Giáo trình Võ thuật: Phần 1

Chia sẻ: Codon_05 Codon_05 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:272

Thêm vào BST

Báo xấu

281
lượt xem 79
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Võ thuật là một trong những môn thể thao có vị trí quan trọng trong hệ thống giáo dục thể chất và huấn luyện thể thao, đồng thời là môn thể thao mũi nhọn trong chiến lược phát triển thể thao và thành tích cao của ngành TDTT. Đến với "Giáo trình Võ thuật: Phần 1" các bạn sẽ được tìm hiểu về môn võ thể dục tổng dục tổng hợp cổ truyền;...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Võ thuật: Phần 1

N G U Y Ễ N V Ă N C H U N G (Chủ biên) TS. P H Ạ M H Ổ N G D Ư Ơ N G - ThS. N G U Y Ễ N A N H T Ú ThS. N G U Y Ễ N Đ Ư Ơ N G BẮC - KTS. N G U Y Ễ N N G Ọ C DŨNG ĐINH DIỆP HOA - BÙI HOÀNG LÂN G I A O T R I N H VÕ THUẬT (In lần thứ hai) NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC s ư PHẠM
M ã số: 01.01.292/681 - Đ H 2007
M Ụ C L Ụ C Trang Lời Nói Đầu 9 Lời giới thiệu 11 Tác dụng của Võ thuật đối vói phát ưiển sức khoe, nhân cách học sinh 11 A - Đặt vấn đề 11 B - tác dụng của võ thuật đối với sức khoe nhân cách học sinh 12 • ' ...... . .. ..• . •. . . ^ ^ • . •• • : MÔN VÕ THỂ DỤC CỔ TRUYỀN 15 Chương I: MỞ ĐẦU 17 Mục đích tập luyện 17 Đặc điểm của Võ Thể dục c ổ truyền 18 Sự khác biệt của VTC với thể dục, thể thao .!!!„................................................... 20 Võ Thể dục c ổ truyền và học thuyết âm dương ngũ hành 20 Chương li: NỘI DUNG VÕ THỂ DỤC cổ TRUYỀN 21 Tâm sinh lí vận động, nhận thức và ứng dụng 21 Thể dục cơ khớp 23 Thể dục nội dưỡng 24 Thể dục trí tuệ 25 Phát triển nhân cách theo quan điểm cổ truyền 25 Chương MI: CÁC BÀI VÕ THỂ DỤC cổ TRUYỀN 27 Bài khởi động khép toàn thân 27 ì. Dẩn nhập 27 li. Thúc hành bài khởi động cơ khớp toàn thân 28 A - Khởi động cơ khớp 28 B - Khởi đọng kết hợp thở 29 Các bài quyền, kiếm 31 Bài võ dưỡng sinh ngũ gia quyền 31 A- Tư thế chuẩn bị 31 B - Các tư thế chính . .....................^ 32 c - Các tư thế kết thúc 38 D - Những điều cần lưu ý 38 3
Bài thái cực dưỡng công quyền 31 ì. Giới thiệu 38 li. Lời thiệu 38 HI. Nội dung bài quyển 39 A-Phần mở khí 56 1. Hiệp khí âm dương 55 2. Khai mỏ kinh âm 55 3. Khai mở kinh dương 56 B - Hành khí 56 1. Tả hữu vân thủ 56 2. Bạch hạc tung cánh 57 3. Ngũ thức liên hoa 58 4. Tả hữu khai cung 59 5. Hổ hạc song hình 59 c - Phần thu khí 60 1. Thu khi kinh dương 60 2. Thu khí kinh âm 60 3. Điều hoa thần khí 61 Bài thở bụng kết hợp với vận động tạng phủ 61 ì. Khái niệm cơ bản và tác dụng 61 li. Thực hành 63 A. Tọa công (thỏ ở tư thế ngồi) 63 1. Thỏthuạn . 63 2. Thỏ nghịch....................................................................................................... 63 3. Thỏ kết hợp đảo bụng 64 B. Ngọa công (thởở tư thế nằm) 64 1. Xoa bóp toàn thân 64 2. Bấm và day huyệt mạch nhâm đốc 66 3. Bấm và day một số huyệt cơ bản ỏ tay và chân 67 4. Vỗ đập toàn thân 67 Các bài tập đôi 69 MÔN VÕ TAEKVVONDO 81 Chương I 83 /. Lịch sử phát triển môn Taektvondo trên thế giới và ở Việt Nam 83 1. Lịch sử phát triền của môn Taekwondo trong thời kì cổ đại 83 2. Lịch sử phát triển của môn Taekvvondo trong thời trung oS..............87 3. Lịch sử phát triển của môn Taekvvondo trong thòi hiện đại .........Ì..!.'""!!".'."".'." 88 4. Sự phát triển của môn Taekvvondo trong giai đoạn hiện nay ......................... 91 5. Lịch sử phát triển của môn Taekwondo ỏ Việt Nam 92 lĩ. Thực hiện kế hoạch giảng dạy và huấn luyện 94 1. Các phương pháp giảng dạy 94 2. Giảng dạy kĩ thuật 101 3. Giảng dạy về lĩ thuyết và tinh thần 11 ì /4
