intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Học Viện Bưu Chính Viễn Thông - Kế Toán Quản Trị phần 6

Chia sẻ: Qwdqwgferhrt Verbnrtjheth | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:22

Thêm vào BST
Báo xấu
57
lượt xem 9
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh Giá chi phí nhân Giá chi phí Giá bán sản + = công nguyên vật liệu phẩm dịch vụ Ví dụ : Một công ty sửa chữa ô tô tiến hành sửa chữa đơn đặt hàng A với các tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Học Viện Bưu Chính Viễn Thông - Kế Toán Quản Trị phần 6

  1. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh Giá chi phí nhân Giá chi phí Giá bán sản + = công nguyên vật liệu phẩm dịch vụ Ví dụ : Một công ty sửa chữa ô tô tiến hành sửa chữa đơn đặt hàng A với các tài liệu sau: (đơn vị tính 1.000đ). Tổng số chi phí tiền công trực tiếp đã tập hợp được là: 16.000 Chi phí tiền công của các bộ phận khác : 8.000 Tổng số giờ công của CNSX trực tiếp : 2.000 Lợi nhuận mong muốn về chi phí nhân công (cho 1 giờ công) là 3. Số giờ công hoàn thành công việc sửa chữa đơn đặt hàng A là 50 giờ. Giá nguyên vật liệu ghi trên hoá đơn tính cho đơn đặt hàng là : 6.000 Tỷ lệ phụ phí nguyên vật liệu bù đắp chi phí khác là 30%. Tỷ lệ lợi nhuận mong muốn về chi phí nguyên vật liệu là 15%. Với các tài liệu trên ta xác định giá bán đối với công việc sửa chữa đơn đặt hàng A như sau: Định giá chi phí nguyên vật liệu: Giá hoá đơn : : 6.000 Phụ phí bù đắp chi phí khác : 1.800 (6.000 x 30%). Lợi nhuận mong muốn : 900 (6.000 x 15%). Cộng : 8.700 Định giá chi phí nhân công: 16.000 Chi phí một giờ công : =8 2.000 8.000 Phụ phí bù đắp chi phí khác : =4 2.000 Lợi nhuận mong muốn : 3 Cộng 15 Đơn đặt hàng sửa chữa hết 50 giờ vậy chi phí nhân công trong giá bán là : 50 x 15 = 750. Giá bán của đơn đặt hàng A sẽ là : 8.700 + 750 = 9.450. Cách xác định giá bán này phù hợp với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh dịch vụ theo đơn đặt hàng, khối lượng sản phẩm ít, mặt hàng sản phẩm nhiều. 4.1.4- Xác định giá bán sản phẩm mới. Sản phẩm mới hiểu theo nghĩa rộng bao gồm những sản phẩm chưa có trên thị trường hoặc những sản phẩm tương tự như sản phẩm đã có (đối với các doanh nghiệp sản xuất chế tạo lần đầu) nhưng khác về mẫu mã, thay đổi về chất lượng... 109
  2. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh Đối với những sản phẩm mới chưa hề xuất hiện trên thị trường thì việc định giá bán chúng đối với các doanh nghiệp là việc làm khó khăn, có tính chất thách thức và không chắc chắn, vì không thể có được những thông tin chắc chắn tin cậy về khả năng tiêu dùng, về thị hiếu hay về khả năng thay thế cho những sản phẩm cũ. Mục đích của các doanh nghiệp khi chế tạo, sản xuất sản phẩm mới là để chiếm lĩnh thị trường tiêu thụ mới, để có độc quyền trong một thời gian nhất định... để đạt tới mục đích cuối cùng lợi nhuận tối đa. Song, sản xuất ra có bán được hay không, bán với giá nào, khả năng tiêu thụ nhiều hay ít ? ... Có biết bao câu hỏi đặt ra đối với các chủ doanh nghiệp. Nhưng một trong những vấn đề được quan tâm hơn cả là bán với giá nào ? Do vậy việc xác định giá bán đối với sản phẩm mới là công việc có ý nghĩa quan trọng và phức tạp. Thực tế các doanh nghiệp khi chế thử sản phẩm mới đã đạt được những thành công, kết quả tốt cho thấy việc định giá bán sản phẩm mới thường định trên cơ sở tiếp thị, giới thiệu, quảng cáo sản phẩm mới. Việc tiếp thị, giới thiệu sản phẩm mới cần được tiến hành ở những nơi đã xác định, lựa chọn, mà có khả năng tiêu thụ được nhiều nhất và ở những vùng khác nhau. Căn cứ vào khối lượng sản phẩm tiêu thụ và giá bán sản phẩm mới ở những vùng, khu vực khác nhau đó mà tiến hành phân tích, đánh giá để đưa ra một mức giá hợp lý nhất cho việc sản xuất tiêu thụ sản phẩm mới trong các kỳ SXKD tiếp theo. Xét ở góc độ người tiêu dùng thì đối với những người có điều kiện, khả năng họ luôn luôn muốn có những sản phẩm mới, họ cũng muốn thử nghiệm việc tiêu dùng những sản phẩm mới đó với niềm kiêu hãnh và tâm lý của họ là những sản phẩm mới thường được sản xuất, chế tạo với công nghệ chất lượng tốt hơn, có như vậy mới cạnh tranh hoặc thay thế những sản phẩm cũ đã có trên thị trường. Với quan điểm của người sản xuất và người tiêu dùng như vậy nên giá bán sản phẩm mới thời gian đầu thường được định giá bán cao hơn sau một thời gian sẽ giảm dần khi mà thị trường đã dần được mở rộng. Với cách định giá bán sản phẩm mới cao rồi giảm dần, nếu thực hiện được thì các chủ doanh nghiệp sẽ đạt được lợi nhuận tối đa trong một thời gian ngắn hạn. Cho tới khi giá bán giảm dần thì những khoản lợi nhuận tối đa mà doanh nghiệp đã thu được, cũng đã làm hài lòng họ. Mặt khác, với người tiêu dùng việc giảm dần giá bán sẽ dễ chấp nhận hơn là việc tăng giá bán. Cách định giá bán cao rồi giảm dần đối với sản phẩm mới có thành công hay không cũng phụ thuộc rất nhiều vào ý kiến của các khách hàng đã tiêu dùng những sản phẩm mới đầu tiên, do vậy việc thăm dò ý kiến, tổ chức quảng cáo thông qua khách hàng, tổ chức các hội nghị khách hàng là việc làm cần thiết, không thể thiếu được. Tuy nhiên, trong thực tế có nhiều doanh nghiệp khi định giá bán sản phẩm mới lại theo một chiến lược định giá khác tức là giá bán sản phẩm mới lúc đầu xây dựng ở mức độ vừa phải có thể trang trải bù đắp được các chi phí và có lãi nhất định. Sau đó khi mà sản phẩm mới đã trở thành thông dụng, đã chiếm lĩnh được thị trường thì họ sẽ tăng giá dần lên, nhằm thu được lợi nhuận nhiều hơn. Nhưng, vì tâm lý của người tiêu dùng việc tăng giá dần để đạt lợi nhuận cao hơn của những thời gian sau nhiều khi lại khó thực hiện được, vì khi đó sức cạnh tranh có thể bị giảm sút, vì sản phẩm đó thông dụng, nhiều nhà sản xuất khác sẽ lao vào sản xuất, điều này tất sẽ dẫn đến việc sản xuất, tiêu thụ gặp khó khăn. Như vậy, đối với sản phẩm mới dù định giá bán cao rồi giảm dần, hay thấp rồi cao dần đều nhằm mục đích cuối cùng là lợi nhuận tối đa. Định giá theo phương pháp nào tuỳ thuộc, chịu ảnh 110
