Hình ảnh xoang bướm trên CT Scan

Chia sẻ: Quanghai Quanghai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

503
lượt xem 90
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kết quả: có 3 loại thông bào xoang bướm: loại xoang bướm có thông bào nhỏ có 4 trường hợp chiếm 6%, loại xoang bướm có thông bào trung bình có 18 (28%) trường hợp, loại xoang bướm có thông bào lớn có 43 trường hợp chiếm 66%. Trong khi lồi động mạch cảnh vào lòng xoang bướm có đến 44 trường hợp (67%), chỉ có 22 trường hợp (34%) ống thị lồi vào thành trên ngoài xoang bướm, trong đó có 3 trường hợp dây thần kinh thị bị bộc trần. Vách ngăn liên xoang bướm đính vào lồi......

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hình ảnh xoang bướm trên CT Scan

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc HÌNH AÛNH XOANG BÖÔÙM TREÂN CT SCAN Nguyeãn Höõu Duõng* TOÙM TAÉT Trong nghieân cöùu naøy, chuùng toâi neâu leân nhöõng daïng giaûi phaãu cuûa xoang böôùm vaø caùc lieân quan cuûa noù döïa treân 65 tröôøng hôïp chuïp phim CT scan xoang böôùm. Keát quaû: coù 3 loaïi thoâng baøo xoang böôùm: loaïi xoang böôùm coù thoâng baøo nhoû coù 4 tröôøng hôïp chieám 6%, loaïi xoang böôùm coù thoâng baøo trung bình coù 18 (28%) tröôøng hôïp, loaïi xoang böôùm coù thoâng baøo lôùn coù 43 tröôøng hôïp chieám 66%. Trong khi loài ñoäng maïch caûnh vaøo loøng xoang böôùm coù ñeán 44 tröôøng hôïp (67%), chæ coù 22 tröôøng hôïp (34%) oáng thò loài vaøo thaønh treân ngoaøi xoang böôùm, trong ñoù coù 3 tröôøng hôïp daây thaàn kinh thò bò boäc traàn. Vaùch ngaên lieân xoang böôùm ñính vaøo loài ñoäng maïch caûnh trong 12 tröôøng hôïp (18%). Keát luaän: Vôùi nhöõng hình aûnh xoang böôùm ghi nhaän ñöôïc treân CT scan giuùp phaãu thuaät vieân ñaùnh giaù ñöôïc hình daïng caáu truùc xoang böôùm vaø caùc lieân quan cuûa noù ñeå choïn phöông phaùp phaãu thuaät noäi soi thích hôïp nhaèm traùnh toái ña caùc bieán chöùng nguy hieåm. SUMMARY CT IMAGING OF THE SPHENOID SINUS Nguyen Huu Dung * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 1 * 2004: 22 – 27 In our study, we would like to present normally anatomical variants of sphenoid sinuses and their relations to surrounding structures, by using CT scan images of 65 circumstances. Results: There are three types of sphenoid pneumatization: 4 cases of the small sphenoid sinus out of 65 (6%), 18 average (28%) and 43 large (66%). While the prominence of the internal carotid artery on the sphenoid sinus wall is found in 44 cases, which makes up 67%, there are only 22 cases (34%) of optic canal protrude into the superolateral part of the sphenoid sinus, in which there are 3 cases (5%) of optic nerves dehiscent. 