hồi ức của một thiên tài đầu tư chứng khoán: phần 1 xã hội

LỜI NÓI ĐẦU<br /> Ebook miễn phí tại : www.Sachvui.Com<br /> Vào cuối những năm 1970, khi tôi đang tìm kiếm một công việc trong ngành<br /> báo chí, tờ Thời báo phố Wall đã thuê tôi phụ trách mảng thị trường kim loại<br /> đồng. Công việc của tôi là theo dõi những nhà giao dịch các hợp đồng mua<br /> bán đồng trên thị trường và sau đó viết báo cáo về những dao động hàng<br /> ngày. Đó là thời kỳ tỉ lệ lạm phát đang ở mức cao và giá đồng cũng nằm<br /> trong xu hướng đó. Dưới con mắt quan sát cẩn thận của một người chưa hề<br /> được đào tạo như tôi, tôi nhận thấy rằng giá đã tăng từ 80 xu lên 90 xu và<br /> cuối cùng là một đô-la một cân (1 cân Anh = 454g). Sau khi phát hiện ra<br /> những nguồn tin mới ngay lập tức tôi làm báo cáo rằng giá đồng tăng lên là<br /> do “có nhiều người mua hơn người bán.”<br /> “Người mua nhiều hơn người bán!” vị sếp của tôi cười lớn. Ông luôn là một<br /> người hài hước và sắc sảo; Ông luôn nhìn thấy sự hài hước trong mọi việc,<br /> đặc biệt là đối với người phóng viên mới này. “Công việc của anh là cho<br /> chúng tôi biết tại sao lại có nhiều người bán hơn người mua.”<br /> Đây dường như một lời khuyên thẳng thắn đã đưa tôi vào mê cung của<br /> những nhà giao dịch, trong đó mọi thứ đều hầu như chỉ dựa vào sự phỏng<br /> đoán nếu không muốn nói là do tưởng tượng. Một ngày kia, tôi được người<br /> ta nói cho biết rằng sự tăng giá (hay giảm giá) do những “nhà đầu tư” khởi<br /> xướng có thể suy đoán được xu hướng của tương lai. Một ngày khác, sự thay<br /> đổi giá cả lại được gán cho những “nhà đầu cơ”. Đặc biệt hơn nữa, giá cả có<br /> thể biến động do những “nguyên nhân kỹ thuật”. Trong những trường hợp<br /> đó, người ta nói rằng cho dù nguyên nhân nào thì nó cũng không mấy quan<br /> trọng. Tuy nhiên, giá vẫn tăng lên?<br /> Giá đồng vượt quá mức 1,5 đô-la và trong suốt quá trình tăng giá, nó không<br /> chịu ảnh hưởng gì từ những nguyên nhân như trên đây. Tôi biết rằng trong<br /> những phân tích của mình có cái gì đó không ổn, nhưng tôi không biết đó là<br /> yếu tố nào. Vấn đề ở đây là do thiếu sự chuẩn bị chu đáo. Tôi chưa được đọc<br /> cuốn Hồi ức của một thiên tài đầu tư chứng khoán của Ledwin Lefèvre, do<br /> đó tôi không biết cách viết như thế nào về các thị trường hàng hoá, thị<br /> trường chứng khoán hay bất cứ thị trường nào khác.<br /> Nếu tôi được đọc cuốn sách này, tôi đã có thể hiểu được rằng bảng tin có sức<br /> mạnh thuyết phục hơn bất kì lý lẽ hay những lời hứa hẹn, tuyên thệ nào. Bạn<br /> không thể tranh luận với bảng tin, bạn không phải giải thích về nó hay tìm<br /> <br /> cách phá hoại nó. Và tôi đã có thể đọc được đoạn văn như sau:<br /> Tất nhiên những sự dao động giá cả luôn có lý do của nó, nhưng bảng tin<br /> bản thân nó không quan tâm tới những lý do của sự dao động đó. Nó không<br /> đưa ra những lời giải thích. Tôi không bao giờ đặt ra câu hỏi với bảng tin khi<br /> tôi 14 tuổi và bây giờ khi tôi đã 40 tuổi, tôi cũng không bao giờ làm như vậy.<br /> Điều đó thì có ý nghĩa gì chứ?<br /> Tác giả của những dòng viết này, con trai của một sĩ quan quân đội, được<br /> đào tạo để trở thành một kỹ sư mỏ nhưng theo tiếng gọi của lòng đam mê,<br /> vào những năm 1890, ông đã chuyển sang viết về những thương vụ diễn ra<br /> tại phố Wall. Mặc dù thời đó cũng như bây giờ, công chúng luôn mong<br /> muốn khám phá những ẩn khuất diễn ra trong thị trường chứng khoán,<br /> nhưng vào giai đoạn đó thông tin còn rất hạn chế. Lefèvre là một nhà văn<br /> kiêm nhà báo, luôn có sở trường trong trong việc nắm bắt những âm thanh<br /> hình ảnh diễn ra ngay tại thị trường phố Wall. Năm 1922, ông tạo nên một<br /> cơn chấn động với câu chuyện được đăng nhiều kỳ về một nhà đầu cơ chứng<br /> khoán nổi tiếng – hay cũng có thể nói là đáng hổ thẹn - người đã tiết lộ<br /> những bí mật của công việc giao dịch cho độc giả của tờ báo The Saturday<br /> Evening Post. Câu chuyện của ông ta đã được tái bản thành sách sau đó một<br /> năm.