Hai loài tuyến trùng ăn thịt mới Lotonchus Helicus sp.nov và Lotonchus thui sp.nov. (Nematoda: Mononchida) ở Việt Nam

28(2): 10-16 T¹p chÝ Sinh häc 6-2006<br /> <br /> <br /> <br /> HAI LOµI TUYÕN TRïNG ¡N THÞT MíI Iotonchus helicus sp.nov.<br /> Vµ Iotonchus thui sp.nov. (Nematoda: Mononchida) ë VIÖT NAM<br /> <br /> NguyÔn Vò Thanh<br /> <br /> ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br /> <br /> Khu hÖ tuyÕn trïng sèng tù do ë ViÖt Nam l−ng = 5,4-8,1 µm; L thùc qu¶n = 315-395 µm;<br /> cßn Ýt ®−îc nghiªn cøu. Trong kho¶ng 10 n¨m vßng thÇn kinh = 108-149 µm; L ®u«i = 178-<br /> gÇn ®©y, ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt 260 µm; réng ®u«i = 36,5-52,9 µm; % ®u«i/c¬<br /> ®· phèi hîp víi ViÖn Sinh häc n−íc néi ®Þa thÓ = 15-18%.<br /> thuéc ViÖn Hµn l©m khoa häc Liªn bang Nga<br /> [8, 9, 10, 11, 12, 14, 15] tiÕn hµnh ®iÒu tra vÒ §Æc ®iÓm chÈn lo¹i: c¬ thÓ nhá, L trong<br /> thµnh phÇn loµi còng nh− ®é ®a d¹ng cña tuyÕn kho¶ng 1,17-1,66 mm. §u«i ng¾n; mót ®u«i<br /> trïng sèng tù do ë c¸c hÖ sinh th¸i ®Êt rõng, ®Êt trßn cong vÒ phÝa bông. C¸c chØ sè “a” vµ “c”<br /> ngËp n−íc, s«ng ngßi, khu chøa n−íc vµ c¸c nhá (a = 16-21; c = 5,5-6,9). Vulva n»m ë nöa<br /> vïng cöa s«ng ven biÓn t¹i hÇu hÕt c¸c tØnh cña phÝa sau c¬ thÓ.<br /> ViÖt Nam [7]. Kho¶ng 300 loµi tuyÕn trïng M« t¶: con c¸i: c¬ thÓ sau xö lý nhiÖt cã<br /> sèng tù do trong c¸c hÖ sinh th¸i kh¸c nhau ®· h×nh ch÷ C më; vá cutin dµy 1,8-3,6 µm. Vïng<br /> ®−îc ph¸t hiÖn, trong ®ã h¬n 40 loµi ®−îc m« t¶ m«i h¬i t¸ch biÖt bëi vßng th¾t ë cæ, réng 34,2-<br /> lµ míi cho khoa häc [6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 41,4 µm, chiÒu cao ®Çu 9,0-11,7 µm. Amphid<br /> 15]. D−íi ®©y lµ m« t¶ hai loµi tuyÕn trïng ¨n réng 2,9-5,4 µm, n»m c¸ch ®Ønh ®Çu 12,6-20,7<br /> thÞt míi cho khoa häc thuéc gièng Iotonchus<br /> µm vµ c¸ch ®¸y xoang miÖng kho¶ng 28-39 µm.<br /> (Intonchidae Jairajpuri, 1969), ®−îc ph¸t hiÖn ë<br /> Xoang miÖng h×nh thïng, b»ng kho¶ng 2 lÇn<br /> ViÖt Nam.<br /> chiÒu réng cña miÖng, dµi 36-45 µm, réng 19,8-<br /> 1. Iotonchus helicus Nguyen Vu Thanh 27,9 µm. R¨ng l−ng cã kÝch th−íc nhá, n»m ë<br /> sp.nov. (h×nh 1) gÇn ®¸y cña xoang miÖng; ®Ønh r¨ng c¸ch ®¸y<br /> 5,4-8,1 µm hoÆc b»ng 15,0-21,4% chiÒu dµi<br /> Sè ®o: con c¸i (holotyp): L = 1,17 mm; a = xoang miÖng tÝnh tõ ®¸y. Vßng thÇn kinh c¸ch<br /> 17,7; b = 3,7; c = 5,8; c’ = 5,5; V = 54,5 µm; ®Ønh ®Çu 108-149 µm, lç bµi tiÕt khã quan s¸t.