Giới thiệu đất nước - con người Brasil

Giới thiệu đất nước - con người Brasil<br /> Brasil (tiếng Bồ Đào Nha: Brasil, phiên âm tiếng Việt: Bra-xin, Hán Việt: Ba Tây), tên gọi<br /> chính thức là Cộng hòa Liên bang Brasil (tiếng Bồ Đào Nha: República Federativa do<br /> Brasil).<br /> Brasil là một quốc gia thuộc khu vực Nam Mỹ. Brasil là quốc gia có diện tích rộng thứ 5 thế giới<br /> và dân số cũng đứng hàng thứ 5 thế giới. Nước này tiếp giáp với hầu hết các quốc gia và vùng<br /> lãnh thổ ở Nam Mỹ: giáp với Venezuela, Guyana, Suriname và Guyane thuộc Pháp về phía bắc,<br /> Colombia về phía tây bắc, Bolivia và Peru về phía tây, Argentina và Paraguay về phía tây nam<br /> và Uruguay về phía nam. Phía đông Brasil là một đường bờ biển dài tiếp giáp với Đại Tây<br /> Dương.<br /> <br /> Phần lớn diện tích Brasil nằm giữa đường xích đạo và chí tuyến nam nên có khí hậu nhiệt đới<br /> nóng ẩm. Đó là điều kiện hình thành nên một hệ động thực vật rất phong phú tại Brasil. Dân cư<br /> Brasil tập trung chủ yếu ở những vùng duyên hải và những vùng đô thị lớn trong nội địa.<br /> Brasil từng là thuộc địa của Bồ Đào Nha trong quá khứ cho đến năm 1822 khi nước này trở<br /> thành một quốc gia độc lập. Ngày nay, Brasil là một quốc gia theo thể chế cộng hòa liên bang.<br /> Brasil hiện là nước có thu nhập trung bình và đồng thời là nền kinh tế lớn nhất khu vực Mỹ<br /> Latinh.<br /> Brasil còn là nước duy nhất tại Nam Mỹ nói tiếng Bồ Đào Nha và nước này có số dân theo đạo<br /> Thiên Chúa lớn nhất thế giới. Về mặt văn hóa, Brasil rất nổi tiếng với lễ hội Carnaval sôi động<br /> và là một cường quốc trong môn thể thao bóng đá.<br /> <br /> Brasil thiết lập quan hệ ngoại giao với Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam ngày 8 tháng 5 năm<br /> 1989[1].<br /> <br /> Lịch sử<br /> Thời kỳ Tiền Colombo<br /> Những hóa thạch được tìm thấy tại Brasil là bằng chứng về việc con người đã đến định cư tại<br /> vùng đất này ít nhất 8000 năm về trước[2]. Tuy nhiên câu hỏi về việc ai là người đầu tiên đến<br /> Brasil vẫn còn là một vấn đề gây tranh cãi.<br /> Nhìn chung các nhà khảo cổ học cho rằng đó là những thợ săn người châu Á di cư qua eo biển<br /> Bering qua Alaska, xuống châu Mỹ rồi đến Brasil. Tuy nhiên một số nhà khảo cổ khác lại cho<br /> rằng những cư dân cổ hơn tại Brasil có nguồn gốc gần với người châu Úc và châu Phi bản địa.<br /> <br /> Trong khi người da đỏ phía tây dãy núi Andes phát triển những quốc gia thành thị có nền văn<br /> hóa cao, tiêu biểu như Đế chế Inca ở Peru thì người da đỏ ở Brasil lại sống theo hình thức bán du<br /> mục gồm săn bắn, đánh bắt cá và trồng trọt. Họ không có chữ viết hay xây dựng những công<br /> trình kiến trúc quy mô cho nên việc tìm hiểu về họ rất khó khăn, chủ yếu là qua đồ gốm. Khi<br /> người châu Âu tìm ra Brasil, mật độ thổ dân ở Brasil rất thấp, dân số chỉ khoảng 1 triệu người.<br /> Ngày nay, thổ dân da đỏ ở Brasil một phần bị lai với các chủng tộc khác hoặc sống nguyên thủy<br /> trong những rừng Amazon.<br /> Thuộc địa Brasil<br /> Brasil được khám phá bởi nhà thám hiểm Pedro Álvares Cabral người Bồ Đào Nha vào ngày 22<br /> tháng 4 năm 1500.<br /> Thời gian đầu, người Bồ Đào Nha không mấy mặn mà với Brasil mà tập trung nhiều hơn vào các<br /> hoạt động thương mại với Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia.<br /> Với nguồn tài nguyên và đất đai chưa khai phá hết sức lớn, nhiều nước châu Âu khác như Pháp<br /> và Hà Lan cũng muốn lập thuộc địa tại Brasil song cuối cùng đều thất bại trước người Bồ Đào<br /> Nha.<br /> Tên gọi Brasil bắt nguồn từ tên một mặt hàng xuất khẩu chủ lực của vùng đất này: cây vang<br /> (trong tiếng Bồ Đào Nha là Pau-Brasil), một loại cây cung cấp nhựa để làm phẩm nhuộm màu<br /> đỏ. Sang thế kỉ 17, mía đường dần thay thế cây vang để trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực<br /> của Brasil. Các quý tộc và chủ đất người Bồ Đào Nha đã lập ra các đồn điền trồng mía rộng lớn<br /> và bắt hàng triệu người da đen từ châu Phi sang làm nô lệ làm việc trên các đồn điền này. Người<br /> da đen bị đối xử rất khắc nghiệt nên họ đã nhiều lần nổi dậy đấu tranh, mà tiêu biểu là cuộc khởi<br /> nghĩa năm 1835 tại Salvador, Bahia [3]song thường không thành công.<br /> <br /> Đế chế Brasil<br /> Vào năm 1808, để chạy trốn khỏi quân đội Napoléon, hoàng gia Bồ Đào Nha cùng chính phủ đã<br /> di cư đến thủ đô lúc bấy giờ của Brasil là Rio de Janeiro. Đây là sự di cư xuyên lục địa của một<br /> hoàng tộc duy nhất trong lịch sử.<br /> <br /> Năm 1815, vua João VI (Jean IV) của Bồ Đào Nha tuyên bố Brasil là một vương quốc hợp nhất<br /> với Bồ Đào Nha và Algarve (nay là miền nam Bồ Đào Nha). Từ đó, về mặt danh nghĩa thì Brasil<br /> không còn là một thuộc địa nữa nhưng quyền nhiếp chính thì vẫn nằm trong tay của Bồ Đào<br /> Nha. Khi João VI trở về Bồ Đào Nha vào năm 1821, con trai ông là Pedro lên nối ngôi vua<br /> Brasil.<br /> Ngày 7 tháng 9 năm 1822, trước phong trào đấu tranh của người dân, Pedro đã tuyên bố Brasil ly<br /> khai khỏi Bồ Đào Nha ("Độc lập hay là Chết") và thành lập Đế chế Brasil độc lập. Vua Pedro tự<br /> phong danh hiệu Hoàng đế Pedro I của Brasil và thường được biết đến với tên gọi Dom Predo.<br /> Hoàng đế Pedro I trở về Bồ Đào Nha vào năm 1831 do những bất đồng với các chính trị gia<br /> Brasil. Con trai ông là vua Pedro II lên ngôi năm 1840 khi mới 14 tuổi sau 9 năm chế độ nhiếp<br /> chính. Pedro II đã xây dựng một chế độ quân chủ gần giống nghị viện kéo dài đến năm 1889 khi<br /> ông bị phế truất trong một cuộc đảo chính để thành lập nước cộng hòa.<br /> Trước khi kết thúc thời gian cai trị của mình, vua Pedro II đã xóa bỏ chế độ chiếm hữu nô lệ tại<br /> Brasil vào năm 1888. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến ông bị giới chủ nô căm ghét và loại<br /> bỏ khỏi ngai vàng<br /> <br /> Nền Cộng hòa cũ (1889-1930)<br /> Pedro II bị phế truất vào ngày 15 tháng 11 năm 1889 trong một cuộc đảo chính quân sự của<br /> những người cộng hòa. Tướng Deodero de Fonseca, người lãnh đạo cuộc đảo chính đã trở thành<br /> tổng thống trên thực tế đầu tiên của Brasil.<br /> Tên của đất nước được đổi thành Cộng hòa Hợp chúng quốc Brasil (đến năm 1967 thì đổi lại<br /> thành Cộng hòa Liên bang Brasil như ngày nay). Trong khoảng thời gian từ năm 1889 đến năm<br /> 1930, Brasil là một quốc gia với chính phủ theo thể chế dân chủ lập hiến, với chức tổng thống<br /> luân phiên giữa hai bang lớn là Sao Paulo và Minas Gerais.