HỘI NHẬP CÓ MỸ THUẬT CHỌN LỌC

Chia sẻ: Sadad Adasdsad | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

68
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ana Mendieta gốc Cuba di cư sang Mỹ năm 1961 ở tuổi 12 được biết qua những lần trình diễn thân thể lấm bùn (earth - body) dùng cả phim, ảnh, hình chiếu để thu thập tài liệu đổ thuốc súng trên nền nhà, chung quanh thân thể trần truồng. Năm 1985 Ana Mendieta đã nhảy từ cửa sổ tầng 34 tại một căn hộ ở New York. Kết quả ra sao khỏi cần nói - cảm giác rơi tự do của con người này như thế nào ai mà biết được. Khốn nỗi sự kiện này đã làm phiền...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: HỘI NHẬP CÓ MỸ THUẬT CHỌN LỌC

HỘI NHẬP CÓ MỸ THUẬT CHỌN LỌC
Ana Mendieta gốc Cuba di cư sang Mỹ năm 1961 ở tuổi 12 được biết qua những lần trình diễn thân thể lấm bùn (earth - body) dùng cả phim, ảnh, hình chiếu để thu thập tài liệu đổ thuốc súng trên nền nhà, chung quanh thân thể trần truồng. Năm 1985 Ana Mendieta đã nhảy từ cửa sổ tầng 34 tại một căn hộ ở New York. Kết quả ra sao khỏi cần nói - cảm giác rơi tự do của con người này như thế nào ai mà biết được. Khốn nỗi sự kiện này đã làm phiền hà không ít cho xã hội. Trước tiên là cảnh sát phải làm biên bản xét nghiệm thi thể sau đó là hậu sự cũng đòi hỏi đến nhiều người khác và cuối cùng là Carl Andre bị kết án vì có liên quan đến cái chết đã nói. Mendieta trình diễn điêu khắc thân thể lắm bùn (earth body sculpture and Performance". Tù năm l972 tính đến nay thấm thoát cũng được 34 năm, thế mà nghệ thuật thân thể (body art) ở nơi này nơi nọ vẫn cho là mới mẻ. Olga Viso, phụ tá giám đốc bảo tàng Hirshhorn đã nói "chỉ nhìn vào cách chết như thế nào bạn sẽ không tìm được điều gì đã xảy ra và những ngôn ngữ của nghệ thuật thân thể và trình diễn của Mendieta)”.
Nếu nhìn vào những tác phẩm đầy máu me và vải liệm bạn sẽ thấy đây chính là dự báo của cái chết là quá rõ ràng, và Viso cũng đã nói "điều này cũng làm cho tôi vô cùng xót xa và cách thể hiện nghệ thuật như thế đó". Một người lưu vong khác là Tania Bruguera, mặc dù chưa từng gặp Ana Mendieta lần nào nhưng lại vô cùng mến mộ về những cuộc trình diện của con người này "Tôi có ý tưởng ngông cuồng là có thể làm cho Ana Mendieta sống lại như thể đang cho ra những tác phẩm mới ở Cuba và bản thân tôi là người đề xuất". Trong lúc có những ký giả từ các cường quốc đến các nước thứ ba cổ xuý "chính trị" sẽ làm hạ thấp giá trị nghệ thuật, thì Bruguera đưa ra những hình thức trình diễn bạo lực, cấm đoán, chống đối; với thân thể trần truồng, che đậy bằng xác cừu non không đầu, ăn bẩn, giấy lộn, lôi kéo một con cừu bướng bỉnh đang cắn chặt hàm thiết trong miệng. Bruguera nói: tôi biến những khẩu hiệu của cách mạng Cuba thành những ý ít nhiều sai lạc với những gì đang sảy ra ở đó. Trình diễn của Bruguera thường nói đến động lực của sự dồn nén trong tác phẩm Gánh nặng tội lỗi III (1999). Bà chọn một con cừu tiêu biểu cho ngây thơ và dạy để nói lên sự “ khuất phục như hành động để sinh tồn”. Cơ thể trần truồng biểu hiện cho sự xúc phạm. Trong tác phẩm này, xác chết cừu non được dùng như một cái áo giáp, miệng nuốt chúng những cục đất bẩn trộn nước muối. Trong sách xuất bản năm 2001 có tựa đề Nghệ thuật Cuba - thế hệ mới (Harry N. Abrams) có viết:
"Tania luôn là người hoạt động văn hoá ; tác phẩm của bà mang tính chất chính trị tuy bà không rải truyền đơn nhưng chỉ trích rất mạnh mẽ". Sau trình bày Lưỡng Niên ở Venice, Bruguera khởi động khán giả bằng cách sắp đặt 8 máy Video chiếu lên những cử chỉ méo mó như kéo môi, trề miệng, thè lưỡi, bứt tóc, trợn mắt tròn xoe kèm với tiếng kêu của những con cừu. Theo Bruquera "trước kia người ta không biết Ana Mendieta là ai. Cuối cùng nghệ thuật cũng tỏ ra hữu ích vì mọi người đã biết nhờ nó" Berni Searle người Nam Phi không thể chối được mình là người phụ nữ da đen. “Tôi dùng thân thể mình vì nó gắn chặt với giới tính, mà còn cả chủng tộc và vị thế xã hội”. Nhận thức đó trong tác phẩm đã ảnh hưởng rõ đến một số nghệ sĩ Hoa Kỳ như Lorana Simpson và Pat Warol Willam. Với loạt tác phẩm Hãy nhuộm tôi. Searle cho ra những ảnh lớn và sắp đặt Video với thân thể trát đầy gia vị và màu mực. Trong Video Tuyết Trắng bà lăn lộn trong bột mì cho đến lúc hoàn toàn được bao phủ. Sau đó lại nhồi bột lại thành một ổ bánh mì. Searle tiếp tục ở và làm việc tại Cape Town với tham vọng là Châu Âu và Châu Mỹ có thể thấy hình ảnh của bà ta có màu sắc khác lạ “ Tôi dùng thân thể như một thủ thuật để tăng cường ấn tượng”. Bọc trắng thể hiện ở Tuyết Trắng có ý nghĩa tẩy xoá đi bản sắc dân tộc. Trần truồng đối với khán giả Phương Tây kết hợp với Khiêu dâm ngày nay đã trở lại với những cuộc biểu tình chống chủ nghĩa thực dân ở Đông Nigeria 1929. Khi
đó những đám đông phụ nữ không quần áo xuống đường phản đối chế độ thuế khoá của người Anh. ở Inđônêxia, một xứ sở phần đông là Hồi giáo, trình diễn khoả thân ở đây quả là một điều kinh dị - Arahmaiani, một phụ nữ người bản xứ đã ngoài tuổi 40 đã cả gan làm điều ấy. Năm 1983 bà từng bị một tháng tù do tội vẽ bậy trên đường cái. Bà nói "Sau sự kiện đó tôi bị đuổi ra khỏi trường và sống lang thang trên đường cái. Tôi đã vẽ đúng sự thật xã hội của tôi". Năm 1994 Arahmaini trưng bày Giới tính, Tôn giáo Coca cola ở Jakarta. Một tủ Kính trong đó các tượng thánh thế giới được xếp hàng chung với Coca cola và một tượng Phật bằng nhựa. Một cuộc triển lãm khác năm 1999 Arahmaiami, từ từ lột hết quần áo và mời khán giả viết và vẽ lên người mình. Người ta đã không làm theo yêu cầu, thay vào đó là dời bục trình diễn đi nơi khác và mặc quần áo trở lại cho bà. Với tham vọng được nổi tiếng, người đàn bà Inđônêxia này với những trò "giật gân" đã được các báo chí nghệ thuật Đông Nam á, Hoa Kỳ và một phần Châu âu nhắc tới. Katarzyna Kozyra người Ba lan, trong khi trình diễn Phong cách nhà tắm Thổ Nhĩ Kỳ ở Budapet đã đóng vai đàn ông với đầy đủ các bộ phận giả kể cả dương vật. Điều này khá nguy hiểm bởi có thể lộ tẩy bất cứ lúc nào trước máy quay video. Năm 1996 một trình diễn miêu tả lại bức tranh Olympia của Manet bà đóng vai
người mẫu với cái đầu cạo trọc, gối nệm với nếp gấp, gần giống như trong bức tranh, cũng có người da đen ở hậu cảnh, con mèo đen của Manet được thay bằng con mèo vàng. Tất nhiên dàn cảnh này được thu Video, nếu đem so hình chụp này với bức tranh thật của Manet, người xem sẽ suy nghĩ như thế nào? Khiêu dâm đã biến thành mốt và mang tên nghệ thuật (Art), bằng những biến thái của thú tính, những hình thái quái dị, kinh tởm mà con người phải đối mặt. Những tội nhân của xác thịt trước toà án, của mọi lứa tuổi, những chuyện động trời trong giới thiếu niên, trong các trường học, những ngôn từ thô bạo, những hành động thiếu tính người xảy ra Khắp thế giới. Nghệ thuật “khiêu dâm” có chịu trách nhiệm không? Những “bảo mẫu” của nghệ thuật trên cho rằng "Đạo đức không làm tốt nghệ thuật" thế thì "phi đạo đức, phi lý trí là nghệ thuật tốt hay sao?". Có lẽ vì thế mà trong một quảng cáo triển lãm của R.B.Kitaf, người Do Thái được Marlborough bảo trợ đã đăng hình bức tranh LOL và các con gái một bức tranh Khiêu dâm và loạn luân. Một quảng cáo khác cũng trong tờ báo Art in America số tháng ba * 2005, Edm fames cho đăng một bức tranh đen trắng, trong đó người đàn bà mang dương vật giả đang giao hợp qua hậu môn một người đàn ông cũng trần truồng với dương vật ở đỉnh điểm của nó. Những ví dụ tương tự vẫn còn ở những tờ báo phương Tây khác. Thế giới văn minh phải xấu hổ trước những loại hình "nghệ thuật" sa đoạ tinh thần, đạo đức, nhất là tình cảm thiêng liêng của huyết thống gia đình. Môi trường nghệ thuật đang bị ô nhiễm trầm trọng. Ngoài những
hiện tượng đã nêu trên, song hành với chúng là những hình thức lập dị phi nhân tính, phi sáng tạo có lần tôi đã nêu trong giáo điều mới đăng ở mỹ thuật số 150 tháng 6 năm 2006, xin khỏi nhắc lại. Trong "hội nhập", nghệ thuật ở các nước đang phát triển sính tìm cái mới. Vậy điều kiện tiên quyết là phải nhận rõ những khuynh hướng, mà một số người đang tôn sùng cổ xuý có là mới không cái đã. Khẩu hiệu Phá hoại cũng là Sáng tạo do Bakunin đề xuất từ chủ nghĩa ĐaĐa. Họ đã từng mang rác rưởi, bồn chứa nước tiểu, vẽ râu vào Mona Lisa đã có từ chiến tranh thế giới 1914-1918. Năm 1953 Rauschenberg trưng bày Những khung tranh trống rỗng hoặc Trưng bày những cái không trưng bày được. Năm 1943 Thomas Wildfred cũng đã đưa hình thức video vào nghệ thuật. Trong thời đại các phương tiện thông tin phát triển một cách mạnh mẽ hơn bao giờ hết, một quả bóng vừa "suýt" vào cầu môn, cả thế giới đều thấy. Như vậy có thể nói không có điều gì xảy ra trên tinh cầu này mà những người "quan tâm đến lĩnh vực" không biết được. Khi ai đó lấy những điều "khá cũ" phương Tây để cổ xuý theo kiểu "cũ người mới ta" e có khi đã đánh giá quần chúng quá thấp. Vấn đề cần xét ở đây là những cái "Không mới" đó có gì là "tinh hoa của nhân loại" hay chưa? Lịch sử biết gạn lọc và "Lịch sử chắc chắn không bị đánh lừa".
Trong nghệ thuật, từ "modern" (hiện đại) chỉ đúng ở một giai đoạn ngắn ngủi sau đó nó mất đi "ngữ nghĩa văn phạm" bình thường mà biến thành một "danh từ riêng" để chỉ một số trào lưu nghệ thuật đang diễn biến tiếp theo sau đó - Ông Lê Thanh Đức đã có lý khi dùng tên cho tập sách "Nghệ thuật Môdec và hậu Môdec" (Nhà xuất bản Mỹ thuật 1996) trong lời nói đầu ông cũng đã khẳng định "Hiện đại" hay "Tân thời" rút cuộc chỉ là khái niệm thời gian : trước hay sau, sớm hay muộn. Trong khi đó thực chất các biến động trong nghệ thuật Môdec chính là tinh thần đổi mới không lệ thuộc vào thời điểm "thập niên hay thế kỷ" và "hậu Modec" ông dùng làm mốc thời gian tính tạm từ thế chiến thứ II để chỉ những trào lưu kế tiếp. Trong A councise History of Modern Painting (khái niệm lịch sử hội hoạ hiện đại) thì hội hoạ hiện đại được sắp xếp theo cách nói của Klee là "không phản ánh những gì được thấy mà là làm cho thấy được những gì" ( not to reflect the visible but to make visible" tuy lập luận là như vậy nhưng ở những chương đầu của tập sách Herbert Read lại đề cập đến Paull Cézane, Vincert Van Gogh, Gauguin, Seurat, Matisse, Munch, Emil Nolde... Báo "Muse Art" trong số đặc biệt tổng kết văn hóa thế kỷ XX xuất bản tháng 9 năm 1999 có đưa ra một biểu đồ các trào lưu nghệ thuật đã xuất hiện vào thế kỷ XX theo thứ tự thời gian như sau:
1900 - 1914: chủ nghĩa Lãng Mạn (Romantisme), chủ nghĩa Biểu Tượng (Expressionnisme), chủ nghĩa ấn Tượng (Impressionnirsme), chủ nghĩa Hiện Thực (Realisme), chủ nghĩa Tân Cổ Điển (Neo' classicisme), chủ nghĩa Bán khai (Primitivisme), chủ nghĩa Dã Thú ( Fauvisme) chủ nghĩa Lập Thể Cubisme), chủ nghĩa Vị Lai (futurisme), chủ nghĩa Cấu trúc (Constructivisme), chủ nghĩa Tân Tạo Hình (Ne’o plasticisme), chủ nghĩa Trừu Tượng (Abstraction) và chủ nghĩa Đa Đa (Da daisme). 1918-1939: Nghệ Thuật Thô (Art Brut), chủ nghĩa siêu Thực (Surrialisme), nghệ thuật Vô hình Thể (Art Informel), Hữu hình Thể (Frguration). Năm 1945: Bò Cạp (Cobra), Trừu Tượng Trữ Tình (Abstraction Lyrique), Biểu hiện Trừu Tượng (Expressionnisme abstrait), Tân hiện Thực (Nouveau realime và Pop Art). Từ 1960 - 1980: Nghệ Thuật Tối Thiểu ( Art minimal), Nghệ Thuật Khái Niệm (Art Conceptuel), Nghệ Thuật Thân Thể ( Body Art), nghệ thuật Video (Video Art), Hữu Hình Thể Mới ( Nouvelle Figruration), phỉ báng( Graffiti), Nghệ Thuật Địa Hình( Land Art), Mặt Phẳng Có Tựa ( Support- Surfaces), Hữu Hình Thể Mới (Nouvolle Figurationlibre). Năm 2000 Hữu Hình Tự Do (Figuration libre).
Bản tổng kết trên dù sao cùng phản ánh các trào lưu nghệ thuật Phương Tây qua dòng chảy thời gian của thế kỷ XX. Cách hiểu và đặt "Hậu hiện đại" ở đâu và thời điểm nào có lẽ để cho người đọc tự quyết định. Bảng tổng kết trên không xếp Hậu hiện Đại ở vị trí nào - những ngôn từ Installation( sắp xếp) hay Performance ( trình diễn), thực sự hoạt động của nó đã có từ khá xa xưa ở chủ nghĩa Da Da (1914 - 18) hoặc Nghệ Thuật Thân Thể ( Body Art) từ các năm (1960-1970) hay Nghệ Thuật Video ( Video Art) cũng đã xuất hiện vào thời điểm trên. Công chúng cũng như những người yêu nghệ thuật không phải không biết các trào lưu trên. Còn việc họ thích, hay chọn những gì thiết nghĩ điều này nằm trong phạm trù quan điểm, trình độ nhận thức và càng không nên "cưỡng bức" người thưởng thức nghệ thuật phải "chấp nhận" những gì họ không muốn. Chúng ta sống trong một quốc gia "Tự Do Tôn Giáo" và "Tự Do Không Tôn Giáo" thì có lý do gì những người "Đại lý nghệ thuật Phương Tây" lại cứ khăng khăng bắt buộc mọi người phải làm theo những hình thức không có gì "là nhân tố tích cực và giá trị đáng trân trọng ấy". Sáng tạo cũng không có nghĩa là "cải lương" hay "cách tân". Người ta dùng một cái chong chóng đang quay trước gió có thể là muốn nói tâm trạng của con người trước cơn bốc của thời đại chăng? Ta lại đang cắm mấy ngàn cái chong chóng để chỉ nhiều thân phận hay số lượng chong chóng nhiều hơn? Đất nước của chúng ta "Bà Mẹ Việt Nam" được ca tụng trong văn học, âm nhạc, điêu khắc, hội hoạ không phải là ít. Trên chính trường, trong doanh
nghiệp và xã hội, Người Phụ Nữ Việt Nam luôn được đề cao mà bỗng nhiên trên đài truyền hình lại đưa ra một màn trình diễn "người phụ nữ bị nhốt trong bao tải đòi được giải phóng" quả là một sự mô phỏng hết sức lạc lõng. Trong kinh tế đã có những nhà kinh doanh, do dốt nát hoặc thiển cận đã nhập cảng những hàng phế liệu, những chất độc hại làm ô nhiễm môi trường. Người Việt Nam chúng ta cũng thấy xấu hổ lây. Nghệ thuật trong thời kỳ mở cửa gia nhập WTO không phải bạ cái gì ở nước ngoài cũng bê vào mà phải tỉnh táo chọn lọc những gì là tiên tiến là tinh hoa thật sự.