3, H2SO4, HCL, beàn trong dung dòch keàm. - Ñoàng nguyeân chaát keùm beàn vaø tính coâng ngheä keùm neân ít duøng trong cheá taïo maùy maø duøng hôïp kim ñoàng coù tính gia coâng caét toát, tính ñuùc toát. 2. Hôïp kim ñoàng: a. Ñoàng thau: Laø hôïp kim ñoàng vaø keõm. Vôùi keõm ≤ 45%. Neáu trong ñoàng chöùa < 39%Zn thì ñoàng thau coù caáu taïo 1 pha (α) meàm vaø deûo. Neáu (40-45)%Zn ñoàng coù caáu taïo 2 pha (α + β ) noù cöùng vaø gioøn hôn. - Phaân bieät 2 loaïi ñoàng thau: Ñoàng thau coù theå gia coâng aùp löïc vaø ñoàng thau ñuùc.
- Ñoàng thau nhò nguyeân (Cu + Zn) Kyù hieäu: L + 2 soá chæ % ñoàng Ví duï: L68 (68%Cu + 32%Zn). - Ñoàng thau ña nguyeân (Cu + Zn + caùc nguyeân toá khaùc nhö: Ni, Fe...) Ví duï: LsiPb 80-3-3 Coù 80%Cu, 3%Si, 3%Pb, 14% caùc taïp chaát . b. Ñoàng thanh: Laø hôïp kim ñoàng coù pha theâm Zn, Al, Si, Cr. - Ñoàng thanh deã caét goït vaø choáng maøi moøn cao duøng cheá taïo oå truïc. Kyù hieäu: Br tieáp theo laø kyù hieäu caùc kim loaïi pha theâm. Ví duï: BrSnP10-1 Thieác 10%, P 1%, coøn laïi 89% Cu vaø caùc taïp chaát. +Ñoàng thanh thieác: Laø loaïi duøng ñeå ñuùc trong cheá taïo maùy. Söû duïng loaïi ñoàng thanh thieác
1. Nhoâm: a.Caùc ñaëc tính cuûa nhoâm: - Coù maïng laäp phöông dieän taâm vaø khoâng thay ñoåi hình thuø theo nhieät ñoä - Khoái löôïng rieâng nhoû 2,7g/cm3 neân duøng roäng raõi trong cheá taïo maùy bay. - Tính choáng aên moøn cao (aên moøn hoùa hoïc, aên moøn ñieän hoùa)do beà maët coù lôùp maøng oâxit Al2O3 xít chaët coù tính baûo veä cao - Tính daãn ñieän vaø daãn nhieät cao.(troïng löôïng nhö nhau nhoâm daãn ñieän toát hôn ñoàng) - Nhieät ñoä noùng chaûy thaáp 6600c, deã daøn naáu luyeân nhöng khoâng laøm vieäc ôû nhieät ñoä cao vaø co ngoùt lôùn khi ñuùc 6%. - Ñoä beàn töông ñoái thaáp neân trong cheá taïo maùy khoâng duøng nhoâm nguyeân chaát. - Tính deûo cao neân deã bieán daïng ôû traïng thaùi nguoäi vaø noùng. b. Caùc soáhieäu cuûa nhoâm: Kí hieäu A. chia laøm 3 nhoùm Nhoùm coù ñoä saïch ñaëc bieät A999 Nhoùm coù ñoä saïch cao A995, A99, A97, A95, Nhoùm coù ñoä saïch kyû thuaät A85, A8, A7, A6, A5, A0 c. Phaân loaïi hôïp kim nhoâm *Hôïp kim nhoâm bieán daïng +Khoâng hoùa beàn ñöôïc baèng nhieät (α): khi nung noùngvaø laøm nguoäi ñieàu khoâng coù chuyeån bieán pha. + hoùa beàn ñöôïc baèng nhieät (α+pha thöù hai): khi nung pha naøy hoøa tan vaøo dung dòch raén laøm taêng ñoä beàn. *Hôïp kim nhoâm ñuùc: Laø loaïi hôïp kim nhoâm vôùi thaønh phaàn nguyeân toá hôïp kim sao cho toå chöùc cuûa noù chöùa chuû yeáu laø cuøng tinh coù tính ñuùc cao. HK nhoân ñuùc chöùa löôïng nguyeân toá HK cao hôn nhoâm bieán daïng.