/77. Cơ sở khoa học của môn võ taekwondoll5 1. Nguồn gốc của tinh thần Taekwondo 115 2. Cơ sở triết học của tinh thần Taekvvondo 116 3. Sinh li học và môn võ Taekwondo 117 4. Taekvvondo và các môn thể thao động lực ..." 122 5. Tâm lí học và môn võ Taekvvondo '.: 129 Chương li: KĨ THUẬT cơ BẢN 133 1. Mục tiêu tấn công 136 2. Vũ khí tấn công của cơ thể 137 3. Tấn (SEOGI) 146 4. Kĩ thuật phong thủ (MAKKI) 168 5. Đòn đá 179 Chương HI: Quyền (POOMSAE) 189 1. Khái niệm về thai quyền (TAEGEUK POOMSAE) 189 2. Nguồn gốc, khái niệm và phương pháp luyện tập các bài quyền trong môn vo TAEKVVONDO 191 Đồ hình của bài thái cực kiến cung quyển 202 Đồ hình của bài thái cực đoài cung quyển 214 Kết thúc (Keuman) .'. 222 Bảng tóm tắt diễn biến của bài thái cực li cung quyển 226 Đồ hình của '.lài thái cực li cung quyền 228 Chương IV: ĐỐI LUYỆN VÀ Tự VỆ 243 1. Tam thế đối luyện (trung đẳng) 243 2. Tam thế đối luyện (thượng đẳng) 248 3. Nhất thế đối luyện (đơn đòn) (trúng đẳng) 252 4. Nhất thế đối luyện (thượng đẳng) 257 5. Tay không chống gậy ngắn (Đoản côn) 263 6. Tay không chống trường côn 266 7. Tay không chống dao găm - TZALBEUN - Khai KYORUGI 269 MÓN VÕ KARATE-DO 273 Chương I: NGUỒN Gốc, LỊCH sử PHÁT TRIỂN CỦA MÔN KARATE-DO TRÊN THẾ GIỚI VÀở VIỆT NAM 275 ì. Nguồn gốc, lịch sử phát triển của môn Karate-do trên thế giới 275 li. Lích sử phát triển của môn võ Karate - do ở Việt Nam 277 HI. Vai trò, ý nghĩa, đặc điểm phân cấp và cơ sở khoa học của môn võ KARATE - DO 278 A. Vai trò ý nghĩa, đặc điểm phân cấp vận động viên và trọng tài trong 5
môn võ KARATE - DO 278 1. Vị trí, vai trò của môn võ Karate - do 278 2. Ỷ nghĩa, tác dụng của quá trình tập luyện và thi đấu Karate -do 279 3. Đặc điểm phân cấp vận động viên và trọng tài trong môn võ Karate - do ... 280 B. Cơ sở khoa học của môn võ karate - do 282 1. Sinh lí học và môn võ karate - do 283 2. Karate - do và các môn thể thao đông lực 285 3. Tâm lí học và môn võ Karate-do 286 Chương li: KĨ THUẬT cơ BẢN 287 ì. Các tư thế tấn cơ bản 287 1. HeisOKU-DACHI - tấn nghiêm khép chân 288 2. Musubi - DACHI - Tắn nghiêm mỏ chân 2 8 8 3. HEIKO - DACHI - Tân song song 288 4. HÁCHUI - DACHI - Tân chuẩn bị 289 5. KIBA DACHI - Tấn ngang hay kị mã tấn 289 6. NEKO-ASHIDACHI 290 7. ĨENKUTSU DÁCH/ - Tấn trước 290 8. KOKUTSU DACHI - Tấn sau 291 9. FUDO DACHI - Tấn cong ngắn ; 297 10. TSURUASHIDACHI - Hạc tấn 292 11. RENOJI DÁCH! -Tấn chữ L 292 li. Phương pháp di chuyển 293 1. Phương pháp di chuyển tấn ZENKUTSU-DACHI 293 2. Phương pháp di chuyển tấn kiba dachi 295 3. Phương pháp di chuyển tấn KoKutSu - Dachi 297 IU- Thủ pháp (TE - WAZA) 298 1. ZUKI - WAZA 298 2. UCHI - WAZA 306 3. UKE - WAZA (kĩ thuật đỡ gạt) 311 IV- Cước pháp (geri - voara) 317 1. MAE-GERI 318 2. YOKO-GERI 319 3. MAVVASHI - GERI 320 Chương IM: QUYỀN PHÁP (KATA) 321 ì. Khái niệm, ý nghĩa 321 li. P hân loại các bài quyền 321 HI. Những điều cần chú ý khi diễn đát bài quyền 322 IV. Thái độ khi luyện Quyền 323 V. Những kí hiệu thường được sử dụng trong các bài quyên 324 Bảng tóm tắt diễn biến của bài Tai kyoku Shodan 325 Bảng tóm tắt diễn biến của bài Tai kyoku Nidan 332 6