<br /> Mặc dù Lefèvre viết cuốn sách này dưới ngôi thứ nhất, nhưng cuốn hồi ký<br /> được dựa trên một số cuộc phỏng vấn với nhà giao dịch mà ông gọi là Larry<br /> Livingston. Livingston không thực sự tồn tại; đó chỉ là một tên gọi khác của<br /> Jesse Livermore, một trong những nhà đầu cơ chứng khoán vĩ đại nhất mọi<br /> thời đại.<br /> Livermore khởi đầu sự nghiệp vào cuối thế kỷ trước với một công việc có<br /> đồng lương còm cõi tại một công ty mua bán cổ phiếu chui, do những người<br /> chủ không thể tạo một tài khoản tại các công ty môi giới tham gia vào những<br /> thương vụ quy mô nhỏ. Công ty này đã đuổi việc ông do một “sai phạm” là<br /> thường xuyên giành chiến thắng. Đến cuối Chiến tranh Thế giới thứ Nhất,<br /> Livermore kiếm được và cũng đã mất hàng triệu đô-la, đồng thời bị cáo buộc<br /> là thủ phạm của tất cả các vụ khủng hoảng trên thị trường chứng khoán hay<br /> thị trường hàng hoá, mặc dù không phải không có lý do.<br /> Mặc dù ông đóng vai trò hàng đầu trong vụ sụp đổ thị trường năm 1929,<br /> trước khi sự nghiệp của ông kết thúc quá sớm trong bi kịch, song cuốn hồi<br /> ký chỉ tiểu thuyết hoá những ký ức về thời kỳ đầu và cũng là những năm<br /> tháng thành công của Livermore. Bạn không nên đặt câu hỏi phần nào là<br /> <br /> thực, phần nào là hư cấu; Livermore chính là một trong những nhân vật độc<br /> đáo của nước Mỹ mà mỗi sự hư cấu (đặc biệt là dưới ngòi bút tài năng của<br /> Lefèvre) chỉ tăng thêm vẻ thật trong mỗi câu chuyện của ông.<br /> Và như vậy chúng ta sẽ được theo dõi một lời tự thú về công việc của những<br /> nhà giao dịch trong giai đoạn trước khi Luật Chứng khoán Liên bang ra đời;<br /> về những ngươi cung cấp tin nội bộ; về công việc vận động làm giá, những<br /> cố gắng không mệt mỏi của những vị giám đốc tìm cách thao túng cổ phiếu<br /> của chính họ và luôn được biết những thông tin quan trọng trước công<br /> chúng. Giờ đây, gọi cuốn hồi ký này là chân dung của “một giai đoạn của thị<br /> trường chứng khoán đã không còn tồn tại nữa.” Điều này vừa đúng lại vừa<br /> không đúng. Bản chất của con người không thay đổi nhiều từ thời Lefèvre và<br /> cả những nguyên tắc đạo đức của những người bị thu hút tới phố Wall nhằm<br /> tìm kiếm một nguồn lợi nhuận dễ dàng cũng vậy. Khi Lefèvre trong nhân vật<br /> Livingston quan sát rằng “trong những đợt bùng nổ thị trường nhiều công ty<br /> được thành lập vì lý do chủ yếu, nếu không muốn nói là chỉ với một mục<br /> đích duy nhất, đó là nhằm kiếm lợi từ nhu cầu cổ phiếu của công chúng”,<br /> chúng ta sẽ nghĩ tới không ít những kẻ vụ lợi trong thời đại hiện nay (ví dụ<br /> như những người khởi xướng các công ty dot.com).<br /> Tuy nhiên, những ngôn ngữ nhân vật của ông sử dụng thực sự thuộc về<br /> những năm 20 ồn ã của thế kỷ trước. Livingston tại thành phố Atlantic, khi<br /> nghỉ ngơi và tách khỏi thị trường chứng khoán, hoàn toàn có thể trở thành<br /> một tay ham mê đua ngựa tại trường đua Damon Runyon.