<br /> <br /> Đến cuối thế kỉ 19, cà phê đã trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Brasil thay cho đường<br /> mía. Việc buôn bán cà phê với nước ngoài đã làm nên sự thịnh vượng của Brasil về mặt kinh tế,<br /> đồng thời cũng thu hút một số lượng đáng kể người nhập cư đến từ các quốc gia châu Âu, chủ<br /> yếu là Italia và Đức.<br /> Dân số tăng lên cùng với nguồn nhân công dồi dào đã cho phép đất nước Brasil phát triển các<br /> ngành công nghiệp và mở rộng lãnh thổ vào sâu hơn trong lục địa.<br /> Thời kỳ này, với tên gọi là "Nền Cộng hòa cũ" kết thúc vào năm 1930 do một cuộc đảo chính<br /> quân sự mà sau đó Getulio Vargas lên chức tổng thống.<br /> <br /> Chủ nghĩa dân túy và sự phát triển (1930-1964)<br /> Getulio Vargas lên nắm quyền sau cuộc đảo chính của giới quân sự năm 1930. Ông đã cai trị<br /> Brasil như một nhà độc tài với những thời kỳ dân chủ xen kẽ. Sau năm 1930, chính phủ Brasil<br /> vẫn tiếp tục thành công trong các dự án phát triển nông nghiệp, công nghiệp và mở mang vùng<br /> lãnh thổ nội địa rộng lớn của Brasil.<br /> <br /> Tổng thống Getulio Vargas đã cai trị như một nhà độc tài trong hai nhiệm kỳ 1930-1934 và<br /> 1937-1945. Ông tiếp tục được bầu làm tổng thống Brasil trong khoảng thời gian 1951-1954.<br /> Getulio Vargas đã có những ý tưởng mới về nền chính trị của Brasil để thúc đầy hơn nữa sự phát<br /> triển đất nước. Ông hiểu rằng trong bối cảnh nền công nghiệp đang phát triển mạnh tại Brasil lúc<br /> bấy giờ, những người công nhân sẽ trở thành một thế lực chính trị đông đảo tại đây, kèm theo<br /> một hình thức quyền lực chính trị mới - chủ nghĩa dân túy.<br /> <br /> Nắm bắt được điều đó, tổng thống Vargas đã kiểm soát nền chính trị của Brasil một cách tương<br /> đối ổn định trong vòng 15 năm đến khi ông tự tử vào năm 1954.<br /> <br /> Sau hai giai đoạn độc tài dưới thời tổng thống Getulio Vargas, nhìn chung chế độ dân chủ đã<br /> chiếm ưu thế tại Brasil trong khoảng thời gian 1945-1964. Một trong những sự kiện quan trọng<br /> diễn ra trong thời kỳ này là thủ đô của Brasil được chuyển từ thành phố Rio de Janeiro sang<br /> thành phố Brasilia.<br /> <br /> Chế độ độc tài quân sự (1964-1985)<br /> Những khủng hoảng về mặt kinh tế, xã hội đã dẫn tới cuộc đảo chính của giới quân sự vào năm<br /> 1964. Cuộc đảo chính đã nhận được sự giúp đỡ một số chính trị gia quan trọng, ví dụ như José<br /> de Magalhães Pinto, thống đốc bang Minas Gerais và nhận được sự hậu thuẫn của chính phủ Mỹ.<br /> Sau cuộc đảo chính, một giai đoạn độc tài quân sự được thiết lập tại Brasil trong vòng 21 năm<br /> với việc quân đội kiểm soát toàn bộ nền chính trị của đất nước.<br /> <br /> Trong những năm đầu tiên sau đảo chính, kinh tế Brasil vẫn tiếp tục tăng trưởng nhanh do các<br /> chính sách cải cách kinh tế được ban hành. Nhưng sau đó, những cải cách này đã không phát huy<br /> được tác dụng và khiến nền kinh tế Brasil lâm vào tình trạng khó khăn. Nợ nước ngoài tăng lên<br /> nhanh chóng trong khi hàng ngàn người Brasil bị chính phủ độc tài quân sự trục xuất, bắt giữ, tra<br /> tấn và thậm chí bị giết hại.<br /> <br /> Brasil từ năm 1985 đến nay<br /> Năm 1985, Brasil bắt đầu quay trở lại tiến trình dân chủ. Tancredo Neves được bầu làm tổng<br /> thống nhưng ông đã qua đời trước khi tuyên thệ nhậm chức, phó tổng thống Jose Sarney được cử<br /> lên thay thế.<br /> <br /> Vào tháng 12 năm 1989, Fernando Collor de Mello được bầu làm tổng thống và ông đã dành<br /> những năm đầu tiên của nhiệm kỳ để khắc phục tình trạng siêu lạm phát của Brasil, lúc bấy giờ<br /> đã đạt mức 25% mỗi tháng.<br /> <br /> Những tổng thống kế nhiệm ông đã tiếp tục duy trì các chính sách kinh tế mở như tự do thương<br /> mại và tiến hành tư nhân hóa các xí nghiệp của nhà nước[4].<br /> <br /> Tháng 1 năm 1995, Fernando Henrique Cardoso nhậm chức tổng thống Brasil sau khi đánh bại<br /> ứng cử viên cánh tả Lula da Silva. Ông đã có những kế hoạch cải cách kinh tế hiệu quả và đưa<br /> Brasil vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính năm 1998.<br /> Năm 2000, tổng thống Condor đã yêu cầu phải công khai những tài liệu về mạng lưới các chế độ<br /> độc tài quân sự tại Nam Mỹ.<br /> Ngày nay, một trong những vấn đề khó khăn nhất của đất nước Brasil là sự bất bình đẳng trong<br /> thu nhập cũng như nhiều vấn đề xã hội nhức nhối khác. Vào thập niên 1990, vẫn còn khoảng một<br /> phần tư dân số Brasil sống dưới mức 1 đô la Mỹ một ngày. Những căng thẳng về xã hội và kinh<br /> tế này đã giúp ứng cử viên cánh tả Lula de Silva thắng cử tổng thống vào năm 2002.<br /> Sau khi nhậm chức, các chính sách kinh tế dưới thời tổng thống Cardoso vẫn được duy trì[5].<br /> Mặc dù có một vài tai tiếng trong chính phủ song nhiều chính sách xóa đói giảm nghèo của tổng<br /> thống Silva đã thu được thành công nhất định.<br /> <br /> Ông đã nâng mức lương tối thiểu từ 200 real lên 350 real trong vòng 4 năm, xây dựng chương<br /> trình Fome Zero (Không có người đói) để giải quyết nạn đói trong tầng lớp người nghèo tại<br /> Brasil. Những chính sách nhằm giảm tỉ lệ thất nghiệp và sự phụ thuộc vào dầu lửa cũng đã mang<br /> lại hiệu quả tích cực.<br /> <br /> Chính trị<br /> Chính phủ<br /> Theo hiến pháp, Brasil là một quốc gia theo thể chế cộng hòa liên bang, được tạo lập dựa trên 4<br /> thực thể chính trị là Liên bang, bang, các chính quyền thành phố tự trị và quận liên bang[6].<br /> Không có sự phân cấp cụ thể nào về quyền lực giữa các thực thể chính trị này. Chính quyền<br /> Brasil được chia thành các nhánh: lập pháp, hành pháp và tư pháp.<br /> <br /> Hoạt động của các nhánh này diễn ra độc lập với nhau và đồng thời được kiểm tra và điều chỉnh<br /> cân bằng sao cho thích hợp. Nhánh hành pháp và lập pháp được tổ chức ở cả 4 thực thể chính trị,<br /> trong khi nhánh tư pháp chỉ được tổ chức ở cấp Liên bang và bang.<br /> Nhánh hành pháp được thực thi bởi chính phủ, trong khi nhánh lập pháp được thực thi bởi cả<br /> chính phủ và hai viện của quốc hội Brasil. Nhánh tư pháp hoạt động riêng rẽ với hai nhánh trên.<br />  Về nhánh hành pháp, người đứng đầu nhà nước là tổng thống Brasil có nhiệm kỳ 4 năm và được<br /> phép nắm tối đa 2 nhiệm kỳ. Đương kim tổng thống hiện nay của của nước này là ông Luiz<br /> Inacio Lula da Silva, đắc cử ngày 27 tháng 10 năm 2002 và được tái bầu lại vào ngày 29 tháng<br /> 12 năm 2006.