Báng tóm tát diễn biến của bài Taikyoku sandan 339 Bâng tóm tắt diễn biên của bài bình an 1 (Heian Shodan) 346 Phân thế bài bình an 1 353 Bảng tóm tắt diễn biên của bài bình an 2 (Heian Nidan) 354 Phân thế bài Heian Nidan 363 Chương IV: ĐÂU LUYỆN VÀ Tự VỆ TRONG KARATE-DO 365 A - Đấu luyện 365 1. Có quy ước (Yakusoku Kumite) 365 2. Tự do (Jiyu kumite) 366 B - Chiến thuật thi đấu 366 1. Gohon kumite 270 2. Sanbon kumite 372 3. KIHON IPPON KUMITE . . . Z . . Z Z Z . . Z . . Z . . Z ™ Z ! " ! Z Z " ! " ! Z " ! Z . ' . ' . ' . ' . ' 376 c - Tự vệ Karate 383 7
L Ờ I NÓI Đ Ẩ U Từ xa xưa dân tộc ta đã có truyền thống thượng võ. Lịch sử chống ngoại xâm đã ghi lại những dấu ấn hào hùng của dân tộc ta trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập và bảo vệ Tổ quốc. Trong những chiến công ấy, ngoài tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường và lòng dũng cảm, thì Võ thuật đã đóng góp một phần không nhỏ vào việc đào tạo nên những đội quân tinh nhuệ, thiện chiến giỏi Võ thuật. Võ thuật là một trong những môn thể thao có vị trí quan trọng trong hệ thống giáo dục thể chất và huấn luyện thể thao, đồng thời là môn thể thao mũi nhọn trong chiến lược phát triển thể thao và thành tích cao của ngành TDTT. Ngày nay, Võ thuật trở thành một trong những môn học chỉnh thức của sình viên Cao đẳng và Đại học TDTT. Để giúp các sinh viên và giáo viên có tài liệu giảng dạy và học tập môn này, bộ môn Võ trường Đại học TDTT ì phối hợp với Vụ Giáo dục thể chất - B ộ Giáo Dục và Đào tạo, Viện Vật liệu và một số Võ sư biên soạn cuốn "Giáo trình Võ thuật". Cuốn sách được biên soạn thành 3 phẩn chính: Phần ĩ: Môn Võ Thể dục tổng hợp cổ truyền. Phần li: Môn Võ Taekivon do Phần ni: Môn Võ Karate do Nội dung của mỗi phần được biên soạn và sắp xếp hợp lí, thuận lợi cho việc giảng dạy, học tập và nghiên cứu. Nội dung sách đầy đủ, ngắn gọn, đảm bảo tính khoa học thịib irđrn. ì*
Tuy nhiên, do những nghiên cứu về lĩnh vực Võ thuật ờ nước ta còn hết sức mới mẻ, nên trong khi biên soạn ít nhiều còn phải sử dụng một số tài liệu của nước ngoài. Chúng tôi rất mong bạn đọc đóng góp ý kiến để giáo trình ngày càng hoàn thiện hơn. Hi vọng giáo trình này sẽ đáp ứng được yêu cầu của cán bộ giảng dạy, sinh viên các trường Đại học và Cao đẳng TDTT, đồng thời củng là tài liệu tham khảo bổ ích cho cán bộ làm công tác huấn luyện, nghiên cứu và quản lí võ thuật. PGS.TS T R Ầ N Đ Ứ C DŨNG
L ò i G I Ớ I T H I Ệ U T Á C D Ụ N G C Ủ A V Õ T H U Ậ T Đ ố i VÓI P H Á T TRIỂN SỨC KHOE, NHÂN CÁCH HỌC SINH A - ĐẶT VẤN ĐỂ V ậ n đ ộ n g cơ t h ể l à y ế u t ố c ầ n t h i ế t đ ố i v ớ i con n g ư ờ i . Vì m ộ t cơ t h ể k h ô n g v ậ n đ ộ n g sẽ t r ì t r ệ d ẫ n t ớ i suy sụp sức k h o e , n h ấ t l à v ố i l ứ a t u ổ i đ a n g t r ư ở n g t h à n h t h ì sự v ậ n động l ạ i càng cần thiết và quan trọng. Thể dục t h ể thao nói chung v à Võ t h u ậ t nói r i ê n g là n h ữ n g b i ệ n p h á p g i ú p p h á t t r i ể n cơ t h ể có h i ệ u