Giáo trình Xử lý ảnh kỹ thuật số: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:204

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình "Xử lý ảnh kỹ thuật số" Phần 1 cung cấp cho người học những kiến thức như: mở đầu; công nghệ xử lý ảnh kỹ thuật số trong ngành in; thiết bị nhập; xử lý hình ảnh số; định dạng tập tin PDF. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Xử lý ảnh kỹ thuật số: Phần 1

LÊ CÔNG DANH, NGUYỄN MẠNH HUY GIÁO TRÌNH XỬ LÝ ẢNH KỸ THUẬT SỐ NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2023
LÔØI NOÙI ÑAÀU Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc - coâng ngheä, ñaëc bieät laø lónh vöïc coâng ngheä thoâng tin, kyõ thuaät cheá baûn (Prepress Technology) ngaøy nay ñaõ coù nhöõng tieán boä vöôït baäc. Caùc maùy chuïp phuïc cheá quang cô daàn daàn ñaõ ñöôïc thay theá baèng caùc maùy taùch maøu ñieän töû töø nhöõng naêm thaäp nieân 1970. Ñeán thaäp nieân 1980, ñeán löôït mình, caùc maùy taùch maøu ñieän töû cuõng ñaõ phaûi nhöôøng thò tröôøng cho caùc thieát bò hieän ñaïi hôn - Maùy ghi phim (Imagesetter) cho pheùp ghi döõ lieäu töø maùy tính tröïc tieáp leân phim. Ñoù laø moät söï tieán boä vöôït baäc vì caùc maùy ghi phim khoâng chæ phuïc cheá ñöôïc hình aûnh maø coøn phuïc cheá ñöôïc caû chöõ vaø caùc ñoái töôïng ñoà hoïa khaùc. Ñieàu naøy ñaõ giuùp cho khaâu thieát keá treân maùy tính phaùt huy theá maïnh cuûa mình vaø caùc aán phaåm ñaõ ngaøy caøng trôû neân hoaøn myõ hôn. Vaø töø cuoái theá kyû XX, ñaàu theá kyû XXI, cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa Coâng ngheä ghi baûn (Computer to Plate), nhöõng Maùy ghi baûn (Platesetter) cho pheùp ghi döõ lieäu töø maùy tính tröïc tieáp leân baûn keõm maø khoâng caàn duøng ñeán phim, ñaõ baét ñaàu thay theá cho caùc maùy ghi phim. Vôùi nhöõng thieát bò cheá baûn hieän ñaïi naøy, moïi yù ñoà veà thieát keá cuûa con ngöôøi ñeàu ñaõ coù theå thöïc hieän ñöôïc vaø theå hieän treân trang giaáy moät caùch toát nhaát. Vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ ñoù, nhöõng ngöôøi laøm coâng vieäc cheá baûn hieän nay chaéc chaén khoâng ít thì nhieàu cuõng seõ phaûi tieáp xuùc vôùi caùc thieát bò hieän ñaïi noùi treân. Vì vaäy ñeå giuùp cho caùc sinh vieân, hoïc vieân chuyeân ngaønh in coù ñöôïc caùc kieán thöùc cô baûn veà caùc thieát bò cheá baûn hieän ñaïi ngaøy nay, cuõng nhö seõ nhanh choùng naém baét vaø söû duïng caùc thieát bò ñoù, chuùng toâi bieân soaïn giaùo trình naøy. Giaùo trình seõ cung caáp caùc kieán thöùc veà caùc thieát bò nhaäp nhö Maùy queùt (Scanner), Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá (Digital Camera); caùc thieát bò ghi nhö Maùy ghi phim (Imagesetter), Maùy ghi baûn (Platesetter) vaø moät soá kieán thöùc cô baûn khaùc nhö: RIP (Raster Imaging Processing), Ñònh daïng taäp tin PDF, Quaûn trò maøu (Color Management)... Ñaây laø nhöõng kieán thöùc cô baûn nhaát maø nhöõng ngöôøi ñang tröïc tieáp laøm vieäc trong lónh vöïc cheá baûn caàn bieát, vì vaäy theo chuùng toâi nghó, giaùo trình naøy khoâng chæ höõu ích cho caùc sinh vieân, hoïc vieân ñang theo hoïc taïi caùc tröôøng chuyeân ngaønh in maø coøn höõu duïng cho nhöõng ngöôøi ñang laøm coâng vieäc tröôùc in (Prepress). Raát mong nhöõng suy nghó ñoù cuûa chuùng toâi seõ trôû thaønh hieän thöïc. NGUYEÃN MAÏNH HUY LEÂ COÂNG DANH 3
4