  3. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh hưởng của rất nhiều nhân tố khác nhau. Doanh nghiệp cần phải thật năng động trong việc nghiên cứu, tìm kiếm thị trường, biết được khả năng cạnh tranh, chiếm lĩnh thị trường của mình... để có được chiến lược định giá bán sản phẩm mới hợp lý nhất. 4.1.5- Định giá bán sản phẩm trong trường hợp đặc biệt. Ngoài các trường hợp định giá bán sản phẩm đã trình bày ở trên, doanh nghiệp cần phải có quyết định định giá sản phẩm trong trường hợp đặc biệt, không bình thường sau đây: 1. Thị trường tiêu thụ mới. 2. Khách hàng nước ngoài. 3. Khối lượng đơn đặt hàng nhiều. Trong trường hợp đặc biệt nêu trên, đòi hỏi các doanh nghiệp phải nghiên cứu, đánh giá đúng được năng lực sản xuất, khả năng cạnh tranh và những khó khăn của mình để có thể dành được những hợp đồng, thị trường tiêu thụ mới với khối lượng lớn. Từ đó mà có chính sách định giá sản phẩm cho hợp lý. Thường các doanh nghiệp phải xác định được mức giá thấp nhất để có thể bù đắp, trang trải được những biến phí về chi phí sản xuất sản phẩm, biến phí chi phí bán hàng, biến phí chi phí quản lý doanh nghiệp. Nói cách khác, đây chính là giá gốc mà chúng ta đã đề cập ở mục 4.1.2.2 cùng chương. Sau đó doanh nghiệp phải xác định được phạm vi giá linh hoạt tức là phần tiền cộng thêm vào chi phí gốc (mức giá thấp nhất) để có thể bù đắp được phần định phí chi phí bán hàng, định phí chi phí QLDN và có được lợi nhuận mong muốn. Với cách định giá bán sản phẩm trong trường hợp đặc biệt nêu trên thì: (4.5) Chi phí NVL trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp Giá bán sản Phần tiền phẩm mong = Biến chi phí sản suất chung + cộng thêm muốn Biến chi phí bán hàng Biến chi phí QLDN = Biến phí + Phần tiền cộng thêm Song, đòi hỏi doanh nghiệp cần phải xem xét trong từng trường hợp, điều kiện cụ thể sau đây: 1/ Nếu như khả năng, năng lực sản xuất chưa tận dụng hết, nhưng doanh số hàng bán không thể tăng thêm với giá bán hiện tại thì doanh nghiệp có thể phải chấp nhận sản xuất sản phẩm theo các đơn đặt hàng và bán với giá thấp hơn giá bán mong muốn, nhưng phải cao hơn giá gốc (mức giá thấp nhất) tức là lớn hơn biến phí sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. 2/ Nếu doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, như khối lượng sản phẩm tiêu thụ trên thị trường giảm nhanh, điều kiện kinh doanh khó khăn thì doanh nghiệp nên chấp nhận giảm giá, chứ không nên định chỉ toàn bộ hoạt động SXKD. 111
  4. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh 3/ Nếu doanh nghiệp phải cạnh tranh để thầu các đơn đặt hàng mới, hoặc để có thị trường tiêu thụ mới thì việc định giá theo "Giá linh hoạt" nêu trên sẽ giúp cho doanh nghiệp đưa ra giá để trúng thầu và nếu được thì doanh nghiệp có khả năng mở rộng phát triển SXKD và tăng thêm lợi nhuận. Với cách định giá bán sản phẩm theo phương pháp định giá trực tiếp dựa vào biến phí và phần chi phí cộng thêm làm giá bán mong muốn, các nhà hoạch định chính sách giá sẽ có được thông tin cụ thể chi tiết hơn so với việc định giá dựa vào giá thành sản xuất của sản phẩm tiêu thụ, đồng thời những thông tin này lại có sự tương ứng với nội dung của mối quan hệ giữa chi phí - khối lượng và lợi nhuận. Mặt khác, cách định giá này, cung cấp cho người định giá một phạm vi giá linh hoạt, nếu có thể có được quyết định nhanh trong việc định giá sản phẩm, đặc biệt trong trường hợp cạnh tranh thắng thầu các đơn đặt hàng. 4.2- KẾ TOÁN QUẢN TRỊ DOANH THU. 4.2.1- Các loại doanh thu trong doanh nghiệp. Doanh thu bán hàng là số tiền về số sản phẩm vật tư, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ đã tiêu thụ hoặc thực hiện cho khách hàng theo giá thoả thuận. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mang tính tổng hợp. Các doanh nghiệp tiến hành nhiều loại hoạt động SXKD khác nhau, trong mỗi loại hoạt động lại có thể bao gồm nhiều nghiệp vụ kinh doanh, sản xuất chế tạo nhiều loại sản phẩm hoặc cung cấp thực hiện nhiều loại lao vụ dịch vụ khác nhau. Toàn bộ hoạt động SXKD của doanh nghiệp được chia thành: Hoạt động SXKD thông thường. Hoạt động tài chính. Hoạt động bất thường. Hoạt động SXKD thông thường được hiểu là hoạt động sản xuất tiêu thụ sản phẩm; mua bán vật tư hàng hoá và thực hiện cung cấp lao vụ dịch vụ. Trong từng hoạt động trên lại có thể gồm nhiều nghiệp vụ khác nhau. Hoạt động tài chính là hoạt động liên quan đến các nghiệp vụ đầu tư tài chính ngắn hạn, dài hạn như đầu tư chứng khoán, đầu tư góp vốn liên doanh, cho vay, kinh doanh bất động sản... Hoạt động bất thường là những nghiệp vụ không phát sinh một cách thường xuyên trong doanh nghiệp như các nghiệp vụ bồi thường, tiền phạt vi phạm hợp đồng, trốn lậu thuế, thanh lý, nhượng bán TSCĐ... Tương ứng vốn từng hoạt động SXKD nêu trên hình thành các loại doanh thu sau: - Doanh thu bán hàng (thuộc hoạt động SXKD thông thường). - Doanh thu hoạt động tài chính. - Doanh thu bất thường. Căn cứ vào Luật thuế giá trị gia tăng doanh thu của từng hoạt động SXKD được ghi nhận như sau: 112