quả. M ụ c đích. đ ư a m ô n V õ v à o t r o n g n h à t r ư ờ n g p h ổ t h ô n g n h ằ m b ồ i d ư ỡ n g m ộ t s ố n ă n g l ự c q u a n t r ọ n g cho c á c e m : K h ả n ă n g tập trung, tính linh hoạt thần kinh, thư giãn cớ b ắ p , t í n h n h ị p đ i ệ u , t ố c h ấ t m ề m d ẻ o , c h u ẩ n x á c , k ĩ n ă n g t ự vệ tay k h ô n g . ở l ứ a t u ổ i học s í n h , q u á t r ì n h p h á t t r i ể n cơ, x ư ơ n g k h ớ p , n ộ i t ạ n g t h ầ n k i n h n g à y m ộ t h o à n t h i ệ n , ở m ỗ i độ t u ổ i n h ấ t định, n ế u b i ế t tác động các b à i t ậ p v ậ n động đ ú n g lúc, đ ú n g c h ỗ s ẽ g i ú p cơ t h ể p h á t t r i ể n c â n đ ố i h à i hoa. V ớ i l ứ a t u ổ i n h ỏ , v ậ n đ ộ n g p h ố i hợp c á c cơ t o à n t h â n đòi h ỏ i p h ả i nhịp n h à n g u y ể n chuyển. Ở lứa t u ổ i này, việc giáo d ụ c t ố c h ấ t m ề m dẻo, k h é o léo, c h u ẩ n x á c r ấ t c ầ n đ ể g i ú p c á c e m k h i t r ư ở n g t h à n h sẽ t h í c h ứ n g n h a n h v ớ i n h ữ n g t h a o t á c đ ò i h ỏ i k ĩ t h u ậ t cao. Võ t h u ậ t đưa ra một h ệ thống v ậ n động phong p h ú và h o à n c h ỉ n h l à m cho v ậ n đ ộ n g của t ấ t cả c á c p h ầ n cơ t h ể 11
đ ư ợ c đ i ê u l u y ệ n , có k h ả n ă n g p h á t r a sức m ạ n h l ớ n v à h ế t t i ế t k i ệ m l ự c k h i c ầ n . M u ố n v ậ n đ ộ n g v ớ i h i ệ u s u ấ t cao c ầ n b i ế t v ậ n d ụ n g m ộ t s ố n g u y ê n t ắ c cơ b ả n sau: - B i ế t tạo ra t h ế t h u ậ n lợi. - B i ế t p h á t lực đ ú n g l ú c . - B i ế t c ă n g t r ư ơ n g lực cơ b ắ p t ố i t h i ể u v à t h ả m ề m cơ bắp t ố i đa. T r o n g l ú c v ậ n đ ộ n g c ă n g t h ẳ n g n h ấ t , b i ế t t h ả l ỏ n g cơ b ắ p l à t h ể h i ệ n t r ì n h đ ộ cao, t i ế t k i ệ m sức. N g u y ê n t ắ c t h ả l ỏ n g cơ b ắ p có t h ể v ậ n d ụ n g t r o n g lao đ ộ n g h à n g n g à y . Bị TÁC DỤNG CỬA VÕ THUẬT Đối VỚI sức KHOE VÀ N H Ằ N CÁCH HỌC SINH Sức k h o e l à ước m ơ c ủ a con n g ư ờ i . T ừ l â u con n g ư ờ i đ ã t ố n n h i ề u c ô n g sức t i m k i ế m n h ữ n g b i ệ n p h á p h ữ u h i ệ u đ ể g i ữ g ì n , n â n g cao sức khoe. C ó n h i ề u p h ư ơ n g p h á p đ ể g i ữ g ì n sức k h o e n h ư : ă n u ố n g , t h u ố c m e n , t ậ p l u y ệ n . . . T h ể dục t h ể thao v à Võ t h u ậ t đ ề u là n h ữ n g b i ệ n p h á p g i ú p cho s ự p h á t t r i ể n sức k h o e con n g ư ờ i có h i ệ u q u ả . V õ t h u ậ t c ò n l à k h o a học d ư ỡ n g s i n h m a n g t í n h đ ặ c t h ù r i ê n g có t ừ hàng nghìn năm. Đ ặ c đ i ể m c ủ a V õ t h u ậ t l à p h ư ơ n g p h á p v ậ n đ ộ n g cơ t h ể toàn đ i ệ n và mang tính chiến đ ấ u r è n l u y ệ n t í n h chiến đ ấ u . T ạ o r a k h ả n ă n g c h i ế n đ ấ u l à cơ sở n ề n t ả n g đ ể r è n l u y ệ n n h â n c á c h v à b ả n lĩnh. n g u ô i h ọ c s i n h . V õ t h u ậ t bao g ồ m m ộ t h ệ t h ố n g v ậ n đ ộ n g p h o n g p h ú v à h o à n c h ỉ n h , g i ú p cho n g u ô i t ậ p có k h ả n ă n g v ậ n đ ộ n g c á c b ộ p h ậ n cơ thể điêu luyện, t i n h t ế v ề động tác cũng n h ư n h ị p đ i ệ u , có đ ộ t ư ơ n g p h ả n sắc t h á i c ư ơ n g n h u , r è n l u y ệ n cho học s i n h c á c h ứ n g x ử h ợ p lí t r o n g v ậ n đ ộ n g c ũ n g n h ư t r o n g cuộc sống.