MỤC LỤC CHÖÔNG 1 MÔÛ ÑAÀU A. Sô löôïc quaù trình phaùt trieån..............................................................7 B. Sô löôïc veà caùc ñònh daïng taäp tin thoâng duïng söû duïng trong xöû lyù aûnh kyõ thuaät soá......................................................................56 C. Hình aûnh daïng bitmap so vôùi hình aûnh daïng ñoà hoïa vectô...........65 CHÖÔNG 2 COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ AÛNH KYÕ THUAÄT SOÁ TRONG NGAØNH IN A. Coâng ñoaïn tröôùc in (Prepress) trong chu trình in...........................72 B. Sô ñoà coâng ngheä theo phöông phaùp töông töï (analog)...................74 C. Caùc sô ñoà coâng ngheä theo phöông phaùp soá (digital)......................75 D. Caùc heä thoáng chu trình laøm vieäc tröôùc in.......................................78 CHÖÔNG 3 THIEÁT BÒ NHAÄP (INPUT DEVICE) A. Maùy queùt (Scanner).......................................................................84 Maùy queùt daïng troáng (drum scanner)............................................85 Maùy queùt daïng phaúng (flatbed scanner)........................................89 B. Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá (Digital Camera).................................97 Caùc loaïi maùy aûnh kyõ thuaät soá......................................................115 Caáu taïo cô baûn.............................................................................123 C. Baøn phím (Keyboard)..................................................................128 Caáu truùc........................................................................................130 Caùc kieåu baøn phím phoå bieán........................................................130 CHÖÔNG 4 XÖÛ LYÙ HÌNH AÛNH SOÁ A. Phuïc cheá taàng thöù (tone reproduction) cuûa hình aûnh...................135 B. Caân baèng xaùm (gray balance)......................................................145 C. Chænh söûa maøu saéc (color correction) cuûa hình aûnh.....................148 D. Ñoä saéc neùt (sharpeness) cuûa hình aûnh.........................................152 CHÖÔNG 5 ÑÒNH DAÏNG TAÄP TIN PDF A. PDF laø gì?....................................................................................157 B. Caùc ñaëc tính cuûa PDF...................................................................173 5
C. Taïo taäp tin PDF............................................................................175 D. Caùch taïo taäp tin PDF....................................................................176 E. Chænh söûa taäp tin PDF..................................................................183 F. Kieåm tra taäp tin PDF....................................................................194 CHÖÔNG 6 RIP - CAÙC TÍNH NAÊNG VAØ HOAÏT ÑOÄNG A. Sô löôïc veà ngoân ngöõ PostScript...................................................205 B. RIP - caùc tính naêng vaø hoaït ñoäng.................................................215 C. Caùc kyõ thuaät tram (screening technologies)................................229 D. Bieân dòch (rendering) döõ lieäu gôûi ñeán RIP..................................244 E. Loãi PostScript...............................................................................249 F. Preflight.......................................................................................254 CHÖÔNG 7 