<br /> <br /> Tổng thống có quyền chỉ định thủ tướng liên bang, có vai trò hỗ trợ cho tổng thống trong việc<br /> điều hành đất nước. Về nhánh lập pháp, Quốc hội của Brasil được chia làm 2 viện: thượng viện<br /> và hạ viện.<br /> Thượng viện Liên bang Brasil gồm có 81 ghế, phân bố đều mỗi 3 ghế cho 26 bang và quận liên<br /> bang (thủ đô) và có nhiệm kỳ 8 năm. Hạ viện có tổng cộng 513 ghế, được bầu cử theo nhiệm kỳ<br /> 4 năm và phân bố theo tỉ lệ bang.<br /> Một trong những nguyên tắc chính trị của nền cộng hòa là hệ thống đa đảng, như một sự đảm<br /> bảo về tự do chính trị. Hiện nay có tổng cộng 15 đảng chính trị lớn nhỏ có ghế trong Quốc hội<br /> Brasil.<br /> <br /> Bốn đảng lớn nhất hiện nay là Đảng Công nhân Brasil (PT), Đảng Dân chủ Xã hội Brasil<br /> (PSDB), Đảng Vận động Dân chủ Brasil (PMDB) và Đảng Dân chủ (tiền thân là Đảng Mặt trận<br /> Tự do - PFL).<br /> <br /> Luật pháp<br /> Luật pháp của Brasil dựa trên luật La Mã - Germania truyền thống[7]. Hiến pháp Liên bang,<br /> được thông qua vào ngày 5 tháng 10 năm 1988 là bộ luật cơ bản nhất của Brasil. Tất cả những<br /> quyết định của nhánh lập pháp và tòa án đều phải dựa trên Hiến pháp Brasil.<br /> Các bang của Brasil đều có hiến pháp riêng của bang mình, nhưng không được trái với Hiến<br /> pháp Liên bang. Các chính quyền thành phố và quận liên bang không có hiến pháp riêng mà có<br /> bộ luật của riêng mình, gọi là luật cơ bản (leis orgânicas).<br /> <br /> Quyền lực pháp lý được thực thi bởi nhánh tư pháp, mặc dù trong một số trường hợp đặc biệt<br /> Hiến pháp Brasil cũng cho phép Thượng viện Liên bang thông qua những quyết định về mặt luật<br /> pháp.<br /> Cơ quan quyền lực cao nhất trong ngành tư pháp của Brasil là Tòa án Liên bang Tối cao. Tuy<br /> nhiên hệ thống tư pháp của Brasil bị chỉ trích làm việc kém hiệu quả trong vài thập kỉ qua trong<br /> việc thực hiện nốt các bước cuối của việc xét xử. Các vụ kiện cáo thường mất tới vài năm để giải<br /> quyết và đi đến phán quyết cuối cùng<br /> <br /> Quan hệ ngoại giao và quân đội<br /> Brasil là quốc gia dẫn đầu khu vực Mỹ Latinh về chính trị và kinh tế[9]. Tuy nhiên, những bất ổn<br /> về kinh tế và xã hội trong lòng Brasil đã ngăn cản nước này tiến lên và trở thành một cường quốc<br /> có ảnh hưởng lớn trên thế giới.<br /> Trong suốt giai đoạn từ sau Thế chiến thứ hai đến thập niên 1990, các chính phủ Brasil đều tìm<br /> cách mở rộng ảnh hưởng của nước này ra tầm quốc tế bằng cách tập trung phát triển kinh tế và<br /> có một chính sách ngoại giao độc lập.<br /> Những năm gần đây, Brasil ngày càng tăng cường quan hệ với các nước Mỹ Latinh láng giềng,<br /> đồng thời đóng vai trò quan trọng trong các sứ mệnh của Liên Hiệp Quốc. Chính sách ngoại giao<br /> của Brasil là có quan điểm hòa bình trong các vấn đề tranh chấp quốc tế và không can thiệp vào<br /> tình hình nước khác.<br /> <br /> Brasil là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế như Liên Hiệp Quốc, Tổ chức Thương mại Thế<br /> giới và Khối Thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur)...<br /> <br /> Quân đội Brasil bao gồm 3 bộ phận chính là lục quân, hải quân và không quân. Lực lượng cảnh<br /> sát được coi là một nhánh của quân đội trong hiến pháp nhưng nằm dưới sự chỉ huy của mỗi<br /> bang. Brasil là quốc gia có lực lượng quân đội lớn nhất Mỹ Latinh, với tổng quân số là 287.000<br /> quân nhân vào năm 2006.<br /> Tổng thống Brasil cũng là tổng chỉ huy quân đội của nước này. Chi phí cho quân sự của Brasil<br /> năm 2006 ước tính đạt khoảng 2,6% GDP. Brasil có chế độ nghĩa vụ quân sự dành cho nam giới<br /> tuổi từ 21-45, kéo dài trong khoảng 9 đến 12 tháng, còn tự nguyện thì tuổi từ 17-45.<br /> Tuy nhiên, với một nước có dân số lớn như Brasil thì đa phần nam giới nước này không phải gọi<br /> nhập ngũ. Brasil là nước đầu tiên tại Nam Mỹ chấp nhận phụ nữ phục vụ trong quân ngũ vào<br /> thập niên 1980[10]. Vai trò chủ yếu của quân đội Brasil là bảo vệ chủ quyền quốc gia và tham<br /> gia vào các chiến dịch gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc tại nước ngoài.<br /> <br /> Phân chia hành chính<br /> Các vùng<br /> Lãnh thổ Brasil được chia thành năm vùng riêng biệt: Bắc, Đông Bắc, Trung Tây, Đông Nam và<br /> Nam.<br /> * Vùng Bắc chiếm 45,27% lãnh thổ Brasil nhưng lại là vùng có số lượng dân cư thấp nhất.<br /> Vùng Bắc có mức độ công nghiệp hóa và phát triển thấp (ngoại trừ Manaus, là nơi có một khu<br /> công nghiệp miễn thuế). Đây là nơi có nhiều rừng mưa nhiệt đới xanh tốt và nơi cư trú của một<br /> số lượng lớn người da đỏ.<br /> <br /> * Vùng Đông Bắc chiếm một phần ba dân số Brasil. Vùng này có nền văn hóa đa dạng, bao<br /> gồm những ảnh hưởng văn hóa thời thuộc địa Bồ Đào Nha, văn hóa châu Phi và văn hóa thổ dân<br /> da đỏ. Đây cũng là vùng nghèo nhất Brasil. Vùng Đông Bắc có mùa khô kéo dài và nhiều bãi<br /> biển đẹp nổi tiếng.<br /> <br /> * Vùng Trung Tây là vùng có diện tích lớn thứ hai tại Brasil, nhưng mật độ dân số lại thấp.<br /> Thủ đô của Brasil - thành phố Brasília, thuộc vùng này. Đây là nơi có đầm lầy Pantanal lớn nhất<br /> thế giới và một phần của rừng mưa Amazon nằm ở phía tây bắc.<br /> Về khí hậu, vùng này có hai mùa riêng biệt: mùa mưa (từ tháng 10 tới tháng 4) và mùa khô (từ<br /> tháng 5 tới tháng 9). Đây cũng là vùng nông nghiệp quan trọng nhất đất nước. Các thành phố lớn<br /> nhất là: Brasilia, Goiania, Campo Grande và Cuiaba.<br /> <br /> * Vùng Đông Nam là vùng giàu có tài nguyên và đông dân nhất nước. Riêng dân số vùng này<br /> đã lớn hơn dân số của bất kỳ một nước Nam Mỹ nào khác. Đây là nơi có hai thành phố lớn nhất<br /> của Brasil: Rio de Janeiro và Sao Paulo. Cảnh quan vùng này khá đa dạng, với trung tâm thương<br /> mại chủ yếu của đất nước là São Paulo, thành phố lịch sử Minas Gerais và bãi biển Rio de<br /> Janeiro nổi tiếng.<br /> <br /> * Vùng Nam là vùng giàu có nhất tại Brasil (tính theo GDP bình quân đầu người), với tiêu<br /> chuẩn sống tốt nhất cả nước. Đây cũng là vùng lạnh nhất Brasil, thỉnh thoảng có thể xuất hiện<br /> băng giá và tuyết ở một số vùng cao.<br /> Vùng này có nhiều người nhập cư Châu Âu sinh sống, chủ yếu là con cháu người Đức, người Ý<br /> và người Slav, mang theo những ảnh hưởng rõ rệt về văn hóa quê hương cũ của họ. Các thành<br /> phố lớn nhất là Curitiba và Porto Alegre.