M ụ c t i ê u cao n h ấ t c ủ a V õ t h u ậ t g i ú p cho n g ư ờ i học s i n h t ậ p l u y ệ n đ ể l à m c h ủ hoạt động t h ầ n k i n h của m ì n h với p h ư ơ n g p h á p v ậ n đ ộ n g đặc b i ệ t g i ú p cd t h ể g i ữ h ơ i t h ỏ đ i ề u hoa, c á c cơ b ắ p l u ô n m ề m m ạ i n h ằ m đ ư a cơ t h ể v à o t r ạ n g thái yên tĩnh và thư dãn. Đối v ớ i học s i n h h i ệ n nay, t u y đ ờ i sống v ậ t c h ấ t đ ã v à đ a n g n g à y c à n g được c ả i t h i ệ n , n h ư n g v ấ n đ ề ă n u ố n g c h ư a được đ ả m b ả o đ ủ c h ấ t d i n h dưỡng. M ặ t k h á c , k h ố i l ư ợ n g k i ế n thức y ê u c ầ u n h i ề u h ơ n , c h ấ t lượng cao h ớ n . T h ò i g i a n v à cường độ học t ậ p c ă n g t h ẳ n g d ẫ n đ ế n tành t r ạ n g sức khoe y ế u k é m , t r í nhố giảm sút. X u ấ t p h á t t ừ t h ự c t ế n à y , c h ú n g tôi n h ậ n t h ấ y c ầ n t h i ế t p h ả i t r a n g b ị v à h ư ớ n g d ẫ n cho các em học s i n h có ý t h ứ c v à h i ê u b i ế t cđ b ả n v ề k h o a học d ư õ n g s i n h ngay k h i c ò n t r ẻ , đ ể t ự r ê n l u y ệ n g i ữ g ì n sức khoe, n â n g cao k h ả n ă n g lao động, học t ậ p . V õ t h u ậ t l à p h ư ơ n g p h á p t ậ p l u y ệ n t o à n d i ệ n bao gồm: - T ậ p l u y ệ n cơ k h ớ p . - T ậ p l u y ệ n n ộ i dưỡng. - Tập luyện trí tuệ. Đ â y l à p h ư ơ n g p h á p t h í c h hợp v ớ i học s i n h v ì n ó đ ơ n g i ả n , đ ễ t ậ p , k h o a học v à có h i ệ u q u ả . C h ú n g t ô i cho r ằ n g , v i ệ c t i ế p c ậ n v ố i p h ư ơ n g p h á p k h o a học d ư ỡ n g s i n h , n g o à i v i ệ c g i ú p c á c e m t ậ p l u y ệ n đ ể có sức k h o e l â u d à i p h ụ c v ụ T ổ q u ố c , c ò n c ó t h ể g i ú p c á c em h i ể u s â u sắc h ơ n v ề m ố i q u a n h ệ t ư ơ n g t á c g i ữ a con n g ư ò i v ớ i m ô i t r ư ờ n g t h i ê n n h i ê n v à x ã h ộ i x u n g q u a n h , t ừ đ ó r ú t r a được g i ả i p h á p t ự c â n b ằ n g l à m c h ủ được b ả n t h â n , t r á n h m ọ i sự c á m dỗ, góp p h ầ n l à m t r o n g s ạ c h , l à n h m ạ n h hoa x ã h ộ i . N g ư ờ i x ư a d ạ y v õ n h ấ n m ạ n h đ ế n t u d ư ỡ n g đ ạ o đức của v õ s i n h , g i á o dục t i n h t h ầ n t h ư ợ n g v õ , t ô n s ư t r ọ n g đ ạ o . M u ố n l à m c h ủ cơ t h ể t h ì t â m t ư p h ả i ổ n đ ị n h , p h ả i b i ế t k i ề m c h ế dục vọng và. t h a m vọng. 13
N h ư v ậ y , V õ t h u ậ t l à m ộ t d i s ả n v ă n hoa p h o n g p h ú v à q u í b á u c ủ a d â n tộc. P h ư ớ n g p h á p đ ơ n g i ả n , d ễ học, k h ô n g đòi h ỏ i s â n b ã i , d ụ n g cụ p h ứ c t ạ p . T ậ p v õ t h u ậ t l à b i ệ n p h á p n â n g cao t h ể l ự c con n g ư ờ i m ộ t c á c h h i ệ u q u ả .