<br /> réng vïng m«i = 37,8 µm; cao ®Çu = 10,8 µm; L Vulva n»m vÒ nöa phÝa sau cña c¬ thÓ, hÖ sinh<br /> xoang miÖng = 41,4 µm; réng xoang miÖng = dôc kÐp víi 2 nh¸nh buång trøng ®èi xøng vÒ<br /> phÝa tr−íc vµ sau c¬ thÓ. C¬ th¾t kh«ng cã;<br /> 23,4 µm; réng amphid = 4,5 µm; L c¹nh<br /> buång trøng ng¾n; trøng xÕp theo 1 hµng trõ<br /> amphid-®Ønh ®Çu = 20,7 µm; L amphid tõ ®¸y = vïng sinh tr−ëng cã nhiÒu hµng vµ gÊp ng−íc<br /> 28,0; ®Ønh r¨ng l−ng = 6,3 µm; L thùc qu¶n = l¹i, phÇn nöa sau c¬ thÓ cong vÒ phÝa bông. §u«i<br /> 320,0 µm; vßng thÇn kinh = 139,0 µm; L ®u«i = cong h×nh chãp, phÇn kÐo dµi ®Õn mót ®u«i lµ<br /> 203,0 µm; réng ®u«i = 36,9 µm; % ®u«i/c¬ thÓ h×nh trô, dµi 178-260 µm, hoÆc b»ng 4,3-6,1 lÇn<br /> = 17%. chiÒu réng c¬ thÓ t¹i hËu m«n. Mót ®u«i trßn,<br /> Con c¸i (paratyp, n = 25): L = 1,17-1,66 èng ®æ n»m vÒ bªn bông.<br /> mm; µm; a = 16,1-21,2; b = 3,7-4,6; c = 5,5-6,9; NhËn xÐt: so víi c¸c loµi ®· biÕt trong gièng<br /> c’ = 4,3-6,1; V = 52-57; réng vïng m«i = 34,2- Iotonchus, loµi I. helicus sp.nov. t−¬ng ®èi<br /> 41,4 µm; cao ®Çu = 9,0-11,7 µm; réng xoang gièng c¸c loµi I. rayongensis Bu¸ngsuwon &<br /> miÖng = 19,8-27,9 µm; réng amphid = 2,9-5,4 Jensen, 1966; I. thailandensis Bu¸ngsuwon &<br /> µm; L c¹nh amphid-®Ønh ®Çu = 12,6-20,7 µm; Jensen, 1966 [3] vµ I. basidontus Clark, 1960<br /> L-c¹nh amphid c¸ch ®¸y = 28-39 µm; ®Ønh r¨ng [4]; song kh¸c loµi I. rayongensis bëi kÝch th−íc<br /> 10<br /> nhá bÐ cña c¬ thÓ, ®u«i ng¾n h¬n vµ kh¸c ë c¸c mót ®u«i nhän). Ngoµi ra, loµi míi kh¸c biÖt víi<br /> chØ sè “a” vµ “c” (ë I. rayongensis , L = 1,97 loµi I. basidontus bëi kÝch th−íc c¬ thÓ ng¾n<br /> mm; L ®u«i = 350 µm; a = 37, c = 9,5). Loµi h¬n, xoang miÖng nhá h¬n vµ ®u«i ng¾n h¬n (ë<br /> míi kh¸c loµi I. thailandensis bëi vulva n»m vÒ I. basidontus, L = 1,8-2,4 mm; a = 30-32; xoang<br /> phÝa tr−íc c¬ thÓ, chØ sè “a” vµ cÊu t¹o mót ®u«i miÖng = 50-55 × 25-32 µm; L ®u«i = 270-360<br /> (ë I. thailandensis, V = 56-66%, a = 38-48 vµ µm).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 1. Iotonchus helicus sp.nov.<br /> Ghi chó: con c¸i: A. toµn bé c¬ thÓ; B. cÊu t¹o ®Çu vµ xoang miÖng; C. hÖ sinh s¶n; D-E. ®u«i vµ mót ®u«i<br /> (NguyÔn Vò Thanh, 2006).