QUAÛN LYÙ MAØU (COLOR MANAGEMENT) A. Khoâng gian maøu vaø heä maøu.........................................................262 B. Taïi sao caàn söû duïng quaûn lyù maøu (color management)?.............269 C. Chuyeån ñoåi khoâng gian maøu (color space convertion)................272 D. Heä thoáng quaûn lyù maøu (color management system)....................284 E. Caùc quaù trình taïo Profile cho caùc thieát bò.....................................290 F. Caùc öu ñieåm cuûa quaûn lyù maøu.....................................................296 CHÖÔNG 8 THIEÁT BÒ GHI (IMAGING DEVICE) A. Caùc nguyeân lyù ghi........................................................................299 Maùy ghi daïng troáng noäi (internal drum)......................................303 Maùy ghi daïng troáng ngoaïi (external drum)..................................305 Maùy ghi daïng phaúng (flatbed).....................................................307 B. Coâng ngheä ghi baûn cho in Offset.................................................311 Coâng ngheä ghi baûn truyeàn thoáng (CTcP).....................................312 Coâng ngheä ghi baûn Violet............................................................316 Coâng ngheä ghi baûn nhieät (thermal)..............................................318 C. Caùc loaïi baûn söû duïng cho ghi baûn trong in offset.........................323 6
CHÖÔNG 1 MÔÛ ÑAÀU A. SÔ LÖÔÏC QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN Caùc maùy queùt maøu (Scanner) ñaõ xuaát hieän vaøo naêm 1937 vaø trôû thaønh saûn phaåm thöông maïi vaøo thaäp nieân 1950. Tuy nhieân maõi ñeán ñaàu thaäp nieân 1970 khi coâng ngheä kyõ thuaät soá vaø nguoàn tia laser ñöôïc ñöa vaøo öùng duïng, chuùng môùi ñöôïc phaùt trieån maïnh meõ. Sau khi giôùi thieäu maùy phuïc cheá maøu quang cô ñaàu tieân vaøo thaäp nieân 1890, coâng ngheä naøy vaãn ñöôïc tieáp tuïc söû duïng trong kyõ thuaät phuïc cheá maøu maõi ñeán thaäp nieân 1930. Vaøo thaäp nieân 1930, coâng ty Eastman Kodak ñöùng ñaàu laø Alexander Murray ñaõ phaùt trieån moät soá phöông phaùp coù aûnh höôûng cho coâng ngheä cheá baûn phim sau naøy. Naêm 1934 cuoán saùch “Phöông phaùp baûn che phuïc cheá maøu cho coâng ngheä in” ñöôïc xuaát baûn, vaø naêm 1937 Murray cuøng Richard S. More ñöôïc caáp baèng saùng cheá ñaàu tieân veà taùch maøu ñieän töû. H.1.1. Nguyeân lyù ñoïc ghi cuûa maùy queùt daïng oáng-xoay Lyù thuyeát queùt cuûa Murray vaø More döïa treân nguyeân taéc “oáng - xoay” (Rotating Drum). Baøi maãu maøu ñöôïc gaén leân moät oáng trong suoát vaø ñöôïc queùt theo töøng doøng bôûi moät ñaàu queùt ñöôïc keát noái vôùi nguoàn saùng vaø boä phaän quang hoïc. Ñaàu queùt ñöôïc di chuyeån song song vôùi truïc oáng gaén baøi maãu vaø queùt toaøn boä baøi maãu theo daïng xoaén oác. Tia 7
saùng ñi vaøo ñaàu queùt ñöôïc taùch laøm 3 thaønh phaàn ñi qua 3 kính loïc Red, Green, Blue. Sau khi ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän, caùc thoâng tin hình aûnh naøy ñöôïc hieäu chænh cöôøng ñoä ñeå chieáu leân phim ñöôïc gaén treân moät oáng khaùc coù cuøng truïc quay vôùi oáng gaén baøi maãu. Kyõ thuaät söûa maøu ñieän töû cho maùy queùt Murray vaø More ñaõ ñöôïc hoaøn chænh do coâng cuûa Vincent Hall vaøo naêm 1941. Vaøo ngaøy 21/1/1937 (naêm ngaøy sau khi Murray vaø More ñaêng kyù phaùt minh), Arthur