*Hôïp kim nhoâm thieâu keát: laø loaïi HK nhoâm ñöôïc cheá taïo töø nguyeân lieäu ban ñaàu laø boät eùp vaø thieâu keát. *Hôïp kim nhoâm laøm oå tröôït. 2. Ñuara: Laø hôïp kim nhoâm bieán daïng ñieån hình ñöôïc söû duïng roäng raõi. *Thaønh phaàn: Laø hôïp kim Al, Cu vaø Mg ba nguyeân toá naøy quyeát ñònh tính chaát cô baûn cuûa noù. Tuy nhieân coøn coù Mn, Fe, Si -Fe, Si laø taïp chaát thoâng thöôøng -Mn taêng ñoä chòu aên moøn. -Mg taùc duïng toát ñeán nhieät luyeän vaø hoùa giaø *Toå chöùc: (Coù toå chöùc nhieàu pha). Dung dòch raén hoøa tan vaøo Cu, Mg vaø caùc pha laø hôïp chaát hoùa hoïc -Khi löôïng Cu, Mg thaáp coi Duara nhö hôïp kim Al-Cu vôùi pha hoùa beàn laøCuAl2 -Khi löôïng Mg taêng cao ngoaøi CuAl2 coøn coù pha CuMgAl2(S), CuMg5Al5(T) *Soá hieäu Duara Д+soá Д Chæ soáhieäu Duara Soá chæ soá thöù töï Vd: Д1, Д6, Д16, Д18 *Cô tính: Duara coù ñoä beàn khaù cao sau khi toâi vaø hoùa giaø, choáng aên moøn keùm do coù caùc hôïp chaát hoùa hoïc  aên moøn hoùa hoïc maïnh Cô tính coù ñoä beàn cao, troïng löôïng rieâng nheï neân ñöôïc söû duïng roäng raõi. 3. Silumin: Laø hôïp kim nhoâm ñuùc quan troïng thöôøng duøng laø hôïp kim Al vaø Si vôùi Silic coù töø 6-13% goïi laø Silumin. Ngoaøi ra
Silumin coøn chöùa Cu, Mg, Zn ñeå coù tính chaûy loaõng vaø ñoä co ngoùt nhoû trong khi ñuùc. - Silumin coù kyù hieäu A  . IV. THIEÁC, CHÌ, KEÕM: 1. Thieác: (0,0006% trong voû traùi ñaát) - Thieác (Sn) troïng löôïng rieâng γ = 7,3 G/cm3, nhieät ñoä noùng chaûy 2320C. - Coù ñoä cöùng thaáp (5-8) AB, raát deûo, ñoä deûo taêng khi taêng nhieät ñoä. - Thieác pha laãn vôùi hoïp kim khaùc taïo thaønh babit ñeå laøm oå tröôït, ngoaøi ra coøn söû duïng ñeå haøn thieác. Thieác duøng ñeå traøng (Kyù hieäu: 01) Coù 99,9%Sn coøn laïi 0,1% goàm Fe, Cu, Pb… Thieác duøng ñeå haøn (kyù hieäu; 02) Coù 99,56%Sn coøn laïi 0,44% laø caùc taïp chaát Fe, Cu, Pb… 2. Chì (Pb): - Chì coù troïng löôïng rieâng γ = 11,34 G/cm3, nhieät ñoä noùng chaûy 3270C, ôû nhieät ñoä thaáp daãn ñieän toát. - Chì meàm vaø deûo, coù tính choáng phoùng xa raát toát, khoâng bò aên moøn ñoái vôùi moät soá axit. - Chì coù ñoä deûo cao neân caùc oáng chì vaø daây chì cheá taïo baèng caùch eùp. Chì coù löïclieân keát giöõa caùc phaàn töû yeáu neân khoâng theå keùo sôïi (bò ñöùt). - Caùc loaïi chì thöôøng duøng laø: + Chì C0 ñöôïc söû duïng laøm taám cöïc cuûa bình ñieän. + Chì C2 duøng ñeå laùt caùc beå, thuøng chöùa axit. + C3 duøng laøm hôïp kim cheá taïo chöõ in, duøng laøm caùc aùo chaát tia phoùng xaõ trong y hoïc. 3. Keõm (Zn): - Keõm troïng löôïng rieâng γ = 7,14 cm3, ñoä noùng chaûy 4100C.
- Keõm khoâng bò gæ trong khoâng khí khoâ, nhöng bò oâxi hoùa trong khoâng khí aåm, muoái…bò aên moøn axit maïnh. - Keõm deã gia coâng nhö: Caét, eùp, keùo, daäp. - Sau khi gaéng aùp löïc tinh theå keõm nhoû mòn laïi, ñoä beàn vaø ñoä deûo taêng. - Keõm duøng ñeå maï taêng theâm veû ñeïp vaø choáng maøi moøn, keõm pha ñoàng thau laøm hôïp kim ñôõ ma saùt. V. HÔÏP KIM OÅ TRÖÔÏT (babit): 1. Babit thieác (Sn): Babit thieác laø loaïi babit keát hôïp toát nhaát giöõa cô - lyù tính vaø tính ít ma saùt, choáng aên moøn cao nhöng chöùa nhieàu Sn (80-90)% ñaéc tieàn. - Duøng cho caùc oå tröôït, oå ñôõ truïc chaân vòt, tuoác bin hôi. Kyù hieäu: baèng chöõ Б vaø tieáp theo laø soá chæ löôïng Sn ( Б88, Б83) - Ngoaøi ra khoâng duøng babit thieác chæ coù Sn-Artimon maø luoân luoân chöùa moät löôïng Cu. Vì ñöa ñoàng vaøo khi keát tinh tao neân xöông, khung. Khoâng choù pha keát tình tieáp theo noåi leân treân. 2. Babit chì – thieác: Laø hôïp kim oå tröôït ngoaøi Pb vaø Sn coøn coù Sb (6-15)% vaø Cu (1-2)%. - Б16 coù soá löôïng Sn, Sb cao 15-17% duøng trong ñieàu kieän khoâng vaø daäp nhö oå ñôõ caùc ñaàu maùy chaïy ñieän, ñaàu maùy hôi nöôùc. - БC6 laøm caùc oå tröôït cho ñoäng cô xaêng oâtoâ maùy keùo… laøm nghieân lieäu trong ñieàu kieän chaïy taûi troïng va ñaäp.