<br /> §Þa ®iÓm ph¸t hiÖn: ë ®Êt rõng vµ c¸c tr¶ng paratyp, bao gåm 2 ♀ vµ 25 ♀; ®−îc b¶o qu¶n<br /> cá ven suèi C− Mgar, ngo¹i thµnh thµnh phè t¹i Phßng TuyÕn trïng häc, ViÖn Sinh th¸i vµ<br /> Bu«n Ma Thuét, tØnh §¾c L¾c. Tµi nguyªn sinh vËt (IEBR), Hµ Néi.<br /> §Þa ®iÓm l−u gi÷ mÉu vËt: mÉu vËt chuÈn<br /> ®−îc lµm d−íi d¹ng tiªu b¶n cè ®Þnh mang sè ý nghÜa cña tªn loµi: loµi míi ®−îc ®Æt tªn<br /> theo ý nghÜa cña tõ la tinh helicus: cong, xo¨n.<br /> M/2, bao gåm holotyp 1 ♀; tiªu b¶n M/3<br /> B¶ng 1<br /> C¸c sè ®o cña Iotonchus helicus sp.nov.<br /> Paratyp<br /> Holotyp<br /> ChØ sè ®o 2 ♀ C− Mgar 25 ♀ Bu«n Ma Thuét<br /> ♀<br /> NN-LN TB NN-LN TB<br /> L (mm) 1,17 1,21-1,36 1,29 1,17-1,66 1,36± 0,17<br /> A 17,7 19,5-19,6 19,55 16,1-21 18,8 ± 1,7<br /> B 3,7 3,8-3,9 3,85 3,7-4,6 4,0 ± 0,3<br /> C 5,8 6,1-6,4 6,25 5,5-6,9 6,2 ± 0,5<br /> 11<br />  c’ 5,5 4,9-5,4 5,15 4,3-6,1 5,2 ± 0,6<br /> V (%) 54,5 56-57 56,5 52-57 55,0 ± 1,7<br /> Réng vïng m«i (µm) 37,8 36,0-37,8 37,4 34,2-41,4 37,5 ± 2,4<br /> Cao ®Çu (µm) 10,8 9-9,9 9,45 9-11,7 10,4 ± 0,9<br /> L xoang miÖng (µm) 41,4 40,5 40,5 36-45 41,2 ± 3,3<br /> Réng xoang miÖng (µm) 23,4 22,5-23,4 22,8 19,8-27,9 23,9 ± 2,7<br /> Réng amphid (µm) 4,5 3,6-5,4 4,0 2,9-5,4 4,1 ± 1,0<br /> §Ønh r¨ng l−ng (µm) 6,3 6,3-7,2 6,75 5,4-8,1 6,9 ± 0,9<br /> Amphid c¸ch ®Çu (µm) 20,7 12,6-13,5 13,05 12,6-20,7 16,6 ± 3,2<br /> Amphid c¸ch ®¸y miÖng (µm) 28 31,5-39 35,25 28-39 34,1 ± 4,2<br /> Réng c¬ thÓ (µm) 66,6 62,1-69,3 65,7 60,3-85,5 71,8 ± 9<br /> L thùc qu¶n (µm) 320 315-345 330 315-395 339 ± 27,7<br /> L vßng thÇn kinh (µm) 139 122-126 124 108-149 126 ± 15<br /> L ®u«i (µm) 203 190-223 206,5 178-260 218,1 ± 28<br /> Réng ®u«i 39,9 39,1-41,4 40,25 36,9-52,9 42,5 ± 5,1<br /> % ®u«i/chiÒu dµi c¬ thÓ 17 16 16 15-18 16,2 ± 1,0<br /> <br /> Ghi chó: NN-LN. nhá nhÊt-lín nhÊt; TB. trung b×nh.<br /> <br /> 2. Iotonchus thui Nguyen Vu Thanh réng amphid = 7-8 µm, c¸ch ®Çu = 18-23 µm,<br /> sp.nov. (h×nh 2) c¸ch ®¸y = 43-61 µm; L xoang miÖng = 52-66<br /> Sè ®o: con c¸i (holotyp): L = 3,0 mm; a = 29; µm; réng xoang miÖng 28-39 µm; vßng thÇn<br /> b = 4,7; c = 21; c’ = 2,7; V = 69%; réng cña vïng kinh = 143-194 µm; réng c¬ thÓ t¹i hËu m«n:<br /> m«i = 46 µm; cao cña ®Çu = 19 µm; L xoang 60-75 µm; réng c¬ thÓ ë gi÷a th©n: 74-107 µm;<br /> miÖng = 55 µm; réng xoang miÖng = 30 µm; réng c¬ thÓ t¹i vïng thùc qu¶n: 71-99 µm; L gai<br /> réng cña amphid = 6 µm; L c¹nh amphid-®Ønh sinh dôc = 107-129 µm; trî gai = 27-44 µm; sè<br /> ®Çu = 22 µm; L amphid tõ ®¸y = 42 µm; ®Ønh l−îng c¸c nhó sinh dôc: 18-24.