<br /> <br /> Các bang<br /> Brasil được tổ chức theo hình thức liên bang. Các bang của Brasil (estado) có quyền tự tổ chức<br /> chính phủ, pháp luật, duy trì an ninh công cộng và thu thuế. Chính phủ bang do một thống đốc<br /> bang (governador) đứng đầu, được bầu theo hình thức phổ thông đầu phiếu. Ngoài ra còn có một<br /> cơ quan lập pháp riêng của bang (assembléia legislativa).<br /> <br /> Brasil gồm 26 bang và 1 quận liên bang (distrito federal), tổng cộng là 27 đơn vị liên bang. Quận<br /> liên bang của Brasil bao gồm thủ đô của nước này, Brasilia.<br /> <br /> Mỗi bang lại được chia thành nhiều hạt (municípios) với hội đồng lập pháp (câmara de<br /> vereadores) và một thị trưởng (prefeito) riêng. Các hạt này có quyền tự trị và về mặt hệ thống là<br /> độc lập với cả liên bang và chính phủ bang. Một hạt có thể gồm các thị trấn (distritos) khác bên<br /> cạnh khu vực, tuy nhiên các khu đô thị tự trị này không có chính phủ riêng biệt.<br /> <br /> Lãnh thổ và địa hình<br /> Brasil là một quốc gia rộng lớn. Tổng diện tích của nước này là 8.511.965 km², chiếm tới một<br /> nửa diện tích lục địa Nam Mỹ. Lãnh thổ Brasil tiếp giáp với các quốc gia và vùng lãnh thổ là<br /> Argentina, Bolivia, Colombia, Guiana thuộc Pháp, Guyana, Paraguay, Peru, Suriname, Uruguay<br /> và Venezuela. Brasil có quốc gia có diện tích lớn thứ năm trên thế giới, chỉ đứng sau Nga,<br /> Canada, Mỹ và Trung Quốc. Lãnh thổ nước này trải dài trên 4 múi giờ khác nhau. Brasil còn có<br /> một đường bờ biển dài 7367 km tiếp giáp với Đại Tây Dương.<br /> Về địa hình, Brasil là một trong những nước có nhiều hệ thống sông lớn nhất trên thế giới. Nước<br /> này có tổng cộng 8 bồn địa lớn, nước của các con sông đi qua các bồn địa này để thoát ra Đại<br /> Tây Dương.<br /> <br /> Sông Amazon là con sông lớn nhất thế giới tính theo dung lượng nước và đồng thời là con sông<br /> dài thứ hai trên thế giới. Lưu vực sông Amazon rộng lớn và màu mỡ đã tạo điều kiện cho những<br /> cánh rừng mưa nhiệt đới hùng vĩ phát triển cùng với một hệ thống sinh vật phong phú. Ngoài ra<br /> còn phải kể đến hệ thống sông Parana và phụ lưu của nó, sông Iguacu, nơi có thác nước Iguacu<br /> nổi tiếng.<br /> Bên cạnh đó còn có các sông Negro, Sao Francisco, Xingu, Madeira và Tapajos. Một số hòn đảo<br /> và đảo san hô trên Đại Tây Dương cũng thuộc chủ quyền của Brasil.<br /> Địa hình của Brasil phân bố rất đa dạng và phức tạp. Tuy nhiên nhìn chung ta có thể chia địa<br /> hình của Brasil ra làm hai vùng chính. Phần lớn lãnh thổ ở phía bắc của Brasil là những vùng đất<br /> thấp được che phủ bởi rừng Amazon. Trong khi đó, phía nam của nước này có địa hình chủ yếu<br /> lại là đồi và những vùng núi thấp<br /> <br /> Vùng bờ biển giáp Đại Tây Dương có nhiều dãy núi cao, có độ cao so với mặt nước biển là 2900<br /> m. Đỉnh núi cao nhất Brasil là đỉnh Pico da Neblina, cao 3.014 m thuộc cao nguyên Guiana.<br /> <br /> Khí hậu<br /> Phần lớn diện tích Brasil nằm trong khoảng từ xích đạo cho đến đường chí tuyến nam. Mặc dù<br /> 90% lãnh thổ Brasil nằm trong vùng nhiệt đới nhưng giữa vùng này với vùng khác trên đất nước<br /> vẫn có những sự khác biệt khá lớn về khí hậu.<br /> Từ bắc xuống nam, khí hậu Brasil chuyển dần từ khí hậu nhiệt đới (giữa chí tuyến nam và xích<br /> đạo) cho đến khí hậu cận nhiệt tương đối ôn hòa (nằm dưới chí tuyến nam). Brasil có tổng cộng<br /> năm dạng khí hậu khác nhau: xích đạo, nhiệt đới, nhiệt đới khô, núi cao và cận nhiệt đới.<br /> Nhiệt độ trung bình năm quanh đường xích đạo khá cao, trung bình đạt khoảng 25 °C[11]. Tuy<br /> nhiên trong những ngày nóng bức nhất của mùa hạ, nhiệt độ tại một số vùng của Brasil có thể lên<br /> tới 40 °C[12].<br /> Miền nam Brasil có khí hậu tương đối cận nhiệt đới và có thể có sương giá về mùa đông. Tuyết<br /> rơi có thể xảy ra ở những vùng núi cao như Rio Grande do Sul hay Santa Catarina. Lượng mưa<br /> tại Brasil nhìn chung tương đối cao, khoảng 1000 đến 1500 mm mỗi năm.<br /> Mưa tập trung nhiều hơn tại vùng lòng chảo Amazon nóng ẩm ở phía bắc, nơi lượng mưa có thể<br /> lên đến 2000 mm mỗi năm hoặc thậm chí cao hơn. Tuy có một lượng mưa hàng năm lớn như vậy<br /> song khu vực này cũng có mùa khô, kéo dài từ 3 tháng đến 5 tháng tùy theo vĩ độ.<br /> Do nằm tại Nam bán cầu nên thời gian các mùa trong năm tại Brasil ngược lại so với các nước<br /> Bắc bán cầu. Mùa hạ ở đây kéo dài từ tháng 12 đến tháng 4, còn mùa đông lại nằm trong khoảng<br /> từ tháng 5 đến tháng 11.<br /> <br /> Trên thực tế, ở những vùng nằm gần xích đạo, sự chênh lệch về mùa gần như không đáng kể với<br /> khí hậu nóng ẩm quanh năm, trong khi những vùng có khí hậu nhiệt đới thường chỉ có mùa mưa<br /> và mùa khô. Tại vùng có khí hậu cận nhiệt ở phía nam, thời tiết chia ra đủ 4 mùa xuân, hạ, thu,<br /> đông. Brasil cũng thường phải hứng chịu những trận bão lớn từ Đại Tây Dương đổ vào.<br /> <br /> Môi trường<br /> Brasil là quốc gia có độ đa dạng sinh học cao nhất trên thế giới, hơn hẳn so với mọi quốc gia<br /> khác[13]. Nước này có số lượng động vật có vú nhiều nhất trên thế giới, đứng thứ nhì về tổng số<br /> các loài lưỡng cư và bướm, thứ ba thế giới về các loài chim và thứ năm thế giới về các loại bò<br /> sát. Rừng nhiệt đới Amazon là ngôi nhà của nhiều loài thực vật và động vật độc đáo tại Brasil.<br /> Về thực vật, ở Brasil người ta đã phát hiện được hơn 55.000 loài, xếp thứ nhất trên thế giới và<br /> 30% trong số đó là những loài thực vật đặc hữu của Brasil. Khu vực Rừng Đại Tây Dương là nơi<br /> tập trung rất nhiều các loài thực vật khác nhau, bao gồm các loài nhiệt đới, cận nhiệt đới và rừng<br /> ngập mặn.<br /> Vùng Pantanal là một vùng đất ẩm và là nhà của khoảng 3500 loài thực vật trong khi Cerrado là<br /> một trong những vùng savan đa dạng nhất trên thế giới. Về động vật, Brasil nổi tiếng với các loài<br /> báo jaguar, báo sư tử, thú ăn kiến, cá piranha, loài trăn khổng lồ anaconda... và rất nhiều các loài<br /> linh trưởng, chim và côn trùng khác chỉ có tại đất nước này.<br /> <br /> Tuy nhiên trong mấy thập kỉ trở lại đây, sự phát triển kinh tế và gia tăng dân số quá mức[cần dẫn<br /> nguồn] đang có nguy cơ gây ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên của Brasil. Sự phá rừng lấy gỗ<br /> và đất canh tác, bao gồm cả hợp pháp và bất hợp pháp đang tàn phá những khu rừng lớn tại nước<br /> này, đe dọa gây ra những thảm họa nghiêm trọng về môi trường.<br /> <br /> Từ năm 2002 đến năm 2006, rừng Amazon đã bị mất đi một phần diện tích xấp xỉ nước Áo[14].<br /> Dự kiến đến năm 2020, ít nhất 50% các loài sinh vật tại Brasil sẽ đứng trước bờ vực tuyệt<br /> chủng[14].