m ù n v õ T H Ể Đ Ú C T Ổ N G H Ọ P C ố T R U Y Ề N
C H Ư Ơ N G I M Ở Đ Ầ U I. KHÁI N I Ệ M Võ Thể dục tổng hợp cổ truyền (VTC) được b á c sĩ N g u y ễ n K h ắ c V i ệ n đ ư a r a t ừ n h ữ n g n ă m 80 của t h ế k ỉ trước. C h ữ Võ Thể dục tổng hợp cô truyền có h a i nghĩa: 1. Đ â y l à p h ư ơ n g p h á p t h ể dục d ư ỡ n g s i n h đ ú c r ú t t ừ c á c b ộ m ô n V õ t h u ậ t v à K h í c ô n g cổ t r u y ề n , v ớ i c á c h n h ì n c ủ a t â m s i n h lí học v ậ n động h i ệ n đ ạ i . 2. B ả n t h â n n ộ i d u n g t ậ p l u y ệ n m a n g t í n h t ổ n g hợp: thế dục cơ khớp, thể dục nội dưỡng và thể dục trí tuệ. li. MỤC ĐÍCH TẬP LUYỆN • • • M ụ c đ í c h c ủ a V T C l à g i ữ g ì n sức khoe v à p h á t t r i ể n con n g ư ờ i . T h e o t ổ chức Y t ế t h ế g i ớ i ( W H O ) , sức k h o e của con n g ư ờ i l à t r ạ n g t h á i m à n g ư ờ i đ ó k h ô n g có b ệ n h t ậ t v à c ả m t h ấ y t h o ả i m á i . T u y n h i ê n , k h á i n i ệ m m ạ n h k h o e theo q u a n n i ệ m cổ t r u y ề n đ ầ y đ ủ h ơ n v à k h ô n g c ầ n sử d ụ n g sự p h ủ đ ị n h v ề b ệ n h t ậ t v à c ả m g i á c c h ủ q u a n . Theo q u a n n i ệ m cổ t r u y ề n , con n g ư ờ i t h ự c sự m ạ n h khoe k h i n g ư ờ i đ ó l u ô n l u ô n tỉnh thức, hài hoa, cực lạc v à từ bi. Tỉnh thức l à t r ạ n g t h á i n h ậ y c ả m n h ậ n b i ế t cao n h ấ t c ủ a con n g ư ờ i v ề n h ữ n g q u y l u ậ t v à sự b i ế n đ ổ i của t h ế g i ớ i k h á c h q u a n , t á c đ ộ n g qua c á c g i á c q u a n sự c ả m t h ụ của con n g ư ờ i , c ũ n g n h ư n h ậ n b i ế t v ề t â m t h ứ c b ê n t r o n g b ả n t h ể của n g ư ờ i đó. Hài hoa là t r ạ n g t h á i p h ấ n c h ấ n m ạ n h m ẽ , t o à n b ộ t h â n t h ể v ậ n h à n h t ạ i cực đ ỉ n h c ủ a n ó m à k h ô n g có b ấ t cứ r ố i l o ạ n n à o . K h ả n ă n g t h í c h ứ n g n h a n h v ớ i sự b i ế n đ ổ i c ủ a m ô i t r ư ờ n g x u n g q u a n h l à m ụ c t i ê u 2-GTVThuật 17
r è n l u y ệ n t h â n t h ể , c ũ n g n h ư hoa g i ả i c á c v a c h ạ m đ ố i k h á n g t r o n g x ã h ộ i m ộ t c á c h n h ẹ n h à n g v à đó l à b ả n l ĩ n h của n h ữ n g n g ư ờ i l u y ệ n võ. Cực lạc v à từ bi n g h e n h ư n h ữ n g d a n h t ừ P h ậ t g i á o , n h ư n g l ạ i l à t i ê u c h í của n g ư ờ i m ạ n h khoe. Cực l ạ c l à n i ề m v u i t ố i t h ư ợ n g , k h ô n g t h ê n à o d i ễ n t ả n ổ i . K h i n g ư ờ i t a đ ã đ ạ t đ ế n sự cực l ạ c , t h ì t ừ b i sẽ đ ế n n h ư m ộ t h ậ u q u ả . T ó m l ạ i , q u a n đ i ể m p h ư ớ n g Đ ô n g v ề sức k h o e l à q u a n đ i ể m t o à n t h ể , t ố i t h ư ợ n g , k h ô n g đ ớ n t h u ầ n c h ỉ l à k h ô n g b ệ n h t ậ t v à có m ộ t cảm giác t h o ả i m á i n h ư cách n h ì n phướng Tây. Các p h ư ơ n g p h á p tập l u y ệ n , r è n l u y ệ n v à t u l u y ệ n của p h ư ơ n g Đ ô n g , theo b á c sĩ N g u y ễ n K h ắ c V i ệ n , l à n h ữ n g p h ư ớ n g p h á p đ e m l ạ i sự t r ư ở n g t h à n h cho con n g ư ờ i , đ ư a con n g ư ờ i đ ế n t ầ m cao vĩ đ ạ i , v ĩ n h c ử u v ố n có của m ì n h . III. ĐẶC ĐIỂM CỦA VÕ THỂ DỤC cổ TRUYỀN Đ ặ c đ i ể m q u a n t r ọ n g n h ấ t c ủ a V T C l à tính hướng nội, tức là xoay đ i ể m n h ì n v à o b ê n t r o n g m ì n h , l ấ y b ả n t