<br /> r¨ng l−ng = 44 µm; L thùc qu¶n = µm; vßng thÇn §Æc ®iÓm chÈn lo¹i: c¬ thÓ lín, L = 2-3<br /> kinh = 189 µm; L ®u«i = 152 µm; réng ®u«i = mm. §u«i dµi 105-165 µm; mót ®u«i trßn cong<br /> 36,9 µm; % ®u«i/c¬ thÓ = 17%. vÒ phÝa bông. C¸c chØ sè “a” vµ “c” lín (a = 24-<br /> 35; c = 19-27). Sè l−îng nhó sinh dôc phô nhiÒu<br /> Con c¸i: (paratyp, n = 4): L = 2-3 mm; a = (18-24 chiÕc).<br /> 24-34; b = 3,9-4,7; c = 19-23; c’ = 2,4-3,5; V =<br /> 69-70%; réng vïng m«i = 45-46 µm; cao ®Çu = M« t¶: con c¸i: loµi cã kÝch th−íc trung<br /> 18-19 µm; réng amphid = 5-6 µm, amphid c¸ch b×nh ®Õn lín; c¬ thÓ sau xö lý nhiÖt th−êng<br /> th¼ng tõ ®Çu ®Õn 3/4 chiÒu dµi, sau ®ã cong h×nh<br /> ®Çu = 17-22 µm, c¸ch ®¸y xoang miÖng = 42-52 ch÷ C, më vÒ phÝa bông. Cutin nh½n, ë phÝa<br /> µm; chiÒu dµi xoang miÖng = 54-56 µm; réng bông dµy kho¶ng 4,5-6 µm vµ dµy 8,4 µm phÝa<br /> xoang miÖng = 27-30 µm; ®Ønh r¨ng l−ng = 43 ± bªn l−ng. M«i t¸ch biÖt râ b»ng vßng th¾t ë cæ<br /> 1 µm; vßng thÇn kinh = 131-189 µm; réng c¬ thÓ víi chiÒu réng m«i b»ng 2,5 lÇn chiÒu cao ®Çu.<br /> t¹i vulva: 81-108 µm; réng c¬ thÓ t¹i thùc qu¶n: C¸c nhó ®Çu vµ nhó m«i h×nh chãp, dÔ quan s¸t.<br /> 75-89 µm; réng c¬ thÓ t¹i ®u«i: 44-56 µm; G1 = Lç amphid h×nh chÐn, réng 5-6 µm, n»m c¸ch<br /> 246-585 µm; G2 = 154-516 µm; rectum = 39-48 ®Ønh ®Çu 17-22 µm vµ c¸ch ®¸y xoang miÖng<br /> µm; L ®u«i = 105-165 µm; dµy vá cutin ë giòa 42-52 µm. MiÖng h×nh thïng, thµnh xoang<br /> c¬ thÓ = 4,5-6 µm. t−¬ng ®èi dµy, dµi kho¶ng 1,8-2 lÇn chiÒu réng<br /> Con ®ùc: (paratyp, n = 5): L = 2,4-3 mm; a xoang miÖng. R¨ng l−ng rÊt nhá vµ nhän, n»m ë<br /> = 26-35; b = 3,7-4,5; c = 17-27; c’ = 1,6-2,2; 1/3 phÝa sau gÇn ®¸y xoang miÖng víi ®Ønh r¨ng<br /> h−íng vÒ tr−íc vµ ë vÞ trÝ. Vßng thÇn kinh ë t¹i<br /> réng m«i = 42-55 µm; cao m«i = 17-19 µm;<br /> 12<br /> kho¶ng c¸ch 25-26% cña chiÒu dµi thùc qu¶n. dÉn trøng hÑp, phÇn ph×nh to cña èng dÉn trøng<br /> §o¹n nèi gi÷a thùc qu¶n víi ruét d¹ng mÊu vµ phÇn gièng tö cung. C¬ th¾t víi c¬ kÐo xung<br /> song c¸c c¬ mÊu rÊt kÐm ph¸t triÓn. Lç bµi tiÕt quanh rÊt ph¸t triÓn. Trøng cã kÝch th−íc 72 ×<br /> râ rµng, n»m ngay sau vßng thÇn kinh. Trùc 116 µm. Tö cung ng¾n, ©m ®¹o h×nh trô. §u«i<br /> trµng dµi 39-45 µm, nhá h¬n 1 lÇn chiÒu réng c¬ h×nh chãp víi mót ®u«i trßn, cong vÒ phÝa bông<br /> thÓ t¹i hËu m«n. HÖ sinh s¶n con c¸i didelphic- vµ dµi 105-165 µm, hoÆc b»ng 2,4-3,5 lÇn chiÒu<br /> amphidelphic víi 2 nh¸nh buång trøng tr¶i vÒ réng c¬ thÓ t¹i hËu m«n. TuyÕn ®u«i tho¸i hãa<br /> tr−íc vµ sau c¬ thÓ, chia lµm 3 phÇn: phÇn èng vµ èng ®æ kh«ng quan s¸t thÊy trªn mót ®u«i.