Hậu quả lâu dài của cuộc chiến tranh Ả RậpSự thảo luận về hòa bình vào

Chia sẻ: Cao Tt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hậu quả lâu dài của cuộc chiến tranh Ả Rập Sự thảo luận về hòa bình vào lúc kết thúc chiến tranh là lần đầu tiên người Arab và người Do Thái chính thức gặp gỡ trong một cuộc thảo luận công khai trực tiếp kể từ sau cuộc chiến tranh năm 1948. Ở mức độ chiến lược, khi kết thúc chiến tranh, Israel giành lại được lãnh thổ ở cao nguyên Golan và bao vây tập đoàn quân số 3 của Ai Cập. Một số người tin rằng lệnh ngừng bắn ngăn chặn Israel giáng một đòn tàn độc nhất, như...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hậu quả lâu dài của cuộc chiến tranh Ả RậpSự thảo luận về hòa bình vào

Hậu quả lâu dài của cuộc chiến tranh Ả Rập Sự thảo luận về hòa bình vào lúc kết thúc chiến tranh là lần đầu tiên người Arab và người Do Thái chính th ức gặp gỡ trong một cuộc thảo luận công khai trực tiếp kể từ sau cuộc chiến tranh năm 1948. Ở mức độ chiến lược, khi kết thúc chiến tranh, Israel giành lại được lãnh thổ ở cao nguyên Golan và bao vây tập đoàn quân số 3 của Ai Cập. Một số người tin rằng lệnh ngừng bắn ngăn chặn Israel giáng một đòn tàn độc nhất, như một báo cáo của quân đoàn hải quân Mỹ xác nhận: “Họ lúc này đang ở vị trí là mối đe dọa với hậu phương và các vùng tiếp tế của toàn bộ quân đội Ai Cập. Phần lớn nhờ các nỗ lực của Liên Xô, nước lo lắng về một thất bại nghiêm trọng của Ai Cập, hội đồng bảo an Liên Hợp Quốc mới áp đặt lệnh ngừng bắn ngày 22-10”. Báo cáo cũng biện luận rằng phía Arab đã thành công trong việc gây bất ngờ với Israel và các cơ quan tình báo toàn thế giới: “Hoàn toàn từ góc nhìn quân sự, thì thành công quan trọng nhất của Arab là sự bất ngờ chiến lược đã đạt được. Trong khi điều này được trợ giúp ở mức độ không nhỏ bởi các sai lầm của tình báo Israel và ban lãnh đạo chính trị, quân sự đất nước này, chủ yếu vẫn phải công nhận kế hoạch nghi binh cực kỳ phức tạp của người Ai Cập. Họ đã thành công trong việc thuyết phục bộ chỉ huy Israel rằng các hoạt động quân sự rầm rộ ở bờ tây kênh đào trong suốt mùa hè và mùa thu năm 1973 không là gì khác ngoài một chuỗi các chiến dịch huấn luyện và diễn tập. Sự nghi binh này chắc phải được coi là một trong số những kế hoạch nghi binh nổi tiếng trong lịch sử quân sự. Kế hoạch thành công không chỉ ở mức độ tình báo Israel mà còn với các cơ quan tình báo trên toàn thế giới”. Đối với các quốc gia Arab (đặc biệt là Ai Cập), tổn thương tinh thần của thất bại trong cuộc chiến Sáu Ngày đã được chữa lành. Trên nhiều phương diện, nó cho
phép họ đàm phán bình đẳng với Israel. Tuy nhiên, dù cuộc chiến đã bắt đầu theo chiều hướng mà các nhà lãnh đạo Arab mong muốn, nhưng kết thúc chiến tranh họ mới chỉ giành lại được phần lãnh thổ hạn chế ở mặt trận Sinai, trong khi Israel lại giành thêm phần lãnh thổ trên cao nguyên Golan nhiều hơn lúc trước chiến tranh. Và dù cũng có một thực tế là Israel đã giành được chỗ đứng vững chắc ở vùng đất châu Phi phía tây kênh đào, nhưng chiến tranh đã giúp thuyết phục nhiều nước