C. Hardy, giaùo sö cuûa Vieän Kyõ thuaät Massaschusetts vaø Coâng ty Interchemical Corp., ñaõ ñaêng kyù phaùt minh maùy queùt maøu. Phaùt minh cuûa Hardy thöïc söï laø phaùt minh ñaàu tieân cho maùy taùch maøu ñieän töû. Maùy queùt cuûa Coâng ty Interchemical söû duïng moät baøn chuyeån ñoäng qua laïi keát hôïp vôùi 4 raõnh, nghóa laø noù ñaõ söû duïng phöông phaùp queùt phaúng (Flatbed). Ba trong soá boán raõnh coù gaén phim taùch maøu töø maùy chuïp quang cô, raõnh thöù tö gaén baûn phim chöa loä saùng. Nguoàn saùng chieáu qua caùc baûn taùch aâm baûn theo töøng doøng vaø sau ñoù ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän. Caùc tín hieäu ñieän naøy ñöôïc ñöa vaøo maïch söûa maøu vaø seõ ñieàu khieån quaù trình chieáu saùng leân baûn taùch maøu döông baûn (baûn phim chöa loä saùng). H.1.2. Nguyeân lyù chuyeån ñoäng qua laïi A. Baûn taùch neg hay pos cuûa maùy queùt Interchemical B. Boä phaän löu tröõ döõ lieäu C. Boä phaän ñieàu khieån nguoàn saùng D. Nguoàn chieáu saùng 8
Phoøng thí nghieäm Springdale ñaõ hôïp taùc vôùi caùc nhaø khoa hoïc cuûa Eastman Kodak caûi tieán khaâu söûa maøu vaø moät bo maïch khaùc cuûa maùy queùt nhaèm ñöa vaøo phuïc vuï thöông maïi. Vaøo thaùng 8 naêm 1950, saùu maùy queùt ñaõ ñöôïc laép ñaët vaø 60% hình aûnh taùch maøu cuûa taïp chí Life ñaõ ñöôïc phuïc cheá töø hai trong soá saùu maùy naøy. Maùy queùt noåi tieáng luùc baáy giôø laø maùy Time-Springdale, sau naøy coù teân laø P.D.I do Coâng ty Printing mua laïi vaø phaùt trieån. Maùy queùt Interchemical ñaõ toû ra quaù chaäm trong coâng vieäc phuïc cheá. Phöông phaùp queùt theo töøng ñieåm vaø döïa vaøo chuyeån ñoäng qua laïi cuûa baøn queùt toû ra khoâng coù höõu hieäu baèng nguyeân lyù quay cuûa maùy queùt Kodak, do ñoù nguyeân lyù oáng-xoay ñöôïc söû duïng cho haàu heát caùc maùy queùt saûn xuaát vôùi muïc ñích thöông maïi, ít nhaát laø cho ñeán nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 1980. Vaøo naêm 1950 Coâng ty Radio Corporation of America (RCA) mua laïi vaø phaùt trieån maùy queùt Interchemical. RCA ñaõ thay theá moät coâng ngheä quan troïng ñoù laø söû duïng oáng tia aâm cöïc (Cathode-ray Tube (CRT)) ñeå queùt ñoïc vaø ghi. RCA cuõng ñaõ ñöa vaøo moät maùy tính ñeå giaûi quyeát vaán ñeà sai bieät cho 4 baûn taùch maøu trong phöông trình Neugebauer. Maùy queùt haøng ñaàu theá giôùi laø maùy Drum, maùy queùt cuûa P.D.I vôùi ñoä thu phoùng roäng töø 34-300%, ghi phim daïng aâm baûn hoaëc döông baûn, söû duïng kyõ thuaät UCR (Under Color Removal), ghi 4 maøu cuøng moät luùc... Caïnh tranh vôùi P.D.I vaøo ñaàu thaäp nieân 1950 laø caùc maùy queùt cuûa caùc coâng ty Acme, Belin vaø Hunter-Penrose. Naêm 1960 maùy queùt Scan-A-Color ñöôïc saûn xuaát, noù cho pheùp taùch maøu caû baøi maãu phaûn xaï vaø baøi maãu thaáu minh. H.1.3. Maùy queùt ñaàu tieân cuûa Murray vaø Morse 9