<br /> <br /> Trước tình hình này, chính phủ Brasil đã ban hành nhiều chính sách nhằm bảo về môi trường.<br /> Một mạng lưới các khu vực bảo vệ đã được thiết lập trên diện tích hơn 2 triệu km² (khoảng một<br /> phần tư diện tích Brasil) để bảo vệ những vùng rừng và các hệ sinh thái tại nước này. Tuy nhiên<br /> công tác bảo vệ môi trường tại Brasil cũng gặp rất nhiều khó khăn.<br /> <br /> Kinh tế<br /> Sở hữu nền nông nghiệp, khai mỏ, gia công và lĩnh vực dịch vụ lớn ở mức độ phát triển cao,<br /> cũng như một lực lượng lao động dồi dào, GDP (theo sức mua tương đương) của Brasil vượt xa<br /> nhiều quốc gia Mỹ Latinh khác, và là nền kinh tế chủ chốt của khối Mercosur. Brasil hiện nay đã<br /> mở rộng sự hiện diện của mình trong nền kinh tế thế giới. Các sản phẩm xuất khẩu chính gồm<br /> máy bay, cà phê, xe cộ, đậu nành, quặng sắt, nước cam, thép, dệt may, giày dép và thiết bị điện<br /> tử.<br /> Theo Quỹ tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới, Brasil là nền kinh tế lớn thứ chín thế giới theo<br /> sức mua tương đương. Brasil có nền kinh tế đa dạng ở mức thu nhập trung bình với mức độ phát<br /> triển rất khác nhau. Đa số các ngành công nghiệp lớn nằm ở phía Nam và phía Đông Nam. Đông<br /> Bắc là vùng nghèo nhất Brasil, nhưng hiện đang thu hút được nhiều đầu tư nước ngoài.<br /> Brasil có lĩnh vực công nghiệp phát triển nhất Mỹ Latinh. Chiếm một phần ba GDP, các ngành<br /> công nghiệp đa dạng của Brasil từ sản xuất ô tô, thép, hóa dầu tới máy tính, máy bay và các sản<br /> phẩm tiêu dùng. Với nền kinh tế phát triển ổn định nhờ Kế hoạch Real, các công ty Brasil và các<br /> công ty đa quốc gia đầu tư mạnh vào công nghệ và thiết bị mới, một phần lớn trong số đó được<br /> nhập khẩu từ các công ty Bắc Mỹ.<br /> <br /> Brasil cũng sở hữu một nền công nghiệp dịch vụ đa dạng và có chất lượng cao. Những năm đầu<br /> thập niên 1990, lĩnh vực ngân hàng chiếm tới 16% GDP. Dù trải qua một quá trình tái cơ cấu<br /> rộng lớn, công nghiệp dịch vụ tài chính nước này đã cung cấp tiền vốn cho nhiều công ty trong<br /> nước sản xuất ra các loại hàng hóa phong phú, lôi cuốn nhiều nhà đầu tư nước ngoài mới, kể cả<br /> các công ty tài chính lớn của Mỹ. Thị trường chứng khoán Sao Paulo và Rio de Janeiro đang trải<br /> qua quá trình hợp nhất.<br /> <br /> Theo bản báo cáo mới [15] của Ngân hàng Thế giới, mức độ thuận lợi trong kinh doanh tại các<br /> thành phố nước này rất khác nhau. Thời gian và chi phí để đăng ký tài sản tại các thành phố ở<br /> Brasil ở mức tốt.<br /> Nhưng dù có những quy định như nhau trên toàn lãnh thổ, thời gian cần thiết để chuyển đổi tài<br /> sản vẫn khác biệt nhiều tại từng thành phố.<br /> <br /> Dù nền kinh tế Brasil có kích thước và tầm quan trọng lớn trong khu vực, những vấn đề đang<br /> ngày càng phát triển như tham nhũng, nghèo đói và mù chữ vẫn là những cản trở lớn cho sự phát<br /> triển.<br /> <br /> Các sự kiện hiện tại<br /> Sau nhiều thập kỷ có mức lạm phát cao và nhiều nỗ lực kiểm soát, Brasil đã thực thi một chương<br /> trình ổn định kinh tế với tên gọi Kế hoạch Real (được đặt theo tên đồng tiền tệ mới real) vào<br /> tháng 7 năm 1994 trong thời kỳ nắm quyền của tổng thống Itamar Franco.<br /> <br /> Tỷ lệ lạm phát vốn từng đạt mức gần 5.000% thời điểm cuối năm 1993, đã giảm rõ rệt, ở mức<br /> thấp 2,5% vào năm 1998. Việc thông qua Luật Trách nhiệm Thuế năm 2000 đã cải thiện tình<br /> trạng thu thuế từ địa phương và từ các chính phủ liên bang, dù vẫn chưa đáp ứng yêu cầu đầu tư<br /> vào cơ sở hạ tầng và cải thiện các dịch vụ xã hội.<br /> <br /> Trong thời cầm quyền của tổng thống Fernando Henrique Cardoso (1995-2002), chính phủ<br /> Brasil đã có nỗ lực nhằm thay thế nền kinh tế chỉ huy nhà nước bằng một nền kinh tế theo định<br /> hướng thị trường.<br /> Nghị viện đã thông qua nhiều sửa đổi mở đường cho sự tham gia lớn hơn của khu vực tư nhân,<br /> và khuyến khích lĩnh vực có đầu tư nước ngoài. Tới cuối năm 2003, chương trình tư nhân hóa<br /> của Brasil, gồm cả việc tư nhân hóa các công ty thép, điện lực, viễn thông đã đạt giá trị hơn 90 tỷ<br /> dollar.<br /> Tháng 1 năm 1999, Ngân hàng Trung ương Brasil thông báo rằng nước này sẽ không giữ ổn định<br /> tỷ giá đồng real với dollar Mỹ nữa, việc này khiến cho đồng tiền tệ nước này bị mất giá mạnh.<br /> Nền kinh tế Brasil tăng trưởng 4,4% năm 2000, giảm xuống còn 1,3% năm 2001.<br /> Năm 2002, những dự đoán rằng ứng cử viên tổng thống nhiều triển vọng Luis Inácio Lula da<br /> Silva, sẽ từ chối thanh toán nợ, gây ra một cuộc khủng hoảng niềm tin sâu sắc khiến nền kinh tế<br /> giảm sút tăng trưởng.<br /> Tuy nhiên, khi đã trúng cử Lula tiếp tục theo đuổi các chính sách kinh tế của người tiền nhiệm.<br /> Năm 2003, Tổng thống Lula đưa ra một chương trình kinh tế kham khổ bằng cách kiểm soát lạm<br /> phát và tìm kiếm thặng dư nhằm đưa tình trạng nợ nần của Brasil về mức ổn định.<br /> Năm 2007, kinh tế Brasil tăng trưởng ở mức 4,5%<br /> <br /> Các vấn đề lớn<br /> Nền kinh tế của Brasil vẫn đang phải đối đầu với những vấn đề lớn và cần những cải cách quan<br /> trọng được đưa ra. So với những nước đang phát triển khác, những vấn đề nghiêm trọng là cơ sở<br /> hạ tầng yếu kém, thu nhập phân bố không đều, chất lượng dịch vụ công thấp, tham nhũng, những<br /> xung đột xã hội và tình trạng quan liêu của chính phủ vẫn tồn tại và đe dọa sự tăng trưởng kinh<br /> tế.<br /> Nợ công trong nước đã đạt tới kỷ lục từ trước tới nay và chi tiêu công cũng tăng thêm. Các loại<br /> thuế đã chiếm một phần lớn thu nhập quốc gia và là một gánh nặng với mọi tầng lớp xã hội, làm<br /> giảm các cơ hội đầu tư. Hơn nữa, việc thành lập doanh nghiệp cũng phải gánh chịu chi phí giấy<br /> tờ cao và các thủ tục hành chính phức tạp.<br /> <br /> Mức tăng trưởng kinh tế hiện nay của Brasil thấp hơn các nước Mỹ Latinh khác và hai cường<br /> quốc mới nổi Ấn Độ, Trung Quốc. Brasil đã tụt 11 bậc trong bảng Chỉ số Tăng trưởng Cạnh<br /> tranh của Diễn đàn Kinh tế Thế giới trong giai đoạn 2003 – 2005<br /> <br /> Năng lượng<br /> Brasil là quốc gia đứng thứ mười thế giới về tiêu dùng năng lượng và thứ nhất tại khu vực Mỹ<br /> Latinh. Tuy nhiên, Brasil cũng lại là nước khai thác dầu mỏ và khí đốt nhiều nhất trong khu vực<br /> và là nhà sản xuất năng lượng ethanol lớn nhất trên thế giới.