Hhs‐CRP và fibrinogen ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 không bệnh lý tim mạch

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 4 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> HS‐CRP VÀ FIBRINOGEN Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÍP 2 <br /> KHÔNG BỆNH LÝ TIM MẠCH <br /> Trần Thanh Sang*, Nguyễn Thị Bích Đào** <br /> <br /> TÓM TẮT  <br /> Mục tiêu: khảo sát hs‐CRP, fibrinogen và tìm mối liên quan của chúng với một số yếu tố ở bệnh nhân (BN) <br /> đái tháo đường (ĐTĐ) típ 2 không có bệnh tim mạch lâm sàng.  <br /> Đối tượng nghiên cứu: BN ĐTĐ típ 2 đang điều trị tại Bệnh Viện Đa Khoa Trung Ương Cần Thơ.  <br /> Phương pháp nghiên cứu: cắt ngang mô tả trên 212 BN ĐTĐ típ 2 và 33 người khỏe mạnh.  <br /> Kết quả: BN ĐTĐ típ 2 không có bệnh tim mạch lâm sàng có nồng độ hs‐CRP và fibrinogen cao hơn nhóm <br /> người khỏe mạnh. Tỷ lệ BN ĐTĐ típ 2 có nồng độ hs‐CRP > 3 mg/L là 21,7%; có nồng độ fibrinogen ≥ 375 <br /> mg/dL là 9,4%. hs‐CRP tương quan thuận với BMI (r = 0,26; p=0,000) và tương quan nghịch với dùng statin <br /> (r= ‐0,20; p=0,003). Fibrinogen có liên quan với một số yếu tố bao gồm: tuổi, giới, hút thuốc, dùng thuốc hạ áp. <br /> Hs‐CRP và fibrinogen không liên quan với đạt mục tiêu điều trị về huyết áp, HbA1c, LDL‐c.  <br /> Kết luận: Nồng độ hs‐CRP, fibrinogen gia tăng ở BN ĐTĐ típ 2 không có bệnh tim mạch lâm sàng. Hs‐<br /> CRP, fibrinogen không liên quan với mục tiêu điều trị về huyết áp, HbA1c, LDL‐c nhưng có liên quan với một số <br /> yếu tố có thể thay đổi được như béo phì, hút thuốc, dùng statin.  <br /> Từ khóa: đái tháo đường típ 2, bệnh tim mạch, hsCRP, fibrinogen <br /> <br /> ABSTRACT <br /> HSCRP AND FIBRINOGEN LEVEL IN TYPE 2 DIABETIC PATIENTS WITHOUT <br /> CARDIOVASCULAR DISEASES <br /> Tran Thanh Sang, Nguyen Thi Bich Dao * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ No 4 ‐ 2014: 53 ‐ 59 <br /> Background: Type 2 diabetes mellitus (T2DM) increases the risk of cardiovascular disease (CVD), a major <br /> cause  of  morbidity  and  mortality.  Central  to  T2DM  is  insulin  resistance,  a  proinflammatory,  hypercoagulable <br /> state that predisposes patients to develop CVD and that is associated with risk factors for atherosclerosis including <br /> dyslipidemia, hypertension, inflammation, and altered hemostasis.  <br /> Objectives  of  this  study  to  assess  the  concentration  of  plasma  hs‐CRP  and  fibrinogen,  and  evaluate  the <br /> relationship between hs‐CRP and fibrinogen with some risk factors in patients with T2DM without detectable <br /> overt CVD.  <br /> Methods: We studied 212 patients with T2DM and 33 healthy subjects by cross‐sectional study.  <br /> Results:  plasma  hs‐CRP  and  fibrinogen  were  significantly  higher  in  patients  with  T2DM  without <br /> detectable overt CVD than healthy subjects. Among patients with T2DM, 21.7% and 9.4% had concentration of <br /> plasma hs‐CRP > 3 mg/L and fibrinogen ≥ 375 mg/dL, respectively. Hs‐CRP levels were significantly related to <br /> BMI  (r=0.26;  p=0,000),  statin  use  (r=‐0.20;  p=0.003).  Fibrinogen  levels  correlated  with  some  factors:  age,  sex, <br /> smoking status, antihypertention use. No significant relation was observed between hs‐CRP, fibrinogen and blood <br /> pressure, HbA1c, LDL‐c.  <br /> Conclusions: Concentration of plasma hs‐CRP and fibrinogen elevated in T2DM patients without CVD. <br /> No significant relation was observed between hs‐CRP, fibrinogen and blood pressure, HbA1c, LDL‐c. Hs‐CRP <br /> and fibrinogen levels correlated with changeable factors: obesity, smoking status, statin use. <br /> Keywords: type 2 diabetes, cardiovascular disease, hsCRP, fibrinogen<br /> <br /> * Bệnh Viện Đa Khoa Trung Ương Cần Thơ <br /> Tác giả liên lạc:BS CK2 Trần Thanh Sang <br /> <br /> ** Bộ môn Nội Tiết – ĐHYD TP.HCM <br /> ĐT: 0988225567 <br />  Email: sang91c@gmail.com  <br /> <br /> 53<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Ngoài  các  yếu  tố  nguy  cơ  tim  mạch  kinh <br /> điển  thì yếu  tố  viêm,  rối  loạn  chức năng tế  bào <br /> nội mô và mất cân bằng quá trình đông máu có <br /> vai  trò  quan  trọng  trong  xơ  vữa  động  mạch  và <br /> làm tăng tử vong tim mạch ở BN ĐTĐ típ 2(11,16). <br /> hs‐CRP và fibrinogen được xem là yếu tố nguy <br /> cơ độc lập tiên đoán bệnh tim mạch(17,27).  <br /> BN ĐTĐ típ 2 có sự gia tăng nồng độ CRP, <br /> CRP tiên lượng tử vong và tử vong do tim mạch <br /> mạnh hơn các yếu tố nguy cơ tim mạch khác(16,21).  <br /> BN ĐTĐ có sự gia tăng nồng độ fibrinogen, <br /> BN ĐTĐ có nồng độ fibrinogen cao thì tình trạng <br /> ức chế tiểu cầu càng thấp hơn rõ rệt, làm BN có <br /> nguy cơ cao biến cố tim mạch(3,7). <br /> Đã có nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước <br /> cho thấy hs‐CRP, fibrinogen tăng cao ở BN ĐTĐ <br /> típ 2, đa số BN ĐTĐ típ 2 trong các nghiên cứu <br /> có thời gian phát hiện ĐTĐ đã lâu và đã có bệnh <br /> tim mạch lâm sàng đi kèm.  <br /> Nghiên  cứu  này  nhằm  mục  tiêu:  Khảo  sát <br /> nồng độ hs‐CRP và fibrinogen trên BN ĐTĐ típ <br /> 2 không có bệnh tim mạch lâm sàng, và tìm mối <br /> liên quan hs‐CRP và fibrinogen với yếu tố nguy <br /> tim  mạch  dựa  trên  thang  điểm  Framingham, <br /> BMI, huyết áp, HbA1c, LDL‐c, dùng statin. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Thiết  kế  nghiên  cứu:  cắt  ngang.  Đối  tượng <br /> nghiên cứu là những ĐTĐ típ 2 không có bệnh <br /> tim  mạch  lâm  sàng  đang  điều  trị  ngoại  trú  tại <br /> bệnh  viện  Đa  Khoa  Trung  Ương Cần  Thơ.  