Coâng ty Crosfield Electronics cuûa Anh ñaõ tham gia vaøo thò tröôøng maùy queùt vaøo naêm 1957. Maùy Scanatron cuûa hoï gioáng y nhö maùy Colorgraph cuûa coâng ty Hunter-Penrose. Crosfield ñaõ giaûi quyeát vaán ñeà chaäm chaïm cuûa maùy queùt baèng caùch söû duïng chuøm tia aâm cöïc (CRT) cho caû ñaàu ghi vaø ñaàu ñoïc. Scanatron laø maùy queùt ñaàu tieân ghi phim ñöôïc ôû daïng nöûa toâng (daïng tram). Scanatron ñaõ ngöøng saûn xuaát töø giöõa nhöõng naêm 1960. Naêm 1957, Russell Kirsch ñaõ queùt böùc aûnh kyõ thuaät soá ñaàu tieân vôùi 176 x 176 pixel. Ñoù laø ñöùa con trai môùi 3 thaùng tuoåi cuûa oâng aáy. H.1.4. Böùc aûnh kyõ thuaät soá ñaàu tieân treân theá giôùi Naêm 1958, taïi hoäi chôï Drupa, Hell giôùi thieäu maùy queùt daïng phaúng Hell Colorgraph. Tuy nhieân toác ñoä queùt cuûa maùy naøy vaãn coøn raát chaäm. Vôùi ñoä phaân giaûi 500 ppi, noù queùt moät baøi maãu kích thöôùc 30 x 40 cm phaûi maát haøng giôø. Naêm 1960, ASA (American Standards Association - Hieäp hoäi tieâu 10
chuaån Hoa Kyø) baét ñaàu phaùt trieån boä maõ ASCII (American Standard Code for Information Interchange - Boä maõ tieâu chuaån Hoa Kyø cho vieäc chuyeån ñoåi thoâng tin). Thieát laäp naøy duøng cho vieäc hieån thò vaên baûn treân maùy tính, caùc thieát bò keát noái vaø caùc thieát bò khaùc, giuùp cho vieäc chuyeån ñoåi döõ lieäu deã daøng hôn. Phieân baûn ñaàu tieân ñöôïc giôùi thieäu vaøo naêm 1963 vaø phieân baûn cuoái cuøng töø naêm 1986. Naêm 1962, tieán só Ing. Rudolf Hell giôùi thieäu maùy HelioKlischograph K190, maùy ghi truïc oáng ñoàng ñaàu tieân treân theá giôùi. Doøng maùy naøy vaøo naêm 1965 coù ñôn vò queùt vaø ghi taùch bieät (HelioKlischograph K193) hoaëc coù thieát bò ñieän töû kyõ thuaät soá (HelioKlischograph K200 naêm 1974). H.1.5. Maùy HelioKlischograph K190 Naêm 1963, Compugraphic giôùi thieäu maùy tính saép chöõ ñaàu tieân cuûa hoï, Linasec I vaø II. Nhöõng maùy tính saép chöõ naøy ñöôïc söû duïng ñeå chuaån bò baêng ñuïc loã duøng ñieàu khieån caùc maùy saép chöõ Linotype söû duïng trong coâng nghieäp in baùo. Baêng giaáy ñöôïc taïo ra treân maùy ñuïc loã Teletype BRPE vôùi toác ñoä khoaûng moät doøng treân moät giaây, do ñoù noù coù teân laø “Linasec”. Naêm 1963, Hell cuõng giôùi thieäu maùy taùch maøu ñieän töû (scanner) ñaàu tieân cuûa hoï, maùy Chromagraph. 11
H.1.6. Maùy Chromagraph cuûa Hell Coâng ty Dainipon Screen cuûa Nhaät cuõng tham gia vaøo thò tröôøng maùy taùch maøu ñieän töû vaøo naêm 1965 vôùi moät maùy queùt töông töï nhö Scanatron. Vaøo thôøi ñieåm naøy caùc maùy queùt ñeàu coù nhöõng ñaëc ñieåm töông töï nhö nhau: cho pheùp queùt caùc baøi maãu phaûn xaï cuõng nhö thaáu minh, cho ra caùc baûn taùch maøu rieâng reõ, caùc baûn taùch thöôøng laø caùc döông hay aâm baûn coù toâng lieân tuïc. Caùc bo maïch söûa maøu, phuïc cheá taàng thöù, UCR vaø baûn che khoâng neùt (Unsharp masking) cuûa caùc maùy queùt naøy coù khaû naêng cho chaát löôïng phim cao. H.1.7. Maùy taùch maøu Dainipon Screen SG-888 12
Naêm 1966, Hell giôùi thieäu maùy Digiset, maùy saép chöõ ñaàu tieân söû duïng font chöõ kyõ thuaät soá daïng bitmap. Chöõ ñöôïc ghi bôûi oáng aâm cöïc (CRT - Cathod ray tube), döõ lieäu seõ ñöôïc in ra phim hoaëc treân giaáy nhaïy saùng. Maùy Digiset coù theå ghi ñöôïc 1.000 kyù töï trong 1 giaây. Naêm 1967, Berthold giôùi thieäu maùy saép chöõ phim Diatronic. Noù bao goàm maùy tính, baøn phím vaø heä thoáng ghi quang cô. Phía treân baøn phím coù maøn hình vôùi chæ moät doøng kyù töï ñeå hieån thò caùc kyù töï vöøa ñöôïc ñaùnh tröôùc ñoù. Maùy naøy söû duïng ñöôïc 8 kieåu chöõ. Heä thoáng quang hoïc coù theå ghi ñöôïc caùc kyù töï coù co chöõ töø 6-20pt treân giaáy caûm quang. Ñaây laø maùy ñaàu tieân coù theå xuaát ra caùc doøng chöõ naèm ngang hoaëc doïc. H.1.8. Maùy saép chöõ phim Berthold Diatronic