<br /> <br /> Với sự đi tiên phong trong lĩnh vực sản xuất ethanol, Brasil được mệnh danh là một cường quốc<br /> về năng lượng sinh học của thế giới. Năng lượng ethanol ở Brasil được sản xuất từ cây mía, loại<br /> cây được trồng rất phổ biến tại Brasil.<br /> Sau cuộc Khủng hoảng Dầu mỏ 1973, chỉnh phủ Brasil đã thiết lập chương trình Programa<br /> Nacional do Álcool được chính phủ cấp kinh phí nhằm thay thế các nguồn nhiên liệu hóa thạch<br /> như dầu mỏ bằng năng lượng ethanol thân thiện hơn với môi trường.<br /> <br /> Chương trình đã thành công khi giảm số ô tô chạy bằng dầu hỏa tại Brasil xuống chỉ còn 10<br /> triệu, từ đó giảm sự phụ thuộc của nước này vào các nguồn dầu nhập khẩu[19]. Dầu diesel sinh<br /> học được kỳ vọng sẽ chiếm 2% tổng lượng dầu diesel trong năm 2008, rồi nâng lên 5% vào năm<br /> 2013.<br /> Brasil đứng thứ ba thế giới về sản lượng thủy điện, chỉ sau Trung Quốc và Canada. Năm 2004,<br /> thủy điện chiếm tới 83% tổng năng lượng sản xuất ra tại nước này. Brasil cùng với Paraguay sở<br /> hữu đập nước Itaipu, nhà máy thủy điện lớn nhất thế giới hiện nay.<br /> <br /> Khoa học kỹ thuật<br /> Từ khi người Bồ Đào Nha xâm chiếm Brasil làm thuộc địa, nền khoa học kĩ thuật tại vùng đất<br /> này hầu như không được chú trọng phát triển. Tuy là một thuộc địa rộng lớn và có vai trò quan<br /> trọng đối với chính quốc Bồ Đào Nha nhưng Brasil lại là một vùng đất nghèo nàn và thất học.<br /> Mãi cho đến tận đầu thế kỉ 19, tại Brasil vẫn không có bất kỳ một trường đại học nào trong khi<br /> các thuộc địa láng giềng của Tây Ban Nha đã có những trường đại học đầu tiên ngay từ thế kỉ 16.<br /> Năm 1807, hoàng gia Bồ Đào Nha đến Rio de Janeiro để tránh cuộc tấn công của Napoleon I và<br /> đã khởi đầu cho thời kỳ phát triển khoa học và văn hóa tại vùng đất này.<br /> Việc nghiên cứu khoa học tại Brasil ngày nay được thực hiện rộng rãi trong khắp các trường đại<br /> học và học viện, với 73% nguồn quỹ được lấy từ những nguồn của chính phủ. Một số học viện<br /> khoa học nổi tiếng của Brasil là Học viện Oswaldo Cruz, Học viện Butantan, Trung tâm Công<br /> nghệ Vũ trụ của không quân, Tổ chức Nghiên cứu Nông nghiệp Brasil và INPE.<br /> Brasil là quốc gia có cơ sở tốt nhất Mỹ Latinh trong lĩnh vực hàng không vũ trụ[20]. Vào ngày<br /> 14 tháng 10 năm 1997, Cơ quan Hàng không vũ trụ Brasil đã ký với NASA về việc cung cấp các<br /> phần thiết bị cho ISS[21].<br /> <br /> Uranium cũng được làm giàu tại Nhà máy Năng lượng Nguyên tử Resende để giải quyết phần<br /> nào nhu cầu năng lượng của quốc gia. Brasil cũng là một trong hai nước ở khu vực Mỹ Latinh có<br /> phòng thí nghiệm máy gia tốc Synchrotron, một hệ thống thiết bị nhằm nghiên cứu nhiều ngành<br /> khoa học khác nhau như vật lí, hóa học, khoa học vật liệu và khoa học đời sống<br /> <br /> Nhân khẩu<br /> Đa phần người Brasil ngày nay có tổ tiên là người Bồ Đào Nha từ thời nước này còn là thuộc địa<br /> của Đế chế Bồ Đào Nha (từ thế kỷ 16 đến thế kỉ 18) và những người dân di cư Bồ Đào Nha (thế<br /> kỷ 19 và thế kỉ 20), và sau đó là người nhập cư Ý.<br /> <br /> Những khu định cư Bồ Đào Nha bắt đầu xuất hiện tại Brasil sau năm 1532. Cho tới khi giành<br /> độc lập năm 1822, người Bồ Đào Nha vẫn là những người Châu Âu duy nhất thực hiện thành<br /> công chính sách thực dân ở nước này và nền văn hóa Brasil chủ yếu dựa trên văn hoá Bồ Đào<br /> Nha.<br /> Các nước Châu Âu khác cũng có một số sự hiện diện tại Brasil trong giai đoạn thuộc địa. Người<br /> Hà Lan và người Pháp đã tìm cách thực dân hóa Brasil trong thế kỷ 17, nhưng thời gian họ có<br /> mặt chỉ kéo dài vài thập kỷ.<br /> <br /> Người da đỏ bản xứ Brasil (khoảng 3-5 triệu người) phần lớn đã bị tiêu diệt hay đồng hóa bởi<br /> người Bồ Đào Nha. Từ đầu thời kỳ thực dân hoá Brasil, những cuộc hôn nhân lai chủng giữa<br /> người Bồ Đào Nha và những người Brasil bản xứ đã trở nên phổ biến. Ngày nay, Brasil có<br /> khoảng 700.000 dân bản xứ, chiếm chưa tới 1% dân số nước này.<br /> <br /> Brasil cũng có một số lượng lớn người da đen, là con cháu của những người nô lệ Châu Phi bị<br /> bắt tới đây từ thế kỷ 16 tới thế kỷ 19. Hơn 3 triệu người Châu Phi đã bị bán và đem qua Brasil<br /> cho tới khi chế độ buôn bán nô lệ chấm dứt vào năm 1850.<br /> Chủ yếu họ bị bắt đi từ Angola, Nigeria, Benin, Togo, Ghana, Côte d'Ivoire và São Tomé e<br /> Príncipe. Những người Châu Phi này sau đó đã lai tạp với người Bồ Đào Nha, trở thành một bộ<br /> phận dân cư lai khá lớn tại Brasil.<br /> <br /> Bắt đầu thế kỷ 19, chính phủ Brasil đã khuyến khích những người Châu Âu nhập cư tới đây để<br /> thay thế nguồn nhân công của các nô lệ cũ. Những người nhập cư không phải là người Bồ Đào<br /> Nha đầu tiên tới định cư ở Brasil là người Đức vào năm 1824.<br /> Năm 1869 những người Ba Lan đầu tiên đặt chân tới Brasil. Tuy nhiên đợt di cư mạnh nhất của<br /> người Châu Âu tới nước này chỉ bắt đầu sau năm 1875, khi những người nhập cư từ Ý, Bồ Đào<br /> Nha và Tây Ban Nha tới đây tăng mạnh. Trong giai đoạn 1870 - 1953, Brasil đã thu hút hơn 5,5<br /> triệu người nhập cư[24], bao gồm gần 1.550.000 người Ý, 1.470.000 người Bồ Đào Nha,<br /> 650.000 người Tây Ban Nha, 210.000 người Đức, 190.000 người Nhật, 120.000 người Ba Lan<br /> và 650.000 từ nhiều quốc gia khác.<br /> Những con số này có thể còn kém xa thực tế, bởi những người vợ đi cùng không được tính vào,<br /> một số lượng lớn những người nhập cư bất hợp pháp, thay đổi tên họ để giấu quốc tịch, và những<br /> văn bản lưu trữ của Brasil cũng đã mất mát nhiều. Brasil là nước có số lượng người Ý ở nước<br /> ngoài lớn nhất thế giới, với tổng số 25 triệu người. Brasil cũng là nước có cộng đồng người<br /> Liban đông nhất thế giới, với khoảng 8 triệu người.[cần dẫn nguồn]<br /> Bắt đầu từ thế kỷ 20, Brasil cũng đã tiếp nhận một số lượng lớn người Châu Á: người Hàn Quốc,<br /> người Trung Quốc, người Đài Loan và người Nhật. Người Nhật là cộng đồng thiểu số Châu Á<br /> lớn nhất tại Brasil, và những người Nhật Bản-Brasil là cộng đồng người Nhật bên ngoài nước<br /> Nhật lớn nhất với 1,6 triệu người.<br /> <br /> Dân số Brasil chủ yếu tập trung dọc bờ biển, trong nội địa mật độ dân số khá thấp. Dân chúng<br /> các bang miền nam chủ yếu là con cháu người Âu da trắng, trong khi đa số dân chúng miền bắc<br /> và đông bắc là người lai giữa các chủng tộc (người da đỏ Châu Mỹ, người Phi, người Âu).