  5. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh Đối với các cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ thuế thì: + Doanh thu bán hàng là toàn bộ tiền bán hàng, tiền cung ứng dịch vụ (chưa có thuế GTGT) bao gồm cả phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có) mà cơ sở kinh doanh được hưởng. + Thu nhập hoạt động tài chính, thu nhập bất thường là thu nhập chưa có thuế GTGT. Đối với các cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp trên GTGT và đối với hàng hoá, dịch vụ không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT: + Doanh thu bán hàng là toàn bộ số tiền bán hàng, tiền cung ứng dịch vụ, bao gồm cả phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có) mà cơ sở kinh doanh được hưởng (tổng giá thanh toán bao gồm cả thuế). + Thu nhập hoạt động tài chính, thu nhập bất thường là tổng thu nhập (tổng giá thành toán). Khi bán hàng, cung cấp thực hiện lao vụ dịch vụ các cơ sở kinh doanh phải thực hiện đầy đủ các chứng từ, hoá đơn qui định của pháp luật làm căn cứ để kế toán thuế GTGT bao gồm: - Hoá đơn bán hàng. + Mẫu 02/GTGT theo Quyết định 885/1998/QĐ-BTC ngày 16/7/1998. + Theo Quyết định 1141/TC/QĐ/CĐKT ngày 01/11/1995 và Quyết định 54/TC/TCT ngày 20/2/1991 (trừ HĐ có xê ri 91). - Hoá đơn giá trị gia tăng. - Bản kê bán lẻ hàng hoá, dịch vụ và các hoá đơn tự in, chứng từ đặc thù 4.2.2- Tổ chức kế toán quản trị doanh thu. Các nhà quản trị doanh nghiệp luôn luôn cần thiết thông tin một cách chi tiết cụ thể về chi phí - doanh thu và kết quả của từng loại hoạt động, từng loại sản phẩm, lao vụ dịch vụ để đáp ứng yêu cầu quản lý vĩ mô, để có được những quyết định đúng đắn cho sự phát triển doanh nghiệp không chỉ trong thời gian hiện tại mà cả về tương lai lâu dài. Việc kế toán chi tiết chi phí doanh thu - kết quả sẽ giúp cho các chủ doanh nghiệp quyết định nên mở rộng hay thu hẹp qui mô hoạt động, mở rộng, thu hẹp như thế nào, tới mức độ nào hay đình chỉ, quyết định tiếp tục SXKD hay chuyển hướng hoạt động. Việc tổ chức kế toán chi tiết doanh thu tiêu thụ phải được tiến hành riêng thành doanh thu tiêu thụ ra bên ngoài và doanh thu tiêu thụ nội bộ và thành các khoản doanh thu tương ứng sau: - Doanh thu bán hàng. - Doanh thu bán hàng bị chiết khấu. - Doanh thu của hàng hoá đã bán, lao vụ đã cung cấp bị trả lại hoặc không được chấp nhận thanh toán. - Doanh thu bị giảm giá do giảm giá hàng bán. Ngoài ra doanh thu bán hàng ra bên ngoài và doanh thu bán hàng nội bộ đều phải được tổ chức kế toán chi tiết cho từng loại hình kinh doanh, trong từng loại lại phải tổ chức kế toán chi tiết theo từng loại sản phẩm, hàng hoá dịch vụ... nhằm phục vụ cho việc xác định đầy đủ, chính xác 113
  6. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh kết quả kinh doanh theo yêu cầu quản lý tài chính và lập báo cáo kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Các khoản giảm doanh thu: Doanh thu hàng bán bị trả lại, khoản giảm giá hàng bán phát sinh thực tế trong kỳ (thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu của hàng bán) phải được hạch toán chi tiết riêng trên các tài khoản, số kế toán liên quan. Việc hạch toán doanh thu bán hàng phải tôn trọng nguyên tắc chi phí và doanh thu của hoạt động sản xuất kinh doanh thực tế phát sinh phải phù hợp theo niên độ kế toán. Riêng đối với những sản phẩm, dịch vụ doanh nghiệp đã cung cấp cho khách hàng và được khách hàng trả trước một lần cần hạch toán riêng thành khoản doanh thu nhận trước, sau đó sẽ tính toán kết chuyển số doanh thu tương ứng của từng kỳ vào khoản doanh thu bán hàng. Tuỳ thuộc vào phương thức bán hàng mà doanh thu tiêu thụ, còn cần được tổ chức kế toán chi tiết thành: - Doanh thu bán hàng thu tiền ngay. - Doanh thu bán hàng người mua chưa trả. - Doanh thu bán hàng trả góp. - Doanh thu bán hàng đại lý (ký gửi). - Doanh thu nhận trước. Các doanh nghiệp có hoạt động xuất khẩu còn phải mở sổ chi tiết để theo dõi doanh thu hàng xuất khẩu. Trường hợp hàng bán phải chịu các thuế suất khác nhau, doanh nghiệp còn phải theo dõi chi tiết doanh thu theo từng loại thuế suất. Căn cứ vào yêu cầu quản trị kinh doanh mà việc kế toán quản trị doanh nghiệp cần được thực hiện trên các TK, số kế toán phù hợp với loại hình, đặc điểm hoạt động SXKD của doanh nghiệp. Đối với số doanh thu bán hàng ra ngoài được phản ánh tổng hợp trên TK 511 "Doanh thu bán hàng". Tài khoản này phản ánh giá trị của sản phẩm hàng hoá, lao vụ dịch vụ mà doanh nghiệp đã bán, đã cung cấp cho khách hàng (doanh thu đã thực hiện hoặc thu tiền ngay, hoặc được người mua chấp nhận thanh toán), cũng như các khoản giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại và thuế tiêu thụ (thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu) để xác định doanh thu thuần kết chuyển sang Tài khoản 911 "Xác định kết quả kinh doanh" để tính lãi, lỗ về hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Để theo dõi chi tiết doanh thu của từng loại hoạt động TK 511 được mở thành 4 TK cấp 2: TK 5111 : Doanh thu bán hàng hoá. TK 5112 : Doanh thu bán thành phẩm. TK 5113 : Doanh thu cung cấp dịch vụ. TK 5114 : Doanh thu trợ cấp, trợ giá. 114