h â n m ì n h l à m đ ố i t ư ợ n g quan s á t v à n g h i ê n cứu. Đ â y là đ i ể m k h á c b i ệ t lớn n h ấ t của c á c h n h ì n p h ư ơ n g T â y , so v ớ i c á c h n h ì n c ủ a A n Đ ộ v à T r u n g H o a . X u ấ t p h á t t ừ n ề n v ă n m i n h H i L ạ p , v ớ i t ư duy t u y ế n t í n h , t o á n học, p h ư ớ n g T â y là m ô i t r ư ờ n g t ố t cho p h á t t r i ể n k h o a học c ô n g n g h ệ , l ấ y t h ế g i ớ i v ậ t c h ấ t b ê n n g o à i l à m đ ố i t ư ợ n g n g h i ê n cứu, l ấ y t i ệ n n g h i l à m mục t i ê u h o ạ t đ ộ n g . N h ữ n g h i ể u b i ế t n à y đ ã đ e m l ạ i n ề n v ă n m i n h v ậ t c h ấ t cho h à n h t i n h n à y , n h ư n g c ũ n g g â y n ê n bao n h i ê u đ i ề u r ắ c r ố i . C o n n g ư ờ i v à n ề n t h ể dục t h ể t h a o c ủ a x ã h ộ i p h ư ơ n g T â y m a n g đ ậ m d ấ u ấ n của t h ò i đ ạ i , c á c p h ư ơ n g p h á p t ậ p l u y ệ n v à đ á n h g i á k ế t q u ả đ ể u có t í n h hướng ngoại. Đ ặ c đ i ể m t h ứ h a i c ủ a V T C l à tính toàn diện, đ ể đ ạ t được sự h à i hoa, c á c b à i t ậ p V T C đ ề u h ư ớ n g t ớ i sự p h á t t r i ể n t o à n d i ệ n , n h ư sự p h á t t r i ể n đ ồ n g đ ề u của h ệ t h ố n g cơ b ắ p t u y k h ô n g l à m n ổ i r õ m ộ t v à i m ú i cơ n h ư t ậ p t h ể h ì n h , m à sẽ đ e m l ạ i sự p h á t t r i ể n t r ò n t r ị a , đ ầ y đ ủ c ủ a t ấ t cả c á c n h ó m cỡ. T í n h t o à n d i ệ n l à k ế t q u ả c ủ a c á c p h ư ơ n g p h á p r è n l u y ệ n t ổ n g hợp, đ i t ừ r è n l u y ệ n t h ể c h ấ t , c ả m x ú c đ ế n t r í t u ệ . Đ ặ c đ i ể m t h ứ ba c ủ a V T C l à n g u y ê n lí nhu, n h ư BS N g u y ễ n K h ắ c V i ệ n v i ế t : m ề m t ố i đ a , c ứ n g t ố i t h i ể u . N h u k h ô n g có n g h ĩ a n h u nhược, 18
n h u m a n g t í n h đ á p ứng, là h o à n t o à n t h í c h ứ n g v ớ i các t á c động b ê n ngoài. Đ á p ứ n g tức là t á c động l ạ i vừa đủ, k h ô n g t h i ế u k h ô n g thừa. T r o n g v a c h ạ m v ớ i n g ư ờ i k h á c , l à c á c h t h ứ c hoa g i ả i m ọ i đ ò n t ấ n c ô n g c ủ a đ ố i t h ủ n h ư n g k h ô n g l à m t ổ n t h ư ơ n g , g i ữ được hoa k h í , k h ô n g g â y h ậ u q u ả v à b ả n t h â n c ũ n g k h ô n g bị á p đ ả o . N g u y ê n lí n h u đòi h ỏ i p h ả i có được t h ô n g t i n k ị p t h ò i v à l i ê n t ụ c của t á c đ ộ n g b ê n n g o à i . T r o n g n h u t h u ậ t , n g ư ờ i t a sử d ụ n g k ĩ n ă n g linh giác, là kĩ t h u ậ t r ấ t t i n h xảo trong c ậ n c h i ế n , n h ư n g có t h ể á p d ụ n g r ấ t m ề m m ỏ n g , l i n h h o ạ t t r o n g cuộc sống h à n g n g à y . Đ ặ c đ i ể m t h ứ t ư c ủ a V T C là tính tư nhiên, l à t u â n theo quy l u ậ t của t ự n h i ê n v à c ủ a cuộc sống. T r ẻ em r ấ t t ự n h i ê n , k h i b ị n g ã k h ô n g có p h ả n ứ n g c h ố n g t a y n ê n r ấ t í t k h i g ẫ y tay, n h ư n g t r ẻ em chỉ sống t r o n g môi trường đơn giản, k h i n g ư ờ i lớn k h ô n g đ ặ t ra các cạm b ẫ y . N g ư ờ i lớn n g ã d ễ b ị g ẫ y t a y do c h ố n g t a y đ ể k h ỏ i va v à o c á c c h ư ớ n g n g ạ i do c h í n h m ì n h t ạ o r a . N g ư ờ i r è n l u y ệ n t ố t sẽ đ ạ t c á i t ự n h i ê n , h ồ n n h i ê n của t r ẻ em, n h ư n g c ũ n g k h ô n g b ị m ắ c v à o c ạ m b ẫ y