Một <br /> nhóm gồm 33 người khỏe mạnh đi kiểm tra sức <br /> khỏe  định  kỳ,  được  đo  nồng  độ  hs‐CRP  và <br /> fibrinogen dùng làm trị số tham chiếu. Thời gian <br /> chọn mẫu từ 10/2012 đến 04/2013. <br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh <br /> ‐BN  ĐTĐ  típ  2  được  chẩn  đoán  theo  tiêu <br /> chuẩn của hội Đái Tháo Đường Hoa Kỳ 2011. <br /> ‐Tuổi từ 30 đến 74. <br /> ‐Không  có  tiền  căn  hay  hiện  tại  bệnh  tim <br /> mạch  lâm  sàng:  bệnh  mạch  vành  cấp  hoặc <br /> <br /> 54<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 4 * 2014<br /> mạn,  bệnh  mạch  máu  não,  bệnh  mạch  máu <br /> ngoại biên. <br /> ‐Không  có  tình  trạng  nhiễm  trùng  cấp  hoặc <br /> có hội chứng đáp ứng viêm toàn thân. <br /> ‐Không  có  bệnh  mạn  tính  khác  như  viêm <br /> khớp  dạng  thấp,  bệnh  hệ  thống  và  các  trường <br /> hợp sốt không rõ nguyên nhân. <br /> ‐Không có các tình trạng làm ảnh hưởng đến <br /> hs‐CRP và fibrinogen như phụ nữ có thai, thiếu <br /> máu,  suy  gan  mất  bù,  bệnh  thận  mạn,  bệnh  ác <br /> tính,  dùng  thuốc  (tuyến  giáp,  ngừa  thai, <br /> nonsteroids). <br /> Tiêu chuẩn loại trừ <br /> ‐ Tất cả các trường hợp mà kết quả hs‐CRP > <br /> 10 mg/L. <br /> ‐  Không  đo  được  BMI  (do  không  đứng <br /> thẳng được) <br /> Xử lý số liệu bằng phương pháp thống kê y <br /> học ứng dụng phần mềm SPSS 16.0 <br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU <br /> Nghiên cứu thực hiện trên 212 BN ĐTĐ típ 2 <br /> không có bệnh tim mạch lâm sàng và 33 người <br /> khỏe  mạnh  (nhóm  đối  chiếu).  Đặc  điểm  chung <br /> của nhóm BN ĐTĐ trình bày ở bảng 1.  <br /> Bảng 1. Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng <br /> nhóm nghiên cứu. <br /> Các đặc điểm<br /> Nữ<br /> Tuổi (năm)<br /> T.gian ĐTĐ (năm)<br /> BMI (kg/m2)<br /> HA t.thu (mmHg)<br /> HA t.trương (mmHg)<br /> HbA1c (%)<br /> Total-c (mmol/L)<br /> HDL-c (mmol/L)<br /> LDL-c (mmol/L)<br /> Tăng huyết áp<br /> Tăng LDL-c<br /> Thừa cân và béo phì<br /> Hút thuốc lá (có)<br /> Dùng statin (có)<br /> Hs-CRP (mg/L)<br /> -Tỷ lệ hs-CRP > 3 mg/L<br /> Fibrinogen (mg/dL)<br /> -Tỷ lệ fibrinogen ≥ 375 mg/dL<br /> <br /> n = 212<br /> 71,7%<br /> 56,2±10,2<br /> 4,0(1,5-8,0)<br /> 24,0±3,3<br /> 127,2±15,4<br /> 74,5±8,6<br /> 8,3±2,2<br /> 5,0±1,3<br /> 1,2±0,3<br /> 3,1±1,0<br /> 82,1%<br /> 94,8%<br /> 59%<br /> 14,2%<br /> 75%<br /> 1,00 (0,41-2,60)<br /> 21,7%<br /> 290,8 ± 61,8<br /> 9,4%<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 4 * 2014<br /> Kết quả nồng độ hs‐CRP và fibrinogen <br /> ‐Nồng  độ  trung  bình  của  hs‐CRP  và <br /> fibrinogen  ở  nhóm  tham  chiếu  lần  lượt  là:  0,78 <br /> (0,30‐1,55) mg/L và 265,9 ± 56,3 mg/dL. <br /> ‐So  với  nhóm  tham  chiếu,  nồng  độ  hs‐CRP <br /> và fibrinogen ở BN ĐTĐ típ 2 cao hơn có   nghĩa <br /> thống kê (p = 0,036 và 0,031). <br /> ‐Hs‐CRP  và  fibrinogen  có  mối  tương  quan <br /> thuận với trị số r‐Spearman là 0,38 (p=0,004).  <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> statin, khác biệt có ý nghĩa thống kê (1,00 mg/L <br /> so với 1,60 mg/L; p = 0,00). <br /> Fibrinogen  không  có  tương  quan  với  thang <br /> điểm  Framingham  nhưng  có  tương  quan  với <br /> một  số  yếu  tố  trong  thang  điểm  Framingham <br /> bao gồm: tuổi, giới nữ, dùng thuốc huyết áp.  <br /> Bảng 3. Tương quan hs‐CRP, fibrinogen với số mục <br /> tiêu đạt được <br /> hs-CRP (mg/L) Fibrinogen (mg/dL)<br /> r<br /> p<br /> r<br /> p<br /> Số mục tiêu đạt được -0,127 0,064 -0,111<br /> 0,106<br /> <br /> ‐Với điểm cắt là > 3 mg/L đối với hs‐CRP và <br /> ≥ 375 mg/dL đối với fibrinogen, tỷ lệ bệnh nhân <br /> có  tình  trạng  tăng  hs‐CRP  và  fibrinogen  ở  mức <br /> nguy cơ cao biến cố tim mạch lần lượt là 21,7% <br /> và 9,4%.  <br /> <br /> Không  có  tương  quan  giữa  hs‐CRP, <br /> fibrinogen và số mục tiêu đạt được. <br /> <br /> Liên  quan  hs‐CRP,  fibrinogen  với  thang  điểm <br /> <br /> Nồng  độ  hs‐CRP,  fibrinogen  ở  BN  ĐTĐ  típ  2 <br /> <br /> Framingham,  thời  gian  phát  hiện  ĐTĐ,  BMI, <br /> <br /> không có bệnh tim mạch lâm sàng <br /> <br /> dùng  statin,  các  mục  tiêu  điều  trị  (huyết  áp, <br /> <br /> Nồng  độ  hs‐CRP  ở  BN  ĐTĐ  típ  2  không  có <br /> bệnh tim mạch lâm sàng <br /> Bảng 4 tổng hợp các kết quả nghiên cứu về <br /> nồng độ hs‐CRP, cả trong và ngoài nước. Nồng <br /> độ  hs‐CRP  ở  BN  ĐTĐ  típ  2  không  có  bệnh  tim <br /> mạch lâm sàng trong nghiên cứu của chúng tôi <br /> có giá trị thấp hơn các nghiên cứu trong và ngoài <br /> nước  kể  trên,  có  lẽ  vì  các  nhóm  dân  số  nghiên <br /> cứu có đặc điểm khác nhau: dân số nghiên cứu <br /> của chúng tôi có BMI trung bình là 23,99 ± 3,34 <br /> kg/m2, thấp hơn tác giả Amanullah S.,  Mahajan <br /> A.,  De  Jager  J.;  BN  có  bệnh  tim  mạch  ở  nghiên <br /> cứu của De Jager J. là 31%, của Lê T. T. Hương là <br /> 66%; tỷ lệ BN dùng statin của chúng tôi là 75% <br /> cao hơn  các nghiên  cứu khác.  Phương  pháp đo <br /> hs‐CRP  cũng  quan  trọng,  chúng  tôi  dùng <br /> phương  pháp  đo  độ  đục  (turbidimetry)  trong <br /> khi  Amanullah  S.  và  Lê  T.  T.  Hương  dùng <br /> phương  pháp  so  độ  đục  (nephelometry). <br /> Phương pháp nephelometry phát hiện hs‐CRP ở <br /> ngưỡng cao hơn turbidimetry(12). Các nghiên cứu <br /> đều  cho  kết  quả  nhất  quán,  nồng  độ  hs‐CRP  ở <br /> bệnh nhân ĐTĐ típ 2 luôn cao hơn người không <br /> đái tháo đường. <br /> <br /> HbA1c, LDL‐c) <br /> Bảng 2. Tương quan hs‐CRP, fibrinogen với thang <br /> điểm Framingham, BMI, thời gian phát hiện ĐTĐ, <br /> dùng statin. <br /> hs-CRP (mg/L)<br /> Các yếu tố<br /> FCRS (%)<br /> Tuổi (năm)<br /> Giới (nam/nữ)<br /> Total-c (mmol/L)<br /> HDL-c (mmol/L)<br /> HA tthu (mmHg)<br /> Thuốc HA (không/có)<br /> Hút thuốc (không/có)<br /> T.gian ĐTĐ (năm)<br /> Dùng statin (không/có)<br /> BMI(kg/m2)<br /> HA tâm trương (mmHg)<br /> HbA1c (%)<br /> LDL-c (mmol/L)<br /> <br /> r<br /> 0,05<br /> 0,01<br /> -0,12<br /> 0,09<br /> -0,11<br /> 0,05<br /> 0,07<br /> -0,03<br /> -0,12<br /> -0,20<br /> 0,26<br /> 0,05<br /> 0,10<br /> 0,11<br /> <br /> p<br /> 0,49<br /> 0,98<br /> 0,07<br /> 0,17<br /> 0,10<br /> 0,44<br /> 0,29<br /> 0,62<br /> 0,07<br /> 0,00<br /> 0,00<br /> 0,51<br /> 0,14<br /> 0,10<br /> <br /> Fibrinogen<br /> (mg/dL)<br /> r<br /> p<br /> 0,10 0,14<br /> 0,24 0,00<br /> 0,32 0,00<br /> 0,06 0,37<br /> -0,06 0,36<br /> 0,07 0,29<br /> 0,17 0,01<br /> -0,16 0,02<br /> -0,07 0,33<br /> -0,07 0,31<br /> 0,04 0,52<br /> 0,04 0,59<br /> 0,04 0,61<br /> 0,11 0,11<br /> <br /> hs‐CRP có tương quan thuận với BMI và có <br /> tương quan nghịch với dùng statin.  <br /> Nhóm bệnh nhân dùng statin có nồng độ hs‐<br /> CRP  trung  bình  thấp  hơn  nhóm  không  dùng <br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> <br /> 55<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 4 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Bảng 4. Các nghiên cứu hs‐CRP ở bệnh nhân ĐTĐ típ 2 và người khỏe mạnh. <br /> Tác giả<br /> De Jager J.(12)<br /> Mahajan A.(23)<br /> ( )<br /> <br /> Amanullah S. 2<br /> Lê T. T. Hương(20)<br /> Chúng tôi<br /> <br /> Nam<br /> Nữ<br /> <br /> Hs-CRP (mg/L)<br /> TB ± ĐLC / TV (25%-75%)<br /> Người khỏe mạnh<br /> ĐTĐ típ 2<br /> 1,30 (0,84-1,98)<br /> 2,43 (1,63-3,56)<br /> 1,11 (0,56-2,22)<br /> 1,58 (0,65-3,49)<br /> 1,33 (0,60-3,17)<br /> 2,68 (1,28-4,94)<br /> 2,50 ± 2,90<br /> 4,80 ± 3,40<br /> 1,04 ± 1,27<br /> 5,15 ± 2,79<br /> 0,78 (0,30-1,55)<br /> 1,00 (0,41-2,60)<br /> <br /> Nồng độ fibrinogen ở BN ĐTĐ típ 2 không có <br /> bệnh tim mạch lâm sàng <br /> Bảng 5 tổng hợp các kết quả nghiên cứu về <br /> nồng  độ  fibrinogen.  Trong  2  nghiên  cứu  của <br /> Ganda  O.P.  và  Kafle  D.R.  cho  thấy  nồng  độ <br /> fibrinogen ở BN ĐTĐ típ 2 cao hơn người không <br /> mắc bệnh ĐTĐ, và cũng cho thấy khi kết hợp với <br /> bệnh  tim  mạch  thì  nồng  độ  fibrinogen  cao  hơn <br /> có   nghĩa thống kê so với nhóm không có bệnh <br /> tim  mạch.  Ở  BN  ĐTĐ  típ  2  không  có  bệnh  tim <br /> mạch, nồng độ fibrinogen trong nghiên cứu của <br /> Barazzoni R. tương đồng với chúng tôi (304 ± 31 <br /> mg/dL  so  với  290,8  ±  61,8  mg/dL)  và  cũng  cho <br /> thấy nồng độ fibrinogen ở BN ĐTĐ típ 2 không <br /> bệnh  tim  mạch  tăng  cao  hơn  người  không  mắc <br /> ĐTĐ có  nghĩa thống kê.  <br /> Bảng 5. Các nghiên cứu fibrinogen ở bệnh nhân <br /> ĐTĐ típ 2 và người khỏe mạnh. <br /> Fibrinogen (mg/dL) TB ± ĐLC<br /> p<br /> Người khỏe mạnh ĐTĐ típ 2<br /> (14)<br /> Ganda O.P.<br /> 284 ± 9,1<br /> 362 ± 9,1 < 0,001<br /> Barazzoni R.(5)<br /> 210 ± 12<br /> 304 ± 31 < 0,05<br /> Kafle D.R.