  7. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh Từng TK cấp 2 nêu trên lại được mở chi tiết hơn cho từng loại hàng hoá, sản phẩm, dịch vụ, thí dụ TK 5112 có thể mở thành: 51121 - Doanh thu bán thành phẩm A. 51122 - Doanh thu bán thành phẩm B. Đối với các doanh nghiệp có thực hiện tiêu thụ nội bộ, thì doanh thu bán hàng nội bộ được phản ánh chung trên TK 512 "Doanh thu bán hàng nội bộ" và cũng mở chi tiết thành các TK cấp 2 tương ứng cho từng loại hoạt động. 5121 : Doanh thu bán hàng hoá trong nội bộ. 5122 : Doanh thu bán sản phẩm trong nội bộ. 5123 : Doanh thu cung cấp dịch vụ trong nội bộ. Các tài khoản cấp 2 trên cũng được mở chi tiết hơn tuỳ theo yêu cầu quản trị của mỗi doanh nghiệp. Trường hợp khách hàng thanh toán tiền hàng trước thời hạn quy định hoặc vì một lý do ưu đãi nào đó mà được doanh nghiệp giảm trừ sẽ được thanh toán riêng thành khoản chiết khấu bán hàng, đồng thời theo dõi khoản chiết khấu này riêng biệt cho từng hoạt động tiêu thụ: hàng hoá, thành phẩm và cung cấp dịch vụ. Mục đích của việc tiêu thụ, bán hàng là thu được tiền để bù đắp trang trải các chi phí liên quan đến việc sản xuất, chế tạo sản phẩm hay cung cấp thực hiện lao vụ dịch vụ và các chi phí liên quan trong quá trình bán hàng, chi phí QLDN. Do vậy cùng với việc thúc đẩy quá trình tiêu thụ sản phẩm hàng hoá, dịch vụ là quá trình thu hồi kịp thời số tiền mà khách hàng phải trả về những sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ doanh nghiệp đã cung cấp. Việc theo dõi, kiểm tra và đôn đốc khách hàng thanh toán kịp thời có ảnh hưởng lớn đến quá trình thu hồi vốn để tiếp tục sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do vậy đối với những khách hàng còn nợ doanh nghiệp, cũng cần phải tổ chức kế toán chi tiết riêng theo từng khách hàng trên các tài khoản, sổ kế toán liên quan. Toàn bộ số tiền còn phải thu của khách hàng cũng như tình hình thanh toán của khách hàng được phản ánh tổng hợp trên TK 131 "Phải thu của khách hàng". Song, các doanh nghiệp phải mở chi tiết TK 131 thành các TK cấp 2 riêng cho từng khách hàng, thí dụ: TK 1311 - Thanh toán với khách hàng X. TK 1312 - Thanh toán với khách hàng Y. Việc theo dõi chi tiết theo từng khách hàng, người mua trên sổ chi tiết thanh toán với người mua giúp cho doanh nghiệp biết được số tiền còn phải thu đối với từng khách hàng, thông qua đó mà có biện pháp đôn đốc kịp thời, để thu hồi đủ. Trường hợp những khách hàng có tình hình tài chính kém, không có khả năng thanh toán, đã quá hạn thanh toán lâu... cần được theo dõi riêng để trích lập dự phòng các khoản phải thu khó đòi tính vào chi phí QLDN hoặc có biện pháp xử lý cho phù hợp. Về nguyên tắc, căn cứ lập dự phòng là phải có những bằng chứng đáng tin cậy về các khoản nợ phải thu khó đòi (khi khách hàng bị phá sản, bị tổn thất, thiệt hại lớn về tài sản... hoặc đã làm thủ tục đòi nợ nhiều lần nhưng không đòi được). 115
  8. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh Đối với những khoản phải thu khó đòi kéo dài trong nhiều năm, nếu doanh nghiệp đã cố gắng mọi biện pháp nhưng không thu nợ được và khách hàng thực sự không còn khả năng thanh toán thì cần xoá các khoản nợ phải thu khó đòi trên sổ kế toán và chuyển sang theo dõi chi tiết thành khoản nợ khó đòi đã xử lý. Ngoài việc mở các tài khoản chi tiết để theo dõi chi tiết từng loại doanh thu cũng như khoản thanh toán với từng khách hàng, cần phải mở các sổ kế toán chi tiết tương ứng để theo dõi phù hợp với yêu cầu quản trị doanh nghiệp. Sổ chi tiết doanh thu bán hàng của từng loại sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ cần phải đảm bảo được các nội dung sau: - Ngày tháng ghi sổ. - Số hiệu và ngày lập của chứng từ. - Tóm tắt nội dung của chứng từ (nghiệp vụ kinh tế phát sinh). - TK đối ứng. - Số lượng, đơn giá, thành tiền của sản phẩm tiêu thụ. - Các khoản tính trừ doanh thu. Mẫu sổ chi tiết doanh thu bán hàng có thể kết cấu như sau: (Bảng 4.3) Bảng 4.3 - Sổ chi tiết doanh thu bán hàng Tên sản phẩm (hàng hoá, dịch vụ) Chứng từ Doanh thu Các khoản tính trừ TK Ngày Nội dung đối Đơn Thành Thuế tiêu tháng Số Ngày tượng Số lượng giá tiền Khác thụ Cộng phát sinh Doanh thu thuần Giá vốn hàng bán Lãi gộp Trong nhiều trường hợp doanh nghiệp có thể kết hợp sổ chi tiết doanh thu bán hàng với sổ chi tiết xác định kết quả kinh doanh. Sổ chi tiết thanh toán với khách hàng được mở riêng cho từng khách hàng để theo dõi tình hình thanh toán giữa khách hàng với doanh nghiệp. Trường hợp phát sinh các nghiệp vụ bằng ngoại tệ thì phải theo dõi riêng cả nguyên tệ và qui đổi ra đồng Việt Nam. Cũng có thể mở sổ theo dõi thanh toán với khách hàng bằng tiền Việt Nam riêng và bằng ngoại tệ riêng. Song, trong nhiều doanh nghiệp người ta thường kết hợp với nhau và kết cấu như sau: (bảng 4.4) 116
  9. BẢNG 4.4 - SỔ CHI TIẾT THANH TOÁN VỚI NGƯỜI MUA (KHÁCH HÀNG) TK 131 - Phải thu của khách hàng Tên khách hàng:............................. Chứng từ Thời Số phát sinh Số dư gian Ngày TK Nợ Có Nợ Có đượ tháng đối Nội dung Tỷ Số Ngà Ngoại tệ Ngoại tệ Ngoại tệ Ngoại tệ c ghi sổ ứng giá y chiết Tiền Qui ra Tiền Qui ra Tiền Qui ra Tiền N/tệ N/tệ N/tệ N/tệ Qui khấ VN VN VN VN VNĐ VNĐ VNĐ ra u VNĐ 1. Số dư đầu kỳ . 2. Số phát sinh trong kỳ .............. Cộng số PS 3. Số dư cuối kỳ 117