12 cases of the intersinusal septum terminates at the bulge of the internal carotid artery. Conclusion: CT scan images provide valuable preoperative information about sphenoid sinuses regarding morphology and relationships, which lead to more focus on endoscopically surgical procedures and help to avoid significantly serious complications as well. Ñoái töôïng nghieân cöùu Choïn 65 phim CT cuûa 65 ngöôøi khoâng coù beänh xoang böôùm, khoâng bò chaán thöông haøm maët hoaëc soï naõo tröôùc ñoù. Phim ñöôïc chuïp theo hai maët caét: (1) maët caét traùn (coronal) (Hình 1) vaø (2) maët caét naèm ngang hay maët caét truïc (axial) (Hình 2), moãi maët caét caùch nhau 5mm. Hình 1: Caùc lôùp caét theo maët caét traùn * Boä moân Tai Muõi Hoïng - ÑH Y Döôïc TP Hoà Chí Minh 22 Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 KEÁT QUAÛ Söï thoâng baøo cuûa xoang böôùm: Baûng 1: Söï thoâng baøo cuûa xoang böôùm n = 65 Tæ leä Nhoû 4 6% Trung bình 18 28% Lôùn 43 66% Thoâng baøo ñeán maûnh neàn thoâng baøo ra ñeán caùnh böôùm lôùn Hình 2: Caùc lôùp caét theo maët caét truïc Phöông phaùp nghieân cöùu Xaùc ñònh ñoä lôùn cuûa xoang böôùm döïa vaøo söï thoâng baøo cuûa noù treân caùc lôùp caét cuûa 2 maët caét: (1) maët caét traùn (coronal) vaø (2) maët caét truïc (axial), moãi lôùp caét caùch nhau 5mm. Trong maët caét truïc, coù moät lôùp caét chính ñi qua oáng thò, moät lôùp ñi qua choã baùm cuûa chaân böôùm vaøo caùnh lôùn xöông Hình 3: xoang böôùm lôùn böôùm. Trong maët caét traùn, coù moät lôùp caét ñi qua moûm yeân tröôùc, moät lôùp caét ñi qua moûm yeân sau, moät lôùp ñi qua ñaàu sau oáng thò. * Xoang böôùm nhoû: treân caùc lôùp caét naèm ngang, thaønh ngoaøi xoang böôùm khoâng vöôït ra khoûi oáng thò, thaønh sau khoâng ra tôùi maët phaúng giöõa maáu yeân tröôùc vaø sau; treân caùc lôùp caét bình dieän voøng cung, thaønh ngoaøi xoang böôùm khoâng vöôït quaù bôø trong chaân böôùm, thaønh treân khoâng vöôït quaù maët phaúng giöõa voøm hoïng vaø saøn hoá yeân. *Xoang böôùm lôùn: treân caùc lôùp caét naèm ngang, Hình 4: xoang böôùm nhoû thaønh ngoaøi xoang böôùm vöôït ra khoûi oáng thò, thaønh sau vöôït ra khoûi maët phaúng giöõa maáu yeân tröôùc vaø sau; treân caùc lôùp caét theo maët phaúng traùn, thaønh ngoaøi xoang böôùm vöôït quaù bôø trong chaân böôùm hoaëc thoâng baøo xuoáng caû chaân böôùm, thaønh treân ñeán saùt saøn hoá yeân. *Xoang böôùm trung bình: naèm giöõa caùc tieâu chuaån xoang böôùm nhoû vaø xoang böôùm lôùn. 2.2. Ñaùnh giaù söï lieân quan cuûa ñoäng maïch caûnh trong vaø thaàn kinh thò vôùi xoang böôùm. Hình 5: xoang böôùm raát lôùn: Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét 23