Naêm 1968 Coâng ty Scitex ñöôïc thaønh laäp bôûi Efraim (Efi) Arazi. Noù seõ trôû thaønh moät trong nhöõng nhaø cung caáp caùc thieát bò cheá baûn aán töôïng nhaát trong 30 naêm tieáp theo. Cuõng trong naêm naøy Cossor (Anh) vaø Hendrix (Myõ) laø nhöõng coâng ty ñaàu tieân trieån khai caùc heä thoáng saép chöõ phim coù maøn hình CRT, cho pheùp ngöôøi vaän haønh thaáy ñöôïc nhöõng gì hoï ñaõ nhaäp vaø söûa loãi. Naêm 1969, caùc maùy saép chöõ phim 7200 vaø 2900 cuûa Compocraphic cho pheùp ngöôøi söû duïng nhaäp vaên baûn baèng maùy vi tính vaø ghi thoâng tin vaøo baêng. Baêng naøy ñöôïc ñöa vaøo maùy saép chöõ, noù seõ in caùc thoâng tin naøy leân giaáy nhaïy saùng Kodak Ektamatic. Cuøng trong naêm naøy Coâng ty ECRM cuõng ñöôïc thaønh laäp bôûi ba 13
giaùo sö Vieän coâng ngheä Massachusetts (Massachusetts Institute of Technology - MIT), moät hoïc vieän raát noåi tieáng veà kyõ thuaät cuûa Hoa Kyø, vaø moät chaøng trai ñeán töø Hoäi in. Ñaây laø coâng ty phaùt trieån moät trong nhöõng thieát bò nhaän daïng kyù töï quang hoïc (OCR - Optical Character Recognition) ñaàu tieân thaønh coâng veà maët thöông maïi. Cuõng vaøo naêm 1969, Crosfield ñaõ giôùi thieäu maùy Magnascan 450 taïi Hoäi chôï Thöông maïi taïi Milan (YÙ). Maùy queùt naøy coù ñoä thu phoùng lôùn nhôø vieäc öùng duïng kyõ thuaät soá (Digital Techniques) vaø moät maùy tính mini. Caùc tín hieäu xuaát ñöôïc chuyeån döôùi daïng kyõ thuaät soá (digital) thay vì daïng töông töï (analog) nhö tröôùc ñaây vaø ñöôïc “ñoïc ra” chaäm hay nhanh hôn tuøy theo ñoä thu phoùng. Magnascan coøn cho pheùp taïo caùc baûn taùch maøu daïng tram baèng caùch söû duïng baûn tram coâng taéc quaán eùp saùt chung quanh taám phim chöa loä saùng. H.1.9. Maùy queùt Chromagraph DC 300 Hell cuõng giôùi thieäu moät maùy queùt gioáng nhö Magnascan laø maùy Chromagraph DC 300 vaøo naêm 1970. Ñaàu ghi cuûa maùy queùt naøy laø moät cuoäc caùch maïng trong coâng ngheä xuaát döõ lieäu, khi noù söû duïng laser argon chia thaønh saùu tia ñeå ñoàng thôøi ghi caùc döõ lieäu ñöôïc queùt. Ñaây laø maùy ñöôïc öa chuoäng nhaát trong thôøi gian naøy. Ñaõ coù 1.600 maùy ñöôïc baùn cho ñeán khi noù ngöng saûn xuaát vaøo naêm 1981. 14
Cuõng trong naêm 1970, phoøng thí nghieäm maùy tính Xerox PARC môû cöûa taïi Palo Alto, California. Noù seõ coù aûnh höôûng raát lôùn trong thaäp kyû tôùi. Naêm 1971, Abhay Bhushan vieát caùc thoâng soá ban ñaàu cho FTP (File Transfer Protocol - Giao thöùc chuyeån ñoåi taäp tin). Tuy nhieân noù phaûi maát theâm gaàn ba thaäp kyû nöõa tröôùc khi noù trôû thaønh caùch thöùc thoâng duïng cho vieäc trao ñoåi döõ lieäu giöõa caùc nhaø thieát keá vaø caùc nhaø in. Cuõng vaøo naêm 1971, P.D.I giôùi thieäu moät phaùt minh quan troïng ñoù laø: Kyõ thuaät taïo ñieåm nöûa toâng ñieän töû (Electronic halftone-dot generation). Hình daïng ñieåm, vò trí, taàn soá tram, goùc xoay tram ñeàu coù theå ñöôïc hieäu chænh baèng maùy tính vaø heä thoáng göông. Tia laser ñaõ ñöôïc söû duïng laøm nguoàn saùng. P.D.I ñaõ coâng nhaän raèng heä thoáng taïo tram daïng ñieåm cho ñoä phaân giaûi hình aûnh cao hôn kyõ thuaät taïo tram truyeàn thoáng. Hell cuõng giôùi thieäu kyõ thuaät taïo ñieåm baèng caùch söû duïng Split laser beam maø maõi ñeán ngaøy nay ña soá maùy queùt ñeàu söû duïng. Öu ñieåm lôùn nhaát cuûa vieäc söû duïng tia laser ñeå taïo ñieåm laø do noù coù cöôøng ñoä saùng maïnh neân coù theå söû duïng phim reû tieàn coù ñoä nhaïy saùng yeáu hôn vaø toác ñoä ghi nhanh hôn. H.1.10. Maùy CompuWriter cuûa Compugraphic Cuõng trong naêm 1971, doøng maùy CompuWriter laø maùy saép chöõ phim ñaàu tieân cuûa Compugraphic cho pheùp ngöôøi söû duïng xuaát vaên baûn tröïc 15