  10. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh 4.3- KẾ TOÁN CHI TIẾT KẾT QUẢ KINH DOANH. 4.3.1- Phương pháp xác định kết quả kinh doanh. Kết quả kinh doanh của doanh nghiệp sau một thời kỳ hoạt động chính là chênh lệch giữa đầu ra và đầu vào của hoạt động SXKD. Tuy nhiên số chênh lệch đó chỉ mới nói lên kết quả lãi (lỗ) tổng hợp của toàn bộ hoạt động SXKD. Do hoạt động SXKD của doanh nghiệp gồm nhiều loại hoạt động khác nhau nên kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trước hết được chia thành 3 loại: 1/ Kết quả hoạt động SXKD thông thường: Kết quả tiêu thụ sản phẩm, kinh doanh mua bán vật tư hàng hoá, cung cấp thực hiện lao vụ dịch vụ. Kết quả hoạt động SXKD thông thường là số chênh lệch giữa doanh thu bán hàng với trừ đi các khoản: Giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng và chi phí QLDN. Và để phù hợp và thuận tiện cho việc tổng hợp số liệu lập các chỉ tiêu trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh thì kết quả hoạt động SXKD thông thường được xác định theo trình tự sau: (4.6) Tổng doanh thu Các khoản a. Doanh thu thuần = - (theo HĐ) giảm trừ Các khoản giảm trừ gồm: - Giảm giá hàng bán. - Doanh thu hàng bán bị trả lại. - Thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu phải nộp. Doanh thu thuần Giá vốn (4.7) b. Lợi nhuận gộp = - (thực thu) hàng bán c. Lợi nhuận thuần Lợi nhuận Chi phí bán Chi phí (4.8) = - - (Kết quả kinh doanh) gộp hàng QLDN Lợi nhuận thuần (kết quả kinh doanh) chính là số lãi (lỗ) về hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường. 2/ Kết quả hoạt động tài chính. Kết quả hoạt động tài chính là lợi nhuận thuần từ hoạt động về đầu tư chứng khoán, cho vay, kinh doanh bất động sản... Lợi nhuận từ hoạt động tài chính là số chênh lệch giữa doanh thu (thu nhập) hoạt động tài chính với chi phí về hoạt động tài chính. Lợi nhuận thuần hoạt Doanh thu hoạt Chi phí hoạt (4.9) = - động tài chính động tài chính động tài chính 118
  11. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh 3/ Kết quả bất thường: Đây là số chênh lệch giữa doanh thu bất thường với chi phí bất thường: Doanh thu bất Chi phí (4.10) Lợi nhuận bất thường = - thường bất thường Kết quả từng loại hoạt động tính như trên cũng mới thể hiện số tổng hợp về doanh thu, thu nhập, chi phí để xác định kết quả từng loại hoạt động, xong với các nhà quản trị doanh nghiệp điều quan trọng cần thiết hơn là họ phải biết được kết quả lãi (lỗ) không chỉ riêng cho từng hoạt động mà trong từng hoạt động cần phải biết cụ thể cho từng loại sản phẩm, từng loại lao vụ dịch vụ, từng loại nghiệp vụ (chứng khoán ngắn hạn, dài hạn, đầu tư góp vốn liên doanh ngắn hạn, dài hạn....). Đó chính là công việc của các cán bộ kế toán phải cung cấp đầy đủ thông tin cho các nhà quản trị doanh nghiệp ra được các quyết định phù hợp: Sản xuất tiếp hay thôi, mở rộng qui mô hay thu hẹp, chuyển hướng SXKD, đầu tư cho vay hay sản xuất... Nói cách khác, cần thiết phải tổ chức kế toán chi tiết kết quả kinh doanh. 4.3.2- Tổ chức kế toán quản trị kết quả kinh doanh. Việc tổ chức kế toán quản trị kết quả kinh doanh của từng mặt hàng, sản phẩm, từng loại lao vụ dịch vụ... cần phải được tiến hành một cách đồng bộ và bắt đầu tư khâu tổ chức kế toán chi tiết chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm để xác định được trị giá vốn hàng bán, tới việc kế toán chi tiết doanh thu, thu nhập và việc phân bổ các chi phí thời kỳ: Chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp. Trong từng khâu cần phải tổ chức hệ thống chứng từ, tài khoản và sổ kế toán chi tiết để có thể tập hợp những số liệu, thông tin liên quan mà xác định được chi tiết kết quả kinh doanh từng mặt hàng sản phẩm, từng loại lao vụ dịch vụ. Trị giá vốn hàng bán có thể được tính theo những phương pháp khác nhau, tuỳ thuộc vào đặc điểm hình thành và sự vận động của hàng bán trong từng loại hình doanh nghiệp và việc đăng ký phương pháp tính trị giá thực tế hàng xuất kho của doanh nghiệp. Đối với DNSX trị giá vốn hàng bán chính là giá thành sản xuất (tính riêng theo từng khoản mục) thực tế của sản phẩm đã bán. Giá thực tế (trị giá vốn) hàng bán trong các doanh nghiệp này có thể tính theo một trong các phương pháp sau: 1/ Phương pháp đơn giá bình quân. a- Bình quân đầu kỳ. b- Bình quân gia quyền. b1- Bình quân liên hoàn (sau mỗi lần nhập - xuất). b2- Bình quân của hàng luân chuyển trong kỳ (bình quân toàn bộ số hàng tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ). 2/ Phương pháp nhập trước - xuất trước. 3/ Phương pháp nhập sau - xuất trước. 4/ Phương pháp giá đích danh. 5/ Phương pháp hệ số giá. 119
  12. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh Đối với các doanh nghiệp thương mại kinh doanh mua bán vật tư hàng hoá thì trị giá vốn hàng bán được xác định bằng trị giá mua cộng với chi phí mua phân bổ cho số hàng đã bán. Trị giá mua của hàng xuất kho bán được tính theo một trong các phương pháp nêu trên như ở các DNSX. Chi phí mua phân bổ cho hàng xuất kho bán được căn cứ vào toàn bộ số chi phí mua của hàng nhập kho tập hợp trên các TK, sổ kế toán liên quan rồi phân bổ theo các tiêu thức hợp lý, thường thì phân bổ theo trị giá mua như sau: (4.11) Chi phí mua của hàng Chi phí mua của Chi phí mua + Trị giá mua của nhập trong kỳ hàng tồn đầu kỳ phân bổ cho = x hàng xuất trong hàng xuất kho Trị giá mua của Trị giá mua của hàng kỳ + bán hàng tồn đầu kỳ nhập trong kỳ Sau đó tính trị giá vốn hàng xuất kho bán: (4.12) Trị giá vốn hàng Trị giá mua hàng Chi phí mua phân bổ cho = + xuất kho bán xuất kho bán hàng xuất kho bán Theo qui định hiện hành của chế độ kế toán tài chính, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp tập hợp trong kỳ được kết chuyển toàn bộ trừ vào lợi nhuận gộp để tính toán, xác định kết quả lợi nhuận thuần của hoạt động SXKD thông thường. Tuy nhiên để đáp ứng yêu cầu quản trị