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc Hình 6: xoang böôùm raát lôùn Treân laùt caét theo maët phaúng traùn (coronal): + Xoang böôùm nhoû: bôø ngoaøi xoang böôùm khoâng vöôït quaù maët phaúng ñi qua ngaønh trong chaân böôùm. + Xoang böôùm lôùn: bôø ngoaøi xoang böôùm vöôït quaù maët phaúng ñi qua ngaønh trong chaân böôùm. Hình 7 vaø 8: Vaùch lieân xoang böôùm ñính treân loài Treân laùt caét theo maët phaúng naèm ngang (axial): ñoäng maïch caûnh trong. Xoang böôùm nhoû: bôø sau xoang böôùm khoâng vöôït quaù maët phaúng ñi qua hai maáu yeân tröôùc. Baûng 3: Loài ñoäng maïch caûnh trong vaøo loøng xoang Xoang böôùm lôùn: bôø sau xoang böôùm vöôït quaù böôùm maët phaúng ñi qua hai maáu yeân sau. Möùc ñoä Soá ca Tæ leä 1/3 ñöôøng kính 12 18% Baûng 2: Vaùch lieân xoang böôùm 1/2 ñöôøng kính 26 40% N=65 Tæ leä 2/3 ñöôøng kính 6 9% 1 vaùch 27 41% Toång coäng 44 67% Soá löôïng 1 vaùch + vaùch phuï beân traùi 22 34% 1 vaùch + vaùch phuï beän phaûi 16 25% Baûng 4: Loài thaàn kinh thò vaøo loøng xoang böôùm Leäch traùi 35 53% Möùc ñoä Soá ca Tæ leä Leäch Leäch phaûi 30 47% 1/3 ñöôøng kính 9 14% Vaùch ñính ôû vò trí ñoäng maïch caûnh trong 12 18% 1/2 ñöôøng kính 6 9% 2/3 ñöôøng kính 4 6% Nhaän xeùt : Khi coù vaùch ngaên phuï, vaùch ngaên chính thöôøng naèm leäch moät beân, khi ñoù xoang phôi traàn hoaøn toaøn 3 5% böôùm moät beân raát lôùn moät beân raát nhoû. Vaùch ngaên Toång coäng 22 34% phuï naèm ôû xoang lôùn vaø khoâng ngaên kín hoaøn toaøn Nhaän xeùt: Loài thaàn kinh thò vaøo loøng xoang xoang naøy. Chuùng toâi cuõng nhaän thaáy khi coù 2 böôùm (Hình 11 vaø 12) chieám tæ leä 29% ít hôn loài vaùch ngaên, vaùch ngaên chính vaø phuï thöôøng ñính ñoäng maïch caûnh trong. Coù 3 tröôøng hôïp thaàn kinh vaøo vò trí cuûa ñoäng maïch caûnh trong (Hình 7 vaø 8) thò naèm haún trong xoang khoâng coù lôùp xöông baûo vaø caû thaàn kinh thò. veä (Hình 13 vaø 14). 24 Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Hình 13 vaø 14: Thaàn kinh thò naèm trong loøng xoang Hình 9 vaø 10: Loài ñoäng maïch caûnh trong vaøo xoang böôùm. böôùm (muõi teân). BAØN LUAÄN Kyõ thuaät chuïp C.T scan ra ñôøi nhö moät cuoäc caùch maïng trong chaån ñoaùn hình aûnh(2,8,9,13). Phim CT giuùp khaûo saùt chi tieát caùc xoang vaø hoác muõi nôi coù phöùc hôïp loã thoâng muõi xoang, ñöôïc xem laø chìa khoùa trong chaån ñoaùn vaø ñieàu trò vieâm xoang maïn tính. Nhôø thöïc hieän ñöôïc nhieàu laùt caét ôû hai maët caét: maët caét traùn (coronal) vaø maët caét naèm ngang (axial), thaày thuoác ñaùnh giaù chính xaùc vuøng thöông toån vaø höôùng daãn cho phaãu thuaät noäi soi(12,13). Töø khi coù phim CT, xoang böôùm ñöôïc khaûo saùt ñaày ñuû hôn veà hình daïng, kích thöôùc cuõng nhö caùc lieân quan cuûa noù. Hình daïng xoang böôùm thaät ña daïng vaø coù nhieàu ngoùc ngaùch. Theo Ramoùn(8), treân phim CT thaáy caùc xoang böôùm thöôøng khoâng ñoái xöùng do vaùch ngaên lieân xoang leäch veà moät beân. Söï thoâng baøo cuûa xoang böôùm thöôøng roäng, lan ñeán chaân böôùm-khaåu caùi, phaàn sau vaùch ngaên, phaàn sau hoá yeân hoaëc maûnh neàn(1). Do söï thoâng baøo quaù möùc naøy, coù theå laøm moät soá caáu truùc bò hôû khoâng coù xöông Hình 11 vaø 12: Loài thaàn kinh thò vaøo loøng xoang baûo veä nhö thaàn kinh thò, thaàn kinh haøm treân, ñoäng böôùm. Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét 25