(18)<br /> 216 ± 43<br /> 341 ± 76 < 0,01<br /> Chúng tôi<br /> 265,9 ± 56,3<br /> 290,8 ± 61,8 0,03<br /> Tác giả<br /> <br /> Tương quan giữa hs‐CRP và fibrinogen <br /> Cũng  giống  như  hs‐CRP,  fibrinogen  là  chất <br /> phản  ứng  pha  cấp  của  quá  trình  viêm  và  được <br /> sinh ra đáp ứng với quá trình viêm. Trên người <br /> khỏe mạnh, Mora S. nhận thấy có liên quan giữa <br /> hs‐CRP  và  fibrinogen  (r  =  0,41;  p   3 mg/L thì nguy cơ <br /> bệnh mạch vành cao hơn BN ĐTĐ típ 2 có CRP  3 mg/L. Kết quả của chúng <br /> tôi thấp hơn các tác giả như Mahajan A. (36%)(23), <br /> Soinio  M.  (24,8%)(26),  Amanullah  S.  (60%)(2)  và <br /> L.T.T.Hương  (60%)(20).  Kết  quả  của  chúng  tôi <br /> thấp hơn các nghiên cứu trên có lẽ do tỷ lệ BN <br /> của  chúng  tôi  dùng  statin  cao  hơn  và  BN  của <br /> chúng tôi không có bệnh tim mạch đi kèm. <br /> Kết  quả  nghiên  cứu  của  chúng  tôi,  ở  BN <br /> ĐTĐ típ 2 không có bệnh tim mạch, có 9,4% BN <br /> có nồng độ fibrinogen ≥ 375 mg/dL. Kết quả của <br /> chúng tôi thấp hơn nghiên cứu của Kafle D.R(18) <br /> và  Ang  L.(3),  kết  quả  của  họ  đều  lớn  hơn  40%. <br /> Trong  dân  số  nghiên  cứu  của  họ  tỷ  lệ  BN  hút <br /> thuốc cao và có bệnh tim mạch.  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 4 * 2014<br /> Các  yếu  tố  liên  quan  đến  nồng  độ  hs‐CRP  và <br /> fibrinogen <br /> <br /> Các yếu tố liên quan đến nồng độ hs‐CRP <br /> Liên quan hs‐CRP với BMI <br /> CRP là một trong các protein phản ứng pha <br /> cấp  của  viêm  được  sản  xuất  chủ  yếu  tại  gan, <br /> nồng  độ  CRP  có  thể  tăng  lên  1000  lần  khi  có <br /> viêm  cấp.  Ở  nồng  độ 0  –  10  mg/L được  xem  là <br /> phản ứng viêm không quan trọng và gọi là viêm <br /> ở mức độ thấp. Tuy nhiên, sự gia tăng nồng độ <br /> CRP  ở  trong  ngưỡng  mức  độ  thấp  này  được <br /> chứng minh có liên quan đến hội chứng chuyển <br /> hóa và bệnh tim mạch(6). <br /> Đề  kháng  insulin  và  béo  phì  vùng  bụng <br /> được  cho  là  yếu  tố  chính  trong  hội  chứng <br /> chuyển hóa. Mỡ tạng sản xuất ra các yếu tố viêm <br /> bao  gồm  PAI‐1,  TNF‐α,  IL‐6,  angiotensinogen, <br /> CRP(15).  Trên  đối  tượng  có  đường  huyết  bình <br /> thường nhưng có béo phì, người ta ghi nhận có <br /> tăng CRP, IL‐6, PAI‐1, các yếu tố đông máu, các <br /> marker của rối loạn chức năng nội mô, và giảm <br /> adiponectin; các bất thường này tỷ lệ thuận với <br /> mức độ béo phì, và có lẻ kết hợp với đề kháng <br /> insulin  là  yếu  tố  chi  phối  chính  yếu  cho  các  rối <br /> loạn này(16).  <br /> Nghiên  cứu  của  chúng  tôi  ở  BN  ĐTĐ  típ  2 <br /> thấy  có  mối  tương  quan  thuận  giữa  hs‐CRP  và <br /> BMI (r = 0,26; p = 0,00). Các nghiên cứu khác cho <br /> kết  quả  tương  tự,  với  hệ  số  tương  quan  r  thay <br /> đổi từ 0,24 đến 0,255.  Nghiên  cứu  của  Mahajan <br /> A. r = 0,24 (p =