trong thế giới Arab rằng Israel không thể bị đánh bại về mặt quân sự, do đó củng cố cho các hành động hòa bình. Cuộc chiến thực sự chấm dứt tham vọng của người Arab trong việc hủy diệt Israel bằng sức mạnh. Cuộc chiến gây ra hậu quả choáng váng với dân chúng Israel. Sau chiến thắng của họ trong cuộc chiến Sáu Ngày, quân đội Israel trở nên kiêu ngạo. Những thất bại đột ngột và gây sốc xảy ra lúc chiến tranh bắt đầu đã giáng một cú đòn tâm lý kinh hoàng cho người Do Thái, những người đã nghĩ rằng họ có đội quân uy quyền tối cao trong khu vực. Tuy nhiên, họ bắt đầu nhận ra một điều kinh ngạc, hầu như chưa từng xảy ra, đã thay đổi hoàn toàn những gì họ có: “ Hoảng loạn từ những đòn tấn công bất thình lình từ 2 mặt trận với một số lượng lớn quân đội vẫn chưa được huy động, và bị đe dọa bởi những sự thật choáng váng trên chiến trường, Israel lúc này như một quốc gia hùng mạnh sắp phải quỳ gối đầu hàng. Tuy nhiên, trong vòng vài ngày, nó đã lấy lại sự thăng bằng và trong gần 2 tuần, nó đã đe dọa thủ đô của cả 2 kẻ địch, một thành tựu hầu như không xảy ra trong lịch sử”. Tuy nhiên, ở Israel, tỷ lệ thương vong lại khá cao. Tính theo đầu người, Israel phải chịu thiệt hại gấp 3 lần trong chiến trận so với Mỹ đã gánh chịu trong gần một thập kỷ giao tranh ở Việt Nam. Để trả đũa việc Mỹ ủng hộ Israel, các thành viên Arab của tổ chức OPEC, đứng đầu là Saudi Arabia, đã quyết định giảm sản lượng dầu 5% mỗi tháng vào ngày
17-10. Vào ngày 19-10, tổng thống Nixon cho phép viện trợ quân sự 2,2 tỉ đô la dành riêng cho Israel. Đáp lại, Saudi Arabia tuyên bố cấm vận với Mỹ, sau đó được nhiều nước xuất khẩu dầu khác tham gia, và mở rộng cấm vận với cả Hà Lan và các quốc gia khác, gây ra cuộc khủng hoảng năng lượng năm 1973. Thành công ban đầu của cuộc chiến đã gia tăng mạnh mẽ uy tín của Sadat, tạo cho ông quyền lực vững chắc ở Ai Cập vào cơ hội để đề xướng nhiều cải cách mà ông thấy cần thiết. Trong những năm sau đó thì điều này lu mờ dần, và cuộc bạo loạn lương thực chống chính phủ ở Cairo năm 1973 đã có khẩu hiệu là: “Người anh hùng của cuộc vượt kênh, bữa ăn sáng của chúng tôi đâu?” Những ảnh hưởng sau đó ở Israel Một làn sóng phản đối chính phủ Israel đã bắt đầu 4 tháng sau khi chiến tranh kết thúc. Phong trào này được lãnh đạo bởi Motti Ashkenazi, chỉ huy của công sự Budapest, ở cực bắc pháo đài Bar-Lev và là công sự duy nhất không bị Ai Cập chiếm giữ trong suốt cuộc chiến. Sự giận dữ đối với chính phủ (và đặc biệt là bộ trưởng quốc phòng Dayan) gia tăng. Shimon Agranat, chủ tịch tòa án tối cao Israel, đã được yêu cầu đứng đầu một cuộc điều tra, gọi là ủy ban Agranat, về những sự kiện dẫn đến chiến tranh và những thất bại trong vài ngày đầu tiên. Ủy ban Agranat đã công bố những phát hiện sơ bộ của họ vào ngày 2-4-1974. Sáu người sau bị buộc phải chịu trách nhiệm cho những thất bại của Israel: - Tham mưu trưởng lực lượng phòng vệ Israel (IDF) David Elazar được đề nghị bị sa thải, sau khi ủy ban nhận thấy ông gánh “trách nhiệm cá nhân cho những đánh giá về tình trạng và sự chuẩn bị chiến đấu của IDF”.