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc maïch caûnh trong (Hình 7, 8, 9 vaø 10). maïch maùu vaø thaàn kinh vôùi xoang böôùm Fujii(4) ñaõ Trong 65 tröôøng hôïp khaûo saùt xoang böôùm treân tìm thaáy coù 4% thaàn kinh khoâng coù oáng xöông, phim CT cuûa chuùng toâi, xoang böôùm coù thoâng baøo lôùn Sethi(10) tìm thaáy 3%. Trong loâ nghieân cöùu cuûa chuùng chieám tæ leä cao nhaát vôùi 66%, tæ leä naøy gaàn vôùi tæ leä cuûa toâi coù 5% (3 tröôøng hôïp) thaàn kinh thò naèm haún trong caùc taùc giaû Congdon 67%(3), Kevin 67%(6), Lang xoang khoâng coù lôùp xöông baûo veä. 76%(7). Xoang böôùm lôùn thoâng baøo chieám phaàn lôùn KEÁT LUAÄN thaân xöông böôùm, coù xoang thoâng baøo taän chaân Khaûo saùt xoang böôùm treân phim CT cho thaáy böôùm vaø caùc maáu yeân tröôùc cuõng nhö maáu yeân sau. xoang böôùm coù hình daïng vaø kích thöôùc raát thay ñoåi Soá löôïng vaø vò trí vaùch ngaên lieân xoang böôùm raát do söï thoâng baøo cuûa noù, trong ñoù xoang böôùm lôùn thay ñoåi(3). Vaùch ngaên phuï khaù nhieàu, trong nghieân chieám ña soá. Lieân quan giöõa xoang böôùm vôùi ñoäng cöùu chuùng toâi coù 59% tröôøng hôïp. Khi coù vaùch ngaên maïch caûnh trong vaø thaàn kinh thò raát ña daïng: vaùch phuï, vaùch ngaên chính thöôøng naèm leäch moät beân, khi ngaên lieân xoang böôùm coù theå ñính ngay vaøo loài ñoäng ñoù xoang böôùm moät beân raát lôùn, beân ñoái dieän raát nhoû. maïch caûnh trong hoaëc thaàn kinh thò; ñaùng löu yù nhaát Vaùch ngaên phuï naèm ôû xoang lôùn vaø khoâng ngaên kín laø ñoä loài cuûa ñoäng maïch caûnh trong vaø thaàn kinh thò hoaøn toaøn xoang naøy. Chuùng toâi cuõng nhaän thaáy khi vaøo xoang böôùm, coù tröôøng hôïp ñoäng maïch caûnh coù 2 vaùch ngaên, vaùch ngaên chính vaø phuï thöôøng ñính trong vaø thaàn kinh thò naèm loït vaøo trong xoang böôùm vaøo vò trí cuûa ñoäng maïch caûnh trong vaø caû thaàn kinh vaø khoâng coù lôùp xöông baûo veä. Tröôùc khi phaãu thuaät thò. Trong tröôøng hôïp chæ coù moät vaùch ngaên, vaùch xoang böôùm hoaëc phaãu thuaät tuyeán yeân, ngoaøi vieäc ngaên naøy naèm leâch moät beân, vaùch ngaên naøy cuõng ñaùnh giaù beänh tích caùc cô quan naøy, phaãu thuaät vieân thöôøng ñính vaøo ñoäng maïch caûnh trong (12%). Ñieàu caàn quan saùt caùc lieân quan treân vôùi xoang böôùm naøy giaûi thích nguyeân nhaân toån thöông ñoäng maïch nhaèm traùnh bieán chöùng ñeán möùc toái ña. caûnh trong gaây chaûy maùu oà aït trong moät soá tröôøng hôïp chaán thöông vôõ saøn soï. Vì vaäy khi phaãu thuaät TAØI LIEÄU THAM KHAÛO (1). Calhoun KH, Rotzer WH and Stiernberg CM (1990), xoang böôùm phaûi caân nhaéc khi laáy ñi vaùch ngaên “Surgical anatomy of the lateral nasal wall”, xoang (ñeå laøm thoâng thöông hai xoang böôùm hoaëc