doanh nghiệp cũng như việc tính toán chi tiết kết quả kinh doanh của từng loại sản phẩm, lao vụ, dịch vụ mà chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp trong nhiều trường hợp phải phân bổ cho cả số sản phẩm, vật tư hàng hoá đã tiêu thụ và số sản phẩm vật tư hàng hoá đã sản xuất ra hoặc mua vào chưa được tiêu thụ (còn tồn kho). Thường các doanh nghiệp tiến hành phân bổ chi phí bán hàng, chi phí QLDN cho hàng đã bán theo tiêu chuẩn giá vốn hàng xuất bán như sau: (4.13) CPBH (CPQLDN) của CPBH (CPQLDN) + Chi phí bán hàng (chi Trị giá vốn hàng tồn đầu kỳ phát sinh trong kỳ phí QLDN) phân bổ = x hàng đã bán Trị giá vốn hàng tồn Trị giá vốn hàng cho hàng đã bán trong kỳ + đầu kỳ nhập trong kỳ Đối với các khoản giảm từ doanh thu: Giảm giá hàng bán, doanh thu hàng bán bị trả lại và thuế xuất khẩu (nếu có) cũng phải được tổ chức kế toán chi tiết trên cơ sở các chứng từ gốc hợp lý để ghi sổ kế toán chi tiết theo từng mặt hàng sản phẩm, lao vụ, dịch vụ. Để kế toán quản trị kết quả kinh doanh của từng mặt hàng, sản phẩm, từng loại lao vụ dịch vụ, doanh nghiệp có thể mở kết hợp cả sổ chi tiết doanh thu và sổ chi tiết kết quả kinh doanh thành một sổ "Sổ chi tiết tiêu thụ và kết quả" như mẫu sau: (Bảng 4.5) 120
  13. Chương IV - Kế toán quản trị doanh thu và kết quả kinh doanh SỔ CHI TIẾT TIÊU THỤ, KẾT QUẢ Bảng 4.5 Tên sản phẩm (hàng hoá, dịch vụ) Các khoản Diễn giải Chi Chi Ngày Chứng từ Doanh thu Số phí phí Lãi giảm trừ tóm tắt tháng (lỗ) TT nội dung Số bán QL Đơn Thành Chiết Giảm ghi sổ Số Ngày ... chứng từ lượng hàng DN giá tiền khấu giá Việc kế toán quản trị thu nhập, chi phí và kết quả từng nghiệp vụ đối với hoạt động tài chính và các nghiệp vụ bất thường cũng được tiến hành trên cơ sở các chứng từ gốc và sổ kế toán chi tiết được mở phù hợp với yêu cầu quản trị doanh nghiệp. Với việc tổ chức kế toán chi tiết doanh thu và kết quả kinh doanh từng hoạt động, từng mặt hàng, sản phẩm, lao vụ, dịch vụ các nhà quản trị doanh nghiệp có thể thực hiện việc phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch doanh thu và kế hoạch lợi nhuận cũng như việc xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố: Khối lượng sản phẩm tiêu thụ, kết cấu mặt hàng, giá thành sản phẩm... đến lợi nhuận của doanh nghiệp từ đó mà ra được các quyết định phù hợp cho sự phát triển SXKD của doanh nghiệp. 121
  14. Chương V- Phân tích mối quan hệ giữa chi phí - khối lượng - lợi nhuận CHƯƠNG 5 PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA CHI PHÍ - KHỐI LƯỢNG - LỢI NHUẬN 5.1. Ý, NGHĨA Phân tích mối quan hệ giữa chi phí - khối lượ ng - lợi nhuận là xem xét mối quan hệ nội tại của các nhân tố : giá bán, sản lượ ng, chi phí khả biến, chi phí bất biến và kết cấu mặ t hàng, đồng thời xem xét sự ảnh hưở ng của các nhân tố đó đến lợi nhuận của doanh nghiệp . Phân tích mối quan hệ giữa chi phí - khối lượ ng -lợi nhuận có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc khai thác khả năng tiề m tàng của doanh nghiệp, là cơ sở để đưa ra các quy ết định như: chọn dây chuyền sản phẩm sản xuất, định giá sản phẩm, chiến lượ c bán hàng v.v... Để thực hiện phân tích mối quan hệ giữa chi phí - khối lượ ng - lợi nhuận cần thiết phải nắm vững cách ứng xử của chi phí để tách toàn bộ chi phí của doanh nghiệp thành khả biến, bất biến, phải hiểu rõ báo cáo thu nhập theo số dư đảm phí, đồng thời phải nắm vững một số khái niệm cơ bản sử dụng trong phân tích. 5.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN, SỬ DỤNG TRONG PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA CHI PHÍ - KHỐI LƯỢNG - LỢI NHUẬN. 5.2.1. Số dư đảm phí ( CM- contribution margin) Số dư đảm phí (hay còn gọi là Lãi trên biến phí) là chênh lệch giữa doanh thu và chi phí khả biến. Số dư đảm phí khi đã bù đắp chi phí bất biến, số dôi ra sau khi bù đắp chính là lợi nhuận. Số dư đảm phí có thể tính cho tất c ả loại sản phẩm, mộ t lo ại sản phẩ m và một đơn vị sản phẩm. - Nếu gọi x: số lượng, g: giá bán, a: chi phí khả biến đơn vị, b: chi phí bất biến. Ta có báo cáo thu nhập theo số dư đảm phí như sau: Tổng số Tính cho 1 sp 1. Doanh thu gx g 2. Chi phí khả biến ax a 3. Số dư đảm phí (g - a) x g-a 4. Chi phí bất biến b b/x 5. Lợi nhuận (g -a ) x - b Từ báo cáo thu nhập tổng quát trên ta xét các trường hợp sau: • Khi xn không hoạt động sản lượ ng x = 0 ⇒ lợi nhuận doanh nghiệp : P = -b nghĩa là doanh nghiệp lỗ bằng chi phí bất biến. 122
  15. Chương V- Phân tích mối quan hệ giữa chi phí - khối lượng - lợi nhuận • Tại sản lượ ng xh mà ở đó số dư đảm phí bằng chi phí bất biến ⇒ lợi nhuận doanh nghiệp: P = 0, nghĩa là doanh nghiệp đạt đượ c điểm hoà vốn. ⇒ (g - a)xh = b b Chi phí bất biến xh = ⇒ sản lượng hoà vốn = g −a Số dư đảm phí đơn vị • Tại sản lượ ng x1 > xh ⇒ lợi nhuận xn P1 = (g-a) x1 - b • Tại sản lượ ng x2 > x1 > xh ⇒ lợi nhuận xnP2 = (g- a) xx -b Như vậy khi sản lượ ng tăng 1 lượ ng là Δx = x2 - x1 ⇒ Lợi nhuận tăng 1 lượng là ΔP = P2 - P1 ⇒ ΔP = (g - a) (x2 - x1) V ậy ΔP = (g- a) (x2-x1) Kết luận : Thông qua khái niệm số dư đảm phí ta đượ c mối quan hệ giữa sản lượ ng và lợi nhuận. Mối quan hệ đó là : Nế u sản lượ ng tăng 1 lượ ng thì lợi nhuận tăng lên 1 lượ ng bằng sản lượ ng tăng lên nhân cho số số dư đảm phí đơn vị. * Chú ý kết luận này chỉ đúng khi doanh nghiệp đã vượ t qua điểm hoà v ốn. - Sử dụng khái niệm số dư đảm phí sẽ thấy đượ c mối quan hệ giữa sản lượ ng và lợi nhuận, tuy nhiên nó có những nhượ c điểm sau: • Không giúp ngườ i quản