- Giám đốc tình báo Aluf Eli Zeira, và cấp phó của ông, người đứng đầu cơ quan nghiên cứu, chuẩn tướng Aryeh Shalev, được đề nghị bị sa thải. - Trung tá Bandman, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tình báo quân sự Aman đặc trách về Ai Cập, và trung tá Gedelia, giám đốc tình báo của bộ chỉ huy miền nam, được đề nghị chuyển khỏi công tác tình báo. - Shmuel Gonen, chỉ huy mặt trận phía nam, được đề nghị bị giáng chức. Ông bị buộc rời khỏi quân đội sau sự công bố bản báo cáo cuối cùng của ủy ban, vào ngày 30-1-1975, trong đó đã phát hiện ra rằng “ông đã thất bại trong việc thực hiện nhiệm vụ một cách thích đáng, và gánh chịu nhiều trách nhiệm đối với tình thế hiểm nghèo mà quân đội của chúng ta gặp phải”. Mặc dù bản báo cáo đã xóa sạch trách nhiệm của thủ tướng Meir và bộ trưởng quốc phòng Dayan, nhưng những lời kêu gọi từ chức dành cho họ (đặc biệt là với Dayan) ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn. Cuối cùng, vào ngày 11-4-1974, Golda Meir đã từ chức. Chính phủ của bà cũng làm theo, bao gồm cả Dayan, người trước đó đã đề nghị được từ chức 2 lần và đều bị Meir bác bỏ. Yitzhak Rabin, người đã dành phần lớn thời gian làm cố vấn cho Elazar, trở thành người đứng đầu chính phủ mới, được bầu vào tháng 6. Vào năm 1999, vấn đề được lật lại bởi ban lãnh đạo chính phủ Israel để ngăn chặn những thiếu sót tương tự lại lặp lại. Hội đồng an ninh quốc gia Israel đã được thành lập để cải thiện sự phối hợp giữa các cơ quan an ninh và tình báo khác nhau. Hiệp ước trại David
Chính phủ của Rabin bị dính phải 2 vụ bê bối, và ông đã buộc phải ra đi vào năm 1977. Đảng Likud cánh hữu, dưới sự lãnh đạo của Menachem Begin, đã chiến thắng trong cuộc bầu cử sau đó. Điều này đánh dấu một sự thay đổi lịch sử trong bối cảnh chính trị Israel, lần đầu tiên từ khi nhà nước này được thành lập, liên minh cầm quyền trong chính phủ không do đảng Lao Động lãnh đạo. Sadat, người tham gia cuộc chiến nhằm mục đích lấy lại Sinai từ tay Israel, ngày càng nản lòng trước những bước đi chậm chạp của tiến trình hòa bình. Trong một cuộc phỏng vấn năm 1977 của phóng viên CBS News là Walter Cronkite, Sadat thừa nhận rằng ông đã mở một cuộc đối thoại mang tính xây dựng về hòa bình, bao gồm cả một chuyến viếng thăm cấp nhà nước. Đây dường như là một sự trút hết cõi lòng mình của ông, và trong cuộc phỏng vấn sau đó cũng với phóng viên này, thủ tướng cứng rắn Begin – có lẽ không muốn bị so sánh là không thiện chí như Sadat – đã nói rằng ông rất sẵn lòng tiến tới mối quan hệ tốt đẹp hơn và đã đề xuất một lời mời cho một chuyến viếng thăm như vậy. Vì vậy, vào tháng 11 của năm đó, Sadat đã tiến hành một bước đi chưa có tiền lệ là thăm Israel, trở thành nhà lãnh đạo Arab đầu tiên làm như thế và coi như đã công nhận nhà nước Do Thái. Hành động này đã khởi động cho một tiến trình hòa bình. Tổng thống Mỹ Jimmy Carter đã mời cả Sadat và Begin đến một hội nghị thượng đỉnh ở trại David để đàm phán về sự hòa giải cuối cùng. Cuộc hội đàm được tổ chức từ ngày 5-17 tháng 9 năm 1978. Cuối cùng, cuộc hội đàm đã thành công, và Israel cùng Ai Cập ký hiệp ước hòa bình Israel-Ai Cập năm 1979. Israel rút quân và các khu định cư khỏi bán đảo Sinai, đổi lại là mối quan hệ bình thường từ phía Ai Cập và một nền hòa bình lâu dài. Nhiều nước trong cộng đồng Arab đã giận dữ khi thấy Ai Cập hòa bình với Israel. Ai Cập bị khai trừ ra khỏi liên đoàn Arab. Sự căng thẳng của Ai Cập với
các nước Arab láng giềng lên đến cực điểm vào năm 1977 trong cuộc chiến tranh ngắn ngủi Libye-Ai Cập. Anwar Sadat đã bị ám sát 2 năm sau đó, vào ngày 6-10-1981, khi tham dự một cuộc duyệt binh kỷ niệm 8 năm ngày bắt đầu cuộc chiến, bởi một chiến binh Hồi giáo tức giận với việc ông đã đàm phán với Israel. Các hoạt động kỷ niệm Ngày 6-10 là ngày lễ quốc gia của Ai Cập gọi là ngày lực lượng vũ trang. Đó cũng là một ngày lễ quốc gia ở Syria. Ở Ai Cập, nhiều địa điểm được tự hào mang tên ngày 6-10 và ngày thứ 10 tháng Ramadan tương đương theo lịch Hồi giáo. Một số ví dụ là cây cầu 6-10 ở Cairo và thành phố 6-10 và thành phố ngày thứ 10 tháng Ramadan (6th of October City và 10th of Ramadan City).