tieáp maø khoâng caàn söû duïng baêng. Chuùng nhaém tôùi caùc cöûa haøng in nhoû, caùc cô quan quaûng caùo, vaø caùc nhaø xuaát baûn. CompuWriter bao goàm hai kieåu chöõ 96 kyù töï vôùi co chöõ töø 5-12pt. Chuùng söû duïng vieäc thay ñoåi oáng kính thuû coâng vaø co chöõ coù theå taêng ñeán 24pt. Naêm 1972 laø moät naêm quan troïng ñoái vôùi caùc heä thoáng bieân taäp cho baùo chí. Harris giôùi thieäu heä thoáng Harris 2500 trong khi DEC thoâng baùo heä thoáng Typeset 11. Moät soá tôø baùo lôùn vaø IBM thaønh laäp “Nhoùm phaùt trieån Heä thoáng Baùo chí” (The Newspaper Systems Development Group) ñeå xaùc ñònh vaø thöïc hieän moät heä thoáng cho vieäc taïo caùc trang hoaøn chænh bao goàm caû vaên baûn vaø hình aûnh. Ñieàu ñoù ñaõ daãn ñeán moät heä quaû: ñoù laø naêm maø maùy Linotype cuoái cuøng ñöôïc saûn xuaát taïi Myõ. Cuõng trong naêm naøy, DuPont Cromalin ñöôïc coâng boá. Noù seõ trôû thaønh heä thoáng kieåm tra tieâu chuaån ngaønh coâng nghieäp cho ñeán khi caùc maùy in phun khoâng coøn toàn taïi. Naêm 1973, Automix Ultracomp laø heä thoáng ñaàu tieân söû duïng boä vi xöû lyù. Intel ñaõ giôùi thieäu boä vi xöû lyù chip ñôn ñaàu tieân treân theá giôùi, Intel 4004, hai naêm tröôùc. Xerox phaùt trieån giao dieän ñoà hoïa cho ngöôøi duøng treân maùy tính Alto cuûa hoï. Maùy tính naøy seõ aûnh höôûng ñeán nhieàu heä thoáng trong thaäp kyû tôùi, bao goàm Apple Lisa vaø Macintosh, vaø caùc maùy traïm Sun ñaàu tieân. Bravo, moät chöông trình chuaån bò taøi lieäu cho Alto, thöôøng ñöôïc coi laø öùng duïng WYSIWYG (What You See Is What You Get) ñaàu tieân, coù khaû naêng hieån thò chính xaùc keát quaû in treân maøn hình maùy tính. H.1.11. Giao dieän ñoà hoïa treân maùy tính Alto cuûa Xerox 16
Cuõng trong naêm 1973, Coâng ty Atex ñöôïc thaønh laäp taïi Massachusetts bôûi Douglas Drane vaø hai anh em, Charles vaø Richard Ying. Coâng ty baùn heä thoáng saép chöõ ñieän töû ñaàu tieân cuûa mình taïi Myõ moät naêm sau ñoù. Trong 25 naêm tieáp, Atex luoân laø nhaø cung caáp chính caùc heä thoáng bieân taäp, soaïn thaûo vaên baûn trong ngaønh baùo chí. Naêm 1975, Toå chöùc Tieâu chuaån Quoác teá (International Standards Organisation) coâng boá ISO 216. Tieâu chuaån naøy ñònh nghóa caùc khoå giaáy nhö A3 vaø A4, sau ñoù noù ñöôïc aùp duïng treân toaøn caàu. Cuõng trong naêm naøy, caùc maùy in laser ñaàu tieân, nhö IBM 3800 vaø Xerox 9700, xuaát hieän treân thò tröôøng. Chuùng khaù ñaét, nhöng raát höõu ích cho caùc öùng duïng nhö in kieåm tra. H.1.12. Maùy in laser IBM 3800 17