lý có cái nhìn tổng quát giác độ toàn bộ doanh nghiệp, nếu doanh nghiệp sản xuất kinh doanh nhiều loại sả n phẩm, bởi vì sản lượ ng của từng sản phẩ m không thể tổng hợp ở toàn doanh nghiệp. • Làm cho ngườ i quản lý dễ nhầm lẫn trong việc ra quy ết định, bởi vì tưở ng rằng tăng doanh thu của những sản phẩm có s ố dư đảm phí lớn thì lợi nhuận tăng lên, nhưng điều này - có khi hoàn toàn ngược lại. Để khắc phục những nhượ c điểm của số dư đảm phí, ta kết hợp sử dụng khái niệm tỷ lệ số dư đảm phí. 5.2.2. Tỉ lệ số dư đảm phí ( CMR- contribution margin ratio) - Tỷ lệ số dư đảm phí là tỷ lệ phần trăm của số dư đảm phí tính trên doanh thu. Chỉ tiêu này có thể tính cho tất cả các loại sản phẩm, một loại sản phẩm (c ũng bằng một đơn vị sản phẩm). g −a - Tỷ lệ số số dư đảm phí đơn vị = x100% g -Từ những dữ kiện nêu trong báo cáo thu nhập ở phần trên, ta có: 123
  16. Chương V- Phân tích mối quan hệ giữa chi phí - khối lượng - lợi nhuận Tại sản lượ ng x1 ⇒ Doanh thu : gx1 ⇒ lợi nhuận P1= (g-a)x1 -b Tại sản lượ ng x2 > x1 ⇒ Doanh thu: gx2 ⇒ lợi nhuận P2=(g-a)x2-b Như vậy khi doanh thu tăng 1 lượ ng gx2 - gx1 ⇒ Lợi nhuận tăng 1 lượng là : ΔP = P2 - P1 ΔP = (g-a) (x2-x1) ΔP = (g-a) (x2-x1) ( g − a) ΔP = (x2-x1)g g V ậy : ( g − a) ΔP= (x2-x1)g g Kết luận: Thông qua khái niệ m về tỉ lệ số dư đảm phí ta rút ra mối quan hệ giữa doanh thu và lợi nhuận, mối quan hệ đó là: nếu doanh thu tăng 1 lượ ng thì lợi nhuận tăng 1 lượ ng bằng doanh thu tăng lên nhân cho tỉ lệ số dư đảm phí. - Từ kết luận trên ta rút ra hệ quả sau: Nếu tăng cùng 1 lượ ng doanh thu ở tất cả những sản phẩm, những lĩnh vực, những bộ phận, những doanh nghiệp v.v... thì những doanh nghiệp nào, những bộ phận nào có tỉ lệ số dư đảm phí lớn thì lợi nhuận tăng lên càng nhiều. Để hiểu rõ, đặc điểm của những doanh nghiệp có tỉ lệ số số dư đả m phí lớn, nhỏ ta nghiên cứu khái niệm k ết cấu chi phí. 5.2.3. Kết cấu chi phí. Kết cấu chi phí là mối quan hệ tỉ tr ọng của từng loại chi phí khả biến, bất biến chiếm trong tổng chi phí. Những doanh nghiệp có chi phí bất biến chiếm tỉ trọng lớn thì khả biến chiếm tỉ trọ ng nhỏ ⇒ tỉ lệ số dư đảm phí lớn, nếu tăng, giảm doanh thu thì lợi nhuận tăng, giảm nhiều hơn. Những doanh nghiệp có chi phí bất biến chiếm tỉ trọng lớn thườ ng là những doanh nghiệp có mức đầu tư lớn, vì vậy nếu gặp thuận lợi tốc độ phát triển nhanh, ngượ c lại nếu gặp rủi ro doanh thu giảm thì lợi nhuận giảm nhanh, hoặc sản phẩm không tiêu thụ đượ c, thì sự phá sản diễn ra nhanh chóng. Những doanh nghiệp có chi phí bất biến chiếm tỉ trọng nhỏ ⇒ khả biến chiếm tỉ trọ ng lớn, vì vậy tỉ lệ số dư đả m phí nhỏ, nếu tăng giảm doanh thu thì lợi nhuận tăng, giảm ít hơn. Những doanh nghiệp có chi phí bất biến chiếm tỉ trọng nhỏ là những doanh nghiệp có mứ c đầu tư thấp vì vậy tốc độ phát triển chậm, nhưng nếu gặp rủi ro, lượ ng tiêu thụ g iảm hoặc sản phẩm không tiêu thụ đượ c thì sự thiệt hại sẽ thấp hơn. Ví dụ: Giả định báo cáo thu nhập của doanh nghiệp X và Y như sau: 124
  17. Chương V- Phân tích mối quan hệ giữa chi phí - khối lượng - lợi nhuận XN X XN Y 1. Doanh thu 100.000 100% 100.000 100% 2. Chi phí khả biến 30.000 30% 70.000 70% 3. Số dư đảm phí 70.000 70% 30.000 30% 4. Chi phí bất biến 60.000 20.000 5. Lợi nhuận 10.000 10.000 - Doanh nghiệp X có chi phí bất biến chiếm tỉ trọ ng lớn ⇒ khả biến chiếm tỉ trọng nhỏ ⇒ tỉ lệ số dư đảm phí lớn : 70% - Doanh nghiệp Y có chi phí bất biến chiếm tỉ trọng nhỏ ⇒ khả biến chiếm tỉ trọng lớn ⇒ tỉ lệ số dư đảm phí nhỏ : 30%. * Giả định nếu tăng doanh thu lên 30% thì : • Lợi nhuận doanh nghiệp X tăng: (30.000x 70%) = 21.000 và lợi nhuận của doanh nghiệp X lúc này là 31.000, vì vậy tốc độ phát triển của doanh nghiệp X rất nhanh. • Lợi nhuận doanh nghiệp Y tăng: (30.000 x30%) = 9.000 vì lợi nhuận của doanh nghiệp Y lúc này là 19.000, tốc độ phát triển của doanh nghiệp Y chậm hơn. * Giả định nếu doanh thu giảm 30% thì: • Lợi nhuận Xn giảm (30.000 x70%0= 21.000 và lợi nhuận của doanh nghiệp lúc này là (-21.000 + 10.000) = -11.000 (lỗ 11.000). Điều này cho thấy, nếu vì mộ t lý do nào đó doanh thu giảm thì kết quả của doanh nghiệp giảm rất lớn và sự thiệt hại nhiều hơn. • Lợi nhuận doanh nghiệp Y giảm (30.000 x 30%) = 9.000 và lợi nhuận của doanh nghiệp Y lúc này là (-9.000) + 10.000 = +1.000. Điều này cho thấy nếu vì một lý do nào đó doanh thu giảm thì lợi nhuận của doanh nghiệp Y giảm ít h ơn và sự thiệt hại thấp hơn. 5.2.4. Đòn bẩy hoạt động (operating leverage) Đòn bẩy hoạt động chỉ cho chúng ta thấy với một tốc độ tăng nhỏ của doanh thu, sản lượ ng bán ra sẽ tạo ra một tốc độ tăng lớn về lợi nhuận. Một cách tổng quát là : Đòn bẩ y hoạt động là khái niệm phản ảnh mối quan hệ giữa tốc độ tăng lợi nhuận và tốc độ tăng doanh thu, sản lượ ng bán ra và tố c độ tăng lợi nhuận bao giờ cũng lớn hơn tốc độ tăng doanh thu : Tốc độ tăng lợi nhuận Đòn bẩy hoạt động = >1 Tốc độ tăng doanh thu(sản lượng bán) Ví dụ: Với báo cáo thu nhập ở ví dụ trên - Tại doanh nghiệp X nếu doanh thu tăng 10% ⇒ lợi nhuận tăng 10.000 x 70%= 7.000⇒ tốc độ tăng lợi nhuận 70% (7.000/10.000) 125