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 2. Iotonchus thui sp.nov.<br /> Ghi chó: con c¸i: A. xoang miÖng vµ amphid; B. cÊu t¹o mÊu thùc qu¶n-ruét; C, G. vulva vµ hÖ sinh s¶n; E.<br /> ®u«i con c¸i; G. cÊu t¹o vulva. Con ®ùc: I. cÊu t¹o c¬ kÐo Sphincter; D. ®u«i vµ gai sinh dôc; F. gai sinh dôc.<br /> Êu trïng: H. mót ®u«i Êu trïng. (NguyÔn Vò Thanh, 2006).<br /> 13<br />  Con ®ùc: cã cÊu t¹o h×nh th¸i t−¬ng tù nh− ë = 9-12).<br /> con c¸i. Amphid th−êng to h¬n, xoang miÖng cã §Þa ®iÓm ph¸t hiÖn: ë ®Êt rõng ven suèi vµ<br /> kÝch th−íc 28-39 × 52-66 µm. §Ønh r¨ng l−ng xung quanh rÔ c©y tre rõng t¹i tØnh Hµ Giang vµ<br /> n»m ë vÞ trÝ 39-51 µm c¸ch ®¸y. Con ®ùc th−êng ë c¸c tr¶ng cá ven suèi vµ trong v−ên quèc gia<br /> cã 18-24 nhó sinh dôc phô, gai giao cÊu cong vÒ Cóc Ph−¬ng, tØnh Ninh B×nh.<br /> phÝa bông vµ dµi b»ng 1,7 lÇn chiÒu réng c¬ thÓ<br /> t¹i hËu m«n. TuyÕn ®u«i tho¸i hãa m¹nh h¬n so §Þa ®iÓm l−u gi÷ mÉu vËt: mÉu vËt chuÈn<br /> ®−îc lµm d−íi d¹ng tiªu b¶n cè ®Þnh mang sè<br /> víi tuyÕn ®u«i con c¸i. èng ®æ kh«ng cã. 156(4); 166(5); 170(1,3); 175(5), bao gåm<br /> NhËn xÐt: so víi c¸c loµi ®· biÕt trong holotyp 1 ♀; c¸c paratyp ♀, ♀ vµ ®−îc b¶o qu¶n<br /> gièng Iotonchus, loµi Iotonchus thui sp.nov. t¹i Phßng TuyÕn trïng häc, ViÖn Sinh th¸i vµ<br /> t−¬ng ®èi gièng loµi I. acutus Cobb, 1917 [2, 5], Tµi nguyªn sinh vËt (IEBR), Hµ Néi.<br /> song kh¸c biÖt bëi c¬ thÓ cã kÝch th−íc lín h¬n<br /> râ rÖt; ®u«i dµi h¬n; cã sè l−îng nhó sinh dôc ý nghÜa cña tªn loµi: loµi ®−îc ®Æt tªn cña<br /> phô nhiÒu h¬n (ë I. acutus, L = 1,6-2,4 mm; L ng−êi ®Çu tiªn thu thËp mÉu vËt cña loµi tuyÕn<br /> ®u«i = 120-170 µm; sè l−îng nhó sinh dôc phô trïng nµy.<br /> B¶ng 2<br /> C¸c sè ®o cña Iotonchus thui sp.nov.<br /> Paratyp<br /> Holotyp<br /> ChØ sè ®o 4 ♀ (Hµ Giang) 5 ♀ (Cóc Ph−¬ng)<br /> ♀<br /> NN-LN TB NN-LN TB<br /> L (mm) 3 2-3 2,8 ± 2,4-3 2,7 ±<br /> 0,5 0,3<br /> a 29 24-34 29 ± 3 26-35 31 ± 3<br /> b 4,7 3,9-4,7 4,4 ± 3,7-4,5 4,2 ±<br /> 0,1 0,3<br /> c 21 19-23 21 ± 1 17-27 23 ± 4<br /> c’ 2,7 2,4-3,5 2,8 ± 1,6-2,2 1,8 ±<br /> 0,6 0,2<br /> V(%) 69 69-70 