<br /> <br /> Chủng tộc và nòi giống<br /> Tổ tiên người Brasil hiện nay khá đa dạng, gồm người da đỏ Châu Mỹ (chủ yếu là người Tupi và<br /> Guarani), người Châu Âu (chủ yếu là Bồ Đào Nha, Ý, Đức, Tây Ban Nha) và người Châu Phi<br /> (chủ yếu là Bantu và Yoruba), với một số cộng đồng thiểu số Châu Á (chủ yếu là Nhật Bản),<br /> Liban, và Ả Rập Syrie.<br /> Miền nam Brasil với đa số dân là con cháu người Âu còn ở phía đông nam và trung tây Brasil số<br /> lượng người da trắng tương đương người Phi và những người Brasil đa chủng khác. Đông bắc<br /> Brasil có đa số dân là con cháu người Bồ Đào Nha và Châu Phi, trong khi miền bắc Brasil có số<br /> lượng hậu duệ người da đỏ Châu Mỹ lớn nhất nước.<br /> Theo hiến pháp năm 1988 của Brasil, phân biệt chủng tộc là một tội không được bảo lãnh và<br /> buộc phải ngồi tù. Đạo luật này được thi hành rất chặt chẽ.[27]<br /> Hơn 90 triệu người Brasil có nguồn gốc từ các làn sóng di cư từ nước ngoài vào. Những nhóm<br /> người đông đảo nhất là người thuộc bán đảo Iberia, Ý và người Đức ở Trung Âu. Các nhóm<br /> thiểu số gồm người Slave (đa số là người Ba Lan, Ukraina và Nga). Những nhóm nhỏ hơn gồm<br /> người Armenia, người Phần Lan, người Pháp, người Hy Lạp, người Hungary, người Romania,<br /> người Anh và người Ireland. Trong số các nhóm thiểu số còn có 200.000 người Do Thái, chủ yếu<br /> là Ashkenazi.<br /> Dân nhập cư Brasil có cơ cấu như sau:<br /> <br /> * 79 triệu người Châu Phi và người đa chủng<br /> * 13 triệu người Ả Rập, chủ yếu từ Syrie và Liban ở Đông Địa Trung Hải<br /> <br /> * 1,6 triệu người Châu Á, chủ yếu từ Nhật Bản<br /> <br /> Ngôn ngữ<br /> Tiếng Bồ Đào Nha là ngôn ngữ chính thức duy nhất tại Brasil. Toàn bộ dân chúng sử dụng thứ<br /> tiếng này và rõ ràng nó là ngôn ngữ duy nhất được sử dụng trong các trường học, trên các<br /> phương tiện truyền thông, trong kinh doanh và mọi mục đích hành chính.<br /> Hơn nữa, Brasil là nước nói tiếng Bồ Đào Nha duy nhất tại Châu Mỹ nên nó đã biến ngôn ngữ<br /> này trở thành một trong những đặc trưng riêng của quốc gia. Tiếng Bồ Đào Nha ở Brasil đã phát<br /> triển độc lập với tiếng mẹ đẻ Châu Âu, và đã trải qua ít sự thay đổi ngữ âm hơn so với tiếng Bồ<br /> Đào Nha gốc, vì thế nó thường được gọi là ngôn ngữ "Camões", vốn đã tồn tại ở thế kỷ 16,<br /> tương tự như thứ ngôn ngữ Bồ Đào Nha ở phía Nam Brasil ngày nay, chứ không phải là thứ<br /> ngôn ngữ được dùng ở Bồ Đào Nha ngày nay.<br /> Tiếng Bồ Đào Nha Brasil có ảnh hưởng lớn tới các ngôn ngữ da đỏ Châu Mỹ và ngôn ngữ Châu<br /> Phi. Nói chung, những người nói bất kỳ một biến thể nào đều có thể hiểu được biến thể kia,<br /> nhưng họ, những phương ngữ Bồ Đào Nha có nhiều khác biệt lớn với nhau về âm điệu, từ vựng<br /> và chính tả.<br /> <br /> Nhiều ngôn ngữ bản xứ được sử dụng hàng ngày trong các cộng đồng thổ dân, chủ yếu ở phía<br /> bắc Brasil. Dù nhiều trong số các cộng đồng đó tiếp xúc thường xuyên với người Bồ Đào Nha,<br /> hiện nay việc dạy các ngôn ngữ bản xứ đang được khuyến khích.<br /> Một số ngôn ngữ khác được con cháu những người nhập cư sử dụng, họ thường có khả năng nói<br /> cả hai thứ tiếng, tại các cộng đồng nông nghiệp ở phía Nam Brasil. Những ngôn ngữ khác được<br /> dùng nhiều nhất là tiếng Đức và tiếng Ý. Ở thành phố São Paulo, có thể gặp những cộng đồng sử<br /> dụng tiếng Nhật như tại Liberdade.<br /> <br /> Tiếng Anh là một phần trong chương trình giảng dạy của các trường cao học, nhưng ít người<br /> Brasil thực sự thông thạo ngôn ngữ này. Đa số những người sử dụng tiếng Bồ Đào Nha đều có<br /> thể hiểu tiếng Tây Ban Nha ở mức độ này hay mức độ khác vì sự tương đồng giữa hai ngôn ngữ<br /> cùng hệ Latinh.<br /> <br /> Giáo dục và y tế<br /> Hiến pháp Brasil và Luật Giáo dục Brasil ban hành năm 1996 xác định chính quyền liên bang,<br /> tiểu bang, quận liên bang và các đô thị tự trị tự quản lý và điều hành hệ thống giáo dục của mình.<br /> Mỗi hệ thống giáo dục tự chịu trách nhiệm về việc duy trì hoạt động, quản lý cơ cấu và các<br /> nguồn tài chính của mình. Hiến pháp mới của Brasil cũng quy định dành 25% tiền thuế tiểu bang<br /> và đô thị tự trị cũng như 18% tiền thuế của liên bang cho giáo dục[28].<br /> <br /> Hệ thống trường tư được thành lập tại Brasil để hoàn thiện những thiết sót của hệ thống trường<br /> công. Vào năm 2003, tỉ lệ người biết chữ ở Brasil đạt 88%, và đạt 93,2% đối với độ tuổi từ 15<br /> đến 19 tuổi.<br /> Tuy nhiên theo UNESCO, nền giáo dục Brasil vẫn còn nhiều bất cập và chất lượng thấp, đặc biệt<br /> trong hệ thống trường công. Giáo dục bậc cao tại Brasil bao gồm các trường đại học và các<br /> trường hướng nghiệp.<br /> <br /> Hệ thống chăm sóc sức khỏe được điều hành và cung cấp bởi các cấp chính quyền, trong khi hệ<br /> thống y tế tư nhân cũng được thành lập thêm để hoàn chỉnh.<br /> <br /> Hệ thống chăm sóc sức khỏe ở Brasil chưa phát triển hoàn thiện, đặc biệt ở những bang nghèo và<br /> vẫn còn nhiều bất cập. Những vấn đề chủ yếu của nền y tế Brasil là tỉ lệ tử vong của trẻ sơ sinh,<br /> trẻ em và người mẹ còn khá cao.<br /> Ví dụ như năm 2008, tỉ lệ tử vong của trẻ sơ sinh tại Brasil là 26,67/1000 trẻ[29]. Ngoài ra các<br /> nguyên nhân tử vong chủ yếu khác ở Brasil còn có các bệnh dịch truyền nhiễm và không truyền<br /> nhiễm, tai nạn giao thông, bạo lực và tự tử. Nạn HIV/AIDS cũng là một trong những bệnh dịch<br /> hàng đầu đe dọa sức khỏe của người dân Brasil.<br /> <br /> Các vấn đề xã hội<br /> Chênh lệch giàu nghèo<br /> Dù là một nước lớn với những nguồn tài nguyên phong phú và một nền kinh tế khá mạnh, Brasil<br /> hiện vẫn có hơn 22 triệu người sống dưới mức nghèo khổ. Gộp cả những người sống trong tình<br /> trạng khá nghèo (có thu nhập không đủ cho những nhu cầu cơ bản), con số này có thể lên tới hơn<br /> 53 triệu người (khoảng 30% dân số).<br /> <br /> Đây là vấn đề đáng báo động, và nó góp phần vào sự bất bình đẳng kinh tế của đất nước, nước<br /> này được coi là đứng hàng đầu thế giới theo hệ số Gini.<br /> <br /> Sự nghèo khổ tại Brasil được thể hiện bởi số lượng lớn các khu ổ chuột (favela), đa số chúng đều<br /> tồn tại ở những khu vực thành thị và ở những vùng xa xôi nơi ít có những phát triển kinh tế và xã<br /> hội.<br /> <br /> Vùng Đông Bắc gặp phải những vấn đề kinh niên vì khí hậu nửa khô cằn ở những vùng nội địa,<br /> những đợt hạn hán thường kỳ ảnh hưởng tới cuộc sống của hàng triệu người[30].<br /> Nỗ lực gần đây nhất nhằm giảm nhẹ tình trạng này đang được tổng thống đương nhiệm Luiz<br /> Inacio Lula da Silva thử nghiệm. Ông đã đề xuất một chương trình loại trừ nạn đói (Fome Zero)<br /> và tăng ngân sách dành cho các chương trình phân phối công bằng từng được đưa ra trước đó,<br /> nhưng có nhiều tranh cãi về hiệu quả thực sự của những chương trình này.