<br /> Một buổi sáng sau khi ăn sáng và đọc xong các tờ báo của New York, và sau<br /> khi đã chán ngồi xem đám chim mòng biển nhặt những chú sò, ngậm chặt<br /> chúng bay lên cao hai mươi foot và ném xuống nền cát để kiếm một bữa<br /> sáng, chúng tôi bắt đầu đi dạo lên phố Broadwalk… Anh em nhà Harding có<br /> một chi nhánh tại Broadwalk và chúng tôi thường ghé qua đó mỗi buổi sáng<br /> xem họ mở cửa. Đó chỉ là một thói quen mà thôi…<br /> Điều này cho thấy Livingston luôn có niềm đam mê đối với công việc giao<br /> dịch và chỉ cần thị trường có một động thái khác thường nào đó.<br /> Tôi đang theo dõi bảng báo giá các loại cổ phiếu, chú ý tới những mã có thay<br /> đổi. Phần lớn giá đều tăng lên. Bỗng nhiên tôi chú ý tới Union Pacific. Tôi<br /> có cảm giác rằng mình cần bán ra số cổ phiếu này. Tôi không thể nói gì hơn.<br /> Tôi chỉ cảm thấy cần phải bán ra.<br /> Mọi việc đều có lí do của nó. Nhưng ít nhất chúng ta có thể đề cập tới ở đây<br /> <br /> hai lý do. Thứ nhất đó là tính cá nhân. Kể từ sau khi chia tay với công việc<br /> theo dõi thị trường kim loại đồng, trong phần lớn sự nghiệp của mình tôi đã<br /> theo đuôi những nhà buôn tài chính, những người chúng ta có thể nói không<br /> hề thánh thiện gì thậm chí đôi lúc rất gian xảo. Phần lớn họ đều giấu mình<br /> sau những kẻ phát ngôn đã được thuê từ trước (và sau đó là sau lưng các luật<br /> sư của họ). Họ thường chỉ đưa ra một nhận xét được xử lý rất khéo léo hay<br /> đôi khi chẳng có nhận xét nào cả.<br /> Livingston mặc dù được thừa nhận chỉ là một hình tượng văn học nhưng qua<br /> đó tác giả đã nói thẳng thắn với chúng ta. Ông đã chỉ mặt đặt tên những nhân<br /> vật rất cụ thể. Chẳng phải đã có một vị chủ tịch của Borneo Tin Company,<br /> một ông Wisenstein nào đó đã nói với vợ của Livingston trong một bữa tiệc<br /> tại Palm Beach rằng bà ta có thể kiếm được một khoản kha khá nếu mua cổ<br /> phiếu của ông ta? Cuốn hồi ký của Livingston đã phơi bày tất cả những cám<br /> dỗ của tình trạng tham nhũng lan tràn tại phố Wall trong những ngày chưa<br /> được quản lý chặt chẽ, nhiều hơn bất kì nguồn thông tin nào khác, chứ không<br /> nói đến bất kì ấn phẩm nào nào khác.<br /> Phản ứng của Livingston đối với lời “tiết lộ” này, chúng ta sẽ không nhắc tới<br /> ở đây, nhưng cần nhận thấy rằng Livingston đã chuẩn bị trước cho chúng ta<br /> về nhân vật của bối cảnh đó. Một ông Weisenstein nào đó cũng chính là<br /> giám đốc một tổ hợp đầu cơ. Điều đó có nghĩa là một vị chủ tịch tập đoàn<br /> cũng đồng thời chịu trách nhiệm về các hoạt động trên thị trường chứng<br /> khoán (việc này hiện nay được coi là phi pháp) đang tìm cách thao túng làm<br /> giá cho chính cổ phiếu của công ty đó! Khi công chúng bắt đầu chỉ trích về<br /> những quy định đang tồn tại khi đó thì chúng ta cần đặt ra câu hỏi rằng<br /> những “ngày xưa tươi đẹp” đó có thật sự tươi đẹp không?<br /> Livingston cũng không hề phải hổ thẹn khi nhớ lại những chiến dịch vận<br /> động làm giá của chính mình. Tôi chưa từng nghĩ rằng người ta có thể, thông<br /> qua việc mua vào một cách đúng lúc và có tính toán cẩn thận, mang về<br /> những khoản lợi nhuận khổng lồ do đẩy giá của một cổ phiếu nào đó lên<br /> trong khi phân phối lại số cổ phiếu đó. Livingston coi trò lừa đảo tại hãng<br /> Imperial Steel là một “nghệ thuật vận động làm giá tuyệt vời” khi ông ta tự<br /> cho phép được tán dương công việc của chính mình. Có thể ông ta đã có chút<br /> gì đó muốn tự bảo vệ cho bản thân mình khi cho rằng việc vận động làm giá<br /> không có gì là xấu và cho rằng không có gì lừa lọc hay lén lút trong đó. Đó<br /> là một cuộc chơi đòi hỏi sự dũng cảm, tuy nhiên trong những phương pháp<br /> do ông đề nghị nhằm làm trong sạch thị trường chứng khoán, nhiều ý trong<br /> đó cũng tương đồng với luật chứng khoán được ban hành ngay sau đó, đã đi<br /> ngược lại điều này. Nhưng suy cho cùng, chúng ta cũng được nghe chính<br /> <br />