của n g ư ờ i l ố n . N g ư ờ i t ậ p V T C có sự p h á t t r i ể n r ấ t t ự n h i ê n , n h ư đ ã n ó i : t r ê n 3 d ư ớ i 7, tức l à sức m ạ n h cơ lực n ằ m p h í a d ư ớ i c h â n , h ô n g c ò n p h í a t r ê n t h a n h t h o á t , c h â n ấ m đ ầ u m á t . M ẫ u h ì n h n g ư ờ i c h ữ V , v a i to h ô n g n h ỏ t h í c h hợp v ớ i q u a n đ i ể m p h á t t r i ể n con n g ư ờ i k i ể u p h ư ơ n g T â y h ơ n . Đ e t h ự c h à n h được c á c n g u y ê n lí của V T C , t r o n g b ấ t k ì l ú c n à o , n g ư ờ i t ậ p c ầ n h i ể u k ĩ c á c n g u y ê n t ắ c sau đ â y : C ộ t s ố n g l à t r ụ cột của cơ t h ể , v ì v ậ y t h ể dục cột s ố n g g i ữ v a i t r ò q u a n t r ọ n g n h ấ t . c ầ n g i ữ cho cột sống m ề m m ạ i v à c â n đ ố i , v ì v ậ y b ấ t cứ l ú c n à o có t h ể , b ạ n h ã y t ự v ặ n v ẹ o v à t á c đ ộ n g đ ế n cột sống của m ì n h . K h ô n g đeo v ậ t n ặ n g q u á l â u t r ê n m ộ t vai, k h ô n g n g ồ i q u á l â u ở t ư t h ế k h ô n g c â n xứng, lệch vẹo. T h ở b ụ n g là c á c h t h ở t ự n h i ê n n h ấ t , vì t h ế n ê n t h ỏ cách n à y v à b i ế n t h à n h m ộ t thói quen trong m ọ i lúc. V i ệ c t h ự c h à n h V T C t i ế n h à n h t h ư ớ n g x u y ê n , m ọ i n ơ i , m ọ i l ú c , sẽ có t á c d ụ n g cao h ơ n . 19,
IV. s ự K H Á C BIỆT C Ủ A V T C V Ớ I T H E D Ụ C , T H E T H A O a m • C á c b à i t h ể dục được t ậ p l u y ệ n đ ú n g đ ề u r ấ t t ố t cho sức k h o e , t u y n h i ê n v i ệ c d u y t r ì t ậ p t h ể dục t h ư ờ n g x u y ê n r ấ t k h ó đ ố i v ớ i n h i ề u n g ư ờ i , n h ấ t l à t h a n h n i ê n b ở i do t h i ế u t í n h h ấ p d ẫ n . V T C c ũ n g l à m ộ t l o ạ i t h ể dục, n h ư n g có h ì n h t h ứ c đ a d ạ n g v à h ấ p d ẫ n h ơ n , n g o à i r a , V T C bao g ồ m t h ể dục cơ k h ớ p , t h ể dục n ộ i d ư ỡ n g v à t h ể dục t r í t u ệ , n ê n có t í n h t o à n diện hơn. T h ể t h a o t h à n h t í c h cao do t í n h c h ấ t q u y ế t l i ệ t c ủ a n ó , n ê n l u ô n có n g u y cơ đ e m l ạ i b ệ n h n g h ề n g h i ệ p , có h ạ i cho sức k h o e . C á c m ô n t h ể t h a o l u ô n m a n g t í n h h ấ p d ẫ n , n ê n n h i ề u n g ư ờ i say m ê t ậ p h ơ n t h ể dục, vì v ậ y t h ể t h a o t á c đ ộ n g đ ế n n g ư ờ i t ậ p r õ h ơ n t h ể dục. T u y n h i ê n , do t h ể t h a o l u ô n g ắ n v ớ i m ụ c t i ê u t h i đ ấ u , v à do t í n h p h i ế n d i ệ n c ủ a t h ể t h a o đ ố i v ớ i sự p h á t t r i ể n con n g ư ờ i , cho n ê n c h ỉ t ậ p t h ể t h a o t h ì h o à n t o à n k h ô n g đ ủ . V T C m a n g t í n h h ấ p d ẫ n của t h ể t h a o v à m a n g t í n h t o à n d i ệ n c ủ a t h ể dục. V. VÕ THỂ DỤC CỔ TRUYỀN VÀ HỌC THUYẾT ÂM DƯƠNG NGŨ HÀNH T h u y ế t â m d ư ơ n g n g ũ h à n h là quan đ i ể m n h ì n t h ế giới của người T r u n g Hoa, đ ã d u n h ậ p v à o V i ệ t N a m r ấ t l â u . T h u y ế t â m d ư ơ n g n g ũ h à n h được sử d ụ n g n h ư m ộ t c ô n g cụ t ố t h ệ t h ố n g hoa c á c q u y l u ậ t v ậ n đ ộ n g v à p h á t t r i ể n của t h ế g i ớ i t ự n h i ê n v à x ã h ộ i . N h ữ n g k i ế n t h ứ c v ề â m d ư ơ n g n g ũ h à n h r ấ t t h u ậ n t i ệ n cho g i ả n g d ạ y m ộ t s ố m ô n t r o n g c á c p h ư ơ n g p h á p cổ t r u y ề n . 20