Tröôùc naêm 1976, vaên baûn vaø hình aûnh ñöôïc xöû lyù rieâng bieät, ñieàu ñoù ñaõ thay ñoåi khi maùy Monotype Lasercomp xuaát hieän vaøo naêm 1976. Noù coù moät caáu truùc vaãn ñöôïc söû duïng ñeán ngaøy nay: moät maùy tính goïi laø RIP hay laø Raster Image Processor tính toaùn caùc ñieåm ghi vôùi moät thieát bò ghi rieâng bieät. Monotype Lasercomp laø heä thoáng saép chöõ phim ñaàu tieân söû duïng laser ñi keøm vôùi RIP. Ñôn vò naøy khoâng chæ coù theå taïo ra caùc kieåu chöõ kyõ thuaät soá, maø noù coøn coù theå ghi ñöôïc daïng ñoà hoïa (thoâ). H.1.13. Maùy Monotype Lasercomp 3000 Apple ñöôïc thaønh laäp bôûi Steve Jobs, Steve Wozniak vaø Ronald Wayne. Maùy tính thöù hai, Apple II, ñöôïc giôùi thieäu vaøo ngaøy 16 thaùng 4 naêm 1977 vaø trôû thaønh moät thaønh coâng ngoaøi mong ñôïi cuûa Apple. Logo thöù hai cuûa Apple ñöôïc thieát keá bôûi Rob Jannoff vaø ñöôïc moät trong nhöõng giaùm ñoác ñieàu haønh cuûa Apple moâ taû laø “logo ñaét nhaát töøng ñöôïc thieát keá” bôûi vì chi phí cho vieäc hieån thò noù treân thieát bò vaø tôø rôi. 18
Naêm 1977, Compugraphic EditWriter 7500 ñöôïc giôùi thieäu vaø nhanh choùng thaønh coâng. Maùy saép chöõ phim naøy keát hôïp baøn phím vaø maøn hình trong cuøng moät thieát bò, cho pheùp moät coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän trong khi ngöôøi vaän haønh ñoàng thôøi söû duïng treân moät baøn phím khaùc. Caùc ñôn vò rieâng bieät nhö Mini-Disk Terminal (MDT) vaø Mini-Disk Reader (MDR) cho pheùp nhaäp vaên baûn ngoaøi vaø maùy saép chöõ söû duïng moät ñóa meàm 8 inch. Ñaàu ra laø döõ lieäu ñöôïc ghi leân giaáy aûnh coù chieàu roäng leân ñeán 8 inch. Co chöõ töø 6-72pt, söû duïng moät heä thoáng caùc ñóa font chöõ coù theå thay theá vaø caùc oáng kính coá ñònh khaùc nhau gaén treân moät caùi thaùp beân trong. Taïi Israel, Benny Landa ñaõ phaùt minh ra maùy in kyõ thuaät soá Indigo vôùi muïc tieâu hoaøn thieän vieäc in kyõ thuaät soá baèng möïc loûng. Moät thaønh vieân môùi ñeán khaùc laø Xitron, coâng ty ñaõ phaùt trieån giao dieän “blue box” giöõa caùc heä thoáng bieân taäp baùo vaø maùy ghi phim laser. Vieäc chuyeån töø caùc maùy queùt maøu sang caùc heä thoáng ghi ñieän töû ñaõ baét ñaàu töø naêm 1977 vôùi maùy Magnascan 570, noù coù khaû naêng ñònh vò moät caùch ñoäc laäp hình aûnh treân tôø phim. Hell giôùi thieäu Chromaskop vôùi maøn hình ñieàu khieån ñöôïc keát noái tröïc tieáp. Khaû naêng ghi döõ lieäu hình aûnh queùt sang ñóa töø ñeå xöû lyù treân maùy tính hoaëc xuaát sang moät maùy khaùc cuõng ñaõ ñöôïc nghieân cöùu vaø phaùt trieån. 19
H.1.14. Maùy saép chöõ phim Compugraphic EditWriter 7500 Naêm 1978, maùy saép chöõ phim Linotron 202 baét ñaàu söû duïng caùc font chöõ kyõ thuaät soá ñöôïc löu tröõ döôùi daïng vectô. Noù vaãn laø moät trong nhöõng maùy saép chöõ ñöôïc öa chuoäng haøng ñaàu cho ñeán khi Destop Publishing xuaát hieän vaøo thaäp nieân 1980. Phieân baûn ñaàu tieân cuûa TeX, moät öùng duïng saép chöõ höôùng tôùi vieäc saûn xuaát saùch, ñöôïc vieát bôûi giaùo sö Donald Knuth. OÂng vieát phaàn meàm naøy, maø noù vaãn coøn ñöôïc söû duïng ñeán ngaøy nay, sau khi bò aùm aûnh bôûi chaát löôïng keùm cuûa font chöõ ñöôïc söû duïng ñeå thieát keá aán baûn hieäu chænh laàn hai cuûa cuoán saùch “Ngheä thuaät laäp trình maùy tính”. Cuõng trong naêm naøy, Bobst Graphics Scrib maùy tính xaùch tay daønh cho caùc nhaø baùo ñöôïc giôùi thieäu. Söû duïng moät boä gheùp aâm thanh rieâng bieät, caùc phoùng vieân coù theå göûi baøi baùo cuûa hoï tôùi toøa soaïn qua ñöôøng daây ñieän thoaïi tieâu chuaån. Maùy ghi aâm tích hôïp coù theå löu ñeán 8000 kyù töï treân moät microcassette. Naép ngaên traéng ôû phía treân giöõ moät taám göông gaäp laïi ñöôïc söû duïng ñeå hieån thò vaên baûn ñaõ goõ töø maøn hình maùy tính 7 inch. Maùy tính naëng 16 kg. 20