Otolarygol Head and Neck Surg, 1032, pp. 156-160. trong phaãu thuaät laáy u tuyeán yeân), neân khaûo saùt treân (2). Chong V.F.H., Fan, Y. F. Sethi, D.S. (1998), “Funtional Endoscopic Sinus Surgery: What Radiologists Need to phim CT xem vaùch ngaên coù ñính vaøo ñoäng maïch Know”, Clinical Radiology, Vol. 53, pp. 650-658. caûnh trong hoaëc thaàn kinh thò hay khoâng. (3). Congdon E.D (1920), “The distribution mode of origin of septa and walls of sphenoid sinus”, Anat Rec, Vol. 18, Loài ñoäng maïch caûnh trong vaøo loøng xoang böôùm pp.142-146. chieám tæ leä khaù cao: theo Van Alyea 65%(11), theo Lang (4). Fujii K, Chambers SM, Rhoton AL (1979), “Neurovascular relationships of the sphenoid sinus”, laø85,7%(7), soá lieäu cuûa chuùng toâi laø 67%. Theo Journal Neurosurg,V.50, p.31-39. Kennedy(5) coù 25% tröôøng hôïp ñoäng maïch caûnh trong (5). Kennedy DW, Zinreich SJ (1990), “The internal carotid phôi traàn trong xoang khoâng coù voû xöông baûo veä, artery as it relates to endonasal sphenoethmoidectomy”, Am. J. Rhinol. Vol. 4, pp. Fujii(4) coù 8%, Sethi(10) coù 7%. Trong nghieân cöùu cuûa (6). Kevin Katzenmeyer, Byron J Bailey (2000), “Aproaches chuùng toâi khoâng ghi nhaän ñöôïc tröôøng hôïp naøo. to the sphenoid”, Grand Rounds Presentation, UTMB, Dept. of Otolaryngology. Chuùng toâi nhaän thaáy loài ñoäng maïch caûnh trong vaø loài (7). Lang J (1989), “Clinical anatomy of the nose, nasal thaàn kinh thò gaëp trong nhöõng xoang coù kích thöôùc cavity and parasinuses”, Thieme Medical Publishers, lôùn vaø ôû beân xoang coù theå tích lôùn hôn. Inc.,New York, pp. 85-98 (8). Ramoùn E. Figueroa (1997), “Radiologic anatomy of the Loài thaàn kinh thò vaøo loøng xoang böôùm chieám tæ paranasal sinuses”, NXB Williams & Wilkins, Maryland, USA, pp. 27-44. leä ít hôn loài ñoäng maïch caûnh trong, theo Van Alyea laø (9). Scott C. Manning (1997), “Computed Tomography and 40%(11) vaø Lang laø 19%(7), soá lieäu chuùng toâi laø 29%. Magnetic Resonance Diagnosis of allergic fungal Trong coâng trình nghieân cöùu veà söï lieân quan giöõa sinusitis”, Laryngoscpe, Vol. 107, pp. 170-176. 26 Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 (10). Sethi D S, Stanley R, Pillay PK (1995), “Endoscopic Endoscopic Surgery”, Radiology, Vol. 163, No. 3, pp. anatomy of the sphenoid sinus and sella turcica”, The 769-775. Journal of Laryngology & Otology, Vol. 109, pp. 951- (13). Zinreich SJ, Abidin M, Kennedy DW (1990), “Cross- 955. sectional imaging of the nasal cavity and paranasal (11). Van Alyea O.E (1941), “Sphenoid Sinus”. Arch. sinuses”, Operative Techniques in Otolaryngology- Otolaryngol, Vol. 34, pp. 225-253. Head And Neck Surgery, Vol.1, No. 2, pp. 769-775. (12). Zinreich SJ, Kennedy DW, Stamberger H (1987), “Paranasal Sinuses: CT Imaging Requirements For Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét 27