<br /> Trong vòng 12 năm qua, thuế suất của Brasil đã tăng đều hàng năm từ 28% GDP quốc gia lên tới<br /> 37% [31]. Dù vậy, dưới con mắt của người dân những cải thiện trong các lĩnh vực công cộng do<br /> chính phủ liên bang và các bang hay các chính phủ địa phương là chưa đủ (trong một số trường<br /> hợp, chưa có một cải thiện nào cả) [32]. Mọi người tin rằng hai nguyên nhân chính của tình trạng<br /> này là:<br /> * Lãi suất cao của những khoản nợ của chính phủ [33].<br /> <br /> * Tham nhũng tràn lan [34]: Từ cuối thời kỳ nắm quyền của quân đội và tái lập tự do báo chí<br /> trong nước, những vụ scandal liên tục với sự dính líu của cả nhánh hành pháp, lập pháp và tư<br /> pháp. Nạn hối lộ, tham ô, rửa tiền và ngân hàng nặc danh đã trở thành hệ thống.<br /> Khoảng 16 triệu người dân Brasil chính thức được coi là mù chữ.<br /> <br /> Tội phạm<br /> Trong những thập kỷ qua, tình trạng tội phạm trên khắp Brasil đã trở thành một vấn nạn. Tỷ lệ<br /> giết người ở Brasil cao hơn bốn lần so với Mỹ, và đa số các vụ tội phạm không được khám phá.<br /> Những vụ tội phạm đường phố là một vấn đề đau đầu cho các quan chức địa phương, đặc biệt<br /> vào buổi tối, trong khi ở những vùng nông thôn, những vụ cướp bóc dọc đường xảy ra thường<br /> xuyên.<br /> <br /> Rio de Janeiro được coi là có tình trạng tội phạm tồi tệ nhất nước. Những vụ bắn nhau trong các<br /> khu nhà ổ chuột giữa cảnh sát và tội phạm hay giữa các băng nhóm tội phạm với nhau trở nên<br /> quá quen thuộc, tương tự như một cuộc chiến tranh du kích trong đô thị.<br /> Các quan chức thành phố hầu như không thể kiểm soát được khu vực bên trong các khu ổ chuột,<br /> khiến chúng trở thành hang ổ của những kẻ buôn bán ma tuý, thậm chí một số tên đã bị bỏ tù<br /> nhưng vẫn điều hành đường dây của chúng.<br /> <br /> Thậm chí có điều luật cho phép từ 10 giờ chiều tới 6 giờ sáng, các lái xe được phép không dừng<br /> khi có hiệu đèn bởi nguy cơ cao bị tấn công hay bắt cóc vào ban đêm<br /> Văn hoá<br /> Những ảnh hưởng khác nhau<br /> <br /> Văn hóa của Brasil chủ yếu dựa trên nền văn hóa của Bồ Đào Nha. Nước này đã từng là thuộc<br /> địa của Bồ Đào Nha trong vòng ba thế kỉ và những người dân di cư Bồ Đào Nha đã mang đến<br /> cho Brasil những nền tảng quan trọng của nền văn hóa nước này là tiếng Bồ Đào Nha, Đạo<br /> Thiên chúa và kiến trúc. Bên cạnh đó còn có những phong tục tập quán và lối sống đặc trưng của<br /> người dân Bồ Đào Nha.<br /> Là một đất nước đa chủng tộc với nhiều màu sắc văn hóa, Brasil còn chịu ảnh hưởng của nhiều<br /> dân tộc khác nữa. Những người thổ dân châu Mỹ có ảnh hưởng đến vốn từ vựng và ẩm thực của<br /> Brasil, trong khi người da đen gốc châu Phi, vốn được mang đến Brasil để làm nô lệ trước kia,<br /> lại có ảnh hưởng quan trọng trong âm nhạc và các điệu nhảy của nước này.<br /> Vào thế kỉ 19 và thế kỉ 20, những dòng người nhập cư đến từ Ý, Đức, Tây Ban Nha, Nhật Bản,<br /> Trung Đông đã đến Brasil và thiết lập nên những cộng đồng lớn sinh sống với nhau tại các thành<br /> phố, tạo nền những dấu ấn độc đáo khác nhau và tập trung chủ yếu tại miền nam Brasil.<br /> <br /> Văn học<br /> Một trong những văn bản đầu tiên viết về đất nước Brasil là lá thư của Pêro Vaz de Caminha gửi<br /> cho vua Manuel I của Bồ Đào Nha, người ghi chép trên tàu của Pedro Álvares Cabral, nhà thám<br /> hiểm đã khám phá ra đất nước Brasil.<br /> Tiếng Bồ Đào Nha có ảnh hưởng quan trọng nhất đối với nền văn học của Brasil. Trong thời kỳ<br /> thuộc địa, những nhà văn tại Brasil đã cho ra đời nhiều tác phẩm văn học về sử thi, thơ và kịch<br /> phản ánh về cuộc sống và những sự kiện diễn ra trên đất nước này.<br /> <br /> Một trong những nhà văn nổi tiếng nhất thời kỳ này là cha António Vieira, một linh mục dòng<br /> Tên với những tác phẩm mang phong cách văn học Baroque. Năm 1822, Brasil giành được độc<br /> lập và sau đó là những chuyển biến mới trong nền văn học của nước này.<br /> Chủ nghĩa lãng mạn xuất hiện cùng với những tác phẩm văn học về những người thổ dân và<br /> người da đen, cũng như phản ánh và quan tâm hơn đến các vấn đề xã hội. Tiêu biểu là nhà văn<br /> Gonçalves Dias và José de Alencar đã viết nhiều tác phẩm về những người dân bản xứ Brasil,<br /> hay nhà văn Antônio Castro Alves đã viết về những nỗi khốn khổ của người nô lệ da đen.<br /> Đến giữa thế kỉ 19, chủ nghĩa lãng mạn dần thoái trào và nhường chỗ cho những tác phẩm thuộc<br /> chủ nghĩa hiện thực. Văn xuôi được sử dụng nhiều hơn. Với ảnh hưởng của chủ nghĩa tự nhiên,<br /> các tác phẩm văn học thời kỳ này phản ánh nhiều phương diện và tầng lớp xã hội. Hai nhà văn<br /> lớn nhất thời kỳ này là Machado de Assis và Euclides da Cunha. Thế kỉ 20 chứng kiến sự phát<br /> triển của chủ nghĩa hiện đại và hậu hiện đại trong văn học Brasil với những tên tuổi như Mário<br /> de Andrade, Jorge Amado...<br /> <br /> Kiến trúc<br /> Nền kiến trúc của Brasil bắt đầu từ thời kỳ thuộc địa Bồ Đào Nha, khi những pháo đài trung cổ<br /> đầu tiên được người Bồ Đào Nha thiết lập tại đây từ khoảng năm 1530. Trong thời kỳ thuộc địa,<br /> những công trình lớn chủ yếu được xây dựng là các nhà thờ và thánh đường mang đậm ảnh<br /> hưởng của phong cách kiến trúc Baroque Bồ Đào Nha.<br /> Nhiều thị trấn và thành phố cổ ở Brasil được xây dựng với nhiều nét giống với các thành phố của<br /> châu Âu. Đầu thế kỉ 19, tại Brasil bắt đầu xuất hiện trường phái kiến trúc tân cổ điển. Rồi đến<br /> giai đoạn cuối thể kỉ 19 - đầu thế kỉ 20, các tòa nhà ở Brasil lại chịu ảnh hưởng của phong cách<br /> kiến trúc Pháp. Bên cạnh đó, những dòng người nhập cư khác cũng mang đến cho kiến trúc<br /> Brasil nhiều sắc thái khác nhau, ví dụ như kiến trúc kiểu Đức tại các bang miền nam Brasil.<br /> Sang thế kỉ 20, kiến trúc hiện đại Brasil đã có nhiều bước phát triển vượt bậc. Oscar Niemeyer là<br /> một trong những kiến trúc sư nổi tiếng nhất ở Brasil. Ông đã phụ trách rất nhiều công trình lớn<br /> tại thủ đô Brasilia và thành phố này đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới.<br /> <br /> Tôn giáo<br /> Tôn giáo chủ yếu tại Brasil là Đạo Thiên chúa. Nước này cũng là nước có cộng đồng người theo<br /> đạo Thiên chúa lớn nhất trên thế giới. Bên cạnh đó, số lượng tín đồ theo đạo Tin lành cũng đang<br /> ngày càng tăng lên...<br />