  18. Chương V- Phân tích mối quan hệ giữa chi phí - khối lượng - lợi nhuận 70% =7 ⇒ Đòn bẩy hoạt động doanh nghiệp : 10% - Tại doanh nghiệp Y nếu doanh thu tăng 10% ⇒ Lợi nhuận tăng 10.000 x 30% = 3.000 ⇒ tốc độ tăng lợi nhuận 30% (3.000/10.000) 30% ⇒ Đòn bẩy hoạt động doanh nghiệp Y = 10% * Gia định có 2 doanh nghiệp cùng doanh thu và lợi nhuận, nếu tăng cùng một lượ ng doanh thu như nhau, thì những doanh nghiệp có tỉ lệ số dư đảm phí lớn, lợi nhuận tăng lên càng nhiều, vì vậy tốc độ tăng lợi nhuận lớn hơn và đòn bẩy hoạt động sẽ lớn hơn. Điều này cho thấy những doanh nghiệp mà tỉ trọng chi phí bất biến lớn hơn khả biến thì tỉ lệ số dư đảm phí lớn từ đó đòn bẩy hoạt động sẽ lớn hơn và lợi nhuận sẽ rất nhạy cảm với sự thay đổi doanh thu, sản lượng bán. Ví dụ: - Doanh nghiệp X, chi phí bất biến chiếm tỉ trọng lớn, nên tỉ lệ số dư đảm phí lớn (70%) ⇒ Đòn bẩy hoạt động lớn hơn (7). Vì vậy cứ 1% tăng doanh thu thì lợi nhuận tăng 7 lần (7%). - Doanh nghiệp Y, chi phí bất biến chiếm tỉ trọng nhỏ, nên tỉ lệ số dư đảm phí nhỏ (30%) ⇒ Đòn bẩy hoạt động nhỏ (3). Vì vậy cứ 1% tăng doanh thu thì lợi nhuận tăng 3 lần (3%). * Với những dữ kiện đã cho ở trên ta có: Tại sản lượ ng x1 ⇒ doanh thu gx1 ⇒ lợi nhuận P1 = (g-a)x1 -b Tại sản lượ ng x2 ⇒ doanh thu gx2 ⇒ lợi nhuận P2 = (g-a)x2 -b ( g − a )( x 2 − x1 ) P2 P1 ⇒ Tốc độ tăng lợi nhuận = x100% = ( g − a ) x1 − b P1 gx 2 − gx1 ⇒ Tốc độ tăng doanh thu = x100% gx 2 ( g − a )( x 2 − x1 ) ( g − a ) x1 gx1 ⇒ Đòn bẩy hoạt động = = x ( g − a ) x1 − b gx 2 − gx1 ( g − a ) x1 − b Vậy ta có công thức tính độ lớn đòn bẩy hoạt động. Số dư đảm phí Đòn bẩy hoạt động = =3 Lợi nhuận Như vậy tại một mức doanh thu, sản lượ ng cho sẵn sẽ xác định được đòn bẩy hoạt động tại mức doanh thu đó, nếu dự kiến đượ c tốc độ tăng doanh thu sẽ dự kiến được tốc độ tăng lợi nhuận và ngượ c lại. Ví dụ: Tại doanh nghiệp Y với mức doanh thu là 100.000 ta có đòn bẩy hoạt động là: 126
  19. Chương V- Phân tích mối quan hệ giữa chi phí - khối lượng - lợi nhuận 30.000 Đòn bẩy hoạt động = =3 10.000 Nếu tăng doanh thu lên 10% ⇒ lợi nhuận tăng: (10%x3) = 30% ⇒ Lợi nhuận tăng 3.000 (10.000 x 30%). Ngượ c lại nếu lợi nhuận tăng đượ c 60% ⇒ doanh thu cần thiết phả i tăng lên là : 60 = 20% ⇒ doanh thu tăng 20.000 (100.000 x 20%). 3 Sản lượ ng tăng lên, doanh thu tăng lên, lợi nhuận tăng lên và độ lớn đòn bẩy hoạt động ngày càng giảm đi. Đòn bẩy hoạt động lớn nhất khi sản lượ ng mà vượ t qua điểm hoà vốn. Ví dụ: 1. Doanh thu 150.000 200.000 250.000 300.000 2. Chi phí khả biến 90.000 120.000 150.000 180.000 3. Số dư đảm phí 60.000 80.000 100.000 120.000 4. Chi phí bất biến 60.000 60.000 60.000 60.000 5. Lợi nhuận 0 20.000 40.000 60.000 ∞ Đòn bẩy hoạt động 4 2,5 2 5.2.5. Một số ứng dụng quan hệ chi phí - khối lượng - lợi nhuận vào quá trình ra quyết định. Những vấn đề lý thuyết về mối quan hệ giữa chi phí, khối lượng, giá cả và lợi nhuận được nghiên cứu và ứng dụng rất nhiều trong thực tế. Đây thực sự là nghệ thuật của sự kết hợp khai thác các yếu tố về chi phí, giá cả, khối lượng nhằm thực hiện mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận công ty. Để thuận tiện cho quá trình theo dõi, nghiên cứu một số ứng dụng của quan hệ chi phí, khối lượng, lợi nhuận vào quá trình ra quyết định, chúng ta vẫn tiếp tục sử dụng số liệu của công ty GM. Công ty này sản xuất và kinh doanh một số loại sản phẩm. Năm qua sản lượng sản phẩm tiêu thụ là 1.000 chiếc, các số liệu về doanh thu, chi phí và kết quả lợi nhuận được tóm tắt như sau: Tổng số Tính cho 1 đơn vị sản phẩm Doanh thu 100.000 100 B iến phí 55.000 55 Số dư đảm phí 45.000 45 Tỷ suất số dư đảm phí 45% 45% Định phí 27.000 Lợi nhuận 18.000 Kết quả lợi nhuận 18.000 được xác định 127
  20. Chương V- Phân tích mối quan hệ giữa chi phí - khối lượng - lợi nhuận Sản lương tiêu thụ x Số dư đảm phí - Định phí = Lợi nhuận 1.000 x 45 - 27.000 = 18.000 hay Doanh thu x Tỉ lệ số dư đảm phí - Định phí = Lợi nhuận 100.000 x 45 - 27.000 = 18.000 Để cải thiện hơn nữa kết quả kinh doanh, công ty đang xem xét một số phương án cho năm tới như sau: a. Thay đổi định phí và doanh thu Có phương án đề xuất công ty nên tăng cường chi phí quảng cáo để tăng doanh thu. Số tiền chi cho quảng cáo dự kiến tăng thêm 7.000 (ngàn đ) và hy vọng doanh thu tăng 15%. Vậy đánh giá về phương án này như thế nào? Giải: Doanh thu tăng 15% làm tổng số dư đảm phí tăng: 100.000 x 15% x 454% = 6.750 Trừ định phí quảng cáo tăng thêm 7.000 Lợi nhuận giảm (250) Vậy phương án này không tốt hơn, lợi nhuận chỉ có thể đạt mức 18.000 - 250 = 17.750 (ngàn đ) b. Thay đổi biến phí và doanh thu Cũng ở Công ty GM, phương án thứ hai đề xuất: Công ty có thể sử dụng một số vật liệu rẻ hơn để sản xuất làm cho biến phí mỗi đơn vị sản phẩm có thể giảm 5 nđ. Nhưng do chất lượng sản phẩm thay đổi sản lượng tiêu thụ chỉ có thể đạt 970 sản phẩm. Vậy phương án này có tốt hơn không? Giải: Biến phí đơn vị giảm 5 nđ, giá bán không thay đổi, làm lãi trên biến phí đơn vị tăng từ 45 đến 50 (ngàn đ), nhưng sản lượng tiêu thụ giảm còn 970 sản phẩm. Vậy: Tổng số dư đảm phí mới sẽ là 970 x 50 = 48.500 (ngàn đ) Tổng số dư đảm phí hiện tại 45.000 Tổng số dư đảm phí tăng thêm 3.500 (ngàn đ) Định phí không thay đổi, tổng số dư đảm phí tăng thêm 3.500 (ngàn đ) đó cũng chính là số lợi nhuận tăng thêm. Số lợi nhuận mới có thể là 18.000 + 3.500 = 21.500 (ngàn đ). Vậy phương án này tốt hơn. c. Thay đổi định phí, giá bán và doanh thu Phương án 3 cho Công ty GM đó thành thúc đẩy tăng sản lượng tiêu thụ bằng cách giảm giá bán đồng thời tăng cường quảng cáo. Giá bán mỗi đơn vị dự kiến giảm 3 (ngàn đ), cùng với nó 128
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

CEO.22: Bộ Tài Liệu Quy Trình Kiểm Toán, Kiểm Soát Nội Bộ Doanh Nghiệp
138 tài liệu
1109 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2