69 ± 0,1<br /> Réng vïng m«i (µm) 46 45-46 45 ± 1 42-55 47 ± 5<br /> Cao ®Çu (µm) 19 18-19 18 ± 0,3 17-19 18 ± 1<br /> Réng amphid (µm) 6 5-6 6 ± 0,3 7-8 7±1<br /> L c¹nh amphid-®Ønh ®Çu (µm) 22 17-22 19 ± 4 18-23 19 ± 2<br /> L amphid tõ ®¸y miÖng (µm) 42 42-52 45 ± 7 43-61 49 ± 8<br /> Apex (®Ønh r¨ng l−ng) (µm) 44 42-44 43 ± 1 39-51 43 ± 5<br /> L xoang miÖng (µm) 55 54-56 55 ± 1 52-66 57 ± 6<br /> Réng xoang miÖng (µm) 30 27-30 29 ± 1 28-39 31 ± 5<br /> L vßng thÇn kinh (µm) 189 131-189 165 ± 143-194 167 ±<br /> 16 24<br /> Réng c¬ thÓ (µm) 108 81-108 98 ± 8 74-107 90 ± 14<br /> L ®u«i (µm) 152 105-165 137 ± 96-161 123 ±<br /> 10 27<br /> Nh¸nh sinh dôc tr−íc G1 (µm) 585 246-585 475 ±<br /> 11<br /> Nh¸nh sinh dôc sau G2 (µm) 516 154-516 391 ±<br /> 27<br /> <br /> 14<br />  74-106 71-74 72 ± 3<br /> Trøng (µm) 106-127 116 ±<br /> 15<br /> Rectum (µm) 45 39-48 44 ± 2<br /> L gai sinh dôc (µm) 107-129 117 ± 9<br /> L gubernaculum (µm) 27-44 39 ± 7<br /> Sè l−îng nhó sinh dôc phô 18-24 21 ± 2<br /> Ghi chó: NN-LN. nhá nhÊt-lín nhÊt; TB. trung b×nh.<br /> TµI LIÖU THAM KH¶O Nh÷ng vÊn ®Ò nghiªn cøu c¬ b¶n trong khoa<br /> häc sù sèng. B¸o c¸o KH Héi nghÞ toµn<br /> 1. Ahmad W. & Jairajpuri M. S., 1983: quèc 2004: 229-232. Th¸i Nguyªn.<br /> Systematic Parasitology, 5: 83-87.<br /> 10. Gagarin V. G., Nguyen Vu Thanh, 2003:<br /> 2. Andrassy I., 1993: Opusc. Zool., XXVI: 9- Zoologicheskyi Zhurnal, 82(11): 1393-<br /> 52. Budapesst. 1401.<br /> 3. Buangsuwon D. K. & Jensen H. J., 1966: 11. Gagarin V. G., Nguyen Vu Thanh, 2003:<br /> Nematologica, 12: 259-274. Zoologicheskyi Zhurnal, 82(12): 1408-<br /> 4. Clark C. W., 1960: Nematologica, 5: 260- 1417.<br /> 274. 12. Gagarin V. G., Nguyen Vu Thanh,<br /> 5. Cobb N. A., 1917: Soil Sci., 3: 431-486. Nguyen D. T., 2003: Zoosystematica<br /> 6. NguyÔn Vò Thanh vµ cs., 2005: T¹p chÝ Rossica, 12(1): 7-14.<br /> Sinh häc, 27(3): 1-4. Hµ Néi. 13. Nguyen Vu Thanh, Nguyen T. T., 2001a:<br /> 7. NguyÔn Vò Thanh vµ cs., 2004: T¹p chÝ Sel. Col. Sci. Rep. IEBR, 375-378. Nxb.<br /> Sinh häc, 26(1): 11-18. Hµ Néi. Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi.<br /> 8. Gagarin V. G. & NguyÔn Vò Thanh, 14. Nguyen Vu Thanh, Nguyen T. T., 2001b:<br /> 2004: Nh÷ng vÊn ®Ò nghiªn cøu c¬ b¶n Sel. Col. Sci. Rep. IEBR, 379-384. Nxb.<br /> trong khoa häc sù sèng. B¸o c¸o KH Héi Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi.<br /> nghÞ toµn quèc 2004: 81-84. Th¸i Nguyªn. 15. Nguyen Vu Thanh, 2000: T¹p chÝ Sinh häc,<br /> 9. NguyÔn Vò Thanh, Gagarin V. G., 2004: 22(3): 1-11. Hµ Néi.<br /> <br /> <br /> Two new predatory nematode species<br /> Iotonchus helicus sp.nov. and Iotonchus thui sp.nov.<br /> (Nematoda: Mononchida) from Vietnam<br /> <br /> Nguyen Vu Thanh<br /> SUMMARY<br /> <br /> The free-living soil nematode and aquatic nematode fauna of Vietnam has been investigated recently.<br /> During the last 10 years, approximately 300 free-living nematode species were identified for the Vietnamese<br /> fauna; among them, more than 40 species have been described as new to science. Below, the description of<br /> two new predatory nematode species to science Iotonchus helicus sp.nov. and Iotonchus thui sp.nov.<br /> (Nematoda: Mononchida) are given.<br /> Iotonchus helicus Nguyen Vu Thanh sp.nov.<br /> Female: body ventrally arcuate to C-shaped when relaxed. Lip region distinctly not set up contour of body<br /> by the neck expansion and 34.2-41.4 µm wide; its high equalled 9-11.7 µm. Amphid pore is small, 2.9-5.4<br /> wide and located at 12.6-20.7 µm from anterior end of body and 28-39 µm from base of the buccal cavity.<br /> 15<br /> Buccal cavity nearly 2 as long as wide, 36-45 µm long, 19.8-27.9 wide. Dorsal tooth small and basal, its apex<br /> located at 15-21.4% from base. Oesophagus muscular, its intestinal junction weakly tuberculated. Excretory<br /> pore not observed. Genital system didelphic amphidelphic. Vulva post-equatorial, transverse, lips sclerotized,<br /> off-set from the body cuticle. Vagina cylindroid, less than one half body width deep. Uterus short, sphincter<br /> not observed at the oviduct-uterus junction. Tail conoid, arcuate, gradually tapering with slightly bulging tip,<br /> 178-260 µm long or 4.3-6 anal body width long. Caudal glands and terminal spinneret subterminal.<br /> Remarks: the new species Iotonchus helicus sp.nov. closely resembles I. rayongensis Buangsuwon &<br /> Jensen, 1966; I. thailandensis Buangsuwon & Jensen, 1966 and I. basidontus Clark, 1960. From I.<br /> Rayongensis, it differs in having a shorter body length, shorter tail length, ratio “a” and ratio “c” (in I.<br /> rayongensis L = 1.97 mm; L tail = 350 µm; a = 37; c = 9.5). Further, it can be differentiated from I.<br /> thailandensis in having an anterior position of vulva, ratio “a” and shaped tail (a = 38-48; V = 56-66%; and<br /> the tail with pointed tip in I. thailandensis). From I. Basidontus, it differs in having a shorter body length,<br /> shorter tail length, smaller stoma and ratio “a” (L = 1.8-2.4 mm; L tail = 270-360 µm; stoma = 50-55 µm long<br /> and 25-32 µm wide; a = 30-32 µm in I. basidontus).<br /> Iotonchus thui Nguyen Vu Thanh sp.nov.<br /> Female: nematode of medium size, 2.8 mm body length. Body after fixation ventrally curved to C-shaped<br /> generally more curved in posterior half. Cuticle abaut 5,4 µm thick in the middle of the body and up to 8.4 µm<br /> on the dorsal side of the tail. Lip region distinctly set up contour of body by the neck expansion. Amphid 5-6<br /> µm width, cup-shaped, located at 17-22 µm from anterior end of body. Dorsal tooth very shape, situated in<br /> posterior one-thisd, directed forward. Dorsal tooth apex located at 76-81% of the buccal cavity length.<br /> Excretory pore well developed. Rectum 39-45 µm or less than one anal body width long. Genital system<br /> didelphic, amphidelphic. Sphincter well developed at the junction of the oviduct and ovaries. Uterus relatively<br /> short, vagina cylindrical. Vulva a transverse slit. Advulval papillae absent. Tail conical ventrally curved, 105-<br /> 165 µm or 2.4-3.5 anal body diameter with finely rounded tip. Two caudal pores, three caudal papillae on each<br /> side. Caudal reduced, spinneret absent.<br /> Male: general appearance similar to female. Amphid larger than that of female. Number of supplements<br /> 18-24. Spicules moderately slender, ventrally curved, and 1.7 time as long as anal body width. Gubernaculum<br /> well developed. Lateral guiding pieces thickening torwards the extremity which is forked. Tail similar to<br /> female but somewhat shorter. Two caudal pores, three pairs of subventral papillae and one pair of subdorsal<br /> papillae. Caaudal glands more reduced than female, spinneret absent.<br /> Remarks: the new nematode species Iotonchus thui sp.nov. closely resembles I. acutus Cobb, 1917, but<br /> differs from it in having a longer body, longer tail and more supplements in males (in I. acutus, L = 1.6-2.4<br /> mm; L tail = 120-170